سلامت کار ایران
سال:1389 | دوره:7 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

امروزه روشهای مختلف ارزیابی های فیزیولوژیکی رایج در فیلدهای پزشکی، در حیطه مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی نیز با هدف مطالعه بارکاری ذهنی اپراتورها در محیط های کاری بطور فزاینده ای مورد استفاده قرار می گیرد.

زمینه و هدف: تماس با صدا اثرات زیانباری را بر سلامت جسمی، روانی و عملکرد دارد. ترافیک از مهمترین منابع صدای محیطهای شهری است، برخی از تفاوتهای فردی مانند برونگرایی، روان رنجور خویی و حساسیت به صدا فاکتورهای موثر در تاثیر صدا بر عملکرد هستند. هدف این تحقیق بررسی اثر برونگرایی بر عملکرد ذهنی در حضور صدای ترافیک می باشد.روش بررسی: این مطالعه از نوع مداخله ای است که در آن صدای ترافیک توسط دستگاه ضبط و پخش صوت recorder sony ICD MX20 voice در خیابانهای تهران ضبط شد و در آزمایشگاه برای نمونه ها پخش شد. حجم نمونه شامل 44 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ایران بود که با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و شامل 32 نمونه (23 مرد، 9 زن) و 12 کنترل (7 مرد، 5 زن) بودند. با توجه به اینکه درونگرایی/ برونگرایی از جمله فاکتورهای موثر بر عملکرد است از پرسشنامه شخصیت آیزنک (EPI) استفاده شد. پارامترهای مورد ملاحظه در عملکرد ذهنی شامل مجموع پاسخهای درست، مجموع پاسخهای نادرست، میانگین زمانی پاسخهای درست، میانگین زمانی پاسخهای نادرست بودندکه با کمک تست کامپیوتری کاگنیترون (COG) اندازه گیری شدند.یافته ها: نتایج نشان داد بعد از پخش صدا در برونگراها و مردان مجموع پاسخهای درست افزایش یافت (p=0.001) در حالی که در درونگراها (p=0.049) و زنان (p=0.010) بعد از مواجهه با صدا افزایشی در پاسخهای نادرست مشاهده شد.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که صدای ترافیک اثرات متفاوتی را بر پارامترهای عملکرد ذهنی افراد برونگرا و درونگرا دارد، همچنین ارتباط معناداری را بین صدا و جنس نشان داد.

زمینه و هدف: فرسودگی شغلی سندرمی است که با خستگی هیجانی، مسخ شخصیت و کاهش عملکرد شخصی شناخته می شود. به دلیل تاثیر منفی که فرسودگی شغلی بر کارکنان، سازمانها و بیماران دارد در سالهای اخیر مورد توجه محقیقین زیادی قرار گرفته است. علیرغم وجود انتشارات متعدد در این زمینه، کمتر به عوامل موثر بر فرسودگی شغلی توجه شده است لذا هدف از این پژوهش بررسی بررسی میزان فرسودگی شغلی پرستاران و تاثیر چرخش شغلی بر فرسودگی شغلی آنان در بیمارستان آیت ا.. کاشانی تهران بود.روش بررسی: به منظور انجام این پژوهش یک مطالعه همگروهی تاریخی در میان دو گروه از پرستاران بیمارستان آیت ا.. کاشانی انجام گردید تا درجه فرسودگی شغلی در میان آنان تعیین گردد. تعداد پرستارانی که چرخش شغلی داشتند 59 نفر و آنان که نداشتند 29 نفر بودند. داده های مورد نیاز توسط پرسشنامه که پرستاران تکمیل می نمودند جمع آوری گردید. برای جمع آوری اطلاعات در مورد فرسودگی شغلی از پرسشنامه فرسودگی شغلی ماسلاچ(Maslach)  استفاده شد.یافته ها: میزان فرسودگی شغلی پرستاران از نظر خستگی هیجانی و مسخ شخصیت در حد کم و از لحاظ کاهش عملکرد شخصی در حد متوسط بود. هیچگونه اختلاف معناداری از نظر ابعاد فرسودگی شغلی بین دو گروه دارای مواجهه و بدون مواجهه با چرخش شغلی وجود نداشت. در مقایسه میزان فرسودگی شغلی در میان پرستاران بخشهای مختلف بیمارستان، بیشترین فرسودگی شغلی از نظر مسخ شخصیت مربوط به پرستاران بخش اورژانس بود و اختلاف معنی داری را با پرستاران بخشهای دیگر نشان داد (P=0.012).نتیجه گیری: میزان فرسودگی شغلی پرستاران از نظر عملکرد شخصی در حد متوسط می باشد که به نظر می رسد انجام مداخلات و تدابیر پیشگیرانه در این بیمارستان ضروری باشد. همچنین انجام چرخش شغلی با روش فعلی تاثیری چندانی بر فرسودگی شغلی پرستاران در این بیمارستان ندارد. لذا این پژوهشگران توصیه می نمایند برای بهبود عملکرد شخصی پرستاران و کاهش فرسودگی شغلی آنان روشهای جایگزین دیگری مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه و هدف: در بیشتر واحدهای فرایندی صنایع شیمیایی کارکنان با مواد شیمیایی مختلفی در تماس هستند که عدم رعایت اصول ایمنی و بهداشت شغلی در هنگام کار با آنها عوارض سوء متنوعی را برای آنها در پی خواهد داشت. برای تصمیم گیری در مورد اقدامات کنترلی و کاهش سطح ریسک به سطح قابل قبول لازم است ریسک بهداشتی ناشی از مواجهه شغلی با مواد شیمیایی در این فرایندها به طور اختصاصی نسبت به دیگر مخاطرات شغلی مورد ارزیابی قرار گیرد. هدف از این مطالعه ارزیابی ریسک بهداشتی ناشی از مواجهه شغلی با مواد شیمیایی در یکی از صنایع پتروشیمی کشور می باشد.روش بررسی: جهت ارزیابی ریسک بهداشتی ناشی از مواجهه شغلی با مواد شیمیایی از یک روش ساده و کاربردی استفاده گردید. برای این کار، ابتدا وظایف شغلی و فرایندهای کاری کارکنان تعیین و سپس نسبت به شناسایی دقیق عوامل شیمیایی در هر یک از وظایف شغلی اقدام و درجه خطر (HR) و درجه مواجهه کارکنان با مواد شیمیایی (ER) محاسبه شده و در نهایت سطح ریسک بهداشتی مواجهه با مواد شیمیایی در هر یک از وظایف شغلی تعیین گردید.یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد کارکنان واحد مورد بررسی در طول فعالیت کاری خود با 10 ماده شیمیایی متیل اتیل کتون، اپی کلروهیدرین، فنل، اسید سولفوریک، کلروبنزن، تولوئن، ایزوپروپانول، متیلن کلراید، اسید کلریدریک و استن مواجهه دارند. از بین مواد فوق رتبه ریسک مواجهه با ماده اپی کلرو هیدرین در دو شغل بهره بردار مخازن و یوتیلیتی و تعمیرات بیشترین مقدار و در مرحله بعد مواجهه با اپی کلرو هیدرین در شغل بازرسی فنی و مواجهه با متیل اتیل کتون در شغل بهره بردار مخازن و یوتیلیتی بالاترین رتبه ریسک مواجهه را به خود اختصاص می دهند.نتیجه گیری: با به کارگیری اطلاعات مربوط به خطرات و نتایج اندازه گیری ها و ارزیابی های عوامل شیمیایی در قالب روش ارزیابی ریسک بهداشتی مواجهه با آلاینده های شیمیایی، می توان مشاغل مختلف را از نظر مواجهه با عوامل زیان آور شیمیایی رتبه بندی نمود که نتایج آن می تواند در اولویت بندی تخصیص منابع برای انجام اقدامات کنترلی و کاهش سطح ریسک مواجهه به سطح قابل قبول مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه و هدف: خطاهای درمانی و فعالیت های بالقوه غیر ایمن، دردسر روزانه مدیران و فراهم کنندگان خدمات بهداشتی است. اگر بتوان از داده های نگرش کارکنان در امر ایمنی، به عنوان یک معیار سنجش در ارزیابی عملکرد بیمارستان ها بهره برد، می توان باعث توسعه ایمنی در میان کارکنان و بیماران شد. هدف از این مطالعه، بررسی نگرش کارکنان نسبت به ایمنی و مقایسه آن در میان گروه های مختلف ارایه دهنده خدمات در یک بیمارستان آموزشی است.روش بررسی: به منظور بررسی فرهنگ ایمنی کارکنان بیمارستان، ابتدا از کلیه کارکنان که در موقعیت های شغلی پزشک، پرستار، مدیر و کارکنان پاراکلینیک بودند، نمونه ای به حجم 212 نفر انتخاب و سپس پرسشنامه نگرش ایمنی در شش بعد جو کار تیمی، جو ایمنی، درک مدیریت، رضایت شغلی، وضعیت های کاری و شناخت استرس بکار برده شد. این پرسشنامه، ابتدا مورد سنجش روایی و پایایی قرار گرفت. مقیاس اندازه گیری لیکرت پنج نمره ای بود. از آزمون ANOVA برای تعیین اختلاف بین گروه های مورد بررسی استفاده شد.یافته ها: میانگین نمرات نگرش نسبت به فرهنگ ایمنی بیمار در شش بعد جو کار تیمی، جو ایمنی، رضایت شغلی، شناخت استرس، درک مدیریت و وضعیت های کاری، برای پزشکان به ترتیب برابر با 3، 4.13، 17.4، صفر، 4.3، 8.7، پرستاران به ترتیب 19، 2.6، 10.3، 7.8، 2.6، 15.5، مدیران، 30.3، 6.1، 33.3، صفر، 18.2، 21.2 و کارکنان پاراکلینیک به ترتیب برابر با 50، 12.5، 25، 12.5، 10، 37.5 بود. اختلاف معنی داری از نظر آماری (p<.05) در بعد رضایت شغلی بین مدیران و پرستاران، کارکنان پاراکلینیک و پرستاران برابر با 0.0001 و0.001 ، در بعد شناخت استرس، بین مدیران و کارکنان پاراکلینیک، مدیران و پرستاران، کارکنان پاراکلینیک و پزشکان به ترتیب برابر با 0.026 0.022 و 0.047 و در بعد درک مدیریت، بین مدیران و پرستاران برابر با 0.002 بود. در حالی که همه کارکنان مورد مطالعه، دارای نگرش مشابه نسبت به جو کار تیمی، جو ایمنی و وضعیت های کاری بودند.نتیجه گیری: اهتمام مدیران و کارکنان بیمارستانها در ارتقا فرهنگ ایمنی ضروری بوده و برای این منظور، می توان از راهکارهایی نظیر، نشان دادن تمایل مدیریت ارشد سازمان به ایمنی، ایجاد سیستم گزارش حوادث و توسعه کار تیمی نام برد.

زمینه و هدف: دانشجویان پرستاری همانند کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی در معرض خطر بروز آسیب های ناشی از اجسام تیز و برنده قرار دارند. با این حال توجه پژوهشگران نسبت به این موضوع کمتر بوده است. هدف از انجام این تحقیق تعیین فروانی، علل و عملکرد دانشجویان پرستاری در هنگام بروز آسیب های ناشی از سرسوزن و اجسام برنده آلوده به خون می باشد.روش بررسی: این یک مطالعه توصیفی- مقطعی است که در سال 1388 در دانشگاه علوم پزشکی اراک انجام شد. 227 دانشجوی پرستاری در این پژوهش شرکت کردند. ابزار جمع آوری اطلاعات یک پرسشنامه دو قسمتی شامل اطلاعات دموگرافیک و چند سووال در مورد نحوه آسیب های ناشی از سرسوزن و اجسام تیز بود که توسط دانشجویان تکمیل گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که 70 درصد از دانشجویان در کل دوران تحصیل و 43 درصد از آن ها در 12 ماه گذشته حداقل یکبار صدمه با سرسوزن را تجربه کرده اند. به طور متوسط هر ساله به ازای هر دانشجو 1.02 صدمه رخ می دهد. تقریبا 40 درصد از صدمات به مربی گزارش نمی شود. در 51.6 درصد از موارد اولین اقدام پس از صدمه فشار دادن محل زخم بود. تنها 64.2 درصد از دانشجویان ارسال نمونه خون بیمار به آزمایشگاه را پیگیری کردند و 10 درصد از آنان هیچ اقدامی انجام نداده بودند.نتیجه گیری: شیوع آسیب های ناشی از اجسام تیز و برنده در دانشجویان پرستاری بالا می باشد. باید آموزش های بیشتری در خصوص پیشگیری از این آسیب ها و همچنین اقدامات بعد از آن به دانشجویان پرستاری ارایه گردد.

زمینه و هدف: نوبت کاری که می تواند اثرات نامطلوبی بر جنبه های مختلف زندگی انسان بجا گذارد در قالبها و یا نظامهای گوناگونی اجرا می شود که هر یک دارای ویژگی ها، مزایا و معایب خاص خود می باشند. این مطالعه با هدف تعیین نوع برنامه های 12 ساعته رایج در شرکتهای پتروشیمی و مقایسه آنها از نظر شیوع مشکلات بهداشتی و همچنین پیشنهاد برنامه 12 ساعته مناسب جهت کاهش مشکلات بهداشتی انجام شده است.روش بررسی: این مطالعه مقطعی در 8 شرکت پتروشیمی وابسته به شرکت ملی صنایع پتروشیمی با نظام نوبتی 12 ساعته در منطقه عسلویه انجام گرفت. در این مطالعه 549 نوبت کار با میانگین سنی (5.75) 29.83سال شرکت نمودند. داده ها بوسیله پرسشنامه استاندارد شده حاوی 54 سووال در زمینه مشخصات دموگرافیک، برنامه نوبت کاری و مشکلات بهداشتی شامل اختلالات گوارشی، قلبی- عروقی، اسکلتی- عضلانی، روحی- روانی، خواب و غیره گردآوری شدند.یافته ها: در بین 549 نوبت کار مطالعه شده، 39.6% در برنامه 4 ش- 7 ر- 3 ش- 7 استراحت (4 شب- 7 روز- 3 شب- 7 استراحت)، 29.1% در برنامه 7 ش- 7 ر- 7 استراحت و 31.3% نیز در برنامه 7 ر- 7 ش- 7 استراحت مشغول به کار بودند. مقایسه شیوع مشکلات بهداشتی اعم از اختلالات گوارشی، قلبی- عروقی و اسکلتی- عضلانی در کارکنان مورد مطالعه بر اساس نوع برنامه نوبتی نشان داد که شیوع این اختلالات در بین نوبت کارانی که در برنامه 7 ر- 7 ش- 7 استراحت شاغلند، به طور معنی داری بیش از نوبت کاران شاغل در دو برنامه دیگر است (p<0.05). علاوه بر آن، یافته های مطالعه نشان داد که شیوع مشکلات بهداشتی در نوبت کاران برنامه 4 ش- 7 ر- 3 ش- 7 استراحت بیش از شیوع در نوبت کاران برنامه 7 ش- 7 ر- 7 استراحت می باشد، اما این اختلاف از نظر آماری معنی دار بدست نیامد.نتیجه گیری: اگر چه شیوع مشکلات بهداشتی در هر سه برنامه نوبت کاری بالا بود، اما شانس ابتلا به هر یک از اختلالات در برنامه نوبتی 7 ر- 7 ش- 7 استراحت بالاتر از دو برنامه دیگر برآورد شد و لذا پیشنهاد می شود برنامه نوبت کاری 7 ر- 7 ش- 7 تغییر یافته و برنامه دیگری جایگزین آن گردد. با توجه به نتایج بدست آمده و مطالعات متعدد، برنامه های 12 ساعته ثابت (14 ر- 7 اس و 14 ش- 7 اس) جایگزین مناسبی برای این منظور خواهد بود.

زمینه و هدف: علیرغم اینکه کار قسمت اصلی زندگی انسان و منشا برآورده شدن حس کمالگرایی، خلاقیت و احساس رضایت در فرد است، اما از مهمترین عوامل ایجاد استرس در جوامع امروزی محسوب می شود. یکی از کارآمدترین روشهای مداخله در استرس، آموزش گروهی ایمن سازی در مقابل استرس (SIT) می باشد .هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش گروهی ایمن سازی در مقابل استرس (SIT) بر کاهش استرس شغلی کارکنان شرکت داروسازی رازک می باشد.روش بررسی :این مطالعه یک بررسی مداخله ای بوده و روش پژوهش، تجربی، از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل می باشد. تعداد 46 نفر که نمره آنها در آزمون استرس شغلی بالاتر از میانگین بود به عنوان نمونه انتخاب گردیدند و به صورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 1.5 ساعته آموزش گروهی ایمن سازی در مقابل استرس را دریافت نمودند. هر دو گروه سه بار به طور همزمان (پیش آزمون - پس آزمون - پیگیری) مورد آزمون و ارزیابی قرارگرفتند.یافته ها: بعد از تعدیل نمرات پس آزمون بر اساس نمرات پیش آزمون نتایج تحلیلی کوواریانس یک راهه نشان داد که آموزش ایمن سازی در مقابل استرس (SIT) بر کاهش استرس شغلی کارکنان تاثیر معنی داری داشته است. همچنین نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری (مانکوا) نشان داد که این تاثیر در تک تک مولفه های استرس شغلی یعنی مسوولیت بیش از حد، مسوولیت دیگران، فشار کاری بسیار زیاد، تصمیم گیری موثر در دیگران و ادراک خود به عنوان فردی نه کاملا با کفایت و صلاحیت وجود داشته است. در مطالعات پیگیری بعد از یک ماه نتایج نشان داد که آموزش ایمن سازی در مقابل استرس تاثیر پایداری بر کاهش استرس شغلی و مولفه هایش داشته است.نتیجه گیری: براساس یافته های بدست آمده از پژوهش و اثربخشی آموزش گروهی ایمن سازی در مقابل استرس (SIT) پیشنهاد می شود که این رویکرد درمانی در تمامی مراکز صنعتی و سازمانی به عنوان یک رویکرد درمانی موثر جهت کاهش استرس شغلی و افزایش بهره وری سازمان به کار گرفته شود.

زمینه و هدف: ابزارهای ارزیابی ناراحتی بدن ابزارهایی هستند که می توان از آنها به منظور پیشگیری از اختلالات اسکلتی- عضلانی در صنعت استفاده نمود. مشکلات اسکلتی- عضلانی یک تهدید جدی برای کارگران در دنیای پیشرفته است. پرسشنامه ناراحتی های اسکلتی- عضلانی کرنل که به بررسی ناراحتی های اسکلتی- عضلانی می پردازد تا به حال به زبان های متعددی ترجمه شده و در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می گیرد، اما تاکنون ترجمه آن در ایران انجام نشده است. این مطالعه با هدف ترجمه، اعتبار سنجی و اعتمادیابی پرسشنامه ناراحتی های اسکلتی- عضلانی کرنل به منظور کاربرد پذیری آن در ایران و ایجاد ابزاری مناسب برای انجام تحقیقات ارگونومیک انجام شده است.روش بررسی: مطالعه حاضر مطالعه تحلیلی است که به منظور تعیین روایی و پایایی ویرایش فارسی پرسشنامه ناراحتی های اسکلتی- عضلانی کرنل در کارگران صنایع فولاد صورت گرفته است. به منظور استفاده از این پرسشنامه در کارگران ایرانی با استفاده از روش استاندارد Backward-Forward نسخه فارسی پرسشنامه مذکور تهیه شده و سپس پرسشنامه ترجمه شده به طور تصادفی بین 100 نفر از کارگران صنایع فولاد کاشان توزیع گردید. به منظور اندازه گیری روایی، کارگران مقیاس چشمی شبیه سازی را نیز، برای میزان ناراحتی تکمیل کردند. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفا کرونباخ محاسبه گردید.یافته ها: در تحلیل روایی پرسشنامه برای قسمت شدت درد و ناراحتی از ضریب همبستگی Kappa و برای قسمت فراوانی درد و ناراحتی از ضریب همبستگی Spearman استفاده گردید. در تحلیل پایایی پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ 0.986 محاسبه شد. ضریب آلفا کرونباخ در هر سه بخش فراوانی ناراحتی، شدت ناراحتی و تاثیر ناراحتی در توان کاری به ترتیب 0.955، 0.961 و 0.969 بدست آمد.نتیجه گیری: نسخه فارسی پرسشنامه CMDQ ابزاری کارا در بررسی میزان ناراحتی های اسکلتی- عضلانی کارگران ایرانی است که می تواند به عنوان قسمتی از برنامه معمول تحقیقات ارگونومیک و مراقبتهای بهداشتی جهت پیشگیری از اختلالات و ناراحتی های اسکلتی- عضلانی مورد استفاده قرار گیرد.