طلوع بهداشت
سال:1387 | دوره:7 | شماره:1-2 (مسلسل 23-24) |تعداد مقالات:12

سابقه و اهداف: علیرغم دسترسی به روشهای ضد بارداری موثر و متنوع هنوز هم وقوع حاملگی ناخواسته یک معضل مهم محسوب می شود.نقش بالقوه روشهای اورژانس در کاهش حاملگی های ناخواسته و سقط جنین مشخص شده است. یکی از مهمترین موانع عدم استفاده از روشهای اورژانس، نداشتن آگاهی می باشد.از آنجا که قرص های خوراکی ترکیبی (روش یوزپه) شایع ترین روشی هستند که به عنوان روش اورژانس استفاده می شوند ما در این مطالعه آگاهی زنان در خصوص این قرص ها را بررسی نمودیم.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی - تحلیلی 630 زن مراجعه کننده به واحد تنظیم خانواده مراکز بهداشتی درمانی شهر اندیمشک در سال 85-1384 مورد بررسی قرار گرفتند. مصاحبه و تکمیل پرسشنامه توسط پرسشگران آموزش دیده جهت جمع آوری اطلاعات صورت گرفت.یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد که %26.7 زنان از سطح آگاهی مطلوب و %18.7 از سطح آگاهی متوسط برخوردارند. %54.6 آگاهی نداشته یا سطح آگاهی ضعیف داشتند.%18.6  تا کنون از روش های اورژانس استفاده کرده بودند. شیوع حاملگی ناخواسته در آخرین بارداری %19.5 گزارش شده بود. %55.6 زنان تاکنون مطلبی در مورد روشهای اورژانس شنیده بودند. %38.1 از سطح آگاهی مطلوب در مورد تعداد نوبت قرص های مورد استفاده در روش های اورژانس برخوردار بودند. %55.5 زنان نوع قرصی که به عنوان روش اورژانس در رژیم یوزپه مورد استفاده قرار می گیرد را می شناختند. %31.7 زنان حداکثر فرصت جهت مصرف این قرصها را درست گزارش نموده بودند. آگاهی در مورد قرصهای مورد استفاده در روش اورژانس با شغل زنان (P<001)، سطح سواد زنان (P<001)، تعداد فرزندان (P=0.02)، تمایل به داشتن فرزند دیگر (P=0.031)، نوع وسیله پیشگیری (P<001)، ناخواسته بودن حاملگی اخیر (P=0.001) و استفاده قبلی از روشهای اورژانس (P<001) ارتباط معنی داری داشت.بحث: بر اساس نتایج این تحقیق سطح آگاهی زنان در مورد روشهای اورژانس به طور کلی پایین می باشد و ارتقا آگاهی زنان در مورد روشهای اورژانس بایستی به عنوان یکی از اولویتهای بهداشتی زنان مطرح شود.

سابقه و اهداف: نیازسنجی خدمات درمانی افراد بیمه شده و دستیابی به میزان تقاضای آنان به خدمات درمانی می تواند تصمیم گیرندگان را به اهداف خود در این زمینه نزدیک کند. این مطالعه با هدف تعیین علل مراجعه خانواده ها برای دریافت خدمات درمانی و علل بستری و شناسایی رضایت آنان از بیمه درمانی در سال 87 انجام گردید.روش بررسی: این پژوهش با روش کمی انجام شد و تعداد 457 پرسشنامه شامل 35 سوال بسته با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای از گروه هدف تکمیل گردید ( 274 شهری و 183 روستایی ) و نتایج ، با استفاده از نرم افزار SPSS استخراج و تحلیل گردید.نتایج: مهم ترین علل مراجعه به پزشک، در بین خانوارهای تحت مطالعه با میانگین بعد خانوار 4.2، بیماری های عفونی (%18.3) و بیماری های دستگاه تنفس و بیماری های استخوان و مفاصل (%10.2) بوده و هر یک نفر در یک سال، به پزشک 3.7 بار، به داروخانه 3.4 بار، و به مراکز خدمات تشخیصی 1.7 بار مراجعه کرده و میانگین هزینه خرید دارو و وسایل پزشکی برای هر فرد در یک سال اخیر، بالغ بر 187400 ریال بوده است.مهم ترین علل بستری، سوانح و حوادث %20.3، بیماری های زنان و زایمان %19.4، جراحی ها %13.8، بیماری های عفونی و داخلی %12.9 و بیماری های کودکان %11.1 و میانگین دفعات بستری در بیمارستان، برای هر یک نفر طی یک سال اخیر 0.07 بار با متوسط طول مدت اقامت 4.3 روز بوده است. بیشترین میزان رضایتمندی گروه تحت مطالعه از بیمه درمانی خود، مربوط به تامین اجتماعی است که %67 از آن رضایت داشته، %22 تا حدودی از آن راضی بوده و تنها 11% از آن ناراضی بوده اند در صورتی که میزان رضایتمندی بیمه شدگان بیمه خدمات درمانی و بیمه روستایی از بیمه درمانی خود 46% بوده و 17% از بیمه روستایی و 21% از بیمه خدمات درمانی رضایت ندارند. بیمه شدگان بیمه روستایی، غالبا «درمانگاه دولتی» را به عنوان مرکز ارایه کننده خدمات درمانی انتخاب کرده اند (%52) در حالی که اولویت انتخاب مرکز درمانی نزد بیمه شدگان سازمان بیمه خدمات درمانی و تامین اجتماعی، «پزشک خصوصی» بوده است (به ترتیب %49 و %38) و مهم ترین علت این انتخاب نزد بیمه شدگان سازمان خدمات درمانی و تامین اجتماعی، «کیفیت خوب» بوده (به ترتیب %50 و %44) در حالی که مهم ترین علت انتخاب مرکز درمانی نزد بیمه شدگان بیمه روستایی « قیمت مناسب» بوده است (%52).بحث: الگوی شایع ترین علل مراجعه به پزشکان و علل بستری در بیمارستان و ارایه خدمات درمانی نسبت به مطالعات مشابه تغییر محسوسی نداشته و هزینه های درمان افزایش داشته است که لازم است با ارتقای عواملی که موجب رضایتمندی بیشتر بیمه شدگان می شود، کیفیت خدمات بهبود یابد.

سابقه و هدف: ارتقا سطح سلامت و بهداشت جامعه بدون دست یابی به آب آشامیدنی سالم میسر نیست. آب مصرفی برای شرب، علاوه بر کیفیت شیمیایی مطلوب، بایستی از نظر بهداشتی نیز مناسب باشد. در مناطقی که از آب لوله کشی استفاده می شود به علت وجود کلر آزاد باقی مانده درجه اطمینان کافی برای عدم آلودگی میکروبی آب وجود دارد. در برخی موارد، که آب از یک مخزن به مخزن دیگر منتقل می شود به علت مواجهه با شرایط ناخواسته، احتمال آلودگی ثانویه کنترل نشده وجود دارد. یکی از این موارد استفاده از آب برای شرب در وسایل حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوسهای مسافربری است. در صورت آلوده بودن این آب، خطر جدی اشاعه بیماری های منتقله توسط آب آلوده وجود دارد. این مطالعه به منظور بررسی کیفیت بهداشتی آب شرب مصرفی در اتوبوس های بین شهری شهر کرمان در مدت شش ماهه اول سال 87 انجام گرفته است.روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه توصیفی - مقطعی بوده و تعداد نمونه ها 84 نمونه بود. کل کلیفرم، کلیفرم مدفوعی، کدورت، کلر باقیمانده، pH و دما مورد اندازه گیری قرار گرفت. کلیه آزمایشات با استفاده از روشهای استاندارد مندرج در کتاب روشهای استاندارد برای آزمایش آب و فاضلاب انجام گرفت. داده های بدست آمده در محیط  MINITAB تجزیه و تحلیل گردید.نتایج: نتایج نشان داد که در %45 موارد کل کلیفرم و در35 % موارد کلیفرم مدفوعی مثبت، میزان کدورت در 42.5% موارد 3NTU، در 46.25% موارد4NTU  و در 11.25% موارد 5NTU بود. در 73.75% موارد میزان کلر باقیمانده صفر بود.دامنه دما و pH در تمام نمونه ها به ترتیب در گستره ای بین 10-16oCو 7-8 قرار داشت. در مجموع کیفیت میکروبی آب مورد استفاده در اکثر موارد غیر قابل شرب تشخیص داده شد.بحث و نتیجه گیری: مقایسه نتایج حاصل از این تحقیق با مطالعات مشابه انجام شده در کرمانشاه در سال 76، در اصفهان در سال 83، در بندر عباس در سال 83 و در مشهد در سال 85 نشانگر میزان بالای آلودگی به کل کلیفرم ها در اتوبوس های بین شهری کرمان نسبت به شهرهای مشهد، اصفهان و بندرعباس می باشد. ولی شاخص کل کلیفرم ها در کرمانشاه رقم بالاتری را نسبت به کرمان نشان می دهد. میزان آلودگی به کلیفرم مدفوعی در آب شرب مصرفی اتوبوس های بین شهری کرمان نسبت به کرمانشاه و مشهد پایین و نسبت به اصفهان و بندرعباس بالاتر می باشد.

سابقه و اهداف: دیابت یکی از بیماریهای مزمن است که شیوع نسبتا بالایی دارد. توجه به مشکلات روانپزشکی خصوصا افسردگی در مبتلایان به دیابت می تواند باعث بهبود کیفیت زندگی این افراد شود. هدف اصلی این مطالعه تعیین میزان شیوع افسردگی در بیماران دیابتی نوع 2 و یادآوری ضرورت توجه بیشتر به این بیماران و وضعیت روانی آنهاست.روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع توصیفی می باشد که بر روی 100 بیمار دیابتی نوع 2 مراجعه کننده به مرکز تحقیقات دیابت یزد در سال 1387 انجام پذیرفت. بیماران از نظر ابتلا به افسردگی توسط آزمون بک مورد ارزیابی قرار گرفتند و پس از تکمیل آن اطلاعات فردی بیماران از قبیل جنس، سن، طول مدت بیماری، میزان تحصیلات، سابقه خانوادگی بیماری و وجود عوارض دیابت در رابطه با شیوع افسردگی مورد سنجش قرار گرفت.نتایج: از بین 100بیمار دیابتی نوع 2، 71 نفر زن و 29 نفر مرد بودند. شیوع افسردگی 64 درصد بود که 48.3 درصد از مردان و 70.4 درصد زنان افسرده بودند که از نظر آماری ارتباط بر حسب جنس معنی دار بود (P<0.036). چنین افسردگی در این افراد بر اساس سطح تحصیلات، سابقه خانوادگی افسردگی، عوارض دیررس دیابت و طول مدت بیماری بررسی شد که از نظر آماری تفاوت معنی دار وجود داشت (به این ترتیب P<0.004).بحث و نتیجه گیری: با توجه به شیوع بالای افسردگی در بیماران دیابتی نوع 2، بررسی و مشاوره روانپزشکی و آموزش روانشناختی برای تشخیص زودرس و تنظیم برنامه های مربوط به پیشگیری و بهبود افسردگی در این بیماران مهم و سودمند می باشد.

مقدمه: قنوات موجود در ایران سرمایه های عظیمی هستند که طی نسل های متمادی بوجود آمده و برای احداث آنها انرژی و هزینه هنگفتی صرف گردیده است، توجه، حفاظت و باز شناخت آنها باعث حفظ و بقای این سرمایه های عظیم می گردد. قنات اهرستان یکی از قنوات دایر در استان یزد با قدمت طولانی و آبدهی نسبتا زیاد است. وجه تمایز این قنات نسبت به سایر قنوات استان فعالیت تنها آسیاب آبی استان با آب قنات مذکور و بهبود کیفیت شیمیایی آب از مظهر به سمت پایین دست در نتیجه ورود جریان آب قنات طهره و خانی به جریان آب قنات اهرستان می باشد. هدف از این مطالعه سنجش پارامترهای فیزیکی - شیمیایی و میکروبی آب قنات اهرستان یزد و مقایسه آن با استانداردها است.روش بررسی: در مطالعه توصیفی انجام شده از 5 ایستگاه در مسیر این قنات طی 4 مرحله، ماهیانه نمونه برداری صورت پذیرفت. نمونه ها به آزمایشگاه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی یزد جهت آنالیز منتقل گردید و آزمایشات بر اساس روش های استاندارد آب و فاضلاب صورت گرفت.نتایج: میانگین مقدار پارامترهای فیزیکی و شیمیایی؛ کدورت، کل جامدات معلق و محلول، EC، سختی کل، کلرور، سولفات و قلیائیت در اولین نقطه برداشت به ترتیب برابر با FTU 1، 7.25 mg/L،2368.8 mg/L ،  2378.8 ms/cm، 563.7 mg/L CaCo3، 391.08 mg/L CL-، 61.25 mg/L SO4، و 268 mg/L CaCO3 بوده است. این مقادیر برای آخرین نقطه برداشت برابر با 4 FTU، mg/L 3.75،654.3 mg/L ، ms/cm 1278، 35 mg/L CaCO3.379، 189.44 mg/LCL-، mg/LSO4 35.5 و mg/LCaCO3 167 بوده است.بحث و نتیجه گیری : با توجه به این نتایج و مقایسه آن ها با استانداردهای مربوطه مشخص گردید که می توان از آب قنات مذکور علاوه بر کشاورزی، برای مصارف دیگر از جمله پرورش ماهی، مصرف حیوانات، آشامیدن (پس از فیلتراسیون و کلرزنی)، احیاء آسیاب های آبی و ایجاد مکان های توریستی و تفریحی استفاده نمود.

سابقه و اهداف: یکی از شاخص های سنجش کارآمدی و رشد و توسعه از جمله در بخش بهداشت درمان، رضایت ارباب رجوع از خدمات دستگاههای دولتی است که برای ارتقای آن طرح تکریم ارباب رجوع پیشنهاد شده است. با توجه به اهمیت موضوع در صدد بر آمدیم میزان اجرای این طرح را در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی یزد در سال 1387 بررسی کنیم.روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی بوده که به روش مقطعی انجام گرفته است. و جامعه هدف آن کلیه بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد (13 بیمارستان) می باشد. ابزار سنجش پرسشنامه بوده است توسط معاونت امور مدیریت و منابع انسانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و پایان نامه مشابه در رشت تدوین شده که روایی آن توسط اساتید تایید شده و با روش مشاهده و مصاحبه تکمیل شده است. در این تحقیق همه فعالیت های مربوط به برنامه ده گانه طرح تکریم ارباب رجوع مورد بررسی قرار گرفت.نتایج: میانگین امتیاز های «آموزش کارکنان» در این بیمارستان ها %33 درصد بود که در حیطه «برنامه شفاف و مستندسازی نحوه ارایه خدمات به ارباب رجوع» %39 درصد، در حیطه «اطلاع رسانی از نحوه اریه خدمات به مردم» %43 درصد، در حیطه «تدوین منشور اخلاقی سازمان در ارتباط با ارباب رجوع» 71% درصد، در حیطه «پیش بینی فضا و امکانات مناسب» %80 درصد، در برنامه «بهبود و اصلاح روش های ارایه خدمات به مردم» %46 درصد، در برنامه «نظرسنجی از مراجعان» %61 درصد، در حیطه «نظارت و بازرسی» %85.7 درصد، در حیطه «تشویق و تقدیر از مدیران و کارکنان موفق» %74 درصد و در حیطه «نحوه رفتار با مردم» %81 درصد بوده است. در مجموع بیمارستان خاتم الانبیا ابرکوه 130 امتیاز و بیمارستان افشار با 85 امتیاز بیشترین و کمترین امتیاز را کسب کردند.بحث و نتیجه گیری: اجرای طرح تکریم ارباب رجوع در بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی یزد با توفیق نسبی روبرو بوده است. با استقرار برنامه تحول در نظام مدیریت به عنوان یکی از ضروریات مهم طرح تکریم ارباب رجوع و ایجاد واحد نظارت و بازرسی به طور جداگانه برای کلیه بیمارستان ها شاهد توفیق روزافزون این طرح خواهیم بود.

سابقه و اهداف: توجه به وضعیت تغذیه دختران نقش مهمی در سلامت آنها و پیشگیری از بیماریهای ناشی از سوء تغذیه در سالهای بعد دارد. صبحانه نقش مهمی در سلامت جسمی و فکری دانش آموزان داشته بطوریکه صبحانه مناسب و کامل باعث افزایش قدرت یادگیری و شادابی کودکان می گردد. در نظر گرفتن برنامه های آموزش تغذیه در مدارس گام مهمی در جهت بهبود وضعیت تغذیه کودکان دارد. آموزش یکی از روش های افزایش ادراکات دانش آموزان است.این مطالعه به منظور تعیین میزان تاثیر آموزش از طریق مدل اعتقاد بهداشتی بر ادراکات دانش آموزان دخترسال چهارم دبستان های شهرستان نوشهر درباره صرف صبحانه و میان وعده غذایی در سال تحصیلی 87- 1386 انجام گرفته است.روش بررسی: در این پژوهش تجربی که از نوع مورد و شاهد است، از دبستانهای دخترانه شهرستان نوشهر بوسیله نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای با استفاده از فرمول حجم نمونه، 100 دانش آموز انتخاب و به دو گروه مورد و شاهد تقسیم بندی شدند. نمونه های مورد بررسی طی دو مرحله از طریق آزمون اولیه قبل از آموزش و آزمون ثانویه بعد از آموزش با پرسشنامه ای مشتمل بر سوالات اطلاعات دموگرافیک و سنجش ادراکات تغذیه ای بود، مورد ارزشیابی قرار گرفتند. آموزش از طریق مدل اعتقاد بهداشتی انجام شد. برای ارایه محتوای آموزش از روش سخنرانی، پرسش و پاسخ با وسایل کمک آموزشی مثل پمفلت استفاده شد.نتایج: نتایج نشان داد که قبل از آموزش در دو گروه تفاوت معنی داری از نظر مشخصات فردی و عوامل تشکیل دهنده مدل اعتقاد بهداشتی مشاهده نشد (P>0.05). ولی بعد از مداخله آزمون تی مستقل در هر دو گروه تفاوت معنی داری را نشان داد (P<0.05). آزمون های تی زوج و کای دو پس از مداخله افزایش معنی داری در میانگین نمرات حساسیت درک شده (از 5.26 به5.74 )، شدت درک شده (از 15.10 به16.34 )، منافع درک شده (از 13.14 به14.12 ) و موانع درک شده (از 20.1 به 22.52) در گروه مداخله را نشان داد (P<0.001) ولی در گروه کنترل تغییر معنی داری مشاهده نشد (P>0.05). در بین متغیرهای دموگرافیک در مقایسه با اجزای مدل اعتقاد بهداشتی، شغل پدر با ادراکات منافع رابطه ای معنی دار داشت (P=0.05) و ادراکات کل نیز با شغل پدر رابطه معنی داری نشان داد (P=0.05).بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج این بررسی و نظر به اهمیت و نقش مهم دانش آموزان به عنوان بستر آتی کشور و کم هزینه بودن فعالیت های آموزش بهداشت نسبت به سایر فعالیت ها در این زمینه لزوم تعمیم این گونه برنامه های آموزش و بسط آن ضروری به نظر می رسد.

سابقه و اهداف: خوردگی یکی از پیچیده ترین و پرهزینه ترین مشکلات مربوط به تولید آب آشامیدنی می باشد. خوردگی می تواند بر روی سلامتی عمومی، پذیرش عمومی یک منبع آب و هزینه های تامین آب آشامیدنی اثر بگذارد. این تحقیق با هدف تعیین پتانسیل خورندگی آب آشامیدنی شهر شیراز در سال 1386 و 1387 و با استفاده از شاخص های خورندگی لانژلیه، رایزنر، تهاجمی و پوکوریوس انجام گرفت.روش بررسی: این مطالعه بر روی تمامی 72 حلقه چاه تامین کننده آب شهر شیراز و هم چنین سد درودزن صورت گرفت. عمل نمونه برداری مطابق با دستورالعمل استاندارد متد انجام شد که برای این کار نمونه برداری به روش ساده انتخاب شد.نتایج: نشان می دهد که میانگین و انحراف معیار دما برابر با: 22.84 و 2.93 درجه سانتی گراد، pH برابر با: 0.28± 7.69، pHs برابر با: 0.24± 6.83، کل جامدات محلول برابر با: 656.8 و 19.09 میلی گرم در لیتر، سختی کلسیم برابر با 465.37 و 121 میلیگرم در لیتر و قلیائیت کل برابر با: 271.6 و 67 میلیگرم در لیتر می باشد. همچنین برای شاخص لانژلیه به ترتیب برابر با 0.86 و 0.23 و برای شاخص رایزنر به ترتیب 5.95 و 0.36 می باشد. محاسبات انجام شده برای شاخص های تهاجمی و پوکوریوس نشان می دهد که میانگین و انحراف معیار برای شاخص تهاجمی برابر 10.54 و 0.23 و برای پوکوریوس برابر 0.15± 8.06 می باشد. بررسی اندیسهای خوردگی نشان دادند که آب آشامیدنی شهر شیراز در اکثر موارد دارای پتانسیل رسوبگذاری می باشد و تنها در موارد کمی دارای پتانسیل خوردگی کمی می باشد.بحث و نتیجه گیری: با توجه به این دو شاخص لانژلیه و رایزنر چاههای تامین کننده آب شرب شهر شیراز و سد درودزن دارای پتانسیل نسبتا رسوبگذار هستند و در این جهت اقداماتی مانند استفاده از بازدارنده های رسوب مانند ترکیبات فسفاته استفاده شود.

سابقه و اهداف: کوررنگی یکی از معایب ژنتیکی معمول در همه جوامع بشری می باشد. ژنهایی که برای ایجاد رنگدانه بینایی حساس به قرمز و سبز می باشند روی کروموزم x در باند xq28 قرار داده شده اند و اختلالات مربوط به آنها به صورت وابسته به جنس و به صورت مغلوب منتقل می شود و در نتیجه اختلال رنگ قرمز - سبز در مردان بیشتر از زنان بوده و در اغلب جوامع بشری حدود 8 درصد و در زنان حدود 0.5 درصد می باشد. و هدف از این مطالعه تعیین بررسی شیوع کوررنگی در کارکنان راه آهن یزد بوده است.روش بررسی: در این تحقیق 358 نفر از میان کلیه کارکنان و لوکوموتیوران های راه آهن یزد به طور تصادفی انتخاب شدند. و جهت جمع آوری داده ها در این مطالعه از پرسشنامه ای که شامل متغیرهای سن، حدت بینایی، مدرک تحصیلی، شغل، مصرف سیگار، کوررنگی و اطلاع از کوررنگی بود استفاده گردید و از تست صفحات 36 تایی ایشی ها را برای بررسی کوررنگی قرمز - سبز و از چارت اسنلن برای سنجش حدت بینایی استفاده شد.نتایج: از 27 نفری که کوررنگی داشتند، 6 نفرشان لوکوموتیوران بودند، 3 مورد پروتانوپیا، 5 مورد پروتانومالی، 4 مورد دوترانوپیا و 15 مورد دوترانومالی بود. شیوع کوررنگی با حدت بینایی، مصرف سیگار، سن و سطح تحصیلات گروه مورد بررسی رابطه معنی داری نداشت. درصد فراوانی اطلاع کامل، اطلاع ناقص و عدم اطلاع از کوررنگی خودشان به ترتیب %18.52، %48.15، 33.33% به دست آمد.بحث و نتیجه گیری: شیوع کوررنگی قرمز - سبز در کارکنان راه آهن 7.54 درصد به دست آمده و نسبت به دیگر جوامع (1 درصد تا 10 درصد) قابل مقایسه می باشد.