رشد فناوری
سال:1391 | دوره:9 | شماره:33 |تعداد مقالات:7

صنایع و خدمات با فناوری برتر به عنوان بخش محوری اقتصادهای دانش محور محسوب شده و یکی از اصلی ترین شاخص های سنجش درجه دانش محور شدن یک اقتصاد می باشند. در این تحقیق سعی شده تا مبانی و شاخص های صنایع با فناوری برتر معرفی شده و تاثیر متغیرهای پایه ای اقتصاد دانش محور یعنی فناوری اطلاعات و ارتباطات، هزینه های تحقیق و توسعه و آموزش بر تولید صنایع با فناوری برتر بررسی و تحلیل شود. جهت آزمون تاثیر متغیرهای پایه ای اقتصاد دانش محور بر توسعه صنایع با فناوری برتر با توجه به چارچوب لایه های اقتصاد دانش محور یک مدل کاب داگلاس طراحی شده است. این مدل برای 48 کشور جهان طی سالهای 2007-2000 با استفاده از رهیافت Panel Data به روش GLS برآورد شده است. نتایج بخش تجزیه و تحلیل مقاله بیانگر اثرات مثبت و معنادار فناوری اطلاعات و ارتباطات، هزینه های تحقیق و توسعه بر صنایع با فناوری برتر و تاثیر مثبت ولی در سطح اطمینان کمتر آموزش بر صنایع با فناوری برتر است. همچنین از آنجا که مدل مورد بررسی به صورت لگاریتمی است، ضرایب هر یک از متغیرها بیانگر کشش تولید صنایع با فناوری بالا به متغیرهای مستقل است که نتایج برآورد شده برای کشش ها نشان می دهد افزایش یک درصد هزینه های تحقیق و توسعه، هزینه های فناوری اطلاعات و ارتباطات و آموزش به ترتیب موجب 0.48، 0.68 و 0.29 درصد افزایش در تولید صنایع با فناوری برتر می شود.

بر اساس نظر بسیاری از اقتصاددانان، شکاف قابل توجه درآمد سرانه مابین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ناشی از شکاف قابل توجه فناوری مابین آنان است. بر اساس نتایج مطالعات تجربی، کشورهای در حال توسعه می توانند از کانال جریان ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی اقدام به کاهش شکاف فناوری نمایند. زیرا بنگاه های چند ملیتی وارد شده به اقتصادهای میزبان، به طور نسبی از فناوری مدرن تری نسبت به بنگاه های داخلی بهره مند هستند. البته باید خاطر نشان ساخت سرریز فناوری سرمایه گذاران خارجی تابع ظرفیت جذب سرریز فناوری در اقتصاد داخلی است. ظرفیت جذب فناوری در اقتصاد داخلی نیز تابعی از متغیرهای متعددی است که در این مطالعه، سرمایه انسانی مدنظر قرار گرفته است. با توجه به نقش تعیین کننده بخش صنعت در اقتصاد جهانی، هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات سرریزی سرمایه گذاری خارجی از منظر فناوری بر عملکرد بخش صنعت اقتصاد ایران طی دوره 1374-1388 در قالب برنامه های توسعه اقتصادی است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که طی برنامه دوم توسعه ارتباط قوی میان ارتقای سرمایه انسانی (معیار ظرفیت جذب)، جذب سرمایه گذاری خارجی، اثرات سرریزی و عملکرد صنعت وجود ندارد. در حالی که طی برنامه سوم توسعه رابطه فوق محسوس بوده که از دلایل آن می توان به الزامات سیاستی این برنامه، در خصوص ارتقای نقش تحقیق و توسعه در سطح کلان اقتصادی و تصویب قانون جدید حمایت و گسترش سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سال 1381 و اجرای سیاست کاهش انحصارات و تصدی گری دولت در اقتصاد اشاره کرد. شایان ذکر است، طی برنامه چهارم توسعه، اگر چه ارتباط مذکور نسبت به برنامه دوم توسعه بهتر و مناسب تر بوده است ولی نسبت به برنامه سوم عملکرد ضعیفی داشته است که از دلایل آن می توان به عدم تناسب بین اعتبارات پژوهشی و تعداد پژوهشگران و مصرف اعتبارات پژوهشی در امور جاری دستگاه های اجرایی، نبود امنیت سرمایه گذاری و اتخاذ سیاست های ناکارآمد در حمایت از صنایع داخلی اشاره کرد. در مجموع می توان بیان داشت ارتباط فوق در بخش صنعت طی دوره مذکور محسوس و قابل دفاع نبوده است.

رقابتی بودن و سرعت بالای تولید و بهره برداری از دانش در دنیای امروز، چگونگی تبدیل آن را به جریان بازده اقتصادی برای محققان، صاحبان و سرمایه گذاران دانش به چالش اصلی مدیریتی بدل ساخته است. به عبارتی باید چاره کار را در فرایند تجاری سازی و شیوه بهره برداری از فرصت ها جستجو کرد. تصمیم برای انتخاب شیوه مناسب بهره برداری از یک فرصت، نقش بسزایی در موفقیت یک کسب و کار دارد. تجاری سازی دانش و فناوری بخش مهمی از فرایند نوآوری است و هیچ فناوری و محصولی بدون طی این فرایند، با موفقیت وارد بازار نمی شود. تجاری سازی تلاشی در جهت کسب سود از نوآوری، از طریق تبدیل فناوری های جدید به محصولات، فرایندها، و خدمات جدید و فروش آنها در محیط بازار به شمار می رود. برای بسیاری فناوری های جدید، تجاری سازی بر افزایش مقیاس از نمونه اولیه به تولید انبوه و دستیابی به منابع بیشتر دلالت می کند. راهبردهای تجاری سازی، شیوه های متفاوت بهره برداری از فناوری ها و تحقیقاتی را شامل می شود که محققان و شرکت های نوپا برای انتقال دانش از مفهوم به بازار به آن نیاز دارند. از طرفی تصمیم برای تجاری سازی فناوری جدید ارتباط نزدیکی با ویژگی های سیستم نوآوری که شرکت در آن عمل می کند نیز دارد. برای انجام موفقیت آمیز تجاری سازی، انتخاب مدل و راهبرد مناسب امری اجتناب ناپذیر است. در این مقاله، ضمن تعریف تجاری سازی و بیان اهمیت و ضرورت توجه خاص به این موضوع به عنوان زیرساخت اساسی تولید و مدیریت دانش، به معرفی برخی مدل های برجسته و راهبردهای عمومی مورد استفاده در تجاری سازی دانش و فناوری خواهیم پرداخت.

ایده پردازی، پژوهش و نوآوری فناورانه، زمانی ارزشمند است که منجر به خلق ثروت شود. تجاری سازی روشی است که می توان به واسطه آن علم را به اقتصاد گره زده و به خلق ثروت از نوآوری پرداخت. موفقیت در توسعه و تجاری سازی فناوری، مستلزم کنار هم قرار گرفتن عوامل متعددی از جمله تفکر خلاق، دانش فنی مناسب، تفکر و روحیه کارآفرینی و منابع مالی است. اما به ندرت پیش می آید یک فرد به تنهایی همه این ویژگی ها را داشته باشد. از این رو، بهترین راهکار برای تجاری سازی موفق فناوری، ایجاد تیمی متشکل از چهار شخصیت مختلف با ویژگی های فوق می باشد: این چهار شخصیت عبارتند از مخترع/نوآور، سرمایه گذار، فناور و کارآفرین.این مقاله ضمن بررسی تعاریف و مفاهیم تجاری سازی، به سیزده مرحله در فرایند تجاری سازی -از ایده پردازی تا توسعه موفقیت و رشد- اشاره می کند. در ادامه تشکیل تیم نوآوری را به عنوان یکی از راهکارهای موفقیت تجاری سازی پیشنهاد داده و به بیان ویژگی های تیم نوآوری و اعضای آن و نقش آنها در مراحل مختلف تجاری سازی می پردازد. در پایان مقاله نیز به منظور دستیابی به دستاوردهای بیشتر و بهتر در حوزه تجاری سازی، با توجه به شرایط موجود کشور پیشنهاداتی ارائه شده است.

در زمینه کسب و کارهای دانش بنیان کمتر پژوهش کاربردی انجام شده است. از طرفی با شناسایی عوامل کلیدی موفقیت در ایجاد و توسعه کسب و کارهای دانش بنیان می توان بسترهای لازم را برای ایجاد و توسعه این شرکت ها شناسایی کرده و در راستای پیاده سازی آنها گام برداشت. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، شناسایی و اولویت بندی فعالیت های کلیدی قابل اجرا توسط دولت در راستای کمک به بهبود روند ایجاد و توسعه کسب و کارهای دانش بنیان می باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات، توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش، همه شرکت های دانش بنیان مستقر در مراکز رشد و پارک های علم و فناوری دانشگاه های شهر تهران است. از پرسشنامه برای جمع آوری داده های مورد نیاز در این پژوهش استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون خی-دو و برای رتبه بندی شاخص ها از تحلیل واریانس فریدمن استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر اهمیت زیاد نقش دولت در کمک به بهبود روند ایجاد و توسعه کسب و کارهای دانش بنیان است که این مهم از طریق فعالیت هایی که در صدر آنها حمایت های مالی دولت قرار دارد، امکان پذیر می باشد. از این رو می توان گفت دولت باید در این راستا اقدامات گسترده ای را آغاز کند و این امر مورد توجه مسوولین دولتی ذیربط قرار گیرد. در پایان نیز پیشنهاداتی بر اساس نتایج این پژوهش ارائه گردیده است.

امروزه مدیریت فناوری یکی از مهمترین عوامل در بهبود و توسعه تولید کالا و خدمات می باشد. در سال های اخیر به دلیل شتاب در پیشرفت علمی، بسیاری از کشورها شروع به انتقال فناوری نموده اند. هدف این تحقیق مقایسه تطبیقی میزان به کارگیری عوامل موثر بر انتقال فناوری است. با توجه به نتایج عوامل کلیدی شناسایی شده در فرایند انتقال فناوری، الگویی جهت به کارگیری عوامل موثر بر انتقال فناوری در صنعت فولاد کشور تدوین شده است. اهدافی که در این تحقیق دنبال شده این است که انتقال فناوری در صنعت فولاد کشور تا چه اندازه منطبق بر عوامل موثر بوده است. با استفاده از نظر خبرگان در رابطه با میزان اهمیت هر یک از عوامل موثر بر انتقال فناوری و بهره گیری از تکنیکهای MCDM به رتبه بندی و اولویت بندی هر یک از عوامل موثر شناسایی شده پرداخته شده است. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه برای تحلیل و پردازش داده ها استفاده شده است و پایایی و روایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ 0.950 به دست آمده است که نشان دهنده پایایی و روایی پرسشنامه می باشد. برای انجام تحلیل های آماری از روش های آمار توصیفی و آزمون t تک نمونه ای، آزمون t زوجی و آزمون مقایسه میانگین استفاده شده که همه موارد توسط نرم افزار SPSS آنالیز شده است. در نهایت بر اساس الگوی پیشنهادی و نتایج ارزیابی ها و تحلیل ها، پیشنهادهایی برای بهبود و موفقیت و اثر بخشی پروژه های انتقال فناوری در ایران ارائه گردیده است.

استقرار هر عنصر شهری در موقعیت مکانی از سطح شهر، تابع اصول و قواعد خاصی است که در صورت رعایت شدن، به موفقیت و کارآیی عملکردی آن عنصر در همان مکان مشخص خواهد انجامید. در این زمینه، انتخاب مکان مناسب برای استقرار خوشه های علم و فناوری به عنوان یکی از عناصر متمایز شهری به دلیل در بر گرفتن منظومه ای انبوه از امکانات علمی، صنعتی، تولیدی، آزمایشگاهی، تحقیقاتی، زیرساخت ها و محیط های ارتباطی، نهادها و موسسات، افراد و اطلاعات که با تکیه بر خلاقیت ها و نوآوری ها در یک گستره جغرافیایی مستقرند، دارای اهمیت زیادی است. از این رو، تحقیق حاضر با هدف پیدا کردن مناسب ترین مکان برای استقرار خوشه علم و فناوری یزد انجام شده است. در این راستا، پس از بررسی تجارب جهانی و بررسی ضوابط و مقررات و اسناد بالا دستی، الزامات و بایسته های مکان یابی خوشه ها شناسایی شد. سپس، پارامترهای موثر در دو سطح شاخص های اصلی و زیر شاخص ها مطابق با روش تحلیل سلسله مراتبی دسته بندی شد. در ادامه، اطلاعات دریافتی برگرفته از نظرات خبرگان، مدیران و متخصصان در تعیین ضریب اهمیت شاخص ها، توسط نرم افزار سوپر دیسیژن تحلیل و وزن شاخص ها مشخص گردید. در گام بعدی تصویر ماهواره ای محدوده مورد مطالعه تهیه و با بهره گیری از سامانه اطلاعات مکانی نسبت به آماده سازی لایه های اطلاعاتی بر اساس الزامات برخاسته از نتایج پرسشنامه و مصاحبه های تخصصی اقدام شد. برای دستیابی به نقشه نهایی که از همپوشانی نقشه های وزن دار به دست می آید، ابتدا اهمیت لایه های اطلاعاتی از بعد فاصله مشخص و سپس از روش هم پوشانی لایه ها مکان مناسب برای استقرار خوشه علم و فناوری یزد پیشنهاد گردید.