تربیت اسلامی
سال:1387 | دوره:3 | شماره:7 |تعداد مقالات:8

مناظره گفتمانی برای ایجاد فهم مشترک و درک متقابل توام با اثربخشی دوجانبه است؛ از این رو، ائمه معصوم (ع)، به ویژه، حضرت رضا (ع) آن را به عنوان یکی از روش های آموزشی در موضوعات پرچالش علمی در خور دقت و تامل بسیار می دانستند. هدف این مقاله تبیین روش مورد نظر بر اساس شیوه مناظره ای علمی امام رضا با عالمان ادیان دیگر است؛ بنابراین، این مقاله الگوی عملی مناظره را ارایه می دهد. این مقاله که از نوع پژوهش های بنیادی بوده، با روش تحقیق کیفی مبتنی بر تحلیل محتوایی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، به مطالعه مناظرات امام (ع) می پردازد که با توجه به روش، اصول و چگونگی فرایند مناظره ای آن حضرت می توان آن را به عنوان روش آموزشی مطرح کرد و به کار بست. در این مقاله، ابتدا روش مناظراتی حضرت رضا (ع) و سپس اصول حاکم بر روند آن و چگونگی فرایند یک مناظره علمی نزد آن حضرت بررسی می شود.

موضوع اصلی این پژوهش تبیین تعلیم و تربیت از دیدگاه علامه طباطبایی با تاکید بر هدف ها و روش های تربیتی است. این تحقیق از نوع نظری و روش آن توصیفی- تحلیلی است و برای جمع آوری اطلاعات و داده های لازم آن از روش کتابخانه ای استفاده شده است.در این پژوهش، برای استخراج دلالت های تربیتی مرحوم علامه طباطبایی یک بررسی اجمالی از انسان شناسی، معرفت شناسی و ارزش شناسی ارایه می شود. سپس دلالت های تربیتی حاصل از مبانی نظری دیدگاه علامه طباطبایی در زمینه اهداف، روش ها و وظایف معلم استخراج و تبیین می شود.

آموزش جنسی یکی از موضوع های مهم در حوزه تربیت است و در چگونگی شکل گیری شخصیت انسان نقش مهمی داشته، بر افکار، عواطف و رفتارهای انسانی تاثیرگذار است. با وجود اهمیت این موضوع، به ویژه در کشور ما، برنامه های آموزشی مدون و مناسبی در این زمینه وجود ندارد و اغلب نوجوانان آگاهی های جنسی را از منابع نامناسب و با روش های نادرست کسب کرده، اطلاعات کافی درباره این موضوع ندارند در کشورهای غربی نیز با وجود آموزش های جنسی متنوع به نظر می رسد که هنوز، بسیاری از نوجوانان فاقد آگاهی های لازم در این زمینه اند.هدف مقاله حاضر بررسی اهداف، اصول، محتوا، شیوه ها و فواید آموزش های مناسب جنسی در فرهنگ اسلام و تحقیقات روان شناختی است. در این مقاله، با بررسی متون اسلامی و پیشینه مطالعات روان شناختی، اهمیت و ضرورت آموزش های جنسی، روش ها و منابع مناسب آن و پیشگیری از انحرافات جنسی بررسی و در پایان، به نتیجه گیری درباره آموزش های جنسی پرداخته شده است.

فارابی، موسس فلسفه اسلامی که به عنوان معلم ثانی پس از ارسطو شناخته می شود، از فیلسوفان برجسته جهان اسلام است. نظریات فارابی در مباحث اخلاقی و ارزش شناسی مبنای اندیشه فیلسوفان و حکیمان پس از او در بحث اخلاق و تربیت اخلاقی قرار گرفته است. در این مقاله، ابتدا دیدگاه ارزش شناسی فارابی در موضوعات اساسی ارزش های اخلاقی تبیین و سپس دلالت های آن برای تربیت اخلاقی در خصوص اهداف، اصول و روش ها استنتاج می گردد.از دیدگاه فارابی، ارزش ها از معقولات ثانویه فلسفی است. او ارزش های اساسی را مطلق می داند. به نظر وی، غایت اخلاق، تحصیل سعادت است. وی سعادت را به دو بخش دنیوی و اخروی تقسیم می کند و سعادت دنیوی را مقدمه سعادت اخروی می داند. بر اساس دیدگاه ارزش شناسی فارابی، مهم ترین اهداف تربیت اخلاقی عبارت است از: شناخت و ایمان به خدا، تقرب به خدا، سعادت، تفکر و تامل، تعقل و اعتدال. برخی از اصول و روش های به دست آمده از این دیدگاه به صورت اصل (روش ها) عبارت است از: استمرار در تغییر اخلاق و رفتار (محاسبه نفس- ضد)، تدریجی نمودن پرورش اخلاقی (سیر کمالی در واگذاری وظایف اخلاقی- تمرین و عادت)، تحول در نگرش (تصحیح معیار ارزش گذاری- توجه به امتحان الهی) و . ...

هدف این مقاله بررسی جایگاه آموزش انفرادی در تاریخ آموزش و پرورش ایران بوده و نویسندگان با بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی در جهت شناخت روش آموزش انفرادی که یکی از روش های جدید و مطرح در آموزش است به بررسی سوابق تاریخی آن پرداخته و از این طریق چشم انداز روشن تری را برای آینده ترسیم نمایند. نتایج مطالعه نشان می دهد که از دیرباز با توجه به فضای موجود در تعلیم و تربیت ایران آموزش انفرادی جایگاه مهم و تاثیرگذاری در روند تعلیم و تربیت داشته است که با عنایت به این تجارب بهره گیری از این شیوه در حال حاضر می تواند فرصتی را بازسازی برخی از نارسایی های نظام تعلیم و تربیت مهیا نماید.

هدف این مقاله بررسی سیمای مهدویت در برنامه آموزشی مدارس است. سوالاتی که در این تحقیق به آنها پرداخته شده عبارتند از:آیا آموزش و پرورش عمومی کشور اساس اهدافی را در زمینه گسترش تفکر و فلسفه مهدویت مدنظر قرار داده است؟ و یا به طور نظام مند در پی تحقق چنین اهدافی است؟ آیا در این باره برنامه آموزشی و درسی مناسبی طراحی شده است؟ آیا تصویر مطلوبی از سیمای مهدویت در برنامه های درسی ارایه می شود؟ به منظور پاسخگویی به پرسش های مزبور با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی به بررسی اهداف کلی و اصول مندرج در طرح کلیات آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، اهداف آموزش و پرورش در دوره های سه گانه ابتدایی، راهنمایی و متوسطه مصوب شورای عالی آموزش و پرورش و کتاب های درسی هدیه های آسمانی، فارسی و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی، کتب فرهنگ اسلامی و تعلیمات دینی، تعلیمات اجتماعی و فارسی دوره راهنمایی و کتب قرآن و تعلیمات دینی و دانش اجتماعی دوره متوسطه پرداخته شد. یافته ها به طور کلی حاکی از آن است که در منابع مزبور توجه نظام مند و برنامه ریزی شده ای در حوزه هدف گذاری و تدوین محتوا در خصوص گسترش تفکر مهدویت وجود ندارد. جزییات یافته ها در مقاله به تفضیل ارایه شده است.

در این پژوهش، انسان از بعد ماهیت، آزادی و اختیار، مسوولیت، خودآگاهی و انسان کامل از دیدگاه دو مکتب اسلام و وجودگرا بررسی شده است. اسلام انسان را موجودی دوبعدی با فطریات و سرشت مشترک و آزادی و اختیار در انتخاب سرنوشت خویش معرفی می کند؛ اما مکتب وجودگرا برای انسان هیچ گونه سرشت مشترکی قایل نیست و آن را مغایر با آزادی فردی می داند. مکتب وجودگرا آزادی را حق انسان دانسته، با داشتن همین آزادی، او می تواند سرنوشت خود را آن طور که می خواهد، بدون هیچ معیار خاصی تعیین کند و در نتیجه، او فقط در مقابل خود مسوول است؛ در حالی که مکتب اسلام آزادی را حق انسان می داند تا با انتخاب های خویش و بر اساس الگوی معرفی شده (انسان کامل) سرنوشت خود را تعیین کند و در نتیجه، در مقابل خدا، خود و خلق مسوول و پاسخگوست. مکتب اسلام به اجتماع توجه دارد و توجه به فرد در بطن جامعه است و با تک روی و خودمحوری مخالف است؛ در حالی که وجود گرایان ملحد فردگرا بوده ، تامین منافع فردی را اصل می دانند و در واقع فردپرور هستند و به کل و منافع جمعی کمتر توجه دارند.