تحقیقات اقتصادی
سال:1380 | دوره:- | شماره:58 |تعداد مقالات:8

ثبات اقتصاد کلان از طریق کاهش قابل توجّه نااطمینانی و پیشبرد برنامه ریزی بلند مدت، کمک زیادی به رشد واقعی اقتصاد می نماید. دراین مطالعه برای تبیین اثرات یک محیط بی ثبات اقتصادی کلان بر نرخ رشد GDP واقعی سرانه، بر اساس تفسیر بسط یافته ای از مدل رشد نئوکلاسیک مبتنی بر تبیین درونزای پیشرفت فنی یک معادله رگرسیونی رشد برای اقتصاد ایران پیشنهاد گردیده است. دراین معادله از چهار شاخص برای تصریح یک محیط بی ثبات اقتصاد کلان استفاده شده که عبارتند از: نسبت کسری بودجه به GDP، نرخ تورم، تغییرات درصدی نرخ واقعی ارز، و انحراف معیار رشد رابطه مبادله به روش OLS و با استفاده از داده های سالیانه برای دوره 77-1342 برآورد شده است. یافته های تحقیق اشاره دارند که بی ثباتی اقتصاد کلان در ایران یک مانع جدّی رشد واقعی است. ایجاد و حفظ یک محیط با ثبات اقتصاد کلان مستلزم تغییرات اساسی در ساختار مالی دولت (برقراری اصل مهم انضباط مالی) بوده و دراین راستا، مدیریت و سیاست های اقتصاد کلان (در چگونگی واکنش نسبت به شوک های داخلی و خارجی ) نقش تعیین کننده ای دارند.

این مقاله، مدل نظری تعیین میزان انتظاری عرضه کالای با دوام در شرایط رقابتی را ارایه می دهد که در آن ذخیره کالا در طول زمان با نوسانات تصادفی تغییر می کند. نتیجه مقاله عبارت از این ا ست که تولیدکننده میزان انتظاری تولید را افزایش می دهد زیرا مبلغی به عنوان بیمه گریز از ریسک جهت جبران نوسانات تصادفی پرداخت می کند. از طرف دیگر، افزایش در قیمت سایه ای کالا از ارزش نهایی خدمات حاصل از استعمال کالا، به مراتب بیشتر می باشد.

اسلام، آخرین و کاملترین دینی است که در مراحل تکاملی ادیان الهی گوناگون برای نایل شدن انسان به سعادت و رستگاری نازل شده است و همانطور که رسالت ادیان الهی است، با تمهید شرایط و مقدمات لازم و پر کردن حلقه های مفقوده میان پدیده های مختلف، بهترین زمینه ها را برای مسئولیت پذیری و پاسخگویی معتقدان به خود در قبال اختیار و آزادی کاملی که به آنان داده شده، فراهم آورده است. این تمهیدات که عمدتاً در مقوله بایدها و نبایدهای حاکم بر کارکرد رو به رستگاری نظام هستی در شناوری و تسبیح همیشگی آنان به سوی خالق یکتا است، در عرصه های متنوع زندگی انسان تبلور داشته و متجلی می گردد که از جمله آنها مجموعه ای از مناهی است که در فضای فعالیت های اقتصادی، اعمال آنها مطلوب دانسته شده و حکم گردیده است که انسانها از ابتلا به اسراف، احتکار، وارد کردن ضرر و زیان به دیگران و یا معاملات مشخصی که حرام هستند، پرهیز نمایند. با اجرای این احکام کاهش دهنده هزینه های معاملاتی و به تبع سوق دهنده اقتصاد به سمت شرایط رقابتی کامل، سوء تخصیص منابع صورت نمی گیرد و مازاد مصرف کننده و تولیدکننده حداکثر می باشد. بدیهی است، اجرای احکامی از این قبیل، به لحاظ تأثیرات غیر قابل انکاری که بر سلامت و بهبود عملکرد نظام اقتصادی دارد، می تواند معتقدان به خود را در وضعیتی فراتر و برخوردارتر از مزیتی بالاتر نسبت به کسانی قرار دهد که با فرض بهره مندی برابر از سایر شرایط، چنین اعتقاداتی ندارند.

مقاله حاضر، ضمن دسته بندی نوشتارهای پیشین اقتصادسنجی عدم تعادل، با تأکید بر انتظارات عقلایی ادبیات موضوع، عرضه و تقاضای محصولات کشاورزی را ارایه می کند. بخش پایانی مقاله با بکارگیری دستاوردهای نظری موجود در بخشهای پیشین، به تحلیل اقتصاد سنجی بازار محصول سیب زمینی ایران به دو روش تعادل و عدم تعادل از طریق مقایسه انواع کششها و محاسبه احتمال شرطی وقوع اضافه تقاضا، می پردازد.

از آنجا که یکی از پیامدهای سیاست های تعدیل اقتصادی، تغییر شاخصهای فقر و نابرابری توزیع درآمد می باشد، اطلاع از چگونگی این تغییرات می تواند در اتخاذ سیاستهای مناسب مفید باشد. چارچوب مقاله حاضر بر اساس یک مدل تعادل عمومی (IS-LM) شامل سه بخش، تبیین گردیده است. روابط الگو با استفاده از اطلاعات آماری دوره (1338 تا1373) و روش حداقل مربعات سه مرحله ای تکراری برآورد گردیده است. با استفاده از روش شبیه سازی توسط معیارهای مختلف، هفت گزینه بر مبنای اهداف برنامه اوّل توسعه اقتصادی- اجتماعی ایران و سیاست های جاری اقتصاد در دوره این برنامه، شبیه سازی شده اند. نتایج شبیه سازی حاکی از آن است که: 1- سیاست کاهش ارزش پول ملی بیشترین و سیاست افزایش مخارج دولت کمترین تاثیر را بر گسترش فقر و نابرابری دارد 2- تاخیر در اجرای سیاستهای تعدیل، باعث افزایش کمتر نابرابری درآمد می گردد و سیاستهای جاری دولت نسبت به اهداف برنامه، تاثیر کمتری بر افزایش نابرابری درآمد دارد. 3- شاخص نسبت افراد فقیر و شکاف درآمدی نشان می دهد که تاخیر در اجرای سیاست های تعدیل در مقایسه با اجرای اهداف برنامه، به رغم بهبود در نابرابری توزیع درآمد، فقر را گسترش می دهد و اگر اهداف برنامه به طور کامل اجرا می شد، فقر بیشتر از زمان اجرای سیاستهای جاری گسترش می یافت. 4- شاخصهای سن و فوستر، گریر، توربک به دلیل اینکه اثر توزیع درآمد و فقر را به طور همزمان درنظر می گیرد، نشان می دهد که سیاست های جاری دولت نسبت به سیاست های برنامه تاثیر کمتری بر افزایش فقر دارد. تاخیر در اجرای سیاست های برنامه، باعث کاهش فقر می شود.

امروزه، پیش بینی متغیرهای کلان اقتصادی از اهمیت ویژه ای برای سیاستگذاران و سایر واحدهای اقتصادی برخوردار است. در نتیجه، در دهه های اخیر، مدلهای پیش بینی گوناگونی توسعه یافته و به رقابت با یکدیگر پرداخته اند. اخیراً به موازات مدل های متداول قبلی مانند مدلهای ساختاری و سری های زمانی، مدل های دیگری تحت عنوان شبکه های عصبی مصنوعی در زمینه پیش بینی متغیرهای مالی و پولی به کار گرفته شده اند. این مدلها که در حقیقت اقتباس از فرآیند یادگیری مغز انسان هستند، با استفاده از سرعت محاسباتی کامپیوتر، روابط بین متغیرها را هر چند پیچیده باشند، یاد گرفته و از آن برای پیش بینی مقادیر آتی استفاده می نمایند. از ویژگی های مهم این مدل ها می توان به آزادی آنها از فروض آماری مربوط به متغیرها، استفاده از روش های محاسباتی موازی و غیر خطی بودن آنها اشاره نمود. در این مقاله، علاوه بر معرفی مدل های شبکه های عصبی و نحوة کاربرد آنها در اقتصاد، یک مدل شبکه عصبی برای پیش بینی تورم در ایران با استفاده از اطلاعات سال های (1377 - 1338) طراحی و اجرا شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که مدل های شبکه های عصبی در غالب موارد عملکرد بهتری در زمینه پیش بینی تورم دوره آتی ایران نسبت به رقبای خود دارند.

سود نقدی سهام در مجمع عمومی عادی تصویب می شود و این سود، تنها به کسانی تعلق می گیرد که در تاریخ برگزاری مجمع، رسماً و قانوناً مالک سهام محسوب می شوند. لذا قاعدتاً پس از برگزاری مجمع، سهام به علّت اینکه بخشی از منافع خود را از دست داده است، معمولاً با قیمت کمتری در بورس معامله می شود. حال سرمایه گذاری که در یکی از موقعیت های تصمیم گیری زیر قرار داشته باشد، می تواند با محاسبه قیمت سربسر برای هر یک از موقعیت ها و پیش بینی قیمت سهام پس از برگزاری مجمع (P1) و مقایسه بین پیش بینی قیمت سهام با قیمت سربسر تصمیم مطلوبی را در هر یک از موقعیت ها اتخاذ نماید. موقعیت های تصمیم گیری عبارتند از: 1- خرید سهام قبل از مجمع یا پس از آن؟ 2- فروش سهام قبل از مجمع یا پس از آن ؟ 3- آیا سهام را قبل از مجمع خریداری نماید و پس از برگزاری مجمع به فروش رساند؟ 4- آیا سهام را قبل از مجمع به فروش رساند و پس از برگزاری مجمع خریداری نماید؟ قیمت سربسر قیمتی است که چنانچه پیش بینی قیمت سهام پس از برگزاری مجمع (P1) با این قیمت برابر باشد، عملیات خرید و فروش سهام، هیچگونه سود و زیانی برای سرمایه گذار ببار نمی آورد. برای محاسبه قیمت سربسر فرمول هایی ارایه شده است که دراین فرمولها، کلیّه عوامل شامل مالیات و هزینه کارمزد و تسهیلات خرید و فروش سهام و ارزش زمانی سود سهام نقدی دریافتی ملحوظ شده است. همچنین، فرمول هایی برای محاسبه سود (زیان) حاصله از عملیات خرید و فروش ارایه شده است.