رشد فناوری
سال:1393 | دوره:10 | شماره:39 |تعداد مقالات:8

امروزه سیستم ارزیابی عملکرد نقش حیاتی در سازمان ها ایفا می نماید، زیرا این سیستم می تواند نشان دهد که سازمان تا چه میزان در رسیدن به اهداف مورد نظر خود موفق بوده است. از سوی دیگر حوزه هایی که نیازمند بهبود هستند، مشخص شده و سازمان و مدیران می توانند برنامه های اصلاحی لازم در این راستا را تدوین نموده و عملکرد سازمان را بهبود دهند. پارک های علم و فناوری نیز به عنوان ساختاری که به دنبال ترویج نوآوری در یک جامعه ملی و محلی است، فاقد روشی استاندارد برای ارزیابی موفقیت یا شکست خود هستند، یعنی روش ها و فنون ارزیابی عملکرد مشخص و رسمی که مبتنی بر یک چارچوب تحلیلی مشخص باشد و با استفاده از آن بتوان وضعیت عملکردی پارک های علم و فناوری را مورد سنجش قرار داد. در این مقاله با استخراج ویژگی های پارک های علم و فناوری و نیز انواع سیستم های ارزیابی عملکرد و مولفه های آن از ادبیات موجود، یک چارچوب ارزیابی عملکرد ارائه شده است که شامل شش مولفه هویت و ساختار قانونی پارک، انتظارات ذی نفعان اصلی، انتظارات از ذی نفعان، تخصص و تعهد مدیریت، برقراری تعامل با دانشگاه ها، موسسات پژوهشی و صنایع و ماموریت و راهبردهای واقعی پارک می باشد که این مولفه اخیر، در واقع بازتابی از مولفه های پیشین خواهد بود و شاخص های عملکردی از آن استخراج می شود. از این چارچوب می توان در راستای ارزیابی عملکرد پارک های علم و فناوری ایران و جهان استفاده نمود.

جهان امروز، جهان پیشرفت های عمده و عظیم در پدیده هاست که فناوری یکی از مهمترین عوامل تولید کالا و خدمات در آن محسوب می شود. انتقال فناوری، فرایند پیچیده و دشواری است که بدون مطالعه و بررسی های لازم ممکن است منجر به هدر رفتن سرمایه، زمان و تضعیف فناوری گردد. هدف این تحقیق ارائه یک چارچوب مناسب جهت بررسی عوامل موثر در انتقال فناوری بوده که با رویکرد مقایسات تطبیقی صورت پذیرفته است. از این رو ابتدا به طور مختصر به تعریف انتقال فناوری پرداخته شده و بعد از آن مدل های انتقال فناوری به تفضیل مورد بحث قرار گرفته است. به دنبال آن برای درک بهتر موضوع نمونه مطالعات صورت گرفته در ایران ارائه شده است. یافته ها با استفاده از روش مقایسه دیدگاه های تئوریکی مختلف حاصل گردید و عوامل موثر بر انتقال فناوری در ده طبقه کلی آشنایی با بازار، تمایل و توانایی انتقال دهنده و گیرنده فناوری، سطح خطرپذیری و عدم اطمینان فناورانه، چرخه عمر فناوری، تعاملات سازمانی، ماهیت فناوری، هدف از همکاری، عوامل اقتصادی و مالی، ویژگی های دارنده فناوری (منبع) و فعالیت های تحقیق و توسعه معرفی گردید. هر یک از این عوامل خود شامل شاخص هایی می شود که در سنجش مدل های انتقال فناوری در تحقیقات آتی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در نهایت بر اساس چارچوب پیشنهادی و یافته های تحقیق، پیشنهادهایی برای بهبود و موفقیت و اثربخشی پروژه های انتقال فناوری در ایران ارائه گردیده است.

به اعتقاد خبرگان دانشگاهی، علوم انسانی بستر تمامی علوم در هر کشوری است، لذا قبل از علوم فنی و علوم تجربی باید بستر توسعه توسط علوم انسانی فراهم شود. حرکت دانشگاه های آموزش محور به سمت دانشگاه های کارآفرین محور، با ایده تبدیل تئوری به عمل و تجاری سازی دانش بوده که منجر به شکل گیری مراکز رشد و شرکت های زایشی دانشگاهی گردیده است اما آنچه در این میان مغفول مانده مساله جایگاه علوم انسانی در مراکز رشد و شرکت های زایشی می باشد. این مقاله یک مطالعه کیفی بوده که ضمن بررسی ادبیات مراکز رشد و شرکت های زایشی دانشگاهی، با مطالعه اسناد بانک های اطلاعاتی و مصاحبه با خبرگانی از واحدهای پارک علم و فناوری (پارک علم و فناوری استان مازندران و پارک علم و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد) به روش تکنیک مصاحبه باز و عمیق، چالش ها و مشکلات فراروی تجاری سازی تحقیقات علوم انسانی مورد بررسی پژوهشگران قرارگرفته است. با عنایت به اینکه پژوهشی که به صورت ویژه، تجاری سازی علوم انسانی را مورد بررسی قرارداده باشد، یافت نشد و مدل های خاصی تاکنون مطرح نشده است، به جهت ویژگی های خاص علوم انسانی و فناوری های نرم به کمک نتایج مصاحبه و به منظور حرکت در دنیای پست - پست مدرن (فرا - فرانوگرایی) و بومی سازی علوم انسانی یک مدل مراکز رشد زایشی علوم انسانی دانشگاهی برای حرکت به سمت دانشگاه های نسل چهارم توسط محققان پیشنهاد می گردد.

بررسی ها نشان می دهد در سال های اخیر گرایش به کارآفرینی و مباحث مربوط به آن افزایش چشمگیری داشته است. از میان مسائل مطرح در کارآفرینی می توان به قصد کارآفرینی به عنوان مهمترین عامل پیش بینی کننده فعالیت های کارآفرینانه در جامعه اشاره کرد. قصد کارآفرینانه یکی از متغیرهای مهم در پژوهش سالانه دیده بان جهانی کارآفرینی به حساب می آید. از این رو بررسی عوامل موثر بر قصد و تقویت آن می تواند منجر به افزایش میزان قصد کارآفرینی در جامعه شود. در میان این عوامل خودکارآمدی کارآفرینانه به عنوان یکی از عوامل موثر و مهم بیان می شود. خودکارآمدی دارای شش شاخص عمده است که با آنها سنجش می شود. در تحقیق پیش رو، تنها دو متغیر امکان عینی (خودکارآمدی) و قصد کارآفرینانه از مدل لینان مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه دانشجویان دانشگاه پیام نور شهرستان بیجار تشکیل می دهد. نتایج نشان می دهد هر شش شاخص تاثیر مثبت و معناداری در قصد کارآفرینی دارند. همچنین از میان شاخص ها مهارت شناخت فرصت های بازار و توسعه محصول جدید و مهارت شناسایی هدف اصلی سهم بیشتری در پیش بینی قصد کارآفرینی دارند.

تغییر پیوسته یکی از مفاهیم اساسی و کارکردی در سازمان هایی است که در قرن حاضر فعالیت می کنند؛ سازمان هایی که در محیطی بسیار فعال و پویا در حال انجام فعالیت هستند و همواره با تهدیدهایی رو به رو می شوند که در صورت عدم پاسخگویی سریع به آنها، بی شک از دایره فعالیت و بقاء باز خواهند ماند. در این راستا، بی شک می توان گفت، سازمان هایی می توانند به موفقیت دست یابند که از رویکردها و راهبردهای جدید همچون مفهوم چابکی استفاده می کنند. چابکی از جمله راهبردهای بسیار کلیدی در راستای دریافت سریع نیازهای مشتریان و ارائه پاسخ مناسب به آن در کوتاهترین زمان ممکن است. چابکی مفهومی است که می تواند به عاملی اساسی در راستای برخورد و مدیریت محیط های سازمانی با ویژگی های تغییرات پیوسته و همراه با عدم اطمینان تبدیل شود و سازمان ها کمک کند تا بتوانند به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یابند. از این رو و با توجه به اهمیت این مساله، هدف این مقاله بررسی مفهوم چابکی و مولفه های تاثیرگذار بر آن در محیط های سازمانی است. در این راستا، این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه ای و مروری بر کلیه مقالات مرتبط با حوزه چابکی از سال 2000 به بعد، به بررسی عوامل موثر بر چابکی و چابک سازی سازمان ها پرداخته و در انتها چارچوبی نظری و مفهومی را برای سازمان ها ارائه می نماید. این تحقیق از نظر هدف کاربردی است. در این تحقیق در ابتدا کلیه شاخص های موثر استخراج گردیدند و در انتها نیز کلیه شاخص ها با استفاده از روش دلفی در دو دور، کلیه شاخص ها با استفاده از مولفه های مدل اسکاپ طبقه بندی گردیدند. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که بر اساس مطالعه مدل ها و مقالات حوزه چابکی، الگوی مفهومی چابکی سازمان دربر گیرنده 5 مولفه اساسی به صورت زیر است: عوامل سازمانی، عوامل انسانی، عوامل راهبردی و عوامل فناورانه است. در تحقیقات آینده می توان الگوی معرفی شده در این تحقیق را در محیط عملی سازمان ها با استفاده از روش های آماری بررسی نمود.

در محیط پویا و رقابتی امروز، سازمان ها به شدت به افزایش توانمندی های نوآوری خود نیاز دارند و این مهم تنها در سایه توجه به منبع ارزشمند دانش و قابلیت خلق و به کارگیری آن حاصل می گردد. نوآوری سازمانی بدون وجود مدیریت دانش مشارکتی و پویا ظهور پیدا نخواهد کرد و به همین دلیل نفس وجود مدیریت دانش، اهمیت خیلی زیادی برای سازمان ها پیدا کرده است. سیستم های مدیریت دانش سنتی، عمدتا در پی تسخیر دانش صریح و آشکار به صورت رسمی و نظام مند بوده و در بازکردن قفل های دانش ضمنی و پنهان موجود در ذهن افراد، موفق نبوده اند. امروزه، سیستم مدیریت دانش 2 نشأت گرفته از فناوری های وب 2، با رویکرد اجتماعی سازی، همکاری، مشارکت، تشریک مساعی و تعامل بین افراد، سعی در تسخیر بزرگ ترین و ارزشمندترین پایگاه دانش توزیع شده سازمانی داشته که همانا دانش ضمنی و نهان موجود در ذهن و ضمیر کارکنان سازمان می باشد. به چنین سازمان هایی که بر پایه مدیریت دانش 2 و سرمایه اجتماعی شکل می گیرد، سازمان 2 گفته می شود. تمرکز چنین سازمان هایی به جای سلسله مراتب و کنترل های رسمی، به سمت مشارکت اجتماعی و همکاری انبوه کارکنان برای ایجاد خلاقیت و نوآوری سازمانی از طریق ظهور شبکه های اجتماعی، معطوف است. این مقاله سعی در ارائه تاثیر فناوری های وب 2 در دگرگونی سازمانی ناشی از ایجاد سیستم مدیریت دانش 2 در سازمان 2 داشته و به درک درست مدیران از نقش اهرمی دانش اجتماعی برای توسعه نوآوری سازمانی کمک می کند.

یکی از جریان های نو پژوهشی که علاقه مدیران و پژوهشگران را به میزان فزاینده ای تحت تاثیر خود قرار داده است، دوجانبه گرایی و تاثیر آن بر جنبه های مختلف سازمانی می باشد، بدین معنی که یک سازمان با بهره مندی از چه سازوکارهایی می تواند در هر دو بعد اکتشاف و انتفاع موفق عمل نماید. در این مقاله نگارندگان با بررسی ادبیات و مرور عمیق مبانی نظری موجود در حوزه یادگیری دوجانبه و نحوه تعامل آن با ذخایر دانش سازمانی یعنی سرمایه فکری (سرمایه انسانی، سرمایه سازمانی، سرمایه اجتماعی و سرمایه مشتری جهت سازگاری و توسعه یادگیری دوجانبه در سازمان ها برآمده اند. در نهایت بر اساس مدل سه سطحی دوجانبه گرایی در سازمان و تلفیق آن با نوع شناسی یادگیری دو جانبه به مدل تحلیلی دست یافته اند که در سه سطح ورودی، فرایند و خروجی اقدامات لازم را جهت دسترسی به انواع مختلف دوجانبه گرایی در سازمان پیشنهاد می نماید. مدل مفهومی حاصله می تواند با توجه به منطق هماهنگی همه جانبه به عنوان راهنمای بسیاری از پژوهش های آتی در حوزه های دوجانبه گرایی، یادگیری دوجانبه و ذخایر دانشی قرار گیرد.

امروزه این طور بیان می شود که صرفا تکیه بر سرمایه فیزیکی و نیروی کار به عنوان منابع اصلی رشد اقتصادی، باعث می شود کشور در روند توسعه پایدار نسبت به سایر کشورها عقب تر حرکت کند. بهبود بهره وری از طریق پیشرفت های فناوری تنها راهی است که تضمین تداوم رشد اقتصادی را به دنبال دارد. بنابراین، مطالعه بالقوه اقتصاد از نوآوری های فناورانه و ظرفیت جذب فناوری به منظور تخصیص منابع کمیاب موثر و مهم است. در این راستا هدف اصلی این مطالعه بررسی توانایی جذب فناوری خارجی در اقتصاد ایران می باشد. برای این منظور، فرضیه قدرت جذب فناوری تیکسیرا و فورتونا (2010) با داده های آماری ایران در طی دوره 1347 تا 1390 آزمون شد. بر اساس این نظریه، وجود سرمایه انسانی مناسب باعث می شود تا فناوری ناشی از سرمایه گذاری مستقیم خارجی، واردات کالاهای سرمایه ای و قراردادهای همکاری بین کشورها بیشتر و بهتر جذب اقتصاد شود. ضمنا هر چه بخش تحقیق و توسعه قوی تر باشد، این جذب بیشتر خواهد بود. نتایج حاصل از تخمین مدل به روش هم جمعی جوهانسن و جوسیلیوس حاکی از مثبت و معنی دار بودن امکان جذب فناوری های خارجی به واسطه وجود سرمایه انسانی مناسب در ایران می باشد. در حالی که امکان جذب فناوری از کانال تحقیق و توسعه معنادار نبوده و تاثیر معناداری بر سطح فناوری در ایران نمی تواند داشته باشد. در مجموع اقتصاد ایران به طور عمده توانایی جذب فناوری از طرف سه مولفه مهم جذب را دارا می باشد.