سلامت کار ایران
سال:1390 | دوره:8 | شماره:2 |تعداد مقالات:13

تا سال های اخیر بسیاری از کارخانجات خودرو سازی دارای یک ساختار نظام مند جهت تعیین و ارائه اصول ارگونومی در طراحی وسایل نقلیه نبودند. امروزه در صنعت خودروسازی تاکید بر رعایت اصول ارگونومی در طراحی خودرو جزء لاینفکی از فرآیند طراحی محسوب می گردد. صرفنظر از رعایت قوانین و مقررات، صنایع سازنده خودرو دریافته اند که برای تامین مقبولیت، راحتی و ایمنی خودروهای تولیدی خود نیاز بسیار زیادی به بکارگیری اصول ارگونومیک در طراحی داخلی وسایل نقلیه دارند. طراحی با تمرکز بر مشخصات و نیازهای کاربران در کلیه سطوح تولید در حال افزایش است و جمعیت خریدار از مزایای رعایت مسائل ارگونومیک در طراحی بیشتر مطلع شده و بیش از گذش ته در مورد کیفیت ارگونومیک محصولاتی که خریداری می نمایند، نکته سنجی می کنند. هم اکنون شرکت های عمده سازنده خودرو، خود را مجهز به آزمایشگاهها و تجهیزاتی در رابطه با انجام تستها و مطالعات ارگونومیک نموده اند.

زمینه و هدف: امروزه آلوده سازی هوا با ذرات معلق یکی از مقوله های بحث انگیز و مشکل آفرین کشور ماست و در این میان کارخانجات صنعتی حتی علی رغم داشتن سیستم های تصفیه صنعتی، سهم قابل توجهی در انتشار آلودگی هوا دارند. هدف کلی از انجام این تحقیق تعیین غلظت ذرات معلق خروجی از مجموعه کارخانجات صنایع فرآورده های نسوز و تعیین کارائی فیلترهای کیسه ای در کنترل آن بوده است.روش بررسی: مجموعه صنعتی مورد مطالعه در جنوب شرقی شهر تهران واقع شده است. در این تحقیق غلظت ذرات معلق خروجی از 6 دودکش مربوط به واحدهای آماده سازی، کلسیناتور، جرم ویژه، کوره اکسترود و کوره شاتلی طی سال های 87-1385 اندازه گیری و مورد بررسی قرار گرفت. همچنین با اندازه گیری ذرات معلق در ورودی و خروجی فیلترهای کیسه ای، راندمان آن ها در واحدهای کائولن، کلسیناتور، شاموت و جرم ویژه در سال 1387 تعیین گردید. در این تحقیق از دستگاه های M9096 Sample Train for stack Sampling و DURA G مدل (D-RC80) جهت اندازه گیری استفاده گردید.یافته ها: غلظت گرد و غبار در سال های 87-1385 به ترتیب در واحدهای آماده سازی کائولن، 284، 112 و 12.5، در آماده سازی شاموت 120، 140 و 73، کلسیناتور 178، 179 و 173، جرم ویژه، 291، 283 و 60، کوره شاتلی 14.7، 14.3 و 14.8 و کوره اکسترود 12.6، 13.7 و 12.7 میلی گرم بر مترمکعب اندازه گیری شد. راندمان بگ فیلترها نیز در خط کائولن 99.896%، در خط شاموت 96.499%، در کلسیناتور 92.348%، و در جرم ویژه 99.782% بدست آمد.نتیجه گیری: مقایسه میانگین های بدست آمده با استانداردهای انتشار کشوری نشان داد در سال های 85 و 86 میزان انتشار گرد و غبار از واحدهای آماده سازی کائولن، کلسیناتور و جرم ویژه بالاتر از حد مجاز بوده است اما در سال 87 میزان انتشار در واحدهای آماده سازی و جرم ویژه بطور قابل ملاحظه ای کاهش داشته است. علت اصلی این موفقیت تعویض به موقع کیسه های آسیب دیده فیلتر، تعمیر شیرهای برقی و رفع نشتی در سیستم بوده است. در مجموع راندمان بگ فیلترهای خط کائولن و جرم ویژه مطلوب ولی راندمان بگ فیلترهای خط شاموت و کلسیناتور ضعیف ارزیابی گردید.

زمینه و هدف: رشد سریع جمعیت، توسعه صنایع و مصرف گرایی از مهمترین عواملی هستند که موجب افزایش روزافزون پسماندهای شهری، صنعتی و کشاورزی در جوامع انسانی شده اند. دفع غیراصولی پسماندهای تولیدی در سالهای اخیر مخاطرات زیادی را در جوامع بشری بوجود آورده است.روش بررسی: برای بررسی وضعیت موجود پسماندهای تولیدی صنایع از پرسشنامه استفاده شد. این پرسشنامه توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه شده است. پرسشنامه مذبور حاوی 45 سوال راجع به ترکیب، کیفیت و کمیت مواد زائد صنعتی می باشد. تعداد کل صنایع با پرسنل بالای 50 نفر 287 صنعت بود. تعداد نمونه های انتخاب شده 50 عدد بود. داده های جمع آوری شده توسط نرم افزار SPSS 18 آنالیز شد.یافته ها: کل پسماند تولیدی صنایع 123451 کیلو گرم در روز بود که حجمی معادل 781 مترمکعب در روز دارد. سرانه پسماند تولیدی به ازای هر کارگر 5.8 کیلوگرم در روز بود. بیشترین صنایع مربوط به گروه صنایع ماشین سازی و تجهیزات می باشد که بیشترین پسماند تولیدی مربوط به این صنایع می باشد. بیشترین پسماند خطرناک مربوط به پسماندهای قابل اشتعال با 34 وزنی درصد می باشد. صنایع عمده تولید کننده پسماند خطرناک صنایع شیمیایی و پلاستیک سازی می باشد.نتیجه گیری: بیشترین تعداد پرسنل مربوط به صنایع ماشین سازی و تجهیزات می باشد، نسبت پسماند تولیدی در این صنعت نسبت به کل پسماند تولیدی 22 درصد می باشد. کمترین میزان پسماند مربوط به صنایع چوب و سلولزی با 0.53 درصد نسبت به کل پسماند تولیدی می باشد. کمترین میزان پسماند خطرناک مربوط به صنایع چوب و سلولزی و کاغذ سازی می باشد.

زمینه و هدف: با توجه به نقش محوری توانمندسازی کارکنان در برنامه های سلامت و با عنایت به اهمیت جایگاه رابطین بهداشت به عنوان پل ارتباطی جامعه خود و سیستم مراقبت های بهداشتی توجه به افزایش صلاحیت های این قشر از اجتماع در راستای ارتقای سلامت جامعه از اهمیت بیشتری برخوردار است. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش بر توانمندسازی و عوامل موثر بر آن در رابطین بهداشتی مراکز بهداشتی غرب تهران انجام گردید.روش بررسی: این تحقیق، پژوهشی نیمه تجربی از نوع قبل و بعد با گروه آزمون–کنترل بود. جامعه آماری مطالعه کلیه رابطین مراکز بهداشتی غرب تهران در سال 1388 و نمونه مورد پژوهش 100 نفر از رابطین مراکز بهداشتی بودند که بصورت تصادفی خوشه ای انتخاب و در دو گروه 50 نفره آزمون و کنترل قرار گرفتند. اطلاعات مورد نیاز توسط پرسشنامه ای شامل دو بخش اطلاعات دموگرافیک و سوالات توانمندسازی در دو نوبت قبل و 1.5 ماه بعد از مداخله آموزشی (به شیوه ایفای نقش و نمایش عملی٬ بحث و سخنرانی) از هر دو گروه جمع آوری و با نرم افزار spss16 و استفاده از آزمون های آماریMann Whitney ٬ ضریب همبستگی و کای دو مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج حاصل از مطالعه همبستگی معنی داری را میان متغیر زمینه ای سن و اعتماد به نفس (r<0.259) و توانایی حل مساله (r<0.269) نشان داد(p<0.01) . همچنین پس از مداخله افزایش معنی داری در شاخص های اعتماد به نفس (p<0.02)، عزت نفس و کنترل (p<0.003)، خود کار آمدی (p<0.014) و مهارت های حل مساله (p<0.0001) گروه آزمون دیده شد.نتیجه گیری: بطور کلی نتایج پژوهش نشان می دهد آموزش توانمندسازی جمعیت مورد مطالعه موثر بوده و با توجه به اهمیت مساله توانمندسازی در ارتقای سلامت پیشنهاد می شود توجه بیشتری به آن مبذول گردد.

زمینه و هدف: هدف از اجرای این پژوهش بررسی رابطه بین اعتیاد به کار و ابعاد سلامت عمومی (شامل علایم جسمانی، اضطراب و اختلال خواب، اختلال در کنش اجتماعی و افسردگی اساسی) در کارکنان یک شرکت صنعتی بوده است.روش بررسی: نمونه تحقیق در این پژوهش را تعداد 100 نفر از کارکنان تشکیل دادند. بدین منظور گروه های نمونه توسط پرسش نامه سلامت عمومی (GHQ) و پرسش نامه اعتیاد به کار (WART) مورد سنجش قرار گرفتند. به منظور تحلیل داده ها از روش های همبستگی پیرسون و کانونی و هم چنین از تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان دادند که بر اساس ضریب همبستگی پیرسون بین سلامت عمومی و سه زیر مقیاس آن (اضطراب و اختلال خواب، افسردگی و علایم جسمانی) و اعتیاد به کار کارکنان رابطه معنی داری وجود دارد (.(p<0.01 اما با اختلال در کنش اجتماعی رابطه معنی داری وجود نداشت. بر اساس یافته های به دست آمده می توان گفت هر چقدر اعتیاد به کار افزایش یابد، سلامت عمومی کاهش می یابد.نتیجه گیری: در مجموع می توان نتیجه گیری کرد که اعتیاد به کار می تواند باعث افزایش اضطراب، افسردگی، علایم جسمی و در مجموع کاهش سلامت عمومی می گردد. بنابراین سازمان ها باید در نظر داشته باشند که اعتیاد به کار همیشه نمی تواند برای کارکنان و سازمان ها مفید واقع شود و لذا مدیران باید به راهکارهایی بیندیشند که از بروز چنین مسائلی که می تواند برای سلامتی کارکنان مضر باشد، پیشگیری نمایند.

زمینه و هدف: افزایش بهره وری در سازمان نیازمند تامین شرایط متعدد از جمله تامین بهداشت روانی نیروی کار از زوایای مختلف می باشد. امروزه حمایت اجتماعی ادراک شده توسط کارکنان یک سازمان به عنوان یکی از عوامل مهم روانشناختی اثر گذار بر بهره وری نیروی انسانی شناخته می شود. هدف پژوهش حاضر تعیین میزان حمایت اجتماعی ادراک شده توسط کارکنان یکی از بیمارستانهای منتخب شهر اصفهان بود.روش بررسی: به منظور انجام این مطالعه 120 نفر از کارکنان یک بیمارستان منتخب در شهر اصفهان توسط پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفتند. این مطالعه از نوع زمینه یابی بود. نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری آسان (قابل دسترس) انتخاب گردیدند. میزان حمایت اجتماعی ادراک شده توسط پرسشنامه دارای اعتبار و اعتماد و پژوهشگر ساخته انجام پذیرفت. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون تحلیلی مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته های این مطالعه نشان داد میزان حمایت اجتماعی ادراک شده کارکنان مورد نظر از سوی همکاران با میانگین 0.48±3.34 از 5 بیشتر از میزان حمایت اجتماعی درک شده از سوی مدیران بیمارستان با میانگین 0.4±3.19 می باشد. همچنین آزمون تحلیلی مجذور کای رابطه مستقیم و معنی داری را بین سن و حمایت اجتماعی ادراک شده کارکنان df=2, p=0.01)، ( c2=14.17 و سابقه کار با میزان حمایت اجتماعی ادراک شده توسط کارکنان p=0.01, df=2) c2=15.26,) نشان داد.نتیجه گیری: حمایت اجتماعی ادراک شده کارکنان از طرف مدیران در وضعیت ایده ال خود نمی باشد و لازم است جهت افزایش بهره وری سازمانی در بیمارستان مورد مطالعه تدابیر لازم اندیشیده شود. در حال حاضر مدیران بیمارستانها می توانند با تحکیم روابط خود با کارکنان احتمالا میتوانند در افزایش کارایی کارکنان نقش موثری بازی کنند.

زمینه و هدف: اثرات صدای کم فرکانس بر عملکرد ذهنی افراد، موضوع پژوهش های بسیاری از محققین بوده است. بعقیده بسیاری از محققین صدای کم فرکانس حتی در ترازهای پائین آزار دهنده بوده و عملکرد ذهنی را تحت تاثیر قرار می دهد. در پژوهش حاضر اثر صدای کم فرکانس در دو تراز مختلف 45 و 65 دسی بل بر عملکرد ذهنی دانشجویان در حین انجام محاسبات ریاضی مورد بررسی قرار گرفت.روش بررسی: ابتدا اصوات موردنیاز تهیه و مورد تایید قرار گرفت. سپس با انجام یک مطالعه پایلوت تعداد نمونه های موردنیاز تعیین گردید. جهت ورود افراد به مطالعه، میزان افت شنوایی، ناراحتی ناشی از صدا، حساسیت به صدای کم فرکانس و رفرانس در آنان مورد ارزیابی قرار گرفت. در مطالعه اصلی، ضمن کنترل و محدود کردن عوامل مداخله گر و با استفاده از روشهای استاندارد، بر روی آزمودنیها، 4 سری آزمایش عملکرد ذهنی همزمان با مواجهه آن ها با صدای کم فرکانس و رفرانس در دو تراز مختلف بعمل آمد. در این مقاله تاثیر صدای کم فرکانس و رفرانس بر عملکرد ذهنی آزمودنیها در حین انجام محاسبات ریاضی ارائه شده است.یافته ها: نتایج نشان داد که همبستگی معناداری بین حساسیت به صدای کم فرکانس و فرآیند عمیق ذهنی ( r=0.033و p=0.001) وجود دارد. صدای کم فرکانس 65 دسی بل نیز نسبت به صدای رفرانس در همین تراز سبب کاهش دقت محاسباتی (p=0.005) و کیفیت کارایی (p=0.001) در بخش عمیق حافظه می گردد.نتیجه گیری: صدای کم فرکانس سبب کاهش دقت در محاسبات و کیفیت کاری می گردد.

زمینه و هدف: استرس همواره به صورت مستقیم از خود منابع فشارزا حاصل نمی گردد، بلکه بیشتر از نحوه ادراک آن منابع ناشی می شود. بنابراین، متغیرهای فردی که ممکن است با ادراک استرس رابطه داشته باشند باید در مطالعات استرس شغلی مورد بررسی قرار گیرند. مطالعه حاضر به بررسی نقش تعدیل کننده خودکارآمدی در رابطه بین استرس شغلی با سلامت روانی و رضایت شغلی کارکنان بانک صادرات شهر تبریز می پردازد.روش بررسی: در این مطالعه همبستگی، 242 نفر از کارکنان بانک صادرات به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده و از طریق پرسشنامه های جمعیت شناختی، سلامت عمومی-28، استرس شغلی اسیپو، رضایت شغلی اسپکتور و خودکارآمدی شرر و همکاران مورد ارزیابی واقع شدند. تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه همزمان و سلسله مراتبی انجام شد.یافته ها: یافته ها نشان می دهند که استرس شغلی پیش بینی کننده منفی سلامت روانی و رضایت شغلی است. همچنین، رابطه بین استرس شغلی با سلامت روانی و رضایت شغلی به وسیله خودکارآمدی تحت تاثیر قرار می گیرد. بنابراین، خودکارآمدی به عنوان یک عامل فردی، نقش محافظتی در برابر استرس شغلی دارد.نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش، خودکارآمدی رابطه بین استرس شغلی با سلامت روانی و رضایت شغلی را تحت تاثیر قرار می دهد. یافته های این مطالعه می تواند در برنامه ریزی های پیشگیرانه، شناسایی افراد در معرض خطر و طراحی مداخله های درمانی روانشناختی در محیط های کاری مفید باشد.

زمینه و هدف: استرس شغلی یک پاسخ مضر جسمی و روحی است و زمانی رخ می دهد که نیازهای شغلی با توانایی ها٬ حمایت ها و نیازهای فرد شاغل همخوانی نداشته باشد. استرس شغلی علاوه بر اینکه می تواند بر سلامت جسمی و روانی افراد تاثیر منفی بگذارد٬ باعث کاهش کارایی آنها شده و بهره وری را در سازمان ها کاهش دهد. بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان استرس شغلی و عوامل مرتبط با آن در کارکنان مالی دانشگاه علوم پزشکی قزوین در سال 1388 انجام شد.روش بررسی: مطالعه حاضر توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی بوده و نمونه های مورد پژوهش را 80 نفر از حسابداران تشکیل دادند که به روش سرشماری انتخاب شدند. شدت استرس و عوامل مرتبط با آن از طریق پرسشنامه پژوهشگر ساخته انداره گیری شد و جهت ساخته شدن این ابزار چندین پرسشنامه مرتبط با موضوع مانند پرسشنامه استاندارد شده استرس شغلی حسابداران٬ پرسشنامه استاندارد استرس شغلی آسیپو٬ پرسشنامه استرس شغلی مورد تایید انسیتوی استرس شغلی آمریکا و پرسشنامه استرس شغلی استاینمتز استفاده گردید و در نهایت پرسشنامه با توجه به شرایط فرهنگی٬ اجتماعی٬ اقتصادی تهیه و تنظیم گردید. اعتبار ابزار با روش اعتبار محتوا و جهت اعتماد ابزار از روش آزمون مجدد استفاده گردید و ضریب همبستگی معادل 0.90 بدست آمد. در تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی برای ارتباط بین متغییر های تحقیق استفاده شد.یافته ها: شدت استرس شغلی در اکثریت حسابداران در حد شدید بود (46.25%). ارتباط معناداری بین میزان استرس شغلی تجربه شده و جنس٬ سن و سابقه کار کارکنان وجود داشت (0.001>p) به طوریکه زنان شاغل در این حرفه و نیز کارکنانی که دارای سن و سابقه کار کمتری بودند شدت استرس بالاتری را تجربه می کردند. همچنین مهمترین عامل ایجاد کننده استرس شغلی در این کارکنان بار کاری نقش بود که نسبت به سایر عوامل در اولویت اول قرار گرفت.نتیجه گیری: با توجه به بالا بودن شدت استرس شغلی در کارکنان حسابداری٬ برای سازمان ها ضروری است که با به کار گیری راه کارهای حمایتی از تاثیرات دراز مدت استرس شغلی بر کارکنان این حرفه که تعداد آنها در جامعه کنونی با توجه به نیازهای جامعه رو به افزایش است پیشگیری کنند.