مطالعات تربیتی و روان شناسی
سال:1384 | دوره:6 | شماره:1 |تعداد مقالات:16

مدیریت دانش متضمن فرآیند مستمر و پویای تبادل دانش ضمنی با دانش آشکار می باشد. این فرایند ناظر بر چهار راهبرد اساسی است که نوناکا (1995) در نظریه دانش آفرینی خود بدان اشاره نموده است. در این پژوهش با نظر به مولفه های اصلی نظریه نوناکا یعنی؛ اجتماعی شدن، برونی سازی، ترکیب و درونی سازی، جایگاه مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد مورد بررسی قرار گرفته، آنگاه به نقش و اهمیت فرهنگ سازمانی در تحقق مدیریت دانش اثر بخش پرداخته شده است. مدیران عالی، میانی و اجرایی گروه اصلی مورد مطالعه را تشکیل داده اند. به منظور گرد آوری داده های مورد نیاز از دو پرسشنامه مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی استفاده شده است. تحلیل داده ها نشان داده است که درونی سازی در قلمرو مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد از بالاترین جایگاه برخوردار است و سپس به ترتیب، اجتماعی شدن، برونی سازی و ترکیب در مراتب بعدی قرار گرفته اند. همچنین، بر اساس نتایج به دست آمده، میان فرهنگ سازمانی و درونی سازی، برونی سازی و ترکیب رابطه معنا داری وجود دارد. در حالی که، این رابطه با اجتماعی شدن معنی دار نیست. به طور خلاصه، می توان چنین نتیجه گرفت که مدیران بیش از آن که تمایل به تشریک و تبادل دانش و تجارب خود با یکدیگر داشته باشند، تمایل به درونی کردن دانش و رقابت با دیگران دارند. فرهنگ سازمانی در دانشگاه فردوسی به عنوان یکی از متغیرهای اثر گذار، بر تشدید پدیده فرد گرایی و رقابتی بودن در بین مدیران می افزاید.

مقاله حاضر حاصل پژوهشی است که در رابطه با کاربرد TQM در آموزش عالی ایران صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش اعضای هیات علمی و دانشجویان دانشگاه اصفهان بوده که به شیوه نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم، نمونه مناسب پژوهش انتخاب شده است با استفاده از ابزار پرسشنامه و چک لیست مشاهده کلاس، داده های لازم جمع آوری و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی بررسی و تحلیل شده اند. نتایج نشان داده که چهار اصل عمده TQM که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند یعنی رضایت اعضای هیات علمی و دانشجویان، بهبود مستمر فرایند آموزش دانشگاه، تصمیم گیری مبتنی بر داده ها و مشارکت اعضای هیات علمی و دانشجویان در فرایند آموزش در حد مطلوب مورد توجه قرار نگرفته است. با توجه به ضرورت بهبود فرایند آموزش در دانشگاه، لازم است در شیوه های موجود تجدید نظر نموده و از شیوه های نوینی همچون TQM بهره بیشتری ببریم و این امر مستلزم آشنایی بیشتر با این شیوه است.

در این تحقیق هدف اصلی شناسایی عوامل مهم افت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه سوم راهنمایی شهر اهواز در سال 81-1380 بوده است. از بین کلیه دانش آموزان دختر پایه سوم راهنمایی شهر اهواز که حداقل یک بار در پایه سوم مردود شده بودند به طور تصادفی 200 نفر انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از دو مقیاس سنجش علل افت تحصیلی و شاخص افت تحصیلی با 95 متغیر استفاده شده است. تحلیل عوامل نشان داد که 6 عامل قابل استخراج است. عوامل استخراج شده روی هم 43.8 درصد واریانس افت تحصیلی را تبیین می کرد. این عوامل به ترتیب واریانس تبیین شده عبارتند از: مسایل ناشی از معلم و تدریس، مسایل مربوط به خانواده، مشکلات ناشی از برنامه ریزی درسی، مسایل مربوط به سلامت جسمانی و روانی دانش آموز، مسایل عمومی و مشکلات ناشی از مدیریت آموزشی، همه عوامل استخراج شده از پایایی و روایی رضایت بخشی برخوردار بودند. ضرایب همبستگی عوامل ششگانه با تعداد سال های مردودی نیز در سطح مورد انتظار معنی دار بودند.

این مطالعه با هدف بررسی تغییرات حاصل از ایفای نقش برنامه درسی پنهان در دانشگاه فردوسی مشهد صورت گرفته است. در این راستا و از طریق مصاحبه ای اکتشافی با دانشجویان، مولفه هایی به عنوان موارد تغییر یافته در دانشجویان شناسایی و سپس پرسشنامه ای برای سنجش این مولفه ها تدوین و مطالعه مقدماتی انجام گردید. سپس 289 نفر دانشجوی نیمسال اول، نیمسال چهارم، و نیمسال آخر در رشته های مهندسی برق، شیمی و علوم تربیتی مورد مطالعه قرار گرفته و تغییرات مورد بررسی در آن ها گزارش شده است. بر اساس یافته های این تحقیق، ارزش هویت دینی، هویت ملی، هویت علمی، امید به آینده، خویشتن داری و مسوولیت پذیری در دانشجویان کاهش و نمرات هویت اعتیاد پذیر، قاعده بازی، تقلب، و بی پروایی در مواجهه با جنس مخالف، به گونه ای معنا دار افزایش یافته است. ویژگی کار گروهی در دانشجویان مورد مطالعه تفاوتی نکرده است. برای اطمینان از اثر بخشی متغیرهای درون دانشگاهی از گروه مقایسه نیز استفاده شده است که مشاهدات امکان تاثیر نتایج را از متغیرهای فرا دانشگاهی نفی می نماید.

در این پژوهش رابطه ابعاد کمال گرایی و ابعاد شخصیت مورد بررسی قرار گرفت. هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه نوع رابطه کمال گرایی خویشتن مدار، کمال گرایی دیگر مدار و کمال گرایی جامعه مدار با ابعاد نوروز گرایی، برون گرایی، تجربه پذیری، همسازی و وظیفه شناسی شخصیت در دانشجویان بود. پانصد و بیست دانشجوی مقطع کارشناسی رشته های مختلف دانشگاه تهران (260 پسر و 260 دختر) در این پژوهش شرکت کردند. از آزمودنی ها خواسته شد مقیاس کمال گرایی چند بعدی و مقیاس شخصیت NEOPI-R را تکمیل کنند. برای تحلیل داده های پژوهش از شاخص ها و روش های آماری شامل فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، آزمون t، ضرایب همبستگی و تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین کمال گرایی خویشتن مدار، کمال گرایی دیگر مدار و کمال گرایی جامعه مدار می توانند واریانس متغیرهای نوروز گرایی، وظیفه شناسی و تجربه پذیری را به صورت معنی دار تبیین کنند؛ یعنی افزایش کمال گرایی در هر یک از ابعاد سه گانه آن باعث افزایش نوروز گرایی و وظیفه شناسی و کاهش تجربه پذیری می شود. نتایج همچنین نشان داد که نمره کمال گرایی جامعه مدار دانشجویان دختر به صورت معنی دار بیش از نمره کمال گرایی جامعه مدار دانشجویان پسر است. ابعاد کمال گرایی از طریق تقویت یا تضعیف مولفه های سی گانه پنج عامل اصلی شخصیت در دو جهت مثبت یا منفی با آن ها همبستگی پیدا می کنند و باعث افزایش یا کاهش سطوح نوروز گرایی، برون گرایی، تجربه پذیری، همسازی و وظیفه شناسی می شوند.

در سطح نظری روانشناسان برجسته جهت گیری های نسبتا متفاوتی در برابر مذهب داشته اند. افرادی چون فروید بنیانگذار مکتب روان تحلیل گری و الیس بنیانگذار درمانگری عقلانی-هیجانی نوعی ارزیابی منفی از نقش و تاثیر مذهب بر سلامت روان و رفتار انسان ها داشته اند. اما افراد دیگری چون جیمز، یونگ، آلپورت، مازلو، آدلر، فرام، با نگرشی مثبت به مذهب از تاثیرات سودمند اعتقادات مذهبی سخن گفته اند. در سطح پژوهشی نیز نتایج نسبتا متناقضی ارائه شده است. هر چند در اکثریت مطالعات پژوهشی به نقش سودمند اعتقادات بر رفتار انسان ها اذعان شده است در مواردی نیز به آثار منفی مذهب بر زندگی اشاره شده است؛ اما آنچه در مجموع از مرور تحقیقات مختلف حاصل می شود حاکی از نقش مثبت مذهب بر ابعاد مختلف زندگی انسان ها است. در این مقاله پس از مروری بر دیدگاه های روانشناسان برجسته، کارکردها و نقش مذهب در گستره پژوهش مطمح نظر قرار گرفته و آنگاه به فرضیاتی اشاره شده است که برای سودمندی تاثیرات مذهبی قابل طرح هستند.

آمار طلاق در کشور روز به روز رو به افزایش است و این معضل بزرگ اجتماعی مانند موریانه پایه های خانواده را فرو می ریزد به گونه ای که در هیچ زمانی مانند عصر حاضر بشر دچار خطر انحلال کانون خانواده و آثار سو ناشی از آن نبوده است. اگر جامعه ای به سوی افزایش طلاق رود، حتما در آستانه بحران قرار می گیرد، لذا جامعه باید در اندیشه کاستن از تعداد طلاق باشد. باید با الهام از زندگی های فرو پاشیده چنان اقدام کرد که علل وعوامل اساسی طلاق به کلی نابود شوند. در این راستا، با توجه به پایین بودن آمار طلاق در استان یزد، این مقاله از بعد خانوادگی به بررسی موضوع می پردازد و سعی دارد مشخص نماید تا چه حد عوامل خانوادگی در پایین بودن آمار طلاق در شهر های یزد، اردکان، و میبد نقش داشته است.روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری آن مشاورین خانواده و قضات خانواده شهرهای یزد، اردکان و میبد می باشد. برای انتخاب نمونه از مشاورین خانواده تعداد 10 نفر مشاور خبره و با تجربه از شهرهای مذکور به صورت هدفمند انتخاب شدند. لکن به دلیل کم بودن قضات، هر چهار قاضی خانواده موجود در این شهر برای انجام مصاحبه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد، و با روش مقوله بندی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل از پژوهش مشخص نمود عوامل خانوادگی شامل اعتقادات مذهبی، مداخله بزرگان فامیل، وابستگی زن به شوهر، الگو پذیری دختر از مادر، عدم حمایت خانواده از طلاق و حمایت اقتصادی والدین در پایین بودن آمار طلاق در شهرهای یزد، اردکان و میبد موثر بوده است.

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه باورهای خود اثر بخشی و مرکز کنترل با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه تبریز اجرا گردیده است. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دختر و پسر دوره کارشناسی دانشگاه تبریز می باشند. تعداد نمونه آماری 384 دانشجو بود که به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای به تفکیک دانشکده و جنسیت انتخاب گردیدند. اما در نهایت 359 پرسشنامه قابل قبول در تحلیل یافته های این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. در این تحقیق دو پرسشنامه خود اثر بخشی عمومی شرز و همکاران و سبک های اسناد علی (بعد مرکز کنترل) راسل مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که بین خود اثر بخشی و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت وجود دارد، بین مرکز کنترل و خود اثر بخشی رابطه مثبت وجود دارد، و بین مرکز کنترل در موقعیت موفقیت و پیشرفت تحصیلی رابطه معنی دار وجود دارد. همچنین این تحقیق نشان داد که بین دخترها و پسرها در باورهای خود اثر بخشی و مرکز کنترل تفاوت معنی داری وجود ندارد. بر این اساس می توان پیشنهاد کرد در صورت امکان زمینه ای فراهم گردد تا دانشجویان امکان تجارب موفقیت آمیز را داشته باشند؛ زیرا موفقیت های افراد، معتبرترین و قوی ترین ابزار ارتقا باورهای خود اثر بخشی است. همچنین به مسوولین آموزشی و مشاوران پیشنهاد می گردد به دانشجویان کمک کنند تا در مواجهه با شکست ها و موفقیت ها از اسنادهای درونی و بیرونی مناسب استفاده کنند.