روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)
سال:1387 | دوره:5 | شماره:18 |تعداد مقالات:10

روان شناسی سلامت حرفه ای(OHP)  یک تخصص بین رشته ای است که از لحاظ نظری و پژوهشی با قلمروهای روان  شنـاسی، مدیریت، سلامت عمومی، پزشکی پیشگیری، مهندسی صنعتی، همه گیـری شناسی، پزشکی حرفه ای و پرستاری پیـوند دارد. رغبتها و همکـاریهای مشترک انجمن روان شناسی امریکا، موسسه ملی ایمنی و سلامـت حرفه ای و آکـادمی مدیریت با ایجاد استحکام و گسترش این پیوند، به دلمشغولیهای پژوهشگران درباره سلامت حرفه ای و بهزیستی کارکنان پاسخ داده اند. پیشگیری از آسیبهای حرفه ای، بیماریها و اختلالها، بهبود و افزایش سلامت حرفه ای و نیروی حیاتی را می توان از هدفهای اصلی این حرکت به شمار آورد.

مکانیزمهای دفاعی نمو نایافته در انواع اختلالهای شخصیت دیده می شوند. در این پژوهش، به بررسی میزان نمو نایافتگی و انواع مکانیزمهای دفاعی در طیف اختلال شخصیت خوددوستدار پرداخته شد. 263 دانشجو (156 دختر و 107 پسر) از مقطـع کارشنـاسی و کارشنـاسی ارشد بـا روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه سبک مکانیزم دفـاعی (DSQ؛ اندروز، سینگ و باند، 1993 و دو مقیاس فهرست شخصیت خود ـ دوستـدار (NPI؛ راسکیـن و هال، 1979) و خوددوستداری آسیب پذیر (VNS؛ پیمنتل و دیگران، 2004)، به منظور متمایزکردن دو نوع خود ـ دوستداری پنهان و آشکار پاسـخ دادند. تحلیل یافته ها با استفـاده از همبستگی بنیادی وجود رابطه بین نوع خوددوستداری و نحوه استفاده از مکانیزمهای دفاعی را مشخـص کرد. تحلیل جزیی تر نیز نشان داد که رابطـه خوددوستداری آسیـب پذیر، بـا مکانیزمهای دفـاعی نمو نایافتـه و مکانیزمهای دفاعی روان آزرده وار، مثبـت و معنادار، رابطه خوددوستداری بزرگ منـش با مکانیزمهای روان آزرده وار منفی و معنادار و با مکانیزمهای نمو نایـافته مثبت و معنادار بود. متمایزکردن خوددوستداری به دو بخـش بزرگ منش و آسیب پذیر می تواند از اشتباههای تشخیصی پیشگیری کند و امکان به کار بردن روشهای درمانگری مناسب را فراهم سازد.

در این پژوهش اثربخشی نمایش درمانگری در کاهش احساس تنهایی و نارضایتی اجتماعی در کودکان بررسی شد. پس از انتخاب تصادفی یک مدرسه از مدارس ابتدایی شهر تهران، پرسشنامه احساس تنهایی و نارضایتی اجتماعی (LSDQ؛ کاسیدی و اشر، 1992) در پایه چهارم و پنجم (104 دانش آموز) به اجرا در آمد. 8 نفر از کودکانی که بالاترین نمره ها را در LSDQ به دست آورده بودند، به عنوان نمونه اصلی پژوهش انتخاب شدند. آزمودنیها به مدت 6 هفته، در 12 جلسه دو ساعته نمایش درمانگری شرکت کردند. در پایان جلسه های چهارم، هشتم و دوازدهم،LSDQ  اجرا شد. نتایج تحلیل اندازه گیریهای مکرر نشان دادند که نمره های احساس تنهایی و نارضایتی اجتماعی در پایان مداخله به طور معناداری کاهش یافتند. یافته های این پژوهش می توانند کاربردهای بالینی در پیشگیری و درمان احساس تنهایی و نارضایتی اجتماعی در کودکان داشته باشند.

در این پژوهش بـه مقایسه تاثیر دو روش تدریس بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دختر دارای سبکهای شناختی متفاوت (وابسته به زمینه / مستقل از زمینه) بر اساس یک طرح پژوهشی شبه آزمایشی پرداخته شد. در مرحله پیش آزمون 105 دانشجوی دختر (43 نفر درگروه آزمایشی و 62 نفر در گروه گواه) دانشگاه آزاد اسلامی، آزمون گروهی تصاویر پنهان ویتکین (ویتکین و دیگران، 1971) را به منظور ارزیابی سبک شناختی تکمیل کردند و به یک آزمون محقق ساخته پیشرفت تحصیلی در درس برنامه ریزی درسی پاسخ دادند تا قابلیت تفکیک شکل از زمینه و پیشرفت تحصیلی آزمودنیها مشخص شود. گروه آزمایشی با روش حل مساله و گروه گواه با روش سخنرانی در طول یک نیمسال تحصیلی آموزش دیدند. در مرحله پس آزمون همان آزمونها در هر دو گروه اجرا شد. یافته ها تاثیر مشابه روشهای تدریس متفاوت (حل مساله، سخنرانی) را بر نمره های سبک شناختی دانشجویان نشان دادند و مشخص کردند که روش حل مساله بر پیشرفت تحصیلی گروه آزمایشی واجد سبکهای متفاوت شناختی (وابسته و مستقل از زمینه) نیز موثر نیست.

هدف این پژوهش، پیش بینی ابعاد پرخاشگری از طریق باور به دنیای عـادلانه و ناعادلانه بود. از جامعـه 16 سال به بـالای زن و مرد شهـر اصفهان با استفاده از نمونه برداری چند مرحله ای تعداد 430 نفر زن و مرد انتخاب و به مقیاس باور به دنیای عادلانه (BJWS؛ رابین و پپلاو، 1975) و پرسشنامه پرخاشگری (باس و پری، 1992) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، ضریب همبستگی تفکیکی و رگرسیون گام به گام تحلیل شدند. نتایج نشان دادند که باور به دنیای عادلانه با خشم و خصومت به ترتیب رابطه منفی معنادار (r=-0.166 و r=-0.118) و باور به دنیای ناعادلانه نیز با دو متغیر خشم و خصومت رابطه منفی معنادار (r=-0.097 و r=-0.156) دارند. ضرایب همبستگی تفکیکی با کنترل خشم و خصومت نشان دادند که باور به دنیای عادلانه فقط با خشم (r=-0.124) و باور به دنیای ناعادلانه فقط با خصومت (r=-0.125) دارای رابطه منفی معنادار هستند. نتایج تحلیلهای رگرسیون گام به گام نیز نشان دادند که برای خشم به ترتیب باور به دنیای عادلانه و ناعادلانه و برای خصومـت به ترتیب باور به دنیای ناعادلانه و عادلانه دارای تـوان پیش بینی معنادار هستند (P<0.01).

هدف از اجرای این تحقیق، بررسی نقش واسطه ای و تعدیل کنندگی مزاج کـودک در رابطه بین تعارض زناشویی با نشانه های عاطفی- رفتاری، سلامت جسمانی و روانی اجتماعی کودک بود. 220 دختر و 193 پسر از جامعه دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی شهر تهران با روش نمونه برداری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و مادران آنها به مقیاس خصومت آشکار اولری پورتر (OPS؛ پورتر و اولری، 1980)، پرسشنامه بازنگری شده مزاج اوایل نوجوانی (EATQ-R؛ پوتنام، الیس و روتبارت، 2001) و پرسشنامه سلامت کودک ـ فرم والدین (CHQ-PF-28؛ لندگراف و آبتز، 1996) پاسخ دادند. مـادران و معلمان نیز پرسشنامه تواناییها و مشکلات (SDQ؛ گودمن، 1997) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان دادند که تعارض زناشویی و مزاج کودک پیش بینی کننده نشانه های آسیـب شناختی روانی و سلامت کودک بودند. همبستگی مثبت بین تعارض زناشویی با مزاج منفی و همبستگی منفی بین تعارض زناشویی با مزاج مثبت کودک به دست آمد. نقش تعدیل کننده مزاج مثبت و توانایی مهار بالای کودک بر تعارض زناشویی و سلامت کودک و نقش واسطه ای مزاج کودک در رابطه بین تعارض زناشویی و نشانه های رفتاری کودک تایید شد. استلزامهای حاصل از نتایج پژوهش مورد بحث قرار گرفتند.

نمونـه این پژوهش 37 نفر از مبتلایان به سردرد تنشی مزمـن بود که به تصادف از بین مراجعه کننده ها به مطبهای روان پزشکی و مغز و اعصاب شهرستان کاشان انتخاب و در دو گروه آزمایشی (17 نفر) و کنترل (20 نفر) گمارده شدند. گروه آزمایشی دارودرمانگری همراه با آموزش تنش ـ زدایـی تدریجی و گروه کنترل فقط دارو درمانگری را دریافت کردنـد. آزمودنیها روزنگار سردرد (بلانچارد، 1992) را که شامل فراوانی، شدت و طول مدت سردرد بود، به مدت یک هفته قبل و یک هفته بعد از مداخله، تکمیل کردند. تحلیل کوورایانس با حذف اثر پیش آزمون نشان داد که دارودرمانـگری همراه با آموزش تنش زدایی تدریجی در مقایسه بـا دارودرمـانگری به تنهایی در کاهش شاخصهای فراوانی، شدت و مـدت سردرد، موثرتر و کارآمدتر است.

نمونـه ای از 108 زن و 97 مـرد (میانگین سنـی: 27 سال، انحـراف استانـدارد: 5 سال) دانشجو که با روش نمونه بـرداری تصادفی چنـد مرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های سبکهای شوخ طبعی (مارتین و دیگران، 2003)، مقیاس هوش هیجانی (شات و دیگران، 1998)، مقیاس رضایتمندی از زندگی (دینر و دیگران، 1985) و مقیاس عاطفه مثبت و منـفی (مروزک و کولارز، 1998) پاسخ دادند. نتایج همبستگی و تحلیل واریـانس چند متغیری نشان دادند که سبکهای شوخ طبعی پیوندجویانه و خودارزنده سازانه با رضایتمندی از زندگی، عاطفه مثبت و هـوش هیجانی رابطـه مثبـت معنـادار و بـا عاطفه منفی رابطه منـفی معنادار دارند. سبکهای شوخ طبعی پرخاشگرایانه و خود تحقیرگرایانه با رضایتمندی از زندگی، عاطفه مثبت و هوش هیجانی رابطه منفی معنادار و با عاطفه منفی رابطه مثبت معنادار دارند. همچنین مردان در مقایسه با زنان بیشتر از سبکهای شوخ طبعی سازش نایافته (پرخاشگرایانه و خودتحقیرگرایانه) استفاده کردند. یافته ها بـر نقش موثر سبکهای شوخ طبعی سازش یافته (پیوندجویانه و خودارزنده سازانه) بر هوش هیجانی و بهزیستی فاعلی تاکید داشتند.