تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1397 | دوره:34 | شماره:3 (پیاپی 89) |تعداد مقالات:14

اسانس ها ترکیب هایی بسیار فرّار هستند. انکپسوله کردن اسانس درون حامل دارویی باعث کاهش فرّاریت اسانس، کاهش اکسیدشوندگی و افزایش بازدهی اثرگذاری اسانس می شود. هدف از این تحقیق ساخت نانونیوزوم زیست سازگار حاوی اسانس نعناع (Mentha piperita L. ) و پونه (Mentha pulegium L. ) و توسعه سامانه گیاهی-دارویی با میزان بارگذاری مناسب می باشد. از این رو، اثر مقدار و نوع سورفکتنت و همچنین مقدار فسفولیپید بر روی فرمولاسیون های مختلف نیوزومی بررسی شد. در ادامه با بررسی اثر اسیدیته بافر هیدراته کننده در pHهای 4/7 (خنثی)، 5 (اسیدی) و 9 (بازی) فرمولاسیون بهینه از نظر درصد بارگذاری اسانس معرفی شد. همچنین سینتیک رهایش اسانس در بافر PBS و دو pH، 7. 4 (سلول سالم) و 4/5 (سلول سرطانی) و همچنین در دو سطح دماهای 37 (شرایط فیزیولوژیک) و 42 (سلول سرطانی) درجه سلسیوس بر رهایش سامانه حاوی اسانس بررسی شد. فرمولاسیون های مختلف نیوزومی با استفاده از روش هیدراتاسیون فیلم نازک تهیه شد و اندازه ذرات، مورفولوژی، پتانسیل زتا و برهم کنش شیمیایی مشخصه یابی شد و بعد خاصیت آنتی اکسیدانی نانوذرات با روش مهار رادیکال DPPH ارزیابی شد. نتایج این تحقیق نشان داد که فرمولاسیون نیوزومی حاوی فسفاتیدیل کولین سویا، کلسترول و توئین 60 بارگذاری شده با اسانس نعناع یا پونه با غلظت mg/mL5/0، هیدراته شده با PBS در 9=pH بیشترین بازدهی بارگذاری را نشان داده است. میزان اسانس بارگذاری شده برای اسانس نعناع و پونه به ترتیب 61. 36% و 74. 31% می باشد. ذرات به صورت کروی با اندازه کمتر از 80 نانومتر و آنیونی می باشند. همچنین میزان رهایش اسانس در شرایط اسیدی و دمای 42 درجه سلسیوس بیشتر از شرایط فیزیولوژیک می باشد که نشان می دهد فرمولاسیون تهیه شده حساس به دما و pH می باشد. نتایج حاصل از آنالیز طیف مادون قرمز نشان داده است که بین اسانس و نیوزوم برهم کنش شیمیایی رخ نداده است و بارگذاری اسانس درون نیوزوم ها به صورت فیزیکی بوده است. همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس طی درون گیری حفظ شده است.

درمان عفونت های ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس به یک مشکل در جهان تبدیل شده است. این باکتری با داشتن عوامل بیماری زایی متعدد، یکی از پاتوژن های مهم به حساب می آید. هدف از این مطالعه ارزیابی اثر ضدمیکروبی 4 گونه از اسانس گیاه مرزه (Satureja khuzistanicaJamzad، Satureja bachtiarica Bunge، Satureja rechingeri Jamzad، Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey. ) بر تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین در باکتری استافیلوکوکوس اورئوس است. حداقل غلظت مهاری در سویه های استاندارد استافیلوکوکوس اورئوس ATCC29213 و ATCC33591 برای اسانس های گیاه مرزه به روش micro dilution broth تعیین گردید. سپس از غلظت های Sub-MIC از اسانس های گیاه مرزه برای آزمایش تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که اسانس هر 4 گونه مرزه مورد آزمایش اثر ضد میکربی بر علیه هر دو سویه استاندارد استافیلوکوکوس داشته و همچنین میزان تشکیل بیوفیلم و تولید همولیزین باکتری ها در حضور غلظت های Sub-MIC از اسانس ها به طور معنی داری کاهش یافت. نتایج این بررسی نشان دهنده این امر است که اسانس های 4 گیاه مرزه مورد آزمایش، بر روی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس دارای اثرات ضدمیکروبی می باشد و با مطالعات بیشتر می توان از آن برای کنترل عفونت هایاستافیلوکوکوس اورئوس استفاده کرد.

لیستریا مونوسیتوژنز به عنوان یکی از باکتری های منتقله از مواد غذایی به ویژه محصولات لبنی شناخته می شود. تقاضا برای جایگزینی نگهدارنده های شیمیایی با ترکیب های طبیعی افزایش یافته است. این مطالعه به منظور بررسی تأثیر عصاره اتانولی و آبی گیاه خوشاریزه (Echinophora platyloba DC. ) روی باکتری لیستریا مونوسیتوژنز به روش تهیه رقّت لوله ای در محیط کشت مایع و شیر، طراحی و اجرا شد. برای تعیین حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) از روش استاندارد میکرودایلوش (Microdilution) استفاده شد و حداقل غلظت باکتری کشی (MBC) با استفاده از کشت روی محیط جامد تعیین شد. حداقل غلظت بازدارندگی عصاره های آبی و اتانولی به ترتیب 50 و mg/ml70 و حداقل غلظت باکتری کشی برای این عصاره ها به ترتیب 70 و mg/ml100 بدست آمد. براساس نتایج بدست آمده، هر دو عصاره آبی و اتانولی اثر ضد لیستریایی قابل قبولی در شیر از خود نشان دادند، به نحوی که جمعیت باکتریایی در گروه کنترل نسبت به تیمارهای حاوی این عصاره ها، در دمای 4 درجه سانتی گراد پس از گذشت 72 ساعت، اختلاف معنی داری نشان دادند (0. 05>P). همین نتایج در دمای 25 درجه سانتی گراد نیز بدست آمد که پس از گذشت 24 ساعت، بین گروه کنترل و تیمارهای حاوی عصاره (اتانولی و آبی) اختلاف معنی داری مشاهده شد (0. 05>P). نتایج این مطالعه نشان داد که عصاره آبی گیاه خوشاریزه، اثر ضد لیستریایی قوی تری نسبت به عصاره اتانولی داشت. همچنین مشخص گردید که تأثیر ضد لیستریایی عصاره آبی این گیاه در دمای 4 درجه نسبت به دمای 25 درجه بیشتر بود.

این تحقیق به منظور تعیین تأثیر مکمل سازی کوتاه مدت جینکو بیلوبا (Ginkgo biloba L. ) بر مقادیر ظرفیت آنتی اکسیدانی تام (TAC) و مالون دی آلدئید (MDA) متعاقب یک جلسه فعالیت هوازی، در زنان غیر ورزشکار انجام شد. در یک مطالعه نیمه تجربی با اندازه گیری های مکرر 24 زن سالم غیر ورزشکار در دو گروه دریافت کننده مکمل جینکو بیلوبا (120 میلی گرم به مدت 21 روز قرص جینکو بیلوبا) و شبه دارو (120 میلی گرم به مدت 21 روز دکستروز) قرار گرفتند. قبل و بعد از دوره مکمل سازی، همه آزمودنی ها در یک آزمون ورزشی هوازی بر روی نوارگردان با شدت 75% اکسیژن مصرفی بیشینه به مدت 30 دقیقه شرکت نمودند. نمونه های خونی در چهار مرحله 1) در حالت پایه قبل از شروع مکمل سازی، 2) بلافاصله پس از انجام آزمون ورزشی، 3) بعد از دوره مکمل سازی و 4) بعد از اجرای آزمون ورزشی دوم برای اندازه گیری ظرفیت TAC و MDA جمع آوری شد. داده های حاصل با استفاده از آزمون تحلیل واریانس (ANOVA) با اندازه گیری های مکرر و آزمون تعقیبی LSD در سطح معنی داری 0. 05≥ α بررسی شد. یافته ها نشان داد که آزمون هوازی باعث افزایش معنی دار غلظت MDA و کاهش معنی دار TAC می گردد (05/0 >P). با این حال، مصرف کوتاه مدت جینکو بیلوبا باعث افزایش معنی دار TAC در حالت پایه در گروه دریافت کننده مکمل شد (0. 017=P). به علاوه دامنه MDA در گروه دریافت کننده مکمل جینکو بیلوبا پس از انجام فعالیت ورزشی به طور معنی داری کمتر از گروه شبه دارو بود (0. 023=P). این یافته ها نشان داد که فعالیت هوازی می تواند باعث افزایش برخی شاخص های فشار اکسایشی شود، اما مصرف مکمل جینکو بیلوبا احتمالاً از طریق افزایش TAC می تواند از بروز استرس اکسایشی ناشی از ورزش بکاهد، با این حال توصیه می شود برای مشخص شدن اثرات واقعی این مکمل گیاهی تحقیقات بیشتری انجام شود.

خشکی خصوصیات مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمیایی گیاهان را تحت تأثیر قرار می دهد و اثرات عمده ای بر تولیدات کشاورزی می گذارد. به همین منظور مطالعه ای با عنوان ارزیابی اثر خشکی بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه جمعیت های گیاه دارویی بالنگو (Lallemantia royleana Benth. )، در مزرعه پژوهشی گیاهان دارویی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 94-1393 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل سه سطح خشکی از مرحله گلدهی به عنوان فاکتور اصلی (قابلیت رطوبت خاک 0. 5-، 6. 5-و 9. 5-اتمسفر) و جمعیت های بالنگو شامل یک جمعیت از استان کردستان و چهار جمعیت از استان اصفهان (اصفهان3، اصفهان5، اصفهان6، اصفهان7) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه، وزن هزاردانه، رنگریزه های فتوسنتزی، محتوای پرولین، محتوای فنل برگ، محتوای مالون دی آلدئید، شاخص پایداری غشاء و فعالیت آنزیم پراکسیداز بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی بر صفات مورد مطالعه بجز محتوای کلروفیل b و نسبت کلروفیل a/b معنی دار بود. جمعیت و اثر متقابل آن بر تمامی صفات مورد ارزیابی بجز محتوای آنتوسیانین تأثیر معنی داری داشت. خشکی باعث کاهش محتوای رنگریزه های فتوسنتزی، شاخص پایداری غشاء، وزن هزاردانه و عملکرد دانه شد. با افزایش تنش خشکی فعالیت آنزیم پراکسیداز و محتوای پاداکسایش های غیرآنزیمی مانند ترکیب های فنلی، کاروتنوئید، آنتوسیانین و محتوای پرولین برای القاء تحمل به خشکی افزایش یافت. جمعیت اصفهان3 در تنش نسبتاً شدید بیشترین عملکرد دانه را با میانگین 312. 77 کیلوگرم در هکتار و محتوای پرولین را با میانگین 14. 02 میلی گرم بر گرم وزن تر برگ داشت.

پوسیدگی کپک آبی از مهمترین بیماری ها پس از برداشت میوه مرکبات است که توسط قارچ Pencillium italicum ایجاد و سالیانه منجر به از بین رفتن مقادیر زیادی از محصولات مرکبات می شود. اسانس گیاه کک گریز (Francoeuria undulate (L. ) Lack) دارای خاصیت ضدباکتریایی بالایی بر میکروارگانیسم ها است. بدین منظور در دو آزمایش جداگانه، تأثیر غلظت های مختلف اسانس (چهار سطح: صفر، 400، 800 و 1600) گیاه مذکور در القاء مقاومت میوه پرتقال در برابر کپک آبی (دو سطح: بدون بیمارگر و بیمارگر) با بررسی آنزیم های دفاعی انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گردید. در آزمایش دوم اثر اسانس گیاهان بر کنترل بیمارگر در چهار غلظت 0، 400، 800 و 1600 در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل غلظت×بیمارگر در دو بازه زمانی 48 و 96 ساعت در سه صفت آنزیم کاتالاز، پراکسیداز و فنول معنی دار گردید. همچنین نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر مستقل غلظت اسانس گیاه کک گریز بر درصد بازدارندگی از رشد بیمارگر بر روی میوه معنی دار گردید. تأثیر متقابل بیمارگر× نوع گیاه نشان داد که بیشترین میزان فنول، پراکسیداز و کاتالاز مربوط به تیمارهای سالم بود اما در تیمارهای بیمار همراه کک گریز میزان بالای فنول مشاهده شد. تأثیر متقابل وجود و عدم وجود بیمارگر× غلظت نشان داد که بیشترین میزان فنول در تیمارهای سالم در غلظت صفر و ppm800 بود. پراکسیداز نیز در تیمارهای سالم بیشتر بود اما میزان کاتالاز در تیمارهای مختلف تفاوتی نداشت. تأثیر متقابل نوع گیاه-غلظت اسانس نشان داد که اختلاف آماری بین تیمارهای مختلف در میزان فنول، پراکسیداز و کاتالاز نبود.

زعفران (Crocus sativus L. ) یکی از مهمترین و گرانبهاترین گیاهان دارویی در جهان می باشد. این آزمایش به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف ورمی کمپوست زباله شهری بر خصوصیات رویشی و زایشی زعفران در سال های 95-1394 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح ورمی کمپوست زباله شهری (صفر، 5، 10، 15 تن در هکتار) با سه تکرار بود. براساس نتایج بدست آمده، تیمارهای کودی بر ویژگی های زایشی زعفران در سال دوم تأثیر معنی داری داشت، به طوری که بیشترین عملکرد تر گل (22. 55 گرم در مترمربع) از تیمار 10 تن ورمی کمپوست زباله شهری بدست آمد. بیشترین عملکرد کلاله خشک شده، 1. 10 گرم در مترمربع از تیمار 5 تن ورمی کمپوست در هکتار بدست آمد. میانگین بیشترین تعداد برگ (8. 6 برگ در بوته)، میانگین وزن تر (0. 33 گرم) و خشک (0. 099 گرم) برگ از تیمار 15 تن در هکتار ورمی کمپوست زباله شهری و بیشترین طول برگ از تیمار 10 تن در هکتار با میانگین 249 میلی متر بدست آمد. کود آلی ورمی کمپوست زباله شهری توانست اثر معنی داری بر میزان کلروفیل a، کلروفیل کل و میزان سبزینگی بگذارد، به طوری که سطح 10 تن در هکتار ورمی کمپوست زباله شهری بیشترین کمک را به بهبود رنگیزه های فتوسنتزی داشته است. از ویژگی های بنه زعفران هم می توان به تعداد بنه دختری، وزن تر و خشک بنه دختری و تعداد جوانه بنه دختری اشاره کرد که تحت تأثیر تیمار ورمی کمپوست قرار گرفته است. بیشترین تعداد بنه دختری از تیمار 10 تن در هکتار ورمی کمپوست بدست آمد. در این آزمایش تیمار 5 تن در هکتار ورمی کمپوست توانست بیشترین تأثیر را روی وزن تر و خشک بنه دختری بگذارد. همچنین این تیمار توانست بیشترین جوانه بنه دختری را به تعداد 11. 33 عدد در مقابل تیمار شاهد (عدم کاربرد کود) به تعداد 5 جوانه ایجاد کند. در کل، نتایج بیانگر تأثیر مثبت ورمی کمپوست زباله شهری بر خصوصیات رویشی و زایشی زعفران بود.

مسمومیّت با سرب باعث به هم خوردن تعادل اکسیدان و آنتی اکسیدان ها می شود که می تواند عامل بسیاری از اثرات سمّی سرب بر ارگان های مختلف، به ویژه سیستم قلبی عروقی باشد. از سویی کارواکرول که از ترکیب های اصلی گیاه آویشن است دارای خواص متنوعی ازجمله خاصیت آنتی اکسیدانی می باشد. هدف اصلی این مطالعه بررسی اثر کارواکرول بر فشار خون و برخی از پارامترهای خونی در رت های مسموم شده با سرب بود. در این مطالعه تعداد 40 رأس رت نر نژاد ویستار به طور تصادفی در 5 گروه قرار گرفتند که شامل: گروه اول گروه کنترل سالم، گروه دوم گروه مسموم شده با سرب و گروه سوم گروه مسموم شده با سرب که دوزهای 25، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم کارواکرول را روزانه دریافت کردند. فشار خون هر هفته به وسیله یک پلتیسموگرافی دمی که به رایانه متصل بود، اندازه گیری شد. در پایان آزمایش، نمونه خون برای بررسی برخی از پارامترهای خونی (RBC، Hb، Hct، WBC) گرفته شد. افزایش معنی داری در میزان فشار خون متوسط از روز 21 مطالعه در رت های مسموم شده با سرب نسبت به گروه کنترل مشاهده گردید. کارواکرول باعث کاهش فشار خون در رت های مسموم شده با سرب شد. این کاهش در سراسر دوره آزمایش ادامه داشت. کاهش معنی داری در بعضی از پارامترهای خونی (RBC، HB، HCT، WBC) در رت های مسموم شده با سرب مشاهده شد و کارواکرول از این تغییرات در رت های مسموم شده با سرب جلوگیری کرد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که کارواکرول احتمالاً در کاهش برخی از تغییرات ایجاد شده به وسیله سرب در سیستم قلبی عروقی مؤثر است.

ریشه گیاه مریم گلی با نام علمی (Salvia officinalis L. ) از خانواده نعناعیان از گذشته بسیار دور، به دلیل خواص دارویی مورد استفاده قرارگرفته است. در این تحقیق، نمونه گیاه مریم گلی و مریم گلی تیمار شده با کیتوزان را پس از خشک کردن با استفاده از اتانول 96% عصاره گیری نموده و حلال اتانول با استفاده از دستگاه روتاری از عصاره جدا گردید. برای انجام تحقیق از 60 سر موش سفید آزمایشگاهی بزرگ نژاد ویستار نر بالغ استفاده شد. موش ها به 6 گروه 10 تایی تقسیم بندی شدند که عصاره خوراکی مریم گلی و تیمار کیتوزان را با دوز 200 میلی گرم بر کیلوگرم و برای القاء اثر اکسیداتیو از داروی ایزونیازید با دوز 50 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت گاواژ استفاده شد، همچنین برای مقایسه اثرات آنتی اکسیدانی عصاره مریم گلی و مریم گلی تیمار شده با کیتوزان از روش DPPH به کمک ماده 2، 2-دی فنیل 1-پیکریل هیدرازیل استفاده گردید. استفاده از عصاره الکلی گیاه مریم گلی باعث کاهش تری گلیسیرید، کلسترول، LDL و ALP گردید و از سویی باعث افزایش HDL سرم شد. همچنین عصاره مریم گلی تیمار شده با کیتوزان باعث کاهش LDL، ALT و باعث افزایش HDL سرم گردید. ازاین رو با توجه به این اثرات مثبت استفاده از گیاه مریم گلی و مریم گلی تیمار شده با کیتوزان نتیجه گیری شد که اثرات بهبوددهنده فاکتورهای ارزیابی شده قابل توجه است. همچنین در پایان آزمایش DPPH مشخص گردید که اثرات آنتی اکسیدانی عصاره الکلی مریم گلی تیمار شده با کیتوزان در مقایسه با مریم گلی به مراتب بالاتر بود که حکایت از اثر مثبت تیمار کیتوزان بر میزان آنتی اکسیدان های مریم گلی داشت. نتایج این تحقیق نیز مهر تأییدی بر اثرات مخرب داروی ایزونیازید بر سلول های بدن بود.

در این پژوهش 19 جمعیت از چهار گونه جاشیر (P. acaulic، P. ferulacea، P. uloptera وP. asperula) از مناطق مختلف شمال غرب ایران جمع آوری و میزان فنل و فلاونوئید کل، فعالیت آنتی اکسیدانی، کلروفیل a و b، کاروتنوئید کل و درصد اسانس آنها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان فنل کل (mg GAE/g DW 12. 5) مربوط به جمعیت قوشچی از گونه P. uloptera جمع آوری شده از استان آذربایجان غربی و کمترین میزان آن (mg GAE/g DW4. 18) در جمعیت شوط از گونه P. ferulacea جمع آوری شده از استان آذربایجان غربی مشاهده شد. بیشترین میزان فلاونوئید کل مربوط به جمعیت استان کردستان-بانه به مقدار mg/g DW5. 51 از گونه P. ferulacea و کمترین آن در جمعیت استان آذربایجان غربی-نقده (mg/g DW1. 2) از گونه P. asperula ثبت گردید. بیشترین میزان کلروفیل a و b به میزان mg/g DW0. 41 و mg/g DW0. 69 مربوط به جمعیت آذربایجان غربی-شوط3 از گونه P. uloptera و بیشترین کاروتنوئید کل (mg/g DW61. 36) در جمعیت استان کردستان-سقز از گونه P. ferulacea گزارش شد. بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی در جمعیت استان آذربایجان غربی-شوط در گونه P. ferulacea به میزان 77. 089% ارزیابی گردید. بالاترین درصد اسانس مربوط به جمعیت استان آذربایجان غربی-ماکو و جمعیت استان آذربایجان غربی-شوط2 به ترتیب از گونه های P. acaulic و P. ferulacea مشاهده شد. براساس نتایج خوشه بندی و تجزیه به مؤلفه های اصلی، مشخص شد که تنوع فیتوشیمیایی بالایی در جمعیت های مختلف جاشیر جمع آوری شده در نقاط مختلف شمال غرب ایران وجود دارد که می تواند در برنامه های اصلاحی این گیاه مورد استفاده قرار گیرد.

به منظور بررسی تأثیر کاربرد برگی اسمولیت ها بر عملکرد کمّی و کیفی بابونه آلمانی در شرایط خشکی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه شاهد با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل آبیاری به عنوان عامل اصلی در سه سطح ](آبیاری پس از 50 (بدون تنش)، 100 (تنش متوسط) و 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر (تنش شدید)[ و محلول پاشی به عنوان عامل فرعی در هفت سطح ](عدم محلول پاشی (NS)، محلول پاشی با آب مقطر (W)، متیل جاسمونات (75 میکرومولار= MJ)، سالیسیلیک اسید (2 میلی مولار= SA)، هیومیک اسید (2. 5 لیتر در هزار= HA)، گلایسین بتائین (5 میلی مولار= GB) و گاماآمینوبوتیریک اسید (50 میلی مولار= GABA)[ بود. هدایت الکتریکی آب آبیاری 4. 8 دسی زیمنس بر متر بود. مقایسه میانگین ها نشان داد که GABA توأم با تنش شدید بیشترین عملکرد اسانس (3. 07 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص داد. در گیاهان تیمار شده با GABA در تنش شدید شاخص برداشت اسانس به ترتیب افزایش 60 و 58 درصدی نسبت به گیاهان تیمار شده با W و NS نشان داد. بیشترین و کمترین شاخص برداشت کاپیتول با 81/70% و 23/28% به ترتیب از ترکیب تیماری GB و بدون تنش و W همراه با تنش شدید بدست آمد. SA، GB و GABA باعث افزایش عملکرد کاپیتول در تنش شدید در مقایسه با تنش متوسط شدند. تنش شدید باعث افزایش معنی دار محتوای اسانس از 0. 66% به 1. 13%، کاهش 35 درصدی شاخص برداشت بذر نسبت به تیمار شاهد و کاهش معنی دار عملکرد بیوماس نسبت به تنش متوسط شد. MJ و SA در مقایسه با NS، عملکرد بذر را در تنش متوسط افزایش دادند.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه و اسانس، ویژگی آنتی اکسیدانی اسانس و میزان تجمع اسمولیت های سازگار در برگ دو اکوتیپ سیاهدانه (Nigella sativa L. )، این تحقیق در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر انجام شد. آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. چهار سطح آبیاری براساس 90، 80، 70 و 60 درصد ظرفیت زراعی مزرعه در کرت اصلی و اکوتیپ های کاشمر و شهرضا به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی ملایم، متوسط و شدید به ترتیب عملکرد دانه سیاهدانه توده کاشمر را 2. 4، 20. 2 و 40. 1 درصد و عملکرد دانه توده شهرضا را 6. 2، 38. 1 و 63 درصد در مقایسه با شرایط نرمال کاهش داد. کاهش عملکرد دانه در شرایط تنش شدید به دلیل کاهش معنی دار تعداد کپسول و دانه در کپسول بود. عملکرد اسانس توده های کاشمر و شهرضا در شرایط تنش خشکی شدید نسبت به شاهد به ترتیب 18% و 54% کاهش یافت. البته توده کاشمر دارای میزان کربوهیدرات و پرولین بیشتری در شرایط تنش نسبت به توده شهرضا بود. این ویژگی باعث شد که توده کاشمر از محتوی نسبی آب بیشتر و شیب تغییرات عملکرد دانه و عملکرد اسانس کمتری نسبت به توده شهرضا برخوردار باشد. در شرایط شاهد و تنش خشکی شدید به ترتیب 85% و 93% اجزای تشکیل دهنده اسانس توده کاشمر و 82% و 93% اجزای اسانس توده شهرضا شناسایی شد. تنش خشکی موجب افزایش درصد اسانس در هر دو توده شد و اسانس توده کاشمر خاصیت آنتی اکسیدانی بیشتری داشت. به طور کلی در شرایط تنش ملایم به دلیل افزایش درصد اسانس و عدم کاهش معنی دار عملکرد دانه، بیشترین عملکرد اسانس هر دو توده بدست آمد. از این رو به نظر می رسد اعمال تنش ملایم کنترل شده باعث بهبود ویژگی های کیفی سیاهدانه بدون اثر بر عملکرد کمّی آن می شود.

با توجه به نقش التهاب و درد در تأخیر در درمان بیماری ها و ایجاد عوارض جانبی توسط داروهای شیمیایی و با توجه به خاصیت گیاه مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge) در طب سنتی، این تحقیق با هدف بررسی اثر ضددردی و ضدالتهابی اسانس مرزه بختیاری انجام شد. در این مطالعه 80 سر موش کوچک نر نژاد NMRI به طور تصادفی به 5 گروه تقسیم شدند که گروه اول شامل گروه کنترل بود. به گروه های 2 تا 4 به ترتیب اسانس مرزه بختیاری در دوزهای 25، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم و به گروه 5 ایندومتاسین با دوز 10 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت i. p. تزریق شد. در تست التهاب نیز به گروه های 2 تا 4، دوزهای 25، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم اسانس مرزه بختیاری و به گروه 5 دگزامتازون با دوز 2 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت i. p. تزریق شد. سپس اثر ضد دردی اسانس گیاه مرزه بختیاری به کمک تست اسید استیک و اثر ضد التهابی به کمک تست گزیلن تعیین گردید. دوزهای 25، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم اسانس گیاه و گروه دریافت کننده ایندومتاسین نسبت به گروه کنترل منجر به کاهش معنی دار درد از لحاظ آماری شدند و گروه دریافت کننده دوز 100 میلی گرم بر کیلوگرم اسانس مرزه اثرات ضددردی بیشتری داشت (P<0. 001***). در تست گزیلن نیز میزان التهاب در گروه های دریافت کننده اسانس با دوزهای 25، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم و گروه دریافت کننده دگزامتازون به طور معنی داری از لحاظ آماری نسبت به گروه کاهش نشان داد. با توجه به یافته های بدست آمده، اسانس مرزه بختیاری در کاهش التهاب و درد مؤثر است.