پژوهش در علوم کشاورزی (JOURNAL OF RESEARCH IN AGRICULTURAL SCIENCE)
سال:1391 | دوره:8 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

یکی از عوامل اصلی تخریب اراضی مرتعی در مناطق جنوبی کشور ایران فرسایش خندقی است. به منظور مطالعه علل ایجاد فرسایش خندقی، حوزه آبخیز آبگندی به عنوان یک منطقه نیمه خشک با بیشترین میزان فرسایش خندقی در استان کهگیلویه و بویراحمد انتخاب گردید. در این منطقه 35 خندق بطور تصادفی انتخاب و تاثیر میزان EC و SAR بعنوان شاخص های شوری و قلیاییت بر روی آنها مورد بررسی قرار گرفت. نقش سدیم در محاسبه SAR و نقش موثر آن در پراکندگی ذرات خاک، می تواند میزان فرسایش آبی را افزایش دهد. هم چنین تجمع املاح محلول (که از طریق اندازی گیری هدایت الکتریکی تعیین می گردد) در مناطق نیمه خشک سبب جذب کاتیون هایی مانند سدیم بر روی ذرات خاک می گردد. جهت انجام این تحقیق، نمونه برداری خاک از هدکت (بریدگی سر خندق) و دیوارهای خندق در دو عمق 0 - 30 سانتی متری (سطح الارض) و از 30 سانتی متری تا کف خندق (تحت الارض) انجام گردید و نمونه ها جهت تعیین میزان EC و SAR مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفتند. یکی از اهداف مهم این تحقیق، تاثیر این دو فاکتور به عنوان شاخص های اصلی شوری و قلیاییت بر روی توسعه فرسایش خندقی در منطقه مورد مطالعه بود. جهت این بررسی کلیه خندق ها بر اساس حجم فرسایش یافته خندق در 4 گروه طبقه بندی و از نظر میزان EC و SAR مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که میزان EC و SAR در خندق های بزرگ (با حجم بیش از 200 متر مکعب) در مقایسه با خندق های خیلی کوچک (حجم کمتر از 50 متر مکعب) بطور معنی داری بیشتر است. هم چنین به منظور بررسی بیشتر، طبقه بندی خندق ها بر اساس میزان EC وSAR  نیز انجام گردید و طبقات از نظر حجم و طول خندق مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج این بررسی نیز نشان داد که طول و حجم فرسایش یافته خندق های با EC بیش از 8 دسی زیمنس بر متر و SAR بیش از 8 در مقایسه با خندق های با EC کمتر از 4 دسی زیمنس بر متر و SAR کمتر از 4 بطور معنی داری بیشتر است.

نیتریفیکاسیون از فرایندهای مهم بیولوژیکی خاک می باشد که در طی این فرایند آمونیم اکسید شده به نیتریت و سپس نیترات تبدیل می شود، اکسیداسیون آمونیاک توسط باکتری های اتوتروف و هتروتروف صورت می گیرد. در این تحقیق باکتری های هتروتروف در دو نمونه خاک و پساب با خصوصیات متفاوت شمارش شدند و مشخص گردید که باکتری های نیتریفیکاتور هتروتروف، در نمونه های خاک جمعیت بالاتری را نسبت به پساب دارا بودند. آلاینده های مختلفی از جمله فنل دارای تاثیر بازدارندگی بر فرایند نیتریفیکاسیون می باشند. فنل از گروه هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای است و ماده ای شیمیایی سمی برای انسان و سایر موجودات زنده به حساب می آید. در این پژوهش غلظت های مختلف فنل به محیط کشت باکتری های اکسید کننده آمونیاک افزوده گردید و درصد کاهش حذف آمونیاک و میزان تولید نیتریت در هر دو نمونه خاک و پساب نسبت به نمونه شاهد (بدون فنل) محاسبه شد. نتایج بدست آمده نشان داد که با افزایش غلظت فنل در محیط کشت باکتری های هتروتروفی اکسید کننده آمونیاک، میزان حذف آمونیاک و تولید نیتریت، هر دو کاهش یافت. میزان کاهش حذف آمونیاک در نمونه های خاک از حدود 67.5 درصد در تیمار شاهد به حدود 47.5 درصد در غلظت 32 قسمت در میلیون فنل کاهش یافت. همچنین در نمونه های پساب میزان کاهش حذف آمونیاک از حدود 91.3 درصد در تیمار شاهد به حدود 71.6 درصد در غلظت 32 قسمت در میلیون فنل کاهش یافت. در نمونه های خاک مورد آزمایش دو باکتری گرم مثبت به شکل های میله ای دو تایی و میله ای منفرد و در نمونه های پساب، باکتری های گرم مثبت میله ای شکل دوتایی و کروی شکل که از گروه باکتری های هتروتروف اکسید کننده آمونیاک بودند، جدا شدند. باکتری های هتروتروف اکسیدکننده آمونیاک در نمونه های خاک نسبت به نیتریفیکاتورهای هتروتروف پساب، مقاومت کمتری نسبت به فنل از خود نشان دادند به طوریکه در غلظت فنل کمتری موجب کاهش میزان حذف آمونیاک شدند.

شش پاتوژن عامل ورم پستان (استافیلوکوکوس اورئوس، استرپتوکوکوس آگالاکتیه، استرپتوکوکوس دیس گالاکتیه، استافیلوکوکوس اپی درمیدیس، استرپتوکوکوس یوبریس و اشرشیا کلای) توسط روش واکنش زنجیره ای پلیمراز چندگانه به طور هم زمان توسط پرایمرهای طراحی شده ارزیابی شد. چهار کارتیه اولین، سومین و پنجمین زایمان گاوهای شیری در دامداری های صنعتی، نیمه صنعتی و سنتی استان اصفهان نمونه برداری شد. اثر معنی دار نوع دامداری در میزان شمارش سلول سوماتیک (P<0.001) مشاهده شد. همچنین اختلاف معنی داری در میانگین سلول سوماتیک بین سطوح مختلف زایمان دیده شد، اما بین کارتیه های مختلف دیده نشد. این روش توانست 92، 84 و 39% کارتیه های آلوده را به ترتیب در سطوح سلول سوماتیک بالا، متوسط و پایین، شناسایی نماید. به هر جهت این تکنیک توانست، شناسایی سطوح کم پاتوژن ها در آغاز آلودگی پستان، هنگامی که اثرات تحت بالینی هنوز قابل مشاهده نیست را آسان نماید. در مقایسه با پاتوژن های مسری، پاتوژن های محیطی در کارتیه های با میزان سلول سوماتیک پایین، شیوع بیشتری داشت. در بین پاتوژن های شناسایی شده توسط این روش سهم پاتوژن های مسری در کارتیه های با SCC پایین، متوسط و بالا، بترتیب 26.3، 45.9 و 50.5% بود. در حالی که سهم پاتوژن های محیطی در همان کارتیه ها به ترتیب 73.5، 54 و 49.3% بود.

این پژوهش در قالب طرح کاملا تصادفی با روش فاکتوریل (3×4) انجام گرفت که طی آن میزان رشد چهار سویه قارچ صدفی پلوروتوس (P. florida, P. ostreatus A., P. ostreatus M and P. ostreatus T) بر روی کاه گندم و برگ خرما و نیز محیط کشت پایه (سیب زمینی-دکستروز-آگار) به عنوان شاهد، مورد بررسی قرار گرفت و طی دو هفته متوالی دوره کشت، میزان رشد میسیلیوم اندازه گیری شد. طی هفته اول، میزان رشد سویه های اوستراتوس A و M بالاتر از دو سویه دیگر بود (p<0.05) اما طی هفته دوم، روند رشد بر عکس بود. بین سویه قارچ با نوع محیط کشت (کاه گندم، برگ خرما و محیط کشت پایه) نیز اثر متقابل مشاهده شد. طی هفته اول کشت، بالاترین میزان رشد میسیلیوم مربوط به سویه های اوستراتوس A و T بر روی برگ خرما بود. با این حال، رشد تجمعی نهایی، بین سویه ها و یا محیط های کشت تفاوت های معنی داری را نشان نداد. در پایان دوره کشت، از نظر میزان افت ماده خشک و ماده آلی، تفاوت معنی داری بین محیط های کشت مشاهده شد (p<0.05) اما میزان افت ماده خشک و ماده آلی تحت تاثیر سویه قارچ قرار نگرفت. کشت قارچ سبب افزایش معنی دار میزان پروتئین خام کاه گندم و برگ خرما شد اما این افزایش بین سویه های قارچ بر روی محیط های کشت مختلف متفاوت بود (p<0.05) در مجموع چنین نتیجه گیری می شود که پلوروتوس سویه های A و T توانایی میسلیوم دوانی قابل توجهی را بر روی کاه گندم و برگ خرما نشان داده و سبب افزایش پروتین خام این مواد شدند که از نظر تغذیه دام حائز اهمیت خواهد بود.

بیماری ارلی برایت یا لکه موجی گوجه فرنگی که بر اثر قارچ Alternaria solani ایجاد می گردد، روی برگها و میوه ها لکه های قهوه ای گرد که از دوایر متحدالمرکزی تشکیل شده به وجود می آورد. برای بررسی امکان تاثیر چند نوع اسانس گیاهی علیه عامل بیماری، آزمایشاتی در لابراتوار روی محیط کشت انجام گردید تا در صورت تاثیر آنها بتوان این اسانس ها را جایگزین قارچ کش های صنعتی مانند Azoxytrobin و Pyraclostrobin که هم اکنون در جهان علیه این بیماری به کار می رود استفاده نمود. بدین جهت سه نوع اسانس گیاهی شامل اسانس زنیان Carum capticum، اسانس آویشن شیرازی Zataria multiflora و اسانس مرزه Satureja hortensis تهیه و اثر آنها با غلظت های 200 و 400 پی پی ام در محیط کشت PDA علیه رشد قارچ A.solani مورد آزمایش قرار گرفت. اسانس زنیان با غلظت 200 قسمت در میلیون تقریبا از رشد قارچ جلوگیری کرد ولی غلظت 400 قسمت در میلیون آن به طور کامل موجب کنترل قارچ گردید و تا مدت 12 روز بعد از تلقیح هیچگونه رشدی از قارچ روی محیط دیده نشد. اسانس‍‍‍‍‍های آویشن شیرازی و مرزه تاثیر قابل ملاحظه ای روی رشد قارچ نداشتند و حتی غلظت 400 قسمت در میلیون اسانس مرزه باعث رشد بهتر قارچ گردید. با توجه به نتایج حاصله اسانس زنیان را می توان به خوبی جایگزین سموم شیمیایی و قارچ کشهای صنعتی نمود و از آن علیه بیماری لکه موجی گوجه فرنگی استفاده نمود.

برگ ها و دمبرگ گیاه پنیرک برای تعیین نوع و مقدار ترکیبات اسیدهای چرب، عناصر معدنی، فلاونوئید کل و موسیلاژ مورد آنالیز قرار گرفت. ظرفیت آنتی اکسیدانی نمونه ها با استفاده از روش های فولین – سیوکالتیو (FC)، ظرفیت آنتی اکسیدانی معادل ترولکس (TEAC)، ربایش رایکال 2، '2، دی فنیل -1- پیکریل هیدرازیل (DPPH)، توان آنتی اکسیدانی برای کاهش یون آهن (FRAP) اندازه گیری شد. ترکیبات ضد مغذی مانند تانن و نیترات نیز تعیین شدند. نتایج نشان داد که لینولنیک اسید، لینولئیک اسید، پالمیتیک اسید و اولئیک اسید بیش از 82% کل اسیدهای چرب برگ و دمبرگ این گیاه را در برمی گیرند. تجزیه کروماتوگرافی- طیف سنجی جرمی عصاره متانولی مشخص کرد که 2- متوکسی-4- وینیل فنل، ترکیب اصلی در عصاره این گیاه است. تجزیه واریانس نیز نشان داد که ژنوتیپ و اندام گیاه پنیرک منابع مهم تغییر در خواص اندازه گیری شده هستند. در نهایت، ظرفیت آنتی اکسیدانی گیاه پنیرک با اسفناج مقایسه شده است.

لکه قهوه ای آلترناریایی از مهمترین بیماریهای مرکبات در سراسر جهان و ایران می باشد. این بیماری بوسیله Altranaria alternata ایجاد می شود و خسارت اقتصادی بالایی به این محصول وارد می کند. ارقام مختلف مرکبات از نظر مقاومت به این بیماری تنوع ژنتیکی بالایی دارند و استفاده از مارکرهای مولکولی روش مناسبی برای ارزیابی مقاومت این ارقام می باشد. در این پژوهش، 13 گونه و واریته مرکبات به نام های اورلاندو تانجلو، مینئولا تانجلو، کلمانتین، نارنگی محلی، یونسی، فورچون، کینو، پیج، پرتقال تامسون، پرتقال محلی، لیمو شیرین، لیمو ترش و نارنج مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد رقم های پیج، مینئولا تانجلو و اورلاندو تانجلو نسبت به A. alternataبسیار  حساس هستند و علائم شدید بیماری را نشان دادند. بر اساس شاخص سنجش بیماری (DRI) این ارقام در کلاس حساس قرار گرفتند. در این پژوهش، نارنج و نارنگی کلمانتین به عنوان ارقام مقاوم معرفی شدند. در روش مولکولی، استخراج دی ان آ کل از برگهای مرکبات با استفاده از سی تب- فنول کلروفرم انجام شد و از دو آغازگر الیگونوکلئوتیدی P12 و AL13 برای تکثیر قطعات دی ان آ به صورت تصادفی استفاده شد. در نارنج و نارنگی کلمانتین یک باند 850 جفت باز توسط آغازگر P12 و یک باند 1250 جفت باز توسط آغازگر AL13 تکثیر شد که همان ژن مقاومت می باشد، ولی در دیگر ارقام هیچ گونه باندی در این نواحی دیده نشد. با توجه به نتایج مارکر مولکولی و آزمون بیماریزایی نارنج و کلمانتین نسبت به بیماری لکه قهوه ای مرکبات مقاوم و دارای ژن مقاومت (تکثیر شده توسط آغازگرها) میباشد و دیگر ارقام مرکبات مورد بررسی، نسبت به این بیماری حساس یا نیمه حساس می باشند. این اولین گزارش از وجود ژنهای مقاومت به A. alternata در ارقام مختلف مرکبات نسبت به بیماری لکه قهوه ای در ایران می باشد.

استفاده از روشهای طبیعی و بیولوژیک در کنترل بیماری های گیاهی جزء روش های موثر در کاهش آلودگی محیط زیست به حساب می آیند. گونه های تریکودرما از جمله عوامل موثر در کنترل بیولوژیکی بیماری های گیاهی هستند و شناسایی آنها می تواند برای مطالعه پیشرفته تر در خصوص آنها مفید باشد. هدف از این تحقیق، بررسی توانایی تعدادی از جدایه های تریکودرما، جمع آوری شده از منطقه ریزوسفر چغندرقند در کنترل عامل بیماری پوسیدگی نرم پیتیومی ریشه چغندر قند در شاهرود (شمال ایران) بوده است. این تحقیق در سال 1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود صورت گرفت. جدایه های جمع آوری شده تریکودرما مربوط به چهار گونهT. harzianum، T. longibrachatum ، T. erinacearum وT erinacerum  و T. koningii بودند که در بین آنها گونه T. erinacerum برای مایکوفلور ایران جدید می باشد. نتایج بررسی های کشت متقابل، بررسی تاثیر متابولیت های فرار و ترشحات خارج سلولی نشانگر موثر بودن تمام جدایه ها در کاهش رشد کلنی عامل بیماری در مقایسه با شاهد بود. در روش کشت متقابل، جدایه های T. harzianum-2733 و T. longibrachatum-2734 با 57 درصد کاهش رشد کلنی در مقایسه با شاهد بیشترین تاثیر را داشتند. متابولیت فرار جدایه T. longibrachiatum-2737 و ترشحات خارج سلولی جدایه T. harzianum-2739 نیز بترتیب با 66 و 87 درصد کاهش رشد کلنی عامل بیماری در مقایسه با شاهد دارای بیشترین تاثیر بودند.

زیرراسته ناجوربالان (Heteroptera) با بیش از 80 خانواده شناخته شده یکی از مهمترین راسته های رده حشرات محسوب می شوند. نمونه برداری ها طی سال های 1390-1387 از مزارع مختلف یونجه استان اصفهان صورت گرفت. در این پژوهش، 12 گونه و 11 جنس از 7 خانواده این راسته جمع آوری و شناسایی شدند. از این تعداد گونه، 6 گونه برای اولین بار از استان اصفهان (*) و دو جنس برای اولین بار از ایران (**) گزارش می شود. 1. Anthocoridae Orius albidipennis (Reuter)O. pallidicornis (Reuter)2. Lygaeidae Nysius cymoides (Spinola)Geocoris pallidipennis (Costa)3. Miridae Lygus gemellatus (Herrich-schaffer)Deraeoris serenus (Douglus&Scott)4. Nabidae Nabis palifer (Seidenstucker) *5. Pentatomidas Dolycoris baccarum (Linnaeus)Perilns sp. (stall) **6. Reduviidae Coranus aegyptius (Fabricus) *Zelus sp. (Fabricus) **7. Rhopalidae Brachycarenus tigrinus (Schilling)*

ایران با برخورداری از شرایط اقلیمی مناسب و تفاوت آب و هوایی در شمال و جنوب و شرق و غرب کشور در چهار فصل سال و وجود گلخانه ها، در پرورش گل و گیاه در هر فصل سال مستعد است. همچنین موقعیت استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه و امکان دسترسی آن به بازارهای هدف (کشورهای همسایه)، باعث شده صادرات گل و گیاه به عنوان یکی از انواع صادرات غیر نفتی مورد توجه قرار گیرد. هدف این مطالعه ابتدا به بررسی نارسایی های موجود در حمل و بسته بندی گلهای شاخه بریده در ایران می پردازد سپس به بررسی و شناخت امکانات موجود جهت رفع آن نارسایی ها پرداخته می شود و در نهایت راهکاری جهت اجرایی کردن امکانات و رفع نارسایی های حمل و بسته بندی گلهای شاخه بریده ارائه می گردد. نتایج نشان می دهد که با تعامل بیشتر بین اتحادیه های گل و گیاه شهرها با اتحادیه گل و گیاه کشور و بخش بسته بندی و حمل سازمان توسعه تجارت و سازمان هواپیمایی کشوری و کشتیرانی نارسایی های حمل و بسته بندی گلهای شاخه بریده ایران تا حد زیادی برطرف می شود.