سلامت کار ایران
سال:1388 | دوره:6 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

مفهوم برنامه 5-S اولین بار در ژاپن و بر مبنای یک تفکر ساده که ایجاد محیط کار سازمان یافته، ایمن و تمیز به عنوان یکی از ضروریات اساسی یک سیستم تولیدی و یا خدماتی با کیفیت بالا است آغاز گردید.

زمینه و هدف: امروزه برای دستیابی به سازمانهای اثربخش، توجه به فاکتورهای کیفیت کاری از اهمیت بسزایی برخوردار است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی سطح شادی و عوامل موثر بر آن درکارکنان دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می باشد. روش بررسی: برای انجام این مطالعه توصیفی، پیمایشی 144 نفر با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی از بین کلیه کارکنان دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان (401 نفر) انتخاب شدند. اطلاعات با استفاده از دو پرسشنامه محقق ساخته شادی و عوامل شادی آفرین داخلی و خارجی جمع آوری گردید. روایی پرسشنامه ها با استفاده از روایی محتوایی و پایایی آنها با روش ضریب آلفای کرانباخ محاسبه گردید. تحلیلیافته های پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت. یافته ها: میانگین نمرات شادی و عوامل شادی آفرین خارجی کمتر از سطح متوسط بوده، لیکن میانگین عوامل شادی آفرین داخلی در سطح متوسط بوده است. همچنین بین میانگین نمرات شادی و نمرات عوامل شادی آفرین داخلی و خارجی بر حسب سابقه خدمت، مدرک تحصیلی و محل خدمت تفاوت وجود نداشته، لیکن نمرات شادی مردان بیش از زنان بوده است. ازطرفی میانگین نمرات عوامل شادی آفرین داخلی و خارجی در افراد متاهل بیش از افراد مجرد بوده است. نتیجه گیری: ضرورت پرداختن به مقوله نشاط و عوامل ایجادکننده آن از آنجا ناشی می شود که هم برای جامعه و هم برای نهادهای آن بسیار مهم است.

زمینه و هدف: شدت میدان های مغناطیسی و الکتریکی اطراف رایانه و تاثیر آن بر سلامت کاربران مورد بررسی قرار داده شد. روش بررسی: شدت میدانهای مغناطیسی و الکتریکی اطراف 237 مانیتور به روش استاندارد Svensk توسط دستگاه الکترومغناطیس سنج ( HI 3603 ) در فواصل 30، 50 و60 سانتی متر و همچنین در حالتهای مختلف مانیتور (فعال، نیمه فعال و غیر فعال) اندازه گیری گردید. یافته ها: شدت میدان مغناطیسی و الکتریکی در فاصله 30 سانتی متر تقریبا بیشتر و در فاصله 50 سانتی متری مانیتورها در تمام موارد کمتر از استاندارد MA/m 20 ( MPRII و TCO ) و V/m 1 ( TCO ) بوده است. شدت میدانهای مغناطیسی مانیتورهای LCD در سمت عقب بیشتراز سایر جهت ها بود و بالعکس شدت میدانهای مغناطیسی مانیتورهای کاتدی درسمت جلو بیشتراز سایر جهت ها مشاهده گردید. تفاوت معنی داری در شدت میدانهای الکتریکی و مغناطیسی مانیتورها در حالت فعال نسبت به نیمه فعال مشاهده نشد. مقایسه علایم سندرم خستگی مزمن در بین گروه مورد و شاهد نشانگر شیوع بیشتر اکثر این علایم مثل آبریزش از چشم، سوزش چشم و خستگی در گروه مورد نسبت به گروه شاهد بود. نتیجه گیری: در هنگام خرید مانیتورها می بایست به برچسب TCO توجه نمود و می بایست از روشن نگهداشتن غیرضروری مانیتور برای کاهش معنی دار میدان مغناطیسی و الکتریکی اجتناب نمود.

زمینه و هدف: سندرم تونل کارپ [(CTS)1] یکی از شایع ترین نوروپاتی های محیطی است. عواملی همچون حرکات تکراری دست و انگشتان، پوسچر نامناسب مچ دست و اعمال نیرو هنگام گرفتن اشیا از جمله عوامل خطر مرتبط در ایجاد این سندروم است. در ایران مطالعات بسیار اندکی در خصوص تعیین مشاغل در معرض خطر صورت گرفته است، اما با توجه به این که در بسیاری از مشاغل و کارهایی که به صورت دستی انجام می گیرد حرکات تکراری دست و انگشتان زیاد است، پیش بینی می شود شیوع CTS بالا باشد. این مطالعه اپیدمیوژیک با هدف تعیین توزیع جنسی، سنی، شغلی و دست آسیب دیده در مراجعه کنندگان به بیمارستان های شهید چمران و نمازی شیراز صورت گرفته است. روش بررسی: این تحقیق بهروش بررسی غیر فعال و مطالعه داده های موجود در 305 پرونده بیمارانی که با تشخیص CTS در طی سالهای 81 تا 85 به بیمارستانهای چمران و نمازی شیراز مراجعه کرده بودند، انجام گرفت. متغیرهای سن، جنس، آدرس و تلفن این افراد از پرونده استخراج شد و در مرحله بعد با تماس با آنها (حضوری و تلفنی) جزئیات دقیق در خصوص شغل و وظایف شغلی ایشان تعیین گردید. یافته ها: از 305 نفر جمعیت مورد مطالعه، 224 نفر زن(4/73%) و 81 نفر مرد(6/26%) بودند. سن این افراد از 14 تا 81 سال متغیر و میانگین آن 43 با انحراف استاندارد 83/14 سال بدست آمد. از کل جمعیت، تنها تماس با 286 نفر از بیماران موفقیت آمیز بود. از این تعداد، 169 نفر خانه دار (1/59%)، 45 نفر کار دفتری (7/15%)، 43 نفر کارگر (15%)، 16 نفر قالیباف (6/5%) و 10 نفر خیاط (5/3%) بودند. آسیب دیدگی شامل 176 مورد در دست راست (1/60%)، 77 مورد در دست چپ (3/26%) و 40 نفر در هر دو دست (7/13%) تعیین شد.  عارضه در 194 نفر آنان منجر به عمل جراحی شده و در 111 مورد، درمانهای دیگر تجویز شده بود. نتیجه گیری: با توجه به اینکه حدود 74% موارد CTS در بین زنان وجود داشته است می توان چنین اظهار نمود که این قشر از جامعه به دلیل وضعیت جسمی و فیزیکی و نیز انجام کارهای ظریف و تکراری، بیشتر در معرض خطر می باشند. در بین مشاغل نیز حدود 60% موارد را خانه داران تشکیل می دادند.  بنابراین، توجه بیشتر به زنان و نیز طراحی صحیح ابزار کار (به ویژه ابزار آشپزخانه) به منظور پیشگیری از این سندروم پیشنهاد می گردد.

زمینه و هدف: گستره وسیع حیطه فعالیت پرستاران و ماهیت بین رشته ای این حرفه سبب ایجاد ضربه شغلی در پرستاران شده و موجب تغییرات خلقی بویژه افسردگی در آنان می شود.  از آنجا که سلامت و ایمنی بیماران با شرایط محیط کاری و سلامت اعضاء تیم درمانی همبستگی مستقیمی داشته لذا این مطالعه با هدف تعیین شدت افسردگی پرستاران شاغل در بیمارستان نمازی شیراز و عوامل مرتبط با آن اجرا گردید. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی مقطعی، مشخصات جمعیت شناختی و مقیاس خود ارزشیابی افسردگی زانگ تکمیل شده توسط 311 پرستار شاغل در بیمارستان نمازی شیراز به کمک نرم افزار آماری SPSS ویرایش11 و با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی نظیر آزمون مجذور خی و آنالیز واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در این پژوهش، 2/41 درصد واحدهای پژوهشی از خلق طبیعی برخوردار بوده و سایرین از افسردگی خفیف (4/42 درصد)، افسردگی متوسط(8/13 درصد) و افسردگی شدید(6/2 درصد) در رنج بوده اند. آزمون مجذور خی نشان داد پرستاران شاغل در بخشهای ویژه و اورژانس در مقایسه با پرستاران سایر بخشها سطوح بالاتری از افسردگی را تجربه نموده اند (P=0. 001) همچنین این آزمون ارتباط معنادار آماری را بین شدت افسردگی پرستاران و رضایتمندی آنان از خوابشان مورد تایید قرار داد (P=0. 015) .نتیجه گیری: شرایط کاری کنونی پرستاران. به گونه ای است که افزایش فشارهای عاطفی و ایجاد افسردگی را به همراه دارد.  به همین دلیل، پژوهشگران پیشنهاد می نمایند که دفاتر پرستاری بیمارستانها از فارغ التحصیلان روان پرستاری بهره جسته تا ضمن ارایه خدمات مشاوره ای، آموزشهای لازم در مورد شیوه های مقابله ای و مدیریت خلق منفی را نیز به پرستاران ارایه نمایند.

زمینه و هدف: نیروی انسانی متعهد، وفادار و سازگار با اهداف و ارزشهای سازمانی که فراتر از وظایف و مسولیت های شغلی فعالیت نماید، می تواند عامل مهمی در کارآیی سازمانی باشد. این پژوهش به بررسی وضعیت تعهد سازمانی و تمایل به ترک خدمت کارکنان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان پرداخته است. روش بررسی: مطالعه توصیفی تحلیلی حاضر به صورت مقطعی در سال 1387 انجام گرفت و جامعه آماری پژوهش کارکنان حوزه معاونت پشتیبانی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بودند. حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی ساده 73 به دست آمد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای بود که روایی و پایایی آن تایید شده بود. داده هایِ جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تحلیل گردید. در تحلیل اطلاعات حداقل میانگین امتیازات صفر و حداکثر آن 100 بود. یافته ها: میانگین امتیازات تعهد تکلیفی 27/63، تعهد مستمر 28/50 و تعهد تکلیفی 33/60 به دست آمد. در مجموع نیز میانگین امتیاز تعهد سازمانی 45/58 محاسبه شد. همچنین تمایل به ترک خدمت کارکنان در سطح پایینی قرار داشت. نتیجه گیری: بالابردن امنیت شغلی کارکنان، اصلاح نظامهای استخدامی و ساختارهای تشکیلاتی، جذب مدیران جدید از درون سازمان، غنی سازی شغلی، ایجاد تغییرات مثبت در فرهنگ سازمانی، ارایه آموزشهای مناسب و توجیهی قبل از استخدام و انتصاب و فراهم نمودن شرایط ادامه تحصیل، اجرای برنامه های تشویقی و توسعه مهارتهای شغلی کارکنان در افزایش میزان تعهد سازمانی و کاهش تمایل به ترک خدمت می تواند موثر باشد.

زمینه و هدف: در شغل نانوایی ریسک فاکتورهای بسیاری وجود دارند که می توانند باعث ایجاد اختلالات اسکلتی- عضلانی گردند. پیشگیری از بروز این اختلالات نیز مستلزم انجام ارزیابی جامعی از وضعیت های کاری با استفاده از روش های ارزیابی پوسچر می باشد. در این تحقیق از تکنیک شاخص OCRA که به عنوان یکی از کامل ترین روش ها جهت ارزیابی مواجهه نقاط انتهایی اندام فوقانی با حرکات تکراری محسوب می شود برای این منظور استفاده شده است روش بررسی: در این تحقیق تلفیقی از چهار روش جمع آوری اطلاعات شامل روش مشاهده ای،مصاحبه، استفاده از پرسشنامه و چک لیست استفاده شد . تعداد 423 نمونه برای بررسی میزان مواجهه با شاخص OCRA به طور تصادفی و به شیوه نمونه گیری خوشه ای جمع آوری و جهت اثبات فرضیه ها ازآزمونهای کروسکال والیس، ،تکرارسنجش و من ویتنی با نرم افزار SPSS15 استفاده گردید. یافته ها: نتایج حاصل از این تحقیق نشان دادند که بیشترین مقدار میانگین شاخص OCRA دست چپ و دست راست مربوط به وظیفه شاطری در نانوایی سنگک (99/14OCRA INDEX=) می باشد و به طور کلی به ترتیب 5/56 ،4/67 ،3/77 و 75 درصد از کل وظایف کاری در نانوایی های تافتون دوار، تافتون سنتی، سنگک و باگت در ناحیه قرمز یا خطر قرار دارند. همچنین مشخص گردید که تنها، میانگین شاخص OCRA دست چپ و دست راست وظیفه های نان درآری، فروشندگی و نان درآر/فروشندگی با هم یکسان می باشند. نتیجه گیری: با توجه به اینکه سطح ریسک اکثر وظایف کاری در هر چهار نوع نانوایی در ناحیه قرمز یا خطر قرار دارند و از آنجاییکه بیشتر افراد شاغل در این حرفه از نطر سنی جوان بوده و سابقه کاری کمی دارند لذا لازم است که هرچه سریعتر با در نظر گرفتن اقدامات کنترلی مناسب شرایط موجود اصلاح گردند.

زمینه و هدف: افت شنوایی ناشی از تماس با صدای مضر یکی از مهمترین بیماریهای شغلی است. درصد کارگرانی که در حضور صدای مضر از گوشی استفاده می کنندخیلی پایین است. مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل مرتبط با استفاده از گوشی حفاظتی در کارگران کارخانجات ریسندگی بافندگی شهر یزد بر اساس تئوری انگیزش محافظت انجام شد. روش بررسی: در این پژوهش تحلیلی مقطعی‏،280 نفر از کارگران کارخانجات ریسندگی بافندگی شهر یزد که در معرض صدای بالای 85 دسی بل قرار داشتند و به روش خوشه ای از بین 3 کارخانه انتخاب شده بودند، مورد مطالعه قرار گرفتند. اطلاعات به وسیله پرسشنامه ای که بر اساس تئوری انگیزش محافظت طراحی شده بود، به روش مصاحبه اختصاصی با کارگر جمع آوری ومورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: 5/42درصد از افراد مورد مطالعه همیشه از گوشی استفاده می کردند و 7/20درصد نیز اصلا استفاده نمی کردند. بین سن افراد ومیانگین نمره سازه های، شدت درک شده، حساسیت درک شده، کارآمدی پاسخ درک شده، و انگیزش محافظت، همچنین بین سابقه کار افراد و میانگین نمره سازه های شدت درک شده ،کارآمدی پاسخ درک شده و حساسیت درک شده و نیز بین تحصیلات و میانگین نمره کارآمدی پاسخ درک شده، همچنین بین انگیزش محافظت ومیانگین نمره سازه های، حساسیت درک شده، خودکارآمدی درک شده کارآمدی پاسخ درک شده، هزینه های درک شده و رفتار همبستگی معنی داری وجود داشت. نتیجه گیری: با توجه به همبستگی بیشتر سازه ها تئوری، با انگیزش محافظت افراد در خصوص استفاده از گوشی، طراحی برنامه های آموزشی در چهارچوب این تئوری جهت افزایش انگیزش کارگران برای استفاده از گوشی حفاظتی مورد تاکید است.

زمینه و هدف: با وجود مزایای زیاد استفاده از خطوط انتقال مواد نفتی، این روش انتقال با درجات مختلفی از ریسک های بهداشت، ایمنی و زیست محیطی نیز همراه است. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی ریسک نسبی خطرات یاد شده در خط لوله نفت کرمانشاه – سنندج می باشد. روش بررسی: ابزار ارزیابی و مدیریت ریسک مورد استفاده در این مطالعه روش کنت مولبایر بود. در این روش ریسک نسبی بر اساس پنج پارامتر شاخص خسارت شخص ثالث، خوردگی، طراحی، بهره برداری نادرست و فاکتور نشت ارزیابی می شود. یافته ها: با استفاده از الگوی روش ارزیابی و جمع آوری اطلاعات و داده ها و انجام آزمایشات مورد نیاز، امتیاز دهی نمرات ریسک سبب شناسایی 96 محدوده ریسک در طول خط لوله گردید. در این میان کیلومترهای 103+670، 101+384 و 100+860 به ترتیب با کسب نمرات ریسک نسبی معادل 9. 91، 9. 82 و 9. 74 بعنوان کانونهای اصلی خطر و اولویتهای اصلی اقدامات پیشگیری و اصلاحی شناسایی شدند. نتیجه گیری: نظر به اهمیت پیشگیری از بروز حوادث در خط لوله مورد مطالعه مراقبت و گشت زنی منظم در طول مسیر خط لوله، کنترل دقیق همپوشانی در حفاظت کاتدی خط لوله و استفاده از سیستمهای مخابراتی مناسب نظیر SCADA و یا فیبر نوری در سرتاسر طول خط از مهمترین پیشنهادات کنترلی در این مطالعه بود.