تولید گیاهان زراعی
سال:1391 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی اثر افزایش غلظت CO2 بر رشد و توانایی رقابتی درون گونه ای و بین گونه ای سویا (Glycine max) و ارزن (Panicum miliaceum) در برابر علف های هرز سلمه تره (Chenopodium albam) و تاج خروس (Amaranthus retroflexus) آزمایشی با استفاده از دو غلظت معمولی (350 پی پی ام) و افزایش یافته (700 پی پی ام) انجام شد. گیاهان به صورت خالص و مخلوط در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل در شرایط کنترل شده کشت شدند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظتCO2 ، شاخص کلروفیل در تمام گونه ها بین 6 تا 30 درصد افزایش یافت اما در گونه های سه کربنه در حال مخلوط به طور میانگین 20 و در چهار کربنه ها 12 درصد افزایش یافت. با افزایش CO2 وزن ریشه، وزن برگ و وزن ساقه در گونه های سه کربنه به طور میانگین به ترتیب 0.75، 2.61 و 2.43 گرم افزایش یافت، در حالی که در گونه های چهار کربنه این مقادیر به ترتیب 0.04، 1.18 و 0.40 گرم بود. در گونه های چهارکربنه در غلظت CO2 افزایش یافته و در کشت مخلوط با سه کربنه، وزن خشک اندام های هوایی کاهش یافت. مقایسه توانایی رقابتی بر اساس عملکرد نسبی (PRY) گیاهان نشان داد که با افزایشCO2 ، PRY سویا 8.9 و 9.6 درصد به ترتیب در برابر ارزن و تاج خروس افزایش یافت در حالی که در ارزن در برابر گیاهان سه کربنه تا 36 کاهش یافت. این امر نشان می دهد برهمکنش گیاه زراعی- علف هرز به شدت تحت تغییرات غلظت CO2 قرار می گیرد.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی روی و آهن بر بنیه بذر سویا رشد کرده تحت سطوح مختلف تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی شهرکرد اجرا گردید. عامل اصلی شامل سطوح تنش خشکی به صورت آبیاری پس از 60، 80، 100 و 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر و عامل فرعی شامل محلول پاشی آب آبیاری، سولفات روی، سولفات آهن و کاربرد توام سولفات روی و آهن بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، غلظت روی در دانه، درصد و سرعت جوانه زنی، متوسط زمان جوانه زنی و وزن لپه و گیاهچه حاصل تحت تاثیر برهمکنش آبیاری و محلول پاشی قرار گرفتند. وزن هزار دانه با سطوح آبیاری با تبخیر بیشتر کاهش یافت. محلول پاشی آهن و استفاده توام آهن و روی اثر معنی داری بر غلظت آهن دانه داشت. درصد جوانه زنی در تیمارهای آبیاری پس از 80 و 120 میلی متر تبخیر از تشتک تحت تاثیر محلول پاشی آهن قرار نگرفت و در سایر سطوح تنش با محلول پاشی آهن، کم ترین درصد جوانه زنی مشاهده شد. حداکثر متوسط زمان جوانه زنی از محلول پاشی آهن در سطوح 60 تا 100 میلی متر تبخیر به دست آمد. وزن خشک ریشه چه و ساقه چه با محلول پاشی روی و تیمار توام روی و آهن افزایش یافت. به طور کلی محلول پاشی روی و کاربرد توام روی و آهن توانست بیشتر صفات جوانه زنی را بهبود بخشد. همبستگی بالا صفات جوانه زنی با وزن هزار دانه و میزان روی دانه نشان داد که بیشتر صفات جوانه زنی تحت تاثیر این دو صفت قرار گرفتند.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف کودهای نیتروژن، فسفر و پتاسیم بر خصوصیت های کمی و کیفی کتان روغنی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران اجرا گردید. عامل های مورد بررسی، سطوح مختلف نیتروژن (30، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص)، فسفر (40، 80 و 120 کیلوگرم در هکتار فسفر خالص) و پتاسیم (40، 80 و 120 کیلوگرم در هکتار پتاسیم خالص) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که به ترتیب با مصرف 90، 120، 80 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، فسفر و پتاسیم تعداد شاخه فرعی، تعداد کپسول، عملکرد دانه و عملکرد روغن، به طور معنی دار افزایش پیدا نمودند. بر اساس نتایج مقایسه میانگین ها بیشترین میزان عملکرد دانه و روغن به ترتیب 2499.72 و 939.19 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بیشترین درصد و عملکرد پروتئین با مصرف 90 کیلوگرم نیتروژن، 40 کیلوگرم فسفر و 120 کیلوگرم پتاسیم در هکتار به ترتیب به مقدار 44.39 درصد و 1007.4 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش درصد روغن تحت تاثیر سطوح کودی قرار نگرفت.

به منظور ارزیابی تاثیر تنش شوری بر برخی خصوصیات کمی و کیفی ارقام کلزای بهاره، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه یاسوج به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. چهار سطح شوری شامل 1.92 (شاهد)، 9.87، 19.6 و 21.94 دسی زیمنس بر متر (حاصل از کلرید سدیم و کلریدکلسیم با نسبت 20 به 1 مولی، در محلول هوگلند) به عنوان عامل اصلی و ارقام (8 رقم) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اثر شوری، رقم و اثر متقابل رقم و شوری بر روی تمام صفات مورد بررسی معنی دار بود. افزایش شوری باعث کاهش معنی دار کلیه صفات مورد اندازه گیری به جز تعداد غلاف پوک در بوته گردید. در مجموع با توجه به نتایج به دست آمده، ارقام هایولا 60 و هایولا330  که در سطوح بالا شوری دارای بیشترین میزان صفات عملکرد دانه و عملکرد روغن دانه و کمترین میزان صفت تعداد غلاف پوک در بوته بودند، به عنوان ارقام متحمل تر نسبت به شوری معرفی شدند. رقم PP-401-15E در مقایسه با سایر ارقام عکس العمل ضعیفی نسبت به شوری داشت، به عنوان رقم حساس در برابر شوری ارزیابی شد.

به منظور بررسی اثرات کاربرد خارجی هورمون اسید سالیسیلیک بر خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گندم (رقم شیراز) در شرایط شوری خاک و آب، آزمایشی در شهرستان نی ریز در سال زراعی 89-88 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو عامل پرایمینگ با هورمون اسید سالیسیلیک در سه سطح (صفر، 0.5 و 1 میلی مولار در لیتر) و محلول پاشی با اسید سالیسیلیک در مرحله پنجه زنی در چهار سطح (صفر، 0.25، 0.5 و 1 میلی مولار در لیتر) اجرا شد. نتایج نشان داد که کاربرد اسید سالیسیلیک به صورت پرایمینگ و هم محلول پاشی موجب بهبود سطح برگ، میزان کلروفیل a وb ، عملکرد و اجزا عملکرد شد و کاراترین اثر تیماری مربوط به ترکیب توام پرایمینگ و محلول پاشی با غلظت 0.5 میلی مولار بود که موجب افزایش 42.9 درصدی تعداد سنبله در متر مربع، 9.67 درصدی وزن هزار دانه و 21.27 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با تیمار شاهد شد و در غلظت 1 میلی مولار، به دلیل تغییر فیزیولوژی گیاه، اثر کاهشی نسبت به تیمار 0.5 میلی مولار مشاهده شد. نتایج بیانگر آن است که کاربرد اسید سالیسیلیک با غلظت 0.5 میلی مولار در لیتر در کاهش عوارض تنش شوری موثر بود و در شرایط آب و خاک مشابه کاربرد آن در گندم به صورت پرایمینگ و یا محلول پاشی توصیه می گردد.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد، درصد روغن و ترکیب اسیدهای چرب گیاه دارویی کرچک، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس در سال  1389به سه تکرار انجام شد. گیاهان در شش تاریخ کاشت 15 و30  فروردین، 15 و 30 اردیبهشت، 15 و 30 خرداد ماه کشت شدند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر خصوصیات ریخت شناسی و عملکردی گیاه دارویی کرچک دارد. بیشترین عملکرد دانه (1590.67 کیلوگرم در هکتار) و روغن (774.43 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت 15 فروردین حاصل شد و با تاخیر در زمان کاشت، به طور معنی داری از میزان عملکرد دانه و روغن کاسته شد. در این مطالعه، وجود 15 اسید چرب در روغن کرچک مشخص شد که بیشترین اسید چرب، اسید ریسینولئیک بود. نتایج نشان داد ترکیب اسیدهای چرب روغن کرچک به طور معنی داری تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفت. با توجه به نتایج به دست آمده، برای حصول عملکرد بالا روغن در گیاه کرچک، تاریخ کاشت 15 فروردین برای منطقه مورد مطالعه و مناطق مشابه، با تکرار آزمایش قابل توصیه است.

این مطالعه به منظور تعیین سهم ژنتیکی صفات موثر در تحمل به تنش خشکی در 14 لاین و رقم که از جنبه واکنش به خشکی در دو گروه متحمل و حساس قرار گرفته بودند، در دو شرایط تنش رطوبتی و رطوبت کافی در قالب دو آزمایش جداگانه به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. تجزیه واریانس مرکب بر اساس طرح دو کارولینای شمالی برای صفات اندازه گیری شده در نسل F1 نشان داد که اثر ژنوتیپ والد نر در دو شرایط رطوبتی تنش و غیر تنش برای همه صفات به جز اجزا عملکرد دانه شامل تعداد دانه در سنبله و بوته معنی دار بود. قابلیت ترکیب پذیری عمومی ارقام در شرایط تنش رطوبتی متفاوت بود و برای بیش تر صفات اثر متقابل معنی داری با محیط وجود داشت. در شرایط غیرتنش، برآوردهای وراثت پذیری خصوصی صفات به دلیل وجود اثر متقابل ژنوتیپ در محیط بیش تر از شرایط تنش بودند. نتایج این مطالعه نشان داد که برای موثرتر بودن برنامه های به نژادی در تحمل به تنش خشکی، لازم است گزینش در دو شرایط بدون تنش و با تنش رطوبتی انجام گردد. شاخص برداشت نیز به عنوان معیاری قوی در غربال ژنوتیپ ها برای تحمل به تنش خشکی معرفی می گردد.

به منظور پهنه بندی زراعی- بوم شناختی بوم شناختی اراضی کشاورزی کنونی استان گلستان جهت کشت کلزا، از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و فرایند سلسله مراتبی (AHP) جهت انطباق نیازمندی های محیطی گیاه زراعی با خصوصیات اراضی استفاده شد. ابتدا نیازهای زراعی- بوم بوم شناختی کلزا با استفاده از منابع علمی موجود تعیین، درجه بندی و سپس نقشه های موضوعی مورد نیاز تهیه شد. کار طبقه بندی و رتبه بندی هر لایه با توجه به روش محدودیت ساده صورت گرفت. لایه های رقومی عوامل محیطی در محیط GIS پس از اختصاص وزن AHP، روی هم گذاری و تلفیق شدند. سپس پهنه بندی اراضی در چهار طبقه بسیار مستعد تا غیرمستعد انجام شد. نتایج نشان داد که حدود 21.34 و 35.04 درصد زمین های زراعی استان برای تولید کلزا به ترتیب بسیار مستعد و مستعد هستند. این پهنه ها مقدار بارش کافی (500-400 میلی متر) و حاصل خیزی بالایی داشتند. طبقات نیمه مستعد و غیر مستعد جهت کشت کلزا، به قسمت های شمالی و شرقی استان اختصاص یافت. در این مناطق میزان بارش و پتانسیل منابع آبی پایین، شوری و کمبود عناصر غذایی از عوامل محدود کننده کشت این گیاه شناخته شدند.

به منظور مطالعه اثر باکتری های محرک رشد بر صفات مرفوفیزیولوژیک و جذب عناصر غذائی دو رقم برنج، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در سال زراعی 1388-89 در موسسه تحقیقات برنج رشت به اجرا درآمد. عامل رقم در 2 سطح (هاشمی و خزر) و سویه های باکتری سودوموناس در هشت سطح به همراه یک تیمار با مصرف کود شیمیایی (بدون باکتری) در نظر گرفته شدند. در این آزمایش، اثر رقم و اثر باکتری بر بیشتر صفت های مورد مطالعه معنی دار بود. بیشتر ویژگی های مورد مطالعه در رقم خزر در مقایسه با رقم هاشمی واکنش بهتری به باکتری های محرک رشد گیاه نشان دادند. نتایج نشان داد که باکتری های محرک رشد تمام ویژگی های مورد ارزیابی برنج را در مقایسه با شاهد بهبود بخشید. استفاده از این ریزجانداران باعث افزایش نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و آهن در بافت های گیاه شد، اما بر روی جذب منیزیم تاثیری نداشت. در بین سطوح مختلف باکتری، تیمار تلقیح بذر با سویه های 168، 177 و 93 نسبت به بقیه سویه ها اثر بارزتری بر تمامی صفت های مورد ارزیابی داشتند.

به منظور تعیین مقادیر مناسب کودهای پتاسیم و نیتروژن جهت دستیابی به عملکرد دانه و روغن بالا در کلزا (رقم هایولا 401) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در اراضی شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) در سال های زراعی 89-1387 اجرا گردید. عامل اول شامل مقادیر کود سولفات پتاسیم در 3 سطح (100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار) و عامل دوم مقادیر کود نیتروژن در 4 سطح (صفر، 180، 240 و 300 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره) در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین مقادیر کود پتاسیم از نظر عملکرد دانه تفاوت معنی داری وجود دارد و مقادیر 150 و 200 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. در بین مقادیر کود نیتروژن نیز سطوح 240 و 300 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را داشتند. بیشترین درصد روغن متعلق به تیمار بدون نیتروژن با میانگین 43.92 درصد بود. در مجموع، مقدار 150 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم به دلیل اهمیت اقتصادی و صرفه جویی در مصرف کود و میزان 240 کیلوگرم نیتروژن به دلیل افزایش محصول، عملکرد روغن و جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی در منطقه توصیه می گردد.