سلامت کار ایران
سال:1389 | دوره:7 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

ارزیابی کیفیت طراحی های ارگونومیک سیستم های کاری و یا ارزیابی قابلیت استفاده از سیستم های فنی (از قبیل محصولات نرم افزاری؛ 1998ISO سال را ملاحظه فرمایید) مستلزم ارزیابی بارکاری ذهنی می باشد. از نقطه نظر ایمنی و بهداشت حرفه ای، ارزیابی بارکاری ذهنی در راستای مطابقت و پیروی از قوانین و مقررات اتحادیه اروپا برای مشاغل معین از قبیل کار با نشانگرهای تصویری (VDT) در مشاغل دفتری، و همچنین در عملیات کنترل فرآیندها اجباری است.

زمینه و هدف: مدیران متکی بر ارزش  های اخلاقی، اثرات قابل توجهی بر احساس انرژی، توانمندی و خلاقیت کارکنان خود بر جای  می گذارند. رهبری اخلاقی که سازه ای به نسبت جدید است، در ایجاد یک فضای کاری سالم نقش به سزایی ایفا می کند. بر همین اساس، این پژوهش با هدف بررسی نقش رهبری اخلاقی در تقویت احساس انرژی، توانمند سازی و خلاقیت کارکنان به مرحله اجرا در آمد. روش بررسی: جامعه آماری پژوهش را کلیه کارکنان کارخانه حایر در تابستان 1388 تشکیل دادند که از بین آنها، 332 نفر به عنوان نمونه پژوهش با استفاده از نمونه گیری طبقه ای (از روی فهرست کارکنان هر بخش) انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه 8 سوالی احساس انرژی در کار، پرسشنامه 9 سوالی خلاقیت در کار، پرسشنامه توانمند سازی روانی با 12 سوال و پرسشنامه 6 سوالی رهبری اخلاقی بود. داده های حاصل از پرسشنامه های پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، الگوسازی معادله ساختاری و تحلیل رگرسیون واسطه ای مورد تحلیل قرار گرفتند.  یافته ها : شواهد حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که رهبری اخلاقی بطور مستقیم باعث تقویت توانمندی و احساس انرژی در محیط کار می شود. همچنین احساس انرژی در میحط کار باعث تقویت توانمندی می گردید. اما در یک تحلیل فرایندی، احساس انرژی و توانمندی روانی نیز پس از تقویت شدن از طریق رهبری اخلاقی، موجب تقویت خلاقیت کارکنان می گردیدند. نتیجه گیری: شواهد حاصل از این پژوهش بخوبی نقش رهبری اخلاقی را برای احساس انرژی در کار، توانمندی روانی و خلاقیت در کار کارکنان نشان داد. به ترتیبی که می توان گفت برای تقویت نشاط، توانمندی و خلاقیت کارکنان لازم است سرپرستان و مدیران در مدیریت خود اصول رهبری اخلاقی را مراعات نمایند.

زمینه و هدف: منطقه مهار میزانی است که افراد تصور می کنند وضعیتی که در آن زندگی می کنند تحت کنترل است. منطقه مهار ایمنی به کنترل متصور افراد در زمینه ایمنی و حوادث می پردازد. مطالعات نشان داده اند که منطقه مهار ایمنی را می توان برای پیشبینی رفتار ایمن بکار برد. مطالعه حاضر با هدف طراحی و تعیین روایی و پایایی مقیاسی برای سنجش منطقه مهار ایمنی انجام شد.روش بررسی: در این مطالعه 400 نفر از کارگران ذوب آهن اصفهان شرکت نمودند. پس از انجام مراحل ترجمه مقیاس منطقه مهار، سنجش اعتبار علمی با اعتبار صوری، محتویی و سازه و سنجش اعتماد علمی با همسانی درونی آلفای کرونباخ و دوباره سنجی بررسی شد. یافته ها: تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد سه مولفه از گویه های مقیاس استخراج هستند ( دارای مقدار ارزش ویژه بیشتر از یک بودند) و 63.5% از واریانس داده ها را تبیین می کردند. نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی نیز حاکی از برازش مناسب اطلاعات با ساختار سه مولفه ای بود و گویه های مورد نظر به خوبی روی مولفه های سه گانه بار شدند و اکثر شاخص های تناسب در حد قابل قبول بودند نتیجه پایایی مقیاس نیز قابل قبول بود.نتیجه گیری: در بیشتر مطالعات طراحی مقیاس زمان بر و پر هزینه است وجود مقیاس های معتبر و پایا باعث تسریع روند مطالعات و کاهش هزینه ها و اجتناب از دوباره کاری می گردد. مقیاس مطالعه حاضر می تواند در پژوهش های ایمنی و روانشناسی صنعتی مورد استفاده محققان ایرانی قرار گیرد.

زمینه و هدف: در حرکت شتابان صنعتی شدن عدم توجه جدی به اصول ایمنی باعث بالا رفتن نرخ حوادث شغلی در محیط های کاری شده است. طبق گزارش سازمان بین المللی کار تقریبا یک سوم مرگ های ناشی از کار از طریق حادثه رخ داده است. هدف از انجام این مطالعه بررسی علل حوادث ناشی از کار در کارگاههای تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی یزد در سال 1384 می باشد. روش بررسی: این پژوهش مطالعه ای توصیفی است و به منظور تعیین میزان فراوانی انواع حادثه و عوامل موثر بر آن صورت گرفته است. حجم نمونه 776 نفر می باشد که با روش سرشماری از کلیه حوادثی که در سال مذکور در استان یزد رخ داده صورت گرفته است. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه و اطلاعات موجود در تامین اجتماعی انجام شده است. یافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین تعداد حادثه مربوط به شهرستان یزد بوده (%41.2) و همچنین میانگین سنی حادثه دیدگان نیز 29.5 سال می باشد و بیشترین علت حوادث سقوط (20.8%) بوده و انگشتان دست با 31.5 درصد بیشترین عضو حادثه دیده می باشند. نتیجه گیری: توزیع سنی حادثه دیدگان نشان داد که میزان حادثه در میان افراد جوان بیشتر است. این نتیجه با تحقیقات مشابه در ایران و سایر کشورها مطابقت دارد. همچنین از نظر علل وقوع حادثه، سقوط در رده اول قرار دارد.

زمینه و هدف: با تحولات عظیم صنعتی و دگرگونی های تکنولوژی، بشر بیش از پیش در معرض انواع عوامل فیزیکی و شیمیایی قرار گرفته است. برخی از این عوامل چون میدان الکترومغناطیسی از مولفه های ثابت محیط هستند. بنابر بررسیهای انجام شده در یکی از نیروگاههای برق شیراز در شرایط فعلی، مشکلات روانی ناشی از کار از مهم ترین مسایل کارگران، می باشد، این مطالعه با هدف ارزیابی وجود یا عدم وجود این مشکلات انجام پذیرفت.  روش بررسی: این مطالعه به روش مقطعی- تحلیلی روی کارکنان نیروگاه گازی شیراز در تماس با میدان های مغناطیسی و صدا و گروهی دیگر از این کارکنان که تنها در معرض صدا بوده اند و گروهی از کارکنان شاغل دربخش اداری کارخانجات مخابرات راه دور شیراز که سابقه تماس با میدان های مغناطیسی و صدا در محیط کاری را نداشتند صورت پذیرفت.  یافته ها: نتایج اندازه گیری میدان مغناطیسی نشان می دهد محدوهی این میدان 0.087 در تلفنخانه تا 30 میکرو تسلا در ایستگاه برق می باشد. نتایج این تحقیق حاکی از این است که تعداد قابل توجهی از کارکنان شاغل در نیروگاه که در معرض تماس با میدان مغناطیسی و سرو صدا هستند (78.2%) به نوعی مشکوک به اختلال روانی می باشند.  نتیجه گیری: شیوع78.2 % بدست آمده در این بررسی نسبت به شیوع موارد مشکوک به اختلال روانی به دست آمده از سوی نور بالا و همکاران در سال 1378 که توسط پرسشنامه سلامت عمومی صورت پذیرفته (51.3%) بالاتر است لذا لازم است برای بررسی ارتباط بین اختلالات روانی مشاهده شده در این تحقیق و مواجهه با میدان های الکتریکی و مغناطیسی لازم است تحقیقات دقیق تر و بسیار وسیع-تری صورت گیرد.

زمینه و هدف: ایمنی مفهومی کمپلکسی است که می تواند حیطه های متنوعی را در برگیرد و محدود به محیط های صنعتی نبوده بلکه محیط های عمومی و فضاهای شهری را مثل پارک ها و محوطه های بازی پارکی را نیز تحت پوشش قرار می دهد. پارک ها، محل بازی و فعالیت کودکان است از این رو ایمن سازی این محیط ها که به نوعی یک محیط کار اجتماعی محسوب می شوند از الزامات برنامه ریزی های محیطی است. از ژانویه سال 1990 تا اگوست 2000، کمیسیون ایمنی محصولات امریکا 147 گزارش فوت بچه های زیر 15 سال را در ارتباط با وسایل زمین های بازی دریافت نمود. از طرفی اعلام شده که در هر 2.5 دقیقه، یک کودک در زمین های بازی دچار آسیب می شود. در این مطالعه بررسی ایمنی زمین های بازی پارکی مد نظر بوده است. روش بررسی: در این تحقیق موردی، که بر اساس روش تحقیق علمی شکل گرفته مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی( Cross-Sectional ) و اکتشافی بوده و با رویکرد قیاسی( Deductive ) مدون شده است، نمونه هایی از پارک های محلی-ناحیه ایی شهر تهران مورد بررسی قرار گرفته است. در این بررسی 160 نفر از اولیا کودکان به عنوان نمونه های یاوطلب مورد پرسشگری قرار گرفتند. بررسی ایمنی محیطی و تجهیزاتی نیز از طریق مشاهدات کارشناسی به انجام رسید. یافته ها: این بررسی نشان داد که بیش از %68 وسایل بازی پارکی می تواند مخاطرات و آسیب هایی را برای کودکان به همراه داشته باشد. عدم مراقبت و نگهداری تجهیزات پارکی باعث شده که مخاطرات ناشی از حرکت، دویدن و راه رفتن بر روی کفپوش های نصب شده در محوطه های بازی، وجود داشته باشد. آنالیز های آماری نشان داده که در ( 78) درصد موارد، مشکلات ایمنی باعث نگرانی مادران از بازی کودکانشان در پارک ها شده است. آنالیز ایمنی تاب و سرسره در نمونه های مورد ارزیابی نشان داد که در بیش از 89% موارد ساختار فنی وسایل، پتانسیل بروز صدمه را به طور قابل ملاحظه ای خواهد شد. آنالیز آماری داده ها نشان داده که بین منطقه شهری و مدت ماندن افراد در پارک در روزهای معمول هفته اختلاف معنی داری وجود ندارد ولیکن در خصوص روزهای تعطیل هفته اختلاف، ثبت گردید. این مطالعه نیز نشان داده که انواع وسایل بازی در مدت ماندن افراد در پارک اثر گذار است. نتیجه گیری: بی تردید تمهیدات ایمنی، بهداشت و محیط زیست برای پارک ها از الزاماتی است که برای شهرداری ها مهم می باشد. ایمن سازی پارک ها میسر نخواهد شد مگر با اجرای مدیریت یکپارچه سه عامل یاد شده و این بدان مفهوم است که پیاده سازی الگوی HSE-MS راهکاری موفقیت آمیز می تواند قلمداد گردد. برای ارتقا سطح ایمنی محوطه های بازی در پارک ها می بایست از استانداردهای کمیسیون ایمنی محصولات امریکا ( CPSC ) و یا استانداردهای اروپایی EN 1176 و EN1177 بهره گرفت. تدوین استانداردهای آنتروپومتریک برای کودکان نیز از راهکارهای مهم تلقی می شود.

زمینه و هدف: امروزه بیماری های قلبی عروقی شایعترین علت مرگ در سراسر جهان می باشند. مطالعات متعددی نشان داده اند که شیوع بیماری های ایسکمیک قلبی در رانندگان بویژه رانندگان حرفه ای بیش ازسایر مشاغل است. روش بررسی: دراین پژوهش که یک پژوهش مقطعی واز نوع توصیفی- تحلیلی می باشد، 1120 نفر از رانندگان وسایل نقلیه سنگین مراجعه کننده به یکی از مراکزمجاز انجام معاینات رانندگان در شهر یزد از نظر فراوانی بیماری های ایسکمیک قلبی مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که فراوانی بیماری های ایسکمیک قلبی در رانندگان حرفه ای 6.5% بود و سن، اضافه وزن، مصرف سیگار، سابقه اشتغال به شغل رانندگی، بیماری های مزمن زمینه ساز بیماری ایسکمیک قلبی نظیر دیابت ملیتوس، پر فشاری خون، بالا بودن چربی خون رابطه معنی داری با میزان شیوع بیماری های ایسکمیک قلبی  (p<0.05)داشتند ولی شغل دوم، سابقه خانوادگی ابتلا به ریسک فاکتورهای بیماریهای قلبی، نوع وسیله نقلیه و ورزش منظم رابطه معنی داری با شیوع بیماریهای ایسکمیک قلبی نداشتند (p<0.05)نتیجه گیری: با توجه به بالاتر بودن ریسک بیماریهای قلبی-عروقی و ریسک فاکتورهای اصلی آن در رانندگان و عدم تمرکز رانندگان در یک واحد یا بخش به نظر می رسد برنامه ریزی در مراکز معاینه طب کار مسیول معاینات دوره ای رانندگان جهت آموزش رانندگان برای کاهش این ریسک فاکتورها و بالا بردن سطح آگاهی رانندگان در مورد شناخت بیماری ایسکمیک قلبی ضروری می باشد.

زمینه و هدف: رهایش مواد سمی از تاسیسات فرایندی یکی از مهمترین خطرات صنایع شیمیایی است که می تواند سلامت کارکنان و عموم مردم در همسایگی تاسیسات را در صورت وقوع حوادثی که منجر به رهایش این مواد شود، در معرض خطر قرار دهد. این مطالعه با هدف تعیین حریم خطر رهایش مواد شیمیایی سمی در یکی از صنایع پتروشیمی کشور و به منظور به کارگیری نتایج آن در برنامه ریزی واکنش در شرایط اضطراری انجام شده است. روش بررسی: برای تعیین حریم خطر ابتدا کلیه سناریوهای احتمالی مربوط به رهایش مواد بررسی و از بین آنها بدترین شرایط که مربوط به پارگی ظروف فرایندی بود انتخاب و محاسبات لازم جهت تعیین حریم خطر در مورد آنها انجام شد.در این مطالعه برای تعیین حریم خطر رهایش مواد شیمیایی سمی از شاخص خطر مواجهه شیمیایی (CEI) که توسط شرکت شیمیایی Dow ارایه شده است استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که از بین مخازن مواد شیمیایی مورد بررسی شامل کلر، فنل، تولوین، اپی کلروهیدرین، کلروبنزن و کلرید هیدروژن، بیشترین شاخص خطر و حریم خطر مربوط به ماده کلر با شاخص مواجهه شیمیایی 340 و فاصله خطر 3399 و 1339 متر به ترتیب برای غلظت های مربوط به راهنمای برنامه ریزی برای شرایط اضطراری 2 و 3 ERPG 2) و (ERPG 3 بود. نتیجه گیری: با استفاده از شاخص مواجهه شیمیایی (CEI) می توان حریم خطر مواجهه با مواد شیمیایی در اثر رخداد وقایع شیمیایی را مشخص کرد که نتایج آن می تواند در چیدمان تجهیزات و تاسیسات فرایندی و همچنین در برنامه ریزی واکنش در شرایط اضطراری مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه و هدف: فرایند ازن زنی کاتالیزوری، یک روش کارآمد برای تصفیه ترکیبات آلی فرار از جریان هوای آلوده می باشد. این تحقیق با هدف بررسی کارایی فر آ یند ازن زنی کاتالیزوری در حذف زایلن از جریان هوای آلوده و همچنین تاثیر اثر زمان ماند (میزان جریان گاز)، دوز ازن ورودی و رطوبت نسبی بر کارایی این فرایند انجام شد . روش بررسی: در این مطالعه، جهت ارزیابی ازن زنی کاتالیزوری زایلن از یک سیستم آزمایشگاهی که شامل پمپ تزریق سرنگی، پمپ تزریق هوا، دستگاه مولد ازن و راکتور شیشه ای که کربن فعال در آن قرار داده شده بود، استفاده شد. برای بررسی تاثیر هریک از متغیرهای مورد نظر، چندین مرحله آزمایش انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد، ظرفیت حذف زایلن در فرایند ازن زنی کاتالیزوری، به طور قابل محسوسی بیشتر از کربن فعال به تنهایی بود. کربن فعال در حضور ازن به عنوان کاتالیزور عمل کرده و باعث افزایش معنی دار راندمان تجزیه زایلن شده است. علاوه بر آن، با افزایش دوز ازن در ورودی راکتور و جریان هوا، ظرفیت سیستم در حذف زایلن نیز افزایش یافت. همچنین با افزایش رطوبت نسبی از 5% به 50%، کارایی سیستم در حذف زایلن ارتقاء یافت. در حالی که با افزایش بیشتر رطوبت نسبی (بالای 50%)، کارایی سیستم تنزل یافت. نتیجه گیری: سیستم ازن زنی کاتالیزوری می تواند به عنوان روش مناسب با کارایی بالا برای حذف زایلن از جریان هوای آلوده در غلظت های بالا استفاده شود. همچنین، این سیستم می تواند به راحتی برای تبدیل سیستم های جذب کربن فعال حاضر به سیستم ازن زنی کاتالیزوری استفاده شود