سلامت کار ایران
سال:1389 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

وجود بیش از 17 میلیون نیروی کار شاغل در حدود دو میلیون محیط کاری با تنوغ وسیع مشاغل اعم از کشاورزی تا معادن و صنعت، کارگاه ساختمانی تا کارگاه قالیبافی و شیلات، نشاندهنده گستردگی مشاغل در کشور هستند که بر حسب ذات کاری، هر کدام دارای تهدیدات سلامتی خاص خود هستند.

هدف: بیماری های قلبی عروقی (CVD) امروزه به عنوان یکی از مهمترین عوامل تهدید کننده سلامتی انسان ها شناخته شده اند و در بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشور ما، مهمترین عامل مرگ و میر مردم جامعه هستند بگونه ای که بیش از 4/19 جامعه ایران مبتلا به بیماری های قلبی عروقی هستند. افزایش شیوع این بیماری ها به دنبال افزایش شیوع عوامل خطر زای آنها رخ داده و طی مطالعات بعمل آمده افزایش شیوع عوامل خطرزا ریشه در شیوه زندگی مردم دارد. مطالعه حاضر به منظور تعیین شیوع عوامل خطر زای قلبی عروقی در کارکنان شرکت توزیع و تولید برق شهرستان اصفهان انجام شد تا در نهایت یک پروتکل مداخلاتی برای پیشگیری و کنترل CVD در آینده در سطح این شرکت به عنوان یک الگو برای سایر محیط های کارگری فراهم گردد. روش بررسی: این مطالعه مقطعی در سال 1387 بر روی همه 585 پرسنل شرکت توزیع برق شهرستان اصفهان انجام شد. اساس اجرای این مطالعه پرسشنامه ای شامل مشخصات فردی، سابقه پزشکی و معاینات فیزیکی بود. سن، جنس، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تاهل، نوع و توالی مصرف مواد دخانی، و نوع و میزان فعالیت فیزیکی در قسمت مشخصات فردی، سابقه عوامل خطر ساز CVD ، ابتلا به این بیماری ها و سایر بیماری های غیر واگیر در بخش سوابق پزشکی و قد، وزن، محیط کمر، محیط لگن و فشار خون هر فرد در بخش سوم پرسشنامه ذکر شد. قند خون ناشتا، توتال کلسترول، تری گلیسرید،LDL  کلسترول و HDL کلسترول اندازه گیری شد در پایان داده ها با نرم افزار SPSS15 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: از 585 کارکنان اداره برق، 4.2% قند خون بالا، 33.3% LDL-C بالا، 48.2% توتال کلسترول بالا، 26.4% HDL-C پایین و 51% تری گلیسیرید بالا داشتند. چاقی در 13.6% ، اضافه وزن در 46.7%، چاقی شکمی در 42.8% و فعالیت فیزیکی غیر قابل قبول در 75% کارکنان مشاهده شد. 4/16% کارکنان اداره برق در زمان انجام مطالعه سیگاری بوده اند و 8/5% سابقه ترک سیگار را داشته اند . همچنین مبتلایان فشار خون 16% و مبتلایان دیابت 7.2% بودند. نتیجه گیری: عوامل خطر زای قلبی عروقی در کارکنان اداره برق شیوع نسبتا بالایی دارد لذا شناخت عوامل خطر زای قلبی عروقی در این گروه، یک راهکار مداخلاتی آموزشی و محیطی برای پیشگری بیماری های قلبی عروقی در سطح این شرکت فراهم خواهدکرد و شاید بتواند یک الگو برای سایر محیط های کاری فراهم کند .

هدف: واریس اندام تحتانی یکی از شایعترین آسیب هایی است که در نتیجه فعالیت های شغلی سخت ایجاد و به مرور زمان بر شدت آن افزوده می شود. این آسیب ها می توانند هزینه های زیادی را به فرد و جامعه تحمیل کنند. لذا این مطالعه به منظور بررسی ارتباط عوامل شغلی و دموگرافیک با شدت واریس اندام تحتانی در پرستاران بیمارستان های آمل انجام شده است. روش بررسی: این مطالعه بروش توصیفی-مقطعی بروی 203 پرستار شاغل در بیمارستان های شهر آمل انجام شد. ابزار گرد آوری اطلاعات پرسشنامه ای بود که از طریق مصاحبه و معاینه فیزیکی بر اساس فرم بازنگری استاندارد CEAP تکمیل گردید. یافته ها: 145 نفر از واحدهای مورد پژوهش زن و 9/73% از پرستاران مبتلا به ورید های واریسی با شدت های متفاوت بودند  (95CI: 65-77)ارتباط معنی داری بین جنس مونث، سن، (OR=1.21)BMI، انجام ورزش منظم(OR=0.31) ، سابقه خانوادگی، وزن و از میان عوامل شغلی، ساعات اضافه کار (OR=1.01) ، سابقه کار، ایستادن سرپا (OR=2.3) و نشستن در بخش با شدت وریدهای واریسی پا وجود داشت. نتیجه گیری: با توجه به ابتلا تعداد زیادی از پرستاران این مطالعه به واریس اندام تحتانی با شدت های متفاوت و تاثیر بسیاری از عوامل شغلی و دموگرافیک، به نظر می رسد آموزش های لازم به منظور کاهش از کار افتادگی و صرف هزینه های درمانی در جهت تعدیل عوامل خطر و پیشگیری از ایجاد واریس و تشدید آن ضروری باشد.

هدف: بررسی حوادث نشان می دهد که وقوع بیش از90 درصد حوادث صنعتی به عامل انسانی مربوط است و تنها بر پایه ی اقدامات فنی مهندسی و وضع قوانین و مقررات ایمنی نمی توان رفتارهای ایمن را در صنایع نهادینه نمود. بنابراین با ایجاد یک فرهنگ مثبت و موثر ایمنی است که می توان افراد را از خطرات موجود آگاه نموده و حوادث را در محیط کار کاهش داد. برای دستیابی به این هدف در ابتدا می بایست شرایط موجود را اندازه گیری و ارزیابی کرد. این مطالعه به منظور بررسی پایایی (همسانی درونی) و روایی پرسشنامه فرهنگ ایمنی انجام پذیرفت.روش بررسی: در این مطالعه تحلیلی برای بررسی پایایی (همسانی درونی) و روایی پرسشنامه فرهنگ ایمنی به ترتیب از روایی زبانی، ضریب آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. پرسشنامه مذکور در بین 324 شاغل دو شرکت پالایش نفت با ردیف سنی 22-60 سال (میانگین 79/41 و انحراف معیار27/11) توزیع گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 15 تجزیه و تحلیل گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که پنج سوال از 76 سوال مربوط به پرسشنامه فرهنگ ایمنی از نظر روایی زبانی نیاز به اصلاح داشت. پایایی پرسشنامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 96/0 تایید شد، همچنین کاربرد تکنیک تحلیل عوامل اصلی نشان داد که فرهنگ ایمنی شامل پنج بعد می باشد که با پرسشنامه پیشاهنگ(دارای دوازده بعد) متفاوت است. امتیاز کل پرسشنامه به ترتیب همبستگی قوی و مثبتی با اولین عامل (0001/p-value= 0و 894/r= 0) ، دومین عامل ( p-value=0/0001 و 876/r= 0) ، سومین عامل (0001/ p-value=0و 859/r= 0) ،چهارمین عامل (0001/ p-value= 0و 718/r= 0) و پنجمین عامل (0001/ p-value= 0و 521/r= 0) دارد. نتیجه گیری: بررسی نتایج نشان داد که این پرسشنامه دارای پایایی مطلوب و روایی نسبتا مناسبی است. در این پرسشنامه تمامی ابعاد فرهنگ ایمنی با یکدیگر همبستگی مثبت دارند. با توجه به بار عاملی پرسش ها در هر عامل، عوامل به شکل تعهد مدیریت، سطح تبادل اطلاعات، آموزش، محیط کار و اولویت به ایمنی نامگذاری شد. نتایج نشان داد که بعد تعهد مدیریت قویترین همبستگی را با فرهنگ ایمنی دارد که این موضوع بیانگر نقش مهم مدیریت در ایجاد یک فرهنگ موثر ایمنی در سازمان می باشد.

هدف: مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثرات بهداشتی مواجهه شغلی مزمن با غلظت های کم بخارات جیوه طراحی و اجرا گردید. روش بررسی: جمعیت مورد مطالعه را 46 نفر کارگر مرد یک واحد کلرآلکالی دارای مواجهه شغلی با بخارات جیوه و 65 نفر از کارگران سالم فاقد پیشینه شغلی مواجهه با جیوه (گروه مرجع) تشکیل می داد. برای افراد پرسشنامه ای در مورد وجود علایم مواجهه با جیوه تکمیل گردید. ضمناً کلیه کارگران مورد معاینات پزشکی قرار گرفته و آزمایشات بیوشیمیایی متداول از آنها بعمل آمد. بعلاوه با استفاده از روش های استاندارد میزان غلظت جیوه موجود در هوا و ادرار اندازه گیری و تعیین مقدار شدیافته ها: غلظت جیوه محیطی و ادراری در افراد در معرض مواجهه به ترتیب برابر با µg/lit6.28±3.97 و µg/m326.77±34.3 برآورد گردید. گر چه این مقادیر از مقادیر حد تماس شغلی ( TLV ) و شاخص تماس بیولوژیکی ( (BEI توصیه شده برای این ماده پایین تر هستند، ولی جیوه ادراری کارگران در معرض مواجهه نسبت به گروه مرجع به طور معنی داری بالاتر بود. هیچ اختلاف معنی داری بین دو گروه در شمارش سلول های خونی، میزان اوره خون، میزان کراتینین سرم و فعالیت سرمی آنزیم های کبدی مشاهده نشد. برعکس تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که میزان شیوع خستگی جسمی و ذهنی، بی اشتهایی، کاهش حافظه، تغییرات خلقی و عاطفی در افراد در معرض مواجهه نسبت به گروه مرجع به طور معنی داری شایعتر بود. همچنین فراوانی (درصد) شیوع علایمی مثل اسپاسم های دردناک عضلات دست و پا، بی قراری، ترس های مبهم و بی خوابی در گروه در معرض مواجهه نسبت به گروه مرجع بیشتر بود، هر چند که این تفاوت ها از نظر آماری معنی دار نبود. نتیجه گیری: این مشاهدات نشان می دهد که مواجهه شغلی با بخارات جیوه حتی در غلظت های کم با احتمال بروز علایم عصبی و روانی همراه است.

هدف: استرس بر اثر تراکم و پیچیدگی کاری بالا و الزام به ساعت های کار طولانی ایجاد می گردد. استرس در بین دانشکاران بیشتر است چرا که ماهیت کار دانشی مبتنی بر پیچیدگی و تمرکز بالا است، از طرفی چالش هزاره سوم بهره وری دانشکاران می باشد. لذا هدف انجام این تحقیق بررسی ارتباط بین استرس و بهره وری دانشکاران در شرکت مس سرچشمه انتخاب شد. روش بررسی: در این مطالعه مقطعی 120 نفر از دانشکاران مس سرچشمه مورد بررسی قرار گرفتند. داده های این مطالعه از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه های سنجش عملکرد، سنجش استرس و سنجش بهره وری دانشکاران استخراج گردید. یافته ها: گروه برنامه نویسان کامپیوتر بیشترین میزان بهره وری دانشکاران و رضایت شغلی را دارد، و میزان استرس در این گروه در وضعیت مطلوب تری قرار دارد. استرس در سطح اطمینان 95 درصد و دو عامل وفاداری و رضایت شغلی در سطح اطمینان 90 درصد با بهره وری دانشکاران در ارتباط هستند. رضایت شغلی بیشترین تاثیر را بر بهره وری دانشکاران دارد. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان می دهد که اثرات زیان بار استرس تنها در مبتلا کردن افراد به مرضهای روحی و جسمی نیست. بلکه تاثیر بسیار بر بهره وری مدیران و دانشکاران دارد. برای مقابله با آن، نیاز به برنامه ریزی مناسب پیشگیرانه در این زمینه است که باید در برنامه ریزی سالانه شرکت مورد توجه قرار گیرد

هدف: نوبت کاری پدیده ای اجتماعی است که می تواند از جنبه های گوناگون اثرات نامطلوبی بر زندگی انسان بجا گذارد. با توجه به اهمیت کار در نظام نوبتی و مشکلات بهداشتی ناشی از آن، مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان شیوع مشکلات بهداشتی و همچنین ریسک فاکتورهای ایجاد کننده اختلالات یاد شده در کارگران شاغل در نظام "12 ساعته" انجام شده است. روش بررسی: این مطالعه مقطعی در 8 شرکت پتروشیمی وابسته به شرکت ملی صنایع پتروشیمی با نظام "12 ساعته" در منطقه عسلویه انجام گرفت. حجم نمونه برابر با 1203 نفر شامل 54% روزکار و 46% نوبت کار بود. ابزار گردآوری داده ها در این مطالعه پرسشنامه بوده که سووالاتی در زمینه ویژگی های دموگرافیک، نظام نوبت کاری و مشکلات بهداشتی در آن گنجانده شده بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS (نسخه 5/11) انجام گرفته و مقدار آلفای کمتر از 05/0 به عنوان سطح معنی داری درنظر گرفته شد. یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که شیوع مشکلات بهداشتی در بین نوبت کاران بیش از روزکاران بوده، اما این اختلاف تنها در اختلالات گوارشی و اسکلتی-عضلانی معنی دار بدست آمد. آنالیزهای چند متغیره رگرسیون نشان داد که علاوه بر کار در نظام نوبت کاری، متغیرهای دیگری مانند طولانی بودن ساعات کار، وضعیت استخدام، شغل دوم، تعداد فرزندان و نوع شغل نیز در ایجاد اختلالات بهداشتی نقش دارند. نتیجه گیری: شیوع اختلالات گوارشی و اسکلتی-عضلانی در نوبت کاران به طور معنی داری بیش از همکاران روزکار ایشان بود. اگر چه کار در نظام نوبتی عامل اصلی مرتبط با مشکلات گزارش شده می باشد، اما وقوع این مشکلات تنها ناشی از نوبت کاری نبوده، بلکه متغیرهای دموگرافیک و برخی متغیرهای شغلی نیز در این امر دخیل هستند

هدف: اختلالات اسکلتی-عضلانی (MSDs) از دلایل عمده بروز ناتوانی کارگران، افزایش غرامت های پرداختی و کاهش بهره وری در کشورهای صنعتی و در حال توسعه می باشند. مطالعه حاضر با هدف تعیین شیوع اختلالات اسکلتی - عضلانی و ارزیابی ریسک ابتلا به این اختلالات با استفاده از روش های LUBA و QEC و مقایسه نتایج آنها، در میان اپراتورهای یک شرکت صنعتی در ایران انجام شده است. روش بررسی: در این پژوهش توصیفی-تحلیلی تعداد 115 اپراتور در 15 شغل مورد بررسی قرار گرفتند. برای تعیین میزان شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی از پرسشنامه نوردیک و برای ارزیابی وضعیت ارگونومیکی ایستگاه های کاری از دو روش QEC و LUBA استفاده شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از آماره های همبستگی اسپیرمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از پرسشنامه نوردیک، 4/81 درصد از افراد مورد مطالعه طی 12 ماه گذشته حداقل در یکی از نواحی 9 گانه دستگاه اسکلتی- عضلانی دچار درد و ناراحتی بوده اند. نتایج حاصل از ارزیابی با استفاده از روش QEC و LUBA نشان داد که به ترتیب 3/71 و 35/24 درصد از گروه های کاری در سطح اولویت اقدام اصلاحی چهار قرار دارند. نتیجه گیری: ارزیابی ها نشان داد میزان مطابقت یافته های پرسشنامه نوردیک با سطح اولویت تعیین شده بوسیله QEC نسبت به LUBA بیشتر است. با توجه به یافته های این مطالعه و نظر به اینکه در روش LUBA صرفا به بررسی پوسچر پرداخته می شود استفاده از این تکنیک در مشاغل نیازمند جابجایی مکرر بار، استاتیک و طولانی مدت پیشنهاد نمی گردد

هدف: مسمومیت با منوکسیدکربن علت عمده مرگ در اثر استنشاق گاز است. هدف از انجام این مطالعه بررسی میزان منوکسیدکربن بازدمی دانش آموزان و تخمین میزان مواجهه آنان با گاز منوکسیدکربن در محیط منزل بود. روش بررسی: این مطالعه به صورت مقطعی در زمستان سال 1386 انجام گرفت و میزان منوکسیدکربن بازدمی 184 دانش آموز مقطع راهنمایی منطقه 3 شهرداری تهران توسط دستگاه آشکارساز منوکسیدکربن بازدمی اندازه گیری شد. اطلاعات در خصوص نوع وسیله گرمایشی مورد استفاده در منزل، مصرف سیگار توسط خود فرد و اطرافیان و تجربه علایم مسمومیت با منوکسیدکربن، توسط پرسشنامه ای جمع آوری شد. یافته ها: تعداد کل دانش آموزان 184 نفر شامل 79(93/42%) پسر و 105(06/57%) دختر بود. از این تعداد دانش آموزان 150 نفر(52/81%) میزان منوکسیدکربن بازدمی ppm 6-0،23 نفر(50/12%) منوکسیدکربن بازدمی ppm 10-7 و 10 نفر(43/5%) منوکسیدکربن بازدمی در حد ppm 20-11 و 1 نفر(54/0%) منوکسیدکربن بازدمی بالای ppm 20 داشتند. تفاوت در علایم بالینی ابراز شده در گروه های مختلف از نظر آماری معنی دار نبود. در مجموع 31 نفر(67/18%) از دانش آموزان غیر سیگاری مورد مطالعه سطوح منوکسیدکربن بازدمی بیش از حد طبیعی ppm 3-1 داشتند. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نمایانگر مواجهه کودکان با منابع محیطی مولد منوکسیدکربن است. تعداد 11 نفر از کل دانش آموزان (97/5%) میزان منوکسیدکربن بازدمی مساوی یا بالاتر از ppm 11 یعنی در سطحی بیش از سطح مجاز ppm 9 داشتند. لازم است در خصوص منابع مواجهه با گاز منوکسیدکربن در محیط زندگی کودکان بررسی و دقت بیشتری صورت گرفته و با هوشیاری بیشتر بتوانیم از بروز موارد مسمومیت و احیانا مرگ و میر ناخواسته در کودکان بکاهیم