علوم باغبانی
سال:1388 | دوره:23 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

کارکردهای فراوان فضای سبز و نقش محوری گیاهان پوششی خصوصا گراس های چمنی در این مکان ها باعث شده است که به سرعت بر سطح این گیاه زیبا در شهرها افزوده شود. این تحقیق به منظور بررسی پاسخ های بخش هوایی و میزان تحمل گراس های چمنی بومی و وارداتی در برابر تنش خشکی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی نامتعادل در سال 1385 به اجرا درآمد. گونه های مختلف گراس در سه سطح شامل 1-Festuca arundinacea وارداتی، -2 Lolium perenne وارداتی، -3 Festuca arundinacea بومی و آبیاری در 6 سطح شامل 1- تنش متوسط، 2- تنش شدید، 3- رشد مجدد از تیمار تنش شدید و به همراه سه گروه از گلدان های آبیاری کامل که به عنوان شاهد همزمان با هریک از سه سطح تنش تخریب می شدند، تیمارهای این آزمایش را تشکیل می دادند. تعداد تکرارها برای سطوح آبیاری کامل 3 و برای سطوح تنش و رشد مجدد 4 در نظر گرفته شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد با اعمال تنش شدید خشکی در تیمار 25% ظرفیت زراعی، وزن خشک گراس ها معادل 26.4 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. از طرف دیگر کاهش شدید عرض برگ و بالتبع آن کاهش سطح کل و مجموع طول برگها در گراس های جنس فستوکا به همراه افزایش عمومی میانگین ضخامت برگ، کاهش تلفات آب به صورت تبخیر و تعرق را شامل شد. پارامتر تغییر کیفیت 4 و همچنین افت محتوای کلروفیل برگ از وضعیت آبیاری کامل تا تنش شدید خشکی برای توده بومی فستوکا کمترین و برای گونه اصلاح شده لولیوم پرنه بیشترین مقدار را دارا بود. در مدت 14 روز آبیاری و رشد مجدد نیز وزن خشک بخش هوایی، عرض برگ، سطح کل، مجموع طول برگها، کیفیت بصری و محتوای کلروفیل کل برگها به ترتیب برابر 18.2، 103.3، 74.4، 28.8، 64.1 و 40.8 درصد افزایش و میانگین ضخامت برگ دراین حالت نسبت به شرایط تنش شدید خشکی 53.2% کاهش یافت.

به منظور بررسی نقش عناصر در عارضه زودخندانی و تاثیر مواد فنولیک و گالیک اسید در کنترل زهرابه آفلاتوکسین، از بین ارقام پسته موجود در ایستگاه تحقیقات پسته رفسنجان، در هنگام برداشت محصول از درختان 3 رقم پسته که بصورت آزاد گرده افشانی شده بودند، میوه های 15 خوشه از هر رقم به طور تصادفی جمع آوری و ترکیبات فنولیک کل و مقدار اسید گالیک در پوست سبز پسته تعیین شدند. همچنین از درختان هر رقم تعداد زیادی از هر نوع میوه زودخندان، شکاف نامنظم و سالم جمع آوری و پوست سبز آنها برای تعیین عناصر ماکرو ومیکرو مورد آزمایش قرار گرفتند. این آزمایشات بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا و نتایج بدست آمده بر اساس گروهبندی دانکن توسط نرم افزار SAS و Sigma Plot در 3 تکرار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بیشترین مقدار ازت (2.15%) در پوست سبز میوه های سالم و کمترین میزان در پوست سبز میوه های زودخندان و شکاف نامنظم دیده شد (1.94 و 1.97 درصد). بیشترین مقدار منیزیم در پوست سبز میوه های سالم و کمترین مقدار منیزیم در پوست سبز میوه های زودخندان تعیین گردید (0.10 درصد). بیشترین میزان مواد فنولیک در پوست سبز میوه های رقم اوحدی (1398mg/100g) و کمترین مقدار (1131mg/100g) در پوست سبز میوه های رقم احمد آقایی بدست آمد. نتایج نشان داد که افزایش مقدار مواد فنولیک سبب کاهش یا مهار تولید زهرا به آفلاتوکسین در میوه پسته می گردد.

قارچ شی تاکه (Lentinulus edodes (Berk) Singer/Pegler) از لحاظ تولید مرتبه دوم را در میان قارچ های خوراکی مهم دنیا به خود اختصاص داده است. این قارچ به خاطر طعم و مزه بی نظیر و همچنین خواص دارویی مدتهای مدیدی است که مورد توجه ویژه قرار گرفته است. این تحقیق به منظور بهینه سازی شرایط محیطی برای تولید قارچ «شی تاکه» اجرا شد. در ابتدا اثر نوع محیط کشت (در چهار سطح)، pH (در سه سطح)، دما (در دو سطح) و تاثیر متقابل آنها بر رشد شعاعی میسیلیوم در محیط کشت جامد بررسی شد. سپس تاثیر نوع محیط کشت و pH بر وزن میسلیوم در محیط کشت مایع و دمای 25 درجه سانتی گراد مورد ارزیابی قرارگرفت. نوع طرح آماری در هر دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی با 4 تکرار بود. نتایج حاصله نشان داد که در محیط جامد اثر نوع محیط کشت، pH و دما بر سرعت رشد میسلیوم در سطح 1 درصد معنی دار است. اثر متقابل بین محیط کشت و pH، دما و محیط کشت و pH و دما نیز در سطح 1 درصد معنی دار شد. مقایسه سرعت رشد میسلیوم در محیط های کشت جامد نشان داد که بیشترین سرعت رشد (8.54 میلی متر در روز) در محیط های دست ساز 1 و 2 بدست آمد و کمترین سرعت رشد (6.20 میلی متر در روز) در محیط دست ساز3 مشاهده شد. افزایش دما از 25 به 27 درجه سانتی گراد منجر به کاهش معنی داری در سرعت رشد گردید. افزایش pH از 4.5 به 6.5 نیز منجر به کاهش رشد گردید و بیشترین سرعت رشد در 4.5=pH مشاهده شد. در محیط کشت مایع نیز تاثیر نوع محیط کشت و pH در سطح 5 درصد معنی دار بود. بیشترین وزن میسلیوم در محیط مایع متعلق به محیط های دست ساز بود و برعکس محیط کشت جامد، بهترین عملکرد میسلیوم در 5.5=pH بدست آمد.

به منظور بررسی اثرات نیتروژن و تراکم کاشت بر صفات مورفولوژیک، وزن خشک، میزان اسانس و درصد کامازولن گل های بابونه (Matricaria recutita) اصلاح شده (رقم تتراپلوئید Bodegold)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 86-1385 انجام شد. تیمارهای تراکم شامل 20، 25، 40 و 50 بوته در مترمربع در کرت های اصلی و تیمارهای نیتروژن شامل 0، 10 و 20 گرم (کود اوره، 46 درصد نیتروژن خالص) در مترمربع در کرت های فرعی قرار داده شدند. در زمان گلدهی کامل، قطر گل، قطر نهنج و ارتفاع بوته اندازه گیری شدند. وزن خشک گلها، درصد و عملکرد اسانس و درصد کامازولن در تیمارهای مختلف مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که اگرچه قطر گل، قطر نهنج و ارتفاع بوته با افزایش تراکم بوته و میزان کود اوره مصرفی افزایش یافتند، اما این افزایش از لحاظ آماری معنی دار نبود. از طرف دیگر، افزایش تراکم بوته تا سطح 50 بوته در مترمربع باعث افزایش عملکرد گل خشک و عملکرد اسانس شد. عملکرد گل خشک، درصد و عملکرد اسانس و درصد کامازولن با افزایش کود اوره تا سطح 20 گرم در مترمربع افزایش یافتند، اثر متقابل تراکم بوته و میزان کود اوره بر عملکرد گل خشک و عملکرد اسانس معنی دار بود، اما بر درصد اسانس، درصد کامازولن و صفات مورفولوژیک تاثیر معنی داری نداشت. با توجه به عملکرد گل خشک و عملکرد اسانس، بهترین تیمار برای این رقم 20 گرم اوره در تراکم 50 بوته در مترمربع می باشد.

به منظور آنالیز رشد و بررسی تغییرات کربوهیدراتهای غیر ساختمانی ساده (ساکارز، گلوکز و فروکتوز) در هنگام تشکیل سوخ در ارقام قرمز آذرشهر، زرگان، سفید نیشابور و سفید قم آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. بذور در اواسط اسفند درخزانه کشت و اواخر اردیبهشت به زمین اصلی منتقل شدند. شروع تشکیل سوخ با تجمع کربوهیدراتها درغلاف برگ همراه بود. قبل و بعد از تشکیل سوخ (حدود  20روز بعد از تشکیل سوخ) حداکثر مقدار کربوهیدراتهای غیر ساختمانی ساده به رقم سفید قم تعلق داشت. حداکثر و حداقل درصد افزایش کربوهیدراتهای غیر ساختمانی ساده به ترتیب مربوط به گلوکز و ساکارز بود. نتایج آنالیز رشد مشخص نمود که در همه ارقام مورد بررسی، مرحله رشد کند تا حدود 75 روز بعد از جوانه زدن ادامه داشته و سپس مرحله رشد سریع برگ آغاز شد. در رقم زرگان زودتر تشکیل شدن سوخ و بالاتر بودن سرعت رشد این اندام در بیشتر دوره رشد ونمو اندام مزبور سبب افزایش عملکرد این رقم نسبت به سایر ارقام گردید. همبستگی مثبت و معنی داری در سطح 1% (r=%48) بین سرعت رشد نسبی و سرعت آسمیلاسیون خالص مشاهده شد. رقم زرگان حداکثر عملکرد کل و قابل فروش را تولید نمود و این رقم برای کشت درمنطقه کرج توصیه می شود.

به منظور بررسی تاثیر مقدار مصرف و نحوه تقسیط نیتروژن بر عملکرد غده و سایر خصوصیات کمی ارقام سیب زمینی، آزمایشی طی سال های زراعی 86-1384 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی اجرا شد. فاکتورهای مورد مطالعه عبارت بودند از مقادیر مختلف نیتروژن شامل صفر (شاهد)، 90، 180 و 270 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، سطوح مختلف تقسیط نیتروژن شامل تقسیط به نسبت مساوی در دو مرحله سبزشدن و خاکدهی پای بوته ها و تقسیط به نسبت مساوی در سه مرحله کاشت، سبز شدن و خاکدهی پای بوته ها و ارقام سیب زمینی شامل فونتانه، کوراس، آگریا، میریام، کاسموس و پیکاسو که بصورت آزمایش کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. با افزایش مصرف نیتروژن، وزن خشک اندام های هوایی، میانگین طول ساقه، تعداد غده در بوته، عملکرد کل غده، عملکرد غده های بازارپسند (>85g)، عملکرد غده های بدشکل با رشد ثانویه و عملکرد غده های درشت (>400g) افزایش یافت. بین سطوح نیتروژن 108 و 270 کیلوگرم در هکتار تفاوت معنی داری در رابطه به صفات مذکور مشاهده نشد. نحوه تقسیط نیتروژن، سطوح مختلف عملکرد غده را تخت تاثیر ثراد داد. بیشترین عمکرد کل و بازارپسند و کمترین عملکرد غده های بدشکل و درشت در تقسیط دور مرحله ای نیتروژن تولید گردید.ارقام سیب زمینی در رابطه با کلیه صفات مورد بررسی تفاوت های معنی داری داشتند. رقم کاسموس بیشترین عملکرده غده را در تمام سطوح به خود اختصاص داد. رقم میریام کمترین عملکرد کل و بازارپسند را توید نمود. ارقام کاسموس و پیکاسو به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد غده های بدشکل را دارا بودند. کمترین عملکرد غده های درشت به رقم کوارس اختصاص یافت. نتایج این تحقیق نشان داد که مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بصورت تقسیط به نسبت مساوی در دو مرحله سبز شدن و خاک دهی پای بوته ها بیشترین عملکرد کل و بازارپسند را در ارقام مختلف سیب زمینی تولید می نماید.

روند تغییرات در تعداد و سطح برگ، وزن خشک بوته و تاثیر آنها بر وزن، تعداد میوه و عملکرد بوته در ارتباط با دمای محیط در دو رقم خیار گرین گولد و داروید اصلاح نشده (بومی هند) با یک رقم خیار اصلاح شده سوپردامینوس در سال زراعی 86 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گرگان مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که ارقام سوپردامینوس، داروید و گرین گولد به ترتیب با میانگین تولید 4.99، 17.74 و 28.5 عدد برگ اولین گل را تشکیل می دهند. در این بررسی مشخص گردید که در هر سه رقم، تولید روزانه برگ، سطح برگ و یک گرم وزن خشک با افزایش تعداد روزهای پس از کاشت، افزایش می یابد. همچنین مشاهده شد با افزایش رشد، از مقدار مجموع درجه حرارت لازم برای تولید یک برگ، یک سانتیمترمربع سطح برگ و یک گرم وزن خشک کاسته می شود به طوری که در مرحله برداشت میوه به کمترین مقدار خود می رسد. میزان دمای لازم تا شروع تشکیل میوه در ارقام سوپردامینوس، داروید و گرین گولد به ترتیب 470.5، 485 و 593.25 درجه روز به دست آمد. تعداد میوه های تشکیل شده در هر بوته، همبستگی منفی (0.86-) با وزن آنها نشان داد. همچنین بین تعداد روز لازم تا زمان اولین برداشت، همبستگی منفی (0.93-) با تعداد میوه و همبستگی مثبت (0.91) با وزن میوه وجود داشت (0.01>p). بر اساس نتایج به دست آمده، به رغم تفاوت هایی که از لحاظ سطح برگ، وزن خشک بوته و همچنین مرفولوژی گیاهی بین ارقام مورد بررسی وجود داشت اما اختلافی در عملکرد نهایی بین این ارقام دیده نشد. اندازه گیری و ارزیابی تولید برگ (تعداد برگ) در این ارقام، در طی مراحل مختلف اندازه گیری، روندی مشابه و یکسان را نشان داد، به طوری که می توان تعداد برگ ها را به عنوان معیاری برای مشخص نمودن مراحل مختلف نموی این گیاه به کار برد.

در سالهای اخیر استفاده از سیستم کشت بدون خاک در گلخانه های تولید سبزی های مختلف در ایران گسترش زیادی یافته است. اغلب تولید کنندگان از سیستمهای متکی بر بسترهای مصنوعی استفاده می کنند. برخی از بسترهای مورد استفاده ظرفیت نگهداری آب کمی دارند که باعث هدر رفتن مقدار زیادی از محلول مصرفی می گردد. از سویی دیگر ضعف ریشه گیاه خیار در جذب آب و عناصر غذایی بویژه در شرایطی نظیر دمای پایین بستر باعث کاهش میزان جذب، بروز علایم کمبود و کاهش عملکرد گیاه می گردد. این عوامل می توانند کارایی مصرف آب وکود توسط گیاه را کاهش داده و باعث افزایش هزینه های تولید گردند. در این تحقیق تلاش شده تا امکان افزایش کارایی مصرف آب و کود توسط خیار گلخانه ای به وسیله ابرجاذب و پیوند روی پایه کدو مسمایی مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج بدست آمده نشان داد که اختلاط ابرجاذب با بستر سبب بهبود خواص فیزیکی بستر و افزایش قدرت نگهداری آن می گردد. این موضوع سبب گردید که کسر زهکشی بستر کاهش یافته و ضمن افزایش میزان عملکرد، کارایی مصرف آب و کود توسط گیاه نیز به دلیل کم شدن کسر زهکشی بهبود یابد. گیاهان پیوندی نیز بعلت برخورداری از سیستم ریشه قویتر توانستند در بسترهای فاقد ابرجاذب عملکرد و کارایی مصرف آب و کود بهتری نسبت به گیاهان غیرپیوندی داشته باشند.

یخ زدگی جوانه ها، پوست و چوب درختان در طول زمستان از مهمترین عوامل مهم محدود کننده تولید میوه می باشد. انتخاب و گسترش ارقامی با عملکرد و کیفیت بالا و بدون توجه به میزان مقاومت آنها موجب گسترس بیشتر خسارت و صدمات وارده است. در این پژوهش، میزان مقاومت نسبی برخی ارقام هلو و شلیل در مقابل افت ناگهانی دما و سرمای شدید، در شرایط طبیعی فصل زمستان سال 1386 در شرایط آب و هوایی مشهد بررسی شد. ایستگاه هواشناسی منطقه مورد آزمایش (ایستگاه گلمکان) حداقل دمای مطلق سال را در بیست و چهارم دی ماه برابر 22- درجه سانتیگراد ثبت نمود که با آب و هوای مشهد اندکی تفاوت داشت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. با روش نشت یونی نسبی جوانه های زایشی، رویشی، چوب یکساله و چوب دوساله ارقام هلوی جی اچ هیل، البرتا، ردهون، سرخ و سفید مشهد و قرمز مشهد و ارقام شلیل ایندیپندنس، کیوتا، نکتارد 6 و استارگلد مورد بررسی واقع شدند. در بین ارقام هلو و شلیل مورد مطالعه، رقم هلوی سرخ و سفید مشهد و هلوی قرمز مشهد که ارقام بومی ایران می باشند، مقاوم ترین جوانه های زایشی را داشتند که با سایر ارقام هلو و شلیل بجز رقم شلیل ایندیپندنس تفاوت معنی داری نداشتند. حساس ترین جوانه های زایشی را رقم شلیل ایندیپندنس و مقاوم ترین جوانه های رویشی را رقم هلوی سرخ و سفید مشهد و رقم ردهون در بین ارقام هلو و رقم نکتارد 6 و رقم کیوتا در بین ارقام شلیل دارا بودند. نشت یونی نسبی چوب یکساله در ارقام هلو کمتر از ارقام شلیل بود. اما نشت یونی نسبی بین خود ارقام هلو تفاوت معنی داری نداشت و رقم نکتارد 6 نیز با ارقام هلو تفاوتی نداشت. هلوی رقم سرخ وسفید مشهد (به ترتیب 93.33 و 136.50 میلی گرم در لیتر)، در بین ارقام مورد مطالعه بیشترین مقدار کربوهیدرات های محلول (قند) را در جوانه های زایشی و چوب یکساله داشت. نتایج حاصل از اندازه گیری مقدار قند با میزان نشت یونی نسبی اندازه گیری شده و مشاهدات ظاهری انجام شده همبستگی مثبت داشت و نشان داد، هرگاه مقدار قند در عضوی بیشتر و نشت یونی آن کمتر بود، میزان حساسیت آن عضو نیز به سرما کمتر بود.

سیلیسیوم یکی از عناصر مفید برای گیاهان محسوب می شود، ولی مطالعات جدید نشان داده که این عنصر نقش بسیار مهمی در مقاومت گیاهان به تنش های محیطی از جمله تنش شوری دارد. بدین منظور و جهت ارزیابی تاثیر سیلیسیوم و شوری بر روی خصوصیات رویشی، عملکرد و کیفیت میوه توت فرنگی (Fragaria × ananassa Duch)، رقم سلوا آزمایشی با سه سطح سیلیسیوم (2mM و 1، 0) و سه سطح کلرید سدیم (40mM و 20، 0) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در شرایط کنترل شده گلخانه ای و به صورت آبکشت انجام شد. شاخص های عملکرد و خصوصیات کیفی میوه در طول آزمایش اندازه گیری شد. همچنین خصوصیات فیزیولوژیکی از جمله شاخص کلروفیل و محتوای رطوبت نسبی برگ نیز مورد ارزیابی قرار گرفت .در پایان آزمایش کل گیاهان از بستر خارج شده وخصوصیات رویشی شامل سطح برگ و وزن تر و خشک اندام های هوایی و ریشه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که شوری اثر کاهنده معنی داری بر روی شاخص های رشد ونموی گیاه داشت. به طوریکه تعداد برگ، سطح برگ و وزن تر و خشک برگ و ریشه با افزایش غلظت کلرید سدیم کاهش و با افزودن سیلیسیوم به محلول غذایی در شرایط شوری، افزایش یافت. شاخص های عملکرد در شرایط شوری کاهش و با کاربرد سیلیسیوم، به طور معنی داری افزایش یافت. شاخص کلروفیل تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت، ولی محتوای رطوبت نسبی برگ در شرایط شوری کاهش و با تیمارسیلیسیوم افزایش یافت. افزایش غلظت سیلیسیوم و کلرید سدیم در محلول غذایی، اسیدیته قابل تیتراسیون را افزایش داد، ولی دیگر خصوصیات کیفی میوه، تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفتند. بر اساس نتایج حاصل می توان استفاده از سیلیسیوم را در شرایط شوری، توصیه نمود.