روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)
سال:1389 | دوره:7 | شماره:26 |تعداد مقالات:12

مقاله ای که به نکات کلی آن در شماره پیشین اشاره شد، بر مبنای مرور بر ادبیات نظریه هسته ارزشیابی خود، سنجش و رگه های خاص آن شکل گرفته است. نویسندگان این مقاله مروری با برجسته ساختن موضوع های کلیدی مرتبط با این سازه، ضرورت نگاه تازه ای به شیوه های تحکیم و غنی سازی بنیان نظریه هسته ارزشیابی خود را به عنوان یک سازه چند بُعدی و نه به منزله نمره یک مقیاس مطرح و با تلفیق رگه دیگری در این نظریه که منعکس کننده یک انگیزش گرایشی است، رهنمودهای اصلی خود را ارایه کرده اند.

در این پژوهش، تاثیر آموزش بر پیشرفت سرعت و درستی راهبردهای عملیات جمع بررسی شد. هفتاد و یک دانش آموز پسر کلاس اول به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند و با فرم الف آزمون تفاوتهای فردی در انتخابهای راهبرد جمع (کرکمن و سیگلر، 1997) از نظر میانگین مدت زمان پاسخ و فراوانی پاسخهای درست ارزیابی شدند. گروه آزمایشی به مدت سه ماه (15 جلسه 45 دقیقه ای) در معرض آموزش راهبردهای بازیابی و پشتیبانی در عملیات جمع قرار گرفتند. سپس در هر دو گروه فرم ب آزمون اجرا شد. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که با استفاده از راهبرد پشتیبان، فراوانی پاسخهای درست گروه آزمایشی به گونه معناداری افزایش یافت.

با هدف مطالعه اثر واسطه ای عواطف مثبت و منفی در رابطه بین ابعاد کمال گرایی (خودمحور، دیگر محور و جامعه محور) با سلامت جسمانی، یک گروه نمونه از جمعیت عمومی شامل 234 داوطلب (131 زن، 103 مرد) مقیاس کمال گرایی چند بعدی تهران (بشارت، 1386)، فهرست عواطف مثبت و منفی (واتسون، کلارک و تلگن، 1988) و مقیاس سلامت جسمانی (مولنار، رکر، کالپ، ساداوا و داک کورویل، 2006) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل مسیر نشان دادند که کمال گرایی خودمحور و دیگر محور به واسطه عواطف مثبت و منفی در دو جهت متضاد بر سلامت جسمانی تاثیر می گذارند. عواطف مثبت و منفی در رابطه بین کمال گرایی جامعه محور و سلامت جسمانی نقش واسطه ای معنادار نداشتند. در رابطه بین ابعاد کمال گرایی با سلامت جسمانی اثر واسطه ای عواطف منفی (R2=0.44) بیشتر از اثر واسطه ای عواطف مثبت (R2=0.44) بود.

این پژوهش با هدف کاهش خشم والدین، بر اساس آموزش مدیریت خشم انجام شد. بیست و یک والد (13 پدر با میانگین سنی 37 سال و هشت مادر با میانگین سنی 36 سال) در 7 جلسه کارگاه مدیریت خشم شرکت کردند. سیاهه حالت رگه خشم (اسپیلبرگر، 1999) و پرسشنامه ارزیابی خشم والدینی (شکوهی یکتا و زمانی، 1387) قبل و بعد از آموزش انجام شد. نتایج اندازه گیریهای مکرر نشان دادند که آموزش مدیریت خشم، شدت خشم را در موقعیتهای فراخوان خشم و رگه خشم به گونه ای معنادار کاهش و مهار خشم درونی را افزایش داد، اما ابراز خشم بیرونی و درونی و مهار خشم بیرونی تغییر معناداری نداشت. نتایج بر اساس اثربخشی مداخله های شناختی رفتاری مورد بحث قرار گرفت.

هدف مطالعه حاضر اعتباریابی و رواسازی فرم کوتاه سیاهه حل مساله اجتماعی (SPSI؛ درزیلا و دیگران، 2002) بود. چهارصدوسه دانشجو (245 زن و 158 مرد) دانشگاه آزاد اسلامی با دامنه سنی 18 تا 48 سال به سیاهه افسردگی بک (بک و دیگران، 1961)، فرم کوتاه مقیاس افسردگی شادکامی (جوزف و دیگران، 2004)، مقیاس رضایت از زندگی (دینر و دیگران، 1985) و سیاهه هراس اجتماعی (کانر و دیگران، 2000) نیز پاسخ دادند. ضرایب همسانی درونی و بازآزمایی SPSI به ترتیب برابر با 0.86 و 0.65 و ضرایب همبستگی آن با افسردگی بک (r=0.48)، افسردگی شادکامی (r=0.38)، مقیاس رضایت از زندگی (r=0.18) و هراس اجتماعی (r=0.39) به دست آمد. نتایج، روایی سازه و همزمان SPSI را تایید و نیاز به پژوهشهای گسترده تر را مشخص ساخت.

با هدف تبیین خلاقیت بر اساس رگه های شخصیتی، 289 دانشجو (121 دختر و 168 پسر) با میانگین سنی 24 سال از سه دانشکده هنر (98 نفر)، تربیت بدنی (93 نفر) و فنی مهندسی (98 نفر)، با روش نمونه برداری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های خلاقیت تورنس (1966) و رگه های پنجگانه شخصیتی (کاستا و مک کری، 1992) پاسخ دادند. نتایج نشان دادند در هر سه گروه خلاقیت با نورزگرایی همبستگی منفی و با رگه های گشودگی، برونگردی و وظیفه شناسی همبستگی مثبت داشت. رابطه مثبت رگه مقبولیت و خلاقیت نیز تنها در گروه تربیت بدنی، معنادار به دست آمد. مقایسه همبستگیها در هر سه گروه با استفاده از آزمون Z انتقال فیشر تنها بین خلاقیت و مقبولیت در دو گروه تربیت بدنی و هنر معنادار بود. نتایج رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که در گروه هنر، رگه های وظیفه شناسی، برونگردی و گشودگی 34 درصد در گروه تربیت بدنی مقبولیت، وظیفه شناسی و برونگردی 38 درصد و در گروه فنی مهندسی، وظیفه شناسی و برونگردی 28 درصد واریانس نمره های خلاقیت را پیش بینی می کنند. به نظر می رسد با توجه به رشته های تحصیلی مختلف، رگه های شخصیتی قادر به پیش بینی سطوح متفاوتی از خلاقیت در دانشجویان هستند.

با هدف بررسی تحول ابعاد شناختی و رفتاری اضطراب اجتماعی در دوره نوجوانی این پژوهش انجام شد. یک نمونه 500 نفری (276 دختر و 224 پسر) در سه گروه سنی 13-12، 15-14 و 17-16 ساله با روش تصادفی چند مرحله ای از دانش آموزان شهر تهران انتخاب شدند و به مقیاس اضطراب اجتماعی نوجوانان (پاکلک، 1997) با دو بعد شناختی و رفتاری، پاسخ دادند. نتایچ تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که نوجوانان 13-12 ساله نسبت به دو گروه سنی دیگر، میانگین بالاتری در هر دو بعد شناختی و رفتاری اضطراب اجتماعی به دست آوردند. همچنین میانگین نمره های دختران در هر سه گروه سنی در مقایسه با پسران در بعد رفتاری اضطراب اجتماعی بالاتر بود در حالی که، در بعد شناختی اضطراب اجتماعی بین دو جنس تفاوت وجود نداشت. یافته ها بر اساس دیدگاه شناختی اجتماعی الکایند و تاثیر جنس در اجتماعی شدن بحث شدند.

در این پژوهش پرسشنامه رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت در دانشجویان بررسی شد. بدین منظور 396 دانشجو (236 دختر و 160 پسر) براساس روش نمونه برداری خوشه ای چند مرحله ای از بین دانشجویان دانشگاههای دولتی شهر تهران انتخاب شدند و مقیاس خود گزارش دهی هوش هیجانی شاته (شاته و دیگران، 1998) و پرسشنامه خلاقیت (عابدی، 1372) را تکمیل کردند. نتایج نشان دادند که بین هر سه جنبه هوش هیجانی و خلاقیت در هر دو جنس رابطه مثبت معنادار وجود دارد. نتایج آزمون Z فیشر نشان داد، ضرایب همبستگی بین جنبه ادراک و بیان هیجان از هوش هیجانی با زیرمقیاسهای بسط، انعطاف پذیری، سیالی و خلاقیت کلی در گروه پسران به گونه معناداری بیشتر از گروه دختران بود. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که دو جنبه نظم دهی به هیجان و ادراک و بیان هیجان در گروه دختران 7 درصد و در گروه پسران نمره هوش هیجانی کلی و جنبه ادراک و بیان هیجان 16 درصد از واریانس خلاقیت را تبیین می کند.

به منظور بررسی عوامل خطرپذیری در جوانان، 100 دانشجوی (50 دختر و 50 پسر) دانشگاه اصفهان به پرسشنامه های ادراک تعامل اجتماعی (گلاس، 1994)، خطرپذیری (ایسنک و ایسنک، 1975) و مهار خشم (گریفین و دیگران، 1999) پاسخ دادند. نتایج نشان دادند که همبستگی منفی و معنادار خطرپذیری با ادراک تعامل اجتماعی (R=-0.28) و با مهار خشم (R=-0.26)، فرضیه های پژوهش را تایید کردند. شدت ضرایب همبستگی برای هر دو گروه دختران و پسران یکسان بود.