علوم محیطی
سال:1389 | دوره:8 | شماره:1 |تعداد مقالات:18

مجموعه معادن زغال سنگ منطقه لاویج در 48 کیلومتری جنوب غربی آمل و در شمال زون البرز مرکزی قرار دارد. واحدهای زغال سنگی این منطقه در سازند شمشک با سن تریاس پایانی تا ژوراسیک آغازین تشکیل شده اند. سنگ های دربرگیرنده زغال سنگ ها در این معادن اغلب شامل ماسه سنگ، شیل، مایه سنگ آهکی، سیلت و آرژیلیت است. در چند سال اخیر معدن کاری و استخراج لایه های زغال باعث توجه به اثرات زیست محیطی این معدن کاری شده است. اگر چه این اثرات می تواند از دیدگاه های مختلف زیست محیطی مثل قطع درختان، برهم زدن اکوسیستم جانوری و گیاهی، تخریب چشم انداز طبیعی و ... مورد توجه قرار گیرد. اما هدف این پژوهش بررسی آلودگی های ژئوشیمیایی آب و خاک منطقه لاویج در اثر معدن کاری است. با توجه به شرایط اقلیمی، آب و هوا باعث انحلال کانی های فلزی و غیر فلزی موجود در لایه زغال دار شده و باعث آزاد شدن عناصر و آلودگی های آب و خاک منطقه گردیده است. بنابراین دو مرحله نمونه برداری از آبهای منطقه و یک مرحله نمونه برداری از خاک منطقه صورت گرفت. از آنجا که داده های بدست آمده از نمونه های خاک با نتایج خوبی همراه نبود، مقاله حاضر به بررسی ویژگی های زیست محیطی منابع آبی منطقه لاویج می پردازد. 14 نمونه آب برداشت شده با دستگاه ICP-OES برای عناصر As, Ba, Be, Cd, Co, Cr, Cu, Eu, Ga, Ge, La, Li, Mo, Pb, Mn, Zn, S, Nd, Ni, P, Sc, Sn, Sr, V, Y and Yb تجزیه شدند. بررسی نتایج حاصل از تجزیه شیمیایی این نمونه ها نشان می دهد که میزان آلودگی حاصل از تاثیر زغال سنگ بر روی آب و خاک منطقه کم است.

مشکلات زیست محیطی متعددی در نتیجه توسعه بی رویه شهر تهران ایجاد شده است. از مهمترین آنها می توان به وجود تاسیسات نفتی در آبخوان جنوب تهران، عدم رعایت معیارهای زیست محیطی از سوی شرکت های نفتی مربوطه وضعیت نامناسب فاضلاب های شهری و صنعتی منطقه نام برد. هدف از این مطالعه بررسی آلودگی نفتی آبخوان زیر پالایشگاه نفت تهران می باشد. منطقه مورد مطالعه با مساحت 900 هکتار شامل بخشی از آبخوان اصلی دشت تهران است که در محدوده شهرستان ری واقع می باشد. متوسط درجه حرارت، بارندگی و تبخیر سالانه این منطقه به ترتیب برابر 17oC، 200mm و 2500mm می باشند. در این راستا اقدام به نمونه برداری از 8 منبع آب زیرزمینی و سنجش نمونه ها در اسفندماه سال 87 (سال پرآبی) و خردادماه سال 88 (سال کم آبی) شده است. داده ها به صورت گراف هایی ارائه شده و با مقادیر استاندارد جهانی مقایسه گردیده است. نتایج حاصل از سنجش های آزمایشگاهی نمونه ها برای پارامترهایBOD ، COD، Oil&Grease، Phenol، TPHs، هیدروکربن های آروماتیک و آلیفاتیک، نشان می دهند که مقادیر COD در فصل پرآبی بین (10-5500 mg/L)،BOD در محدوده (1-30555 mg/L)، Phenol بین(0.01-0.08 mg/L) ، Oil در محدوده ((5-130 mg/L و TPHs در محدوده (0.05-25.5 mg/L)، هیدروکربن های آلیفاتیک بین(1.7-0.001 mg/L) ، هیدروکربن های آروماتیک بین (0.034-2.13 mg/L) می باشد. نتایج حاکی از این مطلب می باشد که ایستگاه های شماره 4 (باقرآباد)، 5 (اسماعیل آباد) و 3 (عظیم آباد) دارای آلودگی نفتی بیشتری می باشد. به عبارت دیگر محدوده روستاهای درسون آباد، اسماعیل آباد، عظیم آباد نسبت به روستاهای خیرآباد، باقرآباد، شهر سنگ و ضلع غربی پالایشگا آلوده تر می باشد. همچنین این مقادیر در فصل کم آبی (که سوخت پالایشگاه گاز طبیعی می باشد) نسبت به فصل پرآبی (که سوخت پالایشگاه گازوئیل می باشد و سطح آب زیرزمینی بالاتر است) کاهش داشته است. نتایج این تحقیق گویای نامناسب بودن بخش عمده این منابع برای مصارف شرب و کشاورزی می باشد و پساب خروجی پالایشگاه تهران و کانال هدایت کننده فاضلاب شهر تهران به محدوده مطالعاتی و همچنین نشت از خطوط انتقال فراورده های پالایشی و نتایج متعلق به شرکت های نفتی مهم ترین منشاهای آلودگی آبهای زیرزمینی منطقه می باشند.

جذب باکتری به خاک از اجزای مهم مدل های انتقال آلاینده های میکروبی در خاک و آلودگی آبهای زیرزمینی است. هدف از این پژوهش، مطالعه کمی نقش کربنات کلسیم بر جذب و واجذب آلاینده های میکروبی در خاک آهکی بود. بدین منظور، تعداد 60 نمونه از خاکهای آهکی استان مرکزی نمونه برداری شد. ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و ایزوترم جذب باکتری اشریشیا کلی (Escherichia coli) نمونه های خاک اندازه گیری شد. سه ایزوترم جذب مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد مدل ایزوترم جذب خطی در مقایسه با دو مدل فرندلیخ و لانگمویر برآوردی بهتر از جذب باکتری در خاک آهکی دارد. در این پژوهش، جذب و واجذب باکتری به خاک آهکی در قالب طرح کاملا تصادفی در سه سطح مختلف 10، 21 و 37 درصد کربنات کلسیم فعال و در سه تکرار در دوحالت تعادلی و سینتیک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش مقدار کربنات کلسیم جذب سینتیک و تعادلی آلاینده میکروبی افزایش می یابد و این تفاوت در سطح 5 درصد معنی دار بود. همچنین با افزایش مقدار کربنات کلسیم واجذب باکتری کاهش یافت و این تفاوت در سطح 5 درصد معنی دار بود.

فرآیند نمونه سازی در طیف نگاری آلفا، برای اندازه گیری غلظت های جرمی و اکتیویته ایزوتوپ های اورانیوم، با توجه به برد کوتاه ذرات آلفا، ترکیبات خاص اورانیوم در خاک و محدوده نزدیک انرژی ذرات آلفای گسیل شده از ایزوتوپ های آن، بسیار حساس می باشد. در این تحقیق، با مبنا قرار دادن روش استانداردASTM ، اثر برخی پارامترها از جمله کیفیت انحلال اسیدی، PH، روند الکترونشانی در نمونه سازی و سامانه طیف نگاری بررسی شده و با استفاده از روش ترکیبی آژانس انرژی اتمی،ASTM  و الکترونشانی Talvite و استفاده از آشکارسازPIPS BU-014-300-500 ، پس از 8 بار آزمایش نمونه سازی، راندمان شیمیایی متوسط (15.7±64.4)% به دست آمد.

توسعه تفرجگاه ها تاکنون بیشتر معطوف به بخش کالبدی بوده و در آن به نیازهای روانی و رفتاری کاربران توجه کمتری شده است. در حالی که عدم پاسخگویی به این نیازها عامل تاثیرگذار در کاهش تعداد استفاده کنندگان از این گونه محیط ها می باشد. بدین منظور مقاله حاضر درصدد تبیین استفاده از تئوری های انگیزشی و روانشناسی اجتماعی بر اساس نظریه بخش بندی بازار توریسم در توسعه تفرجگاه های پیرامون کلان شهرها است. در این راستا ابتدا انگیزه افراد از حضور در طبیعت و جاذبه های تفرجگاه عون ابن علی در قالب نظریه انگیزه جاذبه مطالعه و گروه های متمایز انگیزشی کاربران بر اساس تئوری جستجو - گریز شناسایی گردیده اند. سپس رابطه بین احساس درک شده به عنوان واسطه و بهبود شاخص های منتخب کیفیت زندگی به عنوان پاداش نهایی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. مطالعه نشان می دهد مردم جهت گریز از فشارهای زندگی روزمره و بهره مندی از مزایای حاصل از محیط که نقش مملوسی در ارتقای کیفیت زندگی آنان دارد به دامان طبیعت پناه می برند. همچنین برخی از عوامل مزاحم بر فرایند استفاده مردم و نتایج حاصله از آن تاثیر منفی دارند یا محدوده استفاده کاربران را محدود می سازند. در راهبردهای پیشنهادی، توسعه در سه بعد افزایش حضور مردم، گسترش محدوده مورد استفاده و تعمیق احساسات مثبت ناشی از بودن در طبیعت با حذف عوامل مزاحم جهت ارتقا کیفیت زندگی شهری مدنظر قرار گرفته است.

سنجش مساحت جنگل های حرای خلیج نایبند در مجاورت تاسیسات پارس جنوبی از طریق داده های ماهواره ای می تواند به عنوان شاخصی در ارزیابی پیامدهای زیست محیطی ناشی از این صنایع عظیم نفتی و گازی محسوب شود. خسارت های زیست محیطی به ویژه صنایع بزرگ نفتی از اجتناب ناپذیرترین پیامدهای ناشی از تاسیس آنها بعد از انقلاب صنعتی بوده است. اهمیت این خسارت ها که گاهی اثرات مثبت اقتصادی این صنایع را مورد تردید قرار داده است، از سال های 1960 سبب توجه به کاهش میزان این خسارت ها از طریق استفاده از تکنیک های موثر گردیده است. هدف این پژوهش بررسی امکان استفاده از اطلاعات ماهواره ای IRS و شاخص های گیاهی در مطالعه جنگل های حرا به عنوان شاخصی جهت اندازه گیری خسارت های احتمالی زیست محیطی تاسیسات عظیم نفتی منطقه پارس جنوبی بوده است. از جمله این تکنیک ها تحلیل داده های ماهواره ای می باشد. ازاین رو این مقاله با استفاده از داده های IRS سال 2008 و آنالیز داده ها با نرم افزار ILWIS موقعیت و شرایط جنگل های مزبور را مورد بررسی قرار داده است. در این راستا از ترکیب کاذب رنگی باندهای 2 و 3 و 4 جهت تعیین موقعیت مکانی و تهیه نقشه Segment از جنگل حرا استفاده شده است و با کمک دستگاه GPS نقشه واقعیت زمینی تهیه گردید. نتایج بررسی نشان دهنده اهمیت شاخص های گیاهی در تهیه نقش جنگل های حرا، به ویژه توانایی شاخص گیاهی RVI در میان چهار شاخص استفاده شده در این تحقیق می باشد. این شاخص با دقت تولید کننده 83.38% و دقت کاربری 87.46% و ضریب کاپای 86.24% بهترین شاخص در تعیین مساحت جنگلهای حرای مورد مطالعه بوده است. مقایسه مساحت جنگل های حرای بدست آمده از این تحقیقات با بررسی های صورت گرفته قبلی تفاوتهای چشمگیری دارد.

پهنه بندی در مدیریت مناطق حفاظت شده، راهکاری است که از طریق آن تعارضات مناطق حفاظت شده کاهش یافته و فرضت لازم برای اتخاذ تدابیر مورد نیاز فراهم می شود. تحقیق حاضر با هدف مدلسازی و پهنه بندی منطقه حفاظت شده مانشت و قلارنگ ایلام به وسعت 33 هزار هکتار به منظور دستیابی به الگوی بهینه حفاظت با استفاده از منطق فازی به انجام رسیده است. به این منظور ابتدا با مطالعات میدانی به شناخت و جمع آوری اطلاعات مربوط به عواملی که در حفاظت نقش موثری دارند پرداخته شد، سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فاکتورهای موثر اولویت بندی گردیدند. بررسی های حاصله نشان داد که خصوصیات شیب، خاک، زمین شناسی، پوشش گیاهی، فرسایش، کاربری اراضی و فاضله از آبراهه بالاترین وزن را به خود اختصاص داده و بنابراین از عوامل اصلی موثر در حفاظت منطقه به شمار می آیند. داده های مذکور در فرمت های برداری و رستری در محیط نرم افزار ILWIS ذخیره و برای انجام تحلیل های مبتنی بر تئوری مجموعه های فازی مورد استفاده قرار گرفت. تحلیل های فازی با استفاده از نرم افزار IDRISI و پس از تعیین مقادیر و توابع عضویت فازی صورت گرفت. در این تحلیل از اپراتورهای فازی مختلفی همچون Sum،Product   Gamma واستفاده گردید. نتایج نشان داد اپراتور فازی گاما با مقدار l=0.975 بیشترین دقت را در مدلسازی حفاظتی منطقه مورد مطالعه دارد.

تحقیق حاضر با هدف برآورد هدر رفت مواد آلی در حوزه آبخیز کجور واقع در جنگل های هیرکانی پایه ریزی شده است. یدین منظور برداشت نمونه آب و رسوب معلق و مواد آلی همراه آن، با استفاده از روش انتگراسیون عمقی به عمل آمد. نمونه برداری از جریان رودخانه طی وقایع بارندگی به وسیله نمونه بردار دستی و از نقطه ثابت صورت گرفت. نتایج تحقیق حاضر مبین تاثیرپذیری بالای هدر رفت ماده آلی از فرسایش خاک می باشد. همچنین نتایج مدل سازی بین مقادیر هدر رفت ماده آلی، غلظت رسوبات معلق و دبی جریان حاکی از عدم اطمینان د ربرآورد میزان هدر رفت ماده آلی به وسیله دبی جریان بوده در حالی که با داشتن مقدار غلظت رسوب می توان با ضریب همبستگی و خطای تخمین به ترتیب 95 و 24 درصد میزان ماده آلی همراه رسوبات را به دست آورد. نتایج تحقیق حاضر زمینه ساز استفاده از روش مزبور در ارزیابی هدر رفت مواد آلی در منطقی با شرایط حاکم مشابه می باشد.

ارتباط تنگاتنگی بین صنعت فراورده های جنگلی (صنعت چوب و کاغذ) و چرخه آب وجود دارد. آب به عنوان یک منبع طبیعی عنصری حیاتی و ضروری در تولید خمیرکاغذ، کاغذ و مقوا و تولید نیرو در تاسیسات تولید بخار این صنعت می باشد. هدف از این تحقیق، تعیین مهمترین عوامل در میزان مصرف آب در کارخانجات بازیافت کاغذ با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی است. برای مطالعه، پرسشنامه ها و جداولی بین کارخانجات بازیافت کاغذ کشور توزیع شد که در آنها شاخص های موثر در کاهش مصرف آب در بخش های مختلف از قبیل فرایند تولید، فراورده تولیدی، ماده خام، نیروی انسانی، هزینه ها، قوانین زیست محیطی، اصلاحات فنی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل با نرم افزار Expert Choice 2000 مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که شاخص فراورده تولیدی با بالاترین امتیاز در صدر قرار دارد و شاخص های فرایند تولید، مواد خام، نیروی انسانی، هزینه ها و قوانین زیست محیطی و اصلاحات فنی در رده های بعدی قرار می گیرند. همچنین در میان گزینه های تصمیم، فراورده تولیدی، شبکه آب خنک کننده و مخازن ذخیره آب در سه اولویت اول قرار گرفتند. اولویت های تعیین شده به مدیران و کارشناسان واحد تولیدی کمک می کند تا با شناخت عوامل اصلی موثر در مصرف آب با صرف حداقل هزینه به بیشترین صرفه جویی در مصرف آب دست یابند.

امروزه نیاز به مدیریت پایدار منابع، موجب پیدایش روش های جدیدی برای طبقه بندی منابع تحت مدیریت شده است. اهمیت تنوع زیستی و مدیریت آن و توجه به شیوه های نوین تعیین واحدهای مدیریتی، ایده اولیه این تحقیق را ایجاد کرد. به منظور مطالعه تنوع زیستی جنگل های پایین بند خانیکان چالوس، ابتدا واحدهای زیست محیطی با استفاده از روش تجزیه و تحلیل دو طرفه گونه های شاخص تهیه و منطقه به پنج واحد زیست محیطی مختلف تقسیم شد. برای تحلیل پارامترهای تنوع، غنا و یکنواختی در سطح واحدهای زیست محیطی تعیین شده از شاخص های سیمسون، مارگالف و هیل استفاده شد. برای مطالعه خصوصیات خاک، در هر واحد زیست محیطی، چهار پروفیل حفر و از سه عمق 10-0، 20-10 و 30-20 سانتی متری نمونه های خاکی برداشته شد. برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژی خاک در محیط آزمایشگاه اندازه گیری گردید. تجزیه عاملی، تکنیکی آماری در جهت ایجاد الگویی زیربنایی یا مدلی خاص در تعیین ارتباط پیچیده بین متغیرهاست، به همین منظور ارتباط مقادیر بدست آمده شاخص های مختلف تنوع زیستی با مشخصه های مختلف فیزیکوشیمیایی و بیولوژی خاک با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی (PCA) مورد بررسی قرار گرفت. موقعیت مکانی متغیرهای خاکی بر روی محور ها بیانگر آن است که نیتروژن عمق سوم، ظرفیت تبادلی کاتیونی عمق اول و سوم، فسفر قابل جذب عمق های اول، دوم و سوم در سمت چپ محور اول مستقر می باشند. محل قرارگیری هریک از شاخص های تنوع زیستی نیز در همین ناحیه از محور تحلیل مولفه های اصلی می باشد به طوری که تنوع گونه ای سیمسون، غنای گونه ای مارگالف و یکنواختی هیل سمت چپ محور اول را به خود اختصاص داده اند. بنابراین، هر یک از مشخصه های تنوع زیستی رابطه مستقیمی با مشخصه های خاک در سمت چپ محور اول دارند. فسفر قابل جذب در هر سه عمق به عنوان موثرترین عامل تاثیرگذار بر مشخصه های تنوع زیستی عنوان گردید.

دریای خزر به دلیل دارا بودن خط ساحلی بسیار طویل و وجود مناطق شهری، صنعتی و کشاورزی بسیار در مجاورت خود، همواره از منظر زیست محیطی تحت فشارها و تهدیدات شدیدی قرار داسته است. توسعه فعالیت های استخراج و بهره برداری نفت بالاخص در مناطق مرکزی و غربی این دریاچه باعث ورود مقادیر متنابهی از انواع آلاینده های نفتی به این پیکره آبی مهم شده است. با توجه به اثرات نامطلوب آلاینده های هیدروکربنی بر کیفیت زندگی و حیات گونه های ساکن دریاها و حاشیه، بررسی وضعیت آلودگی رسوبات کف به عنوان سرنوشت نهایی آلاینده های نفتی در پیکره های آبی همواره مورد توجه بوده است. در تحقیق حاضر وضعیت عمومی آلودگی رسوبات به آلاینده های نفتی در محدوده وسیعی از مرزهای جنوبی دریای خزر در مجاورت استان های گلستان و مازندران مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه همچنین با در نظر گرفتن محتوی، نوع و غلظت ترکیبات هیدروکربنی موجود در رسوبات و از طریق توسعه شاخص های مرتبط، وضعیت تجزیه زیستی و میزان هوازدگی هیدروکربن های مشاهده ای در رسوبات سطحی برداشت شده از بستر دریا در سواحل جنوب و جنوب شرقی دریاچه خزر مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی وضعیت عمومی غلظت هیدروکربن های نفتی (TPH)، آلکان های نرمال (n-Alkanes) و هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای (PAHs) بیانگر عدم آلودگی رسوبات سطحی مناطق شرقی و آلودگی کم تا متوسط قسمت های مرکزی و غربی ناحیه مورد مطالعه است. بررسی شاخص های توسعه داده در منطقه در ارتباط با وضعیت تخریب مولکولی هیدروکربن های مشاهده ای نیز بیانگر وجود باقیمانده های نفتی هوازده، تجزیه زیستی بالا و غیرتازگی هیدروکربن های مشاهده ای در اکثر محدوده مطالعات است که این گویای وجود منابع پیشین و دیرینه از ورود این آلاینده ها به منطقه فوق می باشد.

آلاینده های گوناگونی به تالاب شادگان که یکی از بزرگترین تالاب های کشور است وارد می شوند. یکی از این آلاینده ها، باقیمانده آفت کش های آلی کلره از جمله د.د.ت و متابولیت های آن است که در گذشته برای کنترل آفات مورد استفاده قرار می گرفته است. د.د.ت و متابولیت های آن (p,p'-DDT، o,p'-DDT، p,p'-DDE، o,p'-DDE، p,p'-DDD) در 5 گونه مختلف از ماهیان خوراکی تالاب شادگان و تاثیر وزن، سن و نوع رژیم غذایی بر غلظت این آفت کش و متابولیت های آن مورد بررسی قرار گرفته است. بیشترین غلظت د.د.ت کل به میزان 6.50 نانوگرم در گرم در گونه شیربت و کمترین میزان در گونه کپور به میزان 3.27 نانوگرم در گرم بدست آمد. نتایج نشان داد که غلظت متابولیت p,p'-DDE در همه گونه دارای بیشترین و متابولیت p,p'-DDT در گونه بنی 0.12 نانوگرم بر گرم و گونه کپور 0.09 نانوگرم بر گرم، متابولیت o,p'-DDE در گونه شیربت 0.12 نانوگرم بر گرم و شلج 0.20 نانوگرم بر گرم و متابولیت o,p/-DDT در برزم 0.40 نانوگرم بر گرم دارای کمترین غلظت بودند. این نتایج بیانگر عدم استفاده جدید از این آفت کش در مزارع اطراف تالاب است. میانگین غلظت د.د.ت و متابولیت های آن در گروه وزنی بیش از 320 گرم (6.77 نانوگرم بر گرم) و گروه سنی بیش از 3 سال (6.70 نانوگرم بر گرم) و رژیم غذایی همه چیزخوار (7.34 نانوگرم بر گرم) بالاتر بودند. محاسبه میزان جذب روزانه قابل قبول این افت کش و مقایسه آن با استانداردهای بین المللی، نشان دهنده عدم وجود خطر برای ساکنین منطقه مجاور تالاب است.

ارتقا ظرفیت های آموزشی در زمینه ارزیابی اثرات محیط زیست، ارائه آموزش ها در حد استانداردهای جهانی را امری ضروری می سازد. پیش نیاز آموزش های موثر، نیازسنجی آموزشی است. دراین تحقیق به منظور افزایش اثربخشی و کارآیی کارشناسان ارزیابی اثرات محیط زیستی در کشور که در بررسی گزارش ها نقش دارند به تعیین نیازهای آموزشی آنان پرداخته شده است. پرسشنامه به عنوان روش تحقیق انتخاب شد. تعدادی از کارشناسان دفتر ارزیابی زیست محیطی سازمان، کمیته ارزیابی و ادارات کل استان ها به 113 پرسشنامه از میان 180 پرسشنامه توزیع شده، پاسخ دادند. پس از بررسی نتایج، میانگین نمرات کارشناسان رده بندی شد. سپس با توجه به درصدهای مفروض حداکثر 50 و 75 درصد کارشناسی که به گونه صحیح در هر سوال پاسخ گفتند، نیاز برای آموزش، بازآموزی و به روزآوری کارشناسان ارزیابی اثرات محیط زیستی مشخص شد. در فرض 75 درصد، کارشناسان در هیچ سوالی نمره مناسبی از آزمون آماری کسب ننمودند. در 50 درصد، تنها 8 سوال از 19 سوال، نمره آزمون آماری را کسب نمود. به این ترتیب مراحل مختلف از فرایند ارزیابی اثرات محیط زیستی که لازم است تحت آموزش، بازآموزی و به روزآوری قرار گیرد، تعیین شد.

بیش از نیمی از آثار گلخانه ای مربوط به انتشار گاز دی اکسید کربن است. انتشار دی اکسید کربن منجر به نامطلوب آب و هوایی شده و در نهایت اقتصاد جهانی را نیز متاثر خواهد کرد. از آنجا که بررسی آثار اقتصادی انتشار فزاینده گاز دی اکسید کربن بسیار حائز اهمیت بوده، پژوهش حاضر رابطه همجمعی بین تولید ناخالص داخلی سرانه و انتشار گاز دی اکسید کربن سرانه در ایران را طی سالهای 1974 تا 2004 بررسی نموده و وجود منحنی کوزنتس زیست محیطی را برای گاز دی اکسید کربن در دوره مورد مطالعه مورد آزمون قرار داده است. الگوهای خود رگرسیونی با وقفه توزیعی و تصحیح خطا جهت مطالعه رابطه همجمعی یاد شده مورد استفاده قرار گرفت. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در هر دو دوره کوتاه مدت و بلند مدت بین متغیرهای مورد مطالعه ارتباط معنی داری وجود دارد. از سوی دیگر ضریب جز تصحیح خطا برابر با 0.19- بوده و به لحاظ آماری معنی دار است. بر اساس نتایج حاصل از الگوی تفاضلی بین متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه و انتشار گاز دی اکسید کربن سرانه منحنی کوزنتس زیست محیطی در دوره مورد مطالعه در ایران وجود دارد.