مجله به زراعی نهال و بذر (نهال و بذر)
سال:1392 | دوره:29-2 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

سن معمولی گندم با نام علمی Eurygaster integriceps Put. از آفات مهم غلات به ویژه گندم و جو در ایران است که علاوه بر خسارت کمی و کاهش عملکرد، باعث افت شدید کیفیت نانوایی گندم می شود. در این تحقیق برای بررسی میزان افت کیفیت نانوایی گندم در اثر سن زدگی، 10 رقم گندم نان تجارتی کشور با کیفیت نانوایی مختلف انتخاب شد. از هرکدام از آنها یک نمونه بذر ده کیلوگرمی از مزارع سن زده کشور (مزارع کشاورزان استانهای تهران، همدان، یزد و آذربایجان شرقی) جمع آوری شد. از هر نمونه تمام دانه های سن زده جدا و سپس با استفاده از این دانه های سن زده بطور مصنوعی تعداد 8 زیر نمونه 100 گرمی با درصدهای مختلف سن زدگی آماده گردید. این زیر نمونه ها که براساس تجربیات و مطالعات گذشته انتخاب شدند، عبارت بودند از: بدون سن زدگی، %05، %1، %1.5، %2، %3، %4، %5 سن زدگی. این زیر نمونه ها برای هر رقم در چهار تکرار تهیه شد. علاوه بر نمونه های 5-0 درصدی، یک نمونه %10 نیز در دو تکرار برای هر رقم تهیه و نسبت به اندازه گیری شاخص های کیفیت نانوایی کلیه نمونه ها اقدام گردید. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که از نظر صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری بین ارقام وجود دارد ولی تفاوت معنی دار بین درصدهای مختلف سن زدگی (صفر تا 5 درصد سن زدگی) و اثر متقابل آن با ارقام دیده نشد. در حالیکه در سن زدگی بالای %5 افت شدیدی در شاخص های کیفیت نانوایی از جمله درصد پروتئین، حجم رسوب زلنی، حجم رسوب SDS و درصد گلوتن مرطوب مشاهده گردید. میزان کاهش شاخص های مورد بررسی در دامنه سن زدگی 10-5 درصد ارتباط مستقیمی با کیفیت نانوایی ارقام نشان داد. بطوریکه هرچه کیفیت نانوایی ارقام بالاتر بود کاهش شدیدتری در شاخص های کیفیت در اثر سن زدگی بالای %5 مشاهده شد.

به منظور تعیین اثر میزان مصرف بذر و نیتروژن که از عوامل مهم و تاثیرگذار بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه کلزا هستند آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آبادغرب به مدت دو سال زراعی 87-1386 و 88-1387 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل میزان مصرف بذر در چهار سطح شامل 4، 6، 8 و 10 کیلوگرم در هکتار و میزان مصرف نیتروژن در پنج سطح شامل صفر، 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع اوره بودند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه تحت تاثیر میزان مصرف بذر قرار گرفت و با افزایش میزان مصرف بذر افزایش یافت، بطوریکه سطوح میزان مصرف بذر ده و چهار کیلوگرم در هکتار با 5391 و 4041 کیلوگرم در هکتار به ترتیب دارای بیشترین و کمترین عملکرد دانه بودند. افزایش میزان مصرف بذر باعث کاهش معنی دار تعداد شاخه فرعی در گیاه، تعداد خورجین در گیاه و افزایش ارتفاع گیاه شد. با افزایش میزان مصرف نیتروژن نیز عملکرد دانه افزایش یافت به طوری که با مصرف 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن با تولید 5392 کیلوگرم دانه در هکتار بیشترین عملکرد دانه بدست آمد و کمترین میزان مصرف نیتروژن نیز با تولید4257 کیلوگرم کمترین میزان عملکرد دانه را تولید کرد. نتایج نشان داد که درصد روغن دانه تحت تاثیر میزان بذر و سطوح کود نیتروژن مورد استفاده قرار نگرفت.

تنش سرما یکی از مهم ترین عوامل محیطی است که باعث کاهش عملکرد سیب زمینی در کشت پاییزه در مناطق نیمه گرمسیری ایران می شود. به منظور بررسی امکان کاهش خسارت تنش سرما آزمایشی در سال های 1389 و 1390 بصورت استریپ فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه عامل: تاریخ کاشت در چهار سطح (20 شهریور، 30 شهریور، 9 مهر و 19 مهر)، ارقام در چهار سطح (سانته، راموس، اوشینا و آریندا) و آنتی فریز طبیعی در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد) با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت اجراء گردید. در طول دوره رشد برخی صفات فیزیولوژیک شامل شاخص سطح برگ، درصد ماده خشک، پرولین و عملکرد غده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر آنتی فریز، رقم و تاریخ کاشت و اثر متقابل آن ها بر عملکردکل، شاخص سطح برگ، میزان پرولین و درصد ماده خشک غده در سطح احتمال 5% معنی دار بود. بیشترین ماده خشک غده (18%) مربوط به تاریخ کاشت سوم در رقم سانته و تحت تاثیر کاربرد آنتی فریز بود که نسبت به تیمار شاهد به میزان %1.2 افزایش نشان داد. بیشترین میزان تجمع پرولین در تاریخ کاشت سوم در رقم راموس و کاربرد آنتی فریز مشاهده شد که نسبت به عدم مصرف آن %19.5 افزایش پیدا کرد. بیشترین شاخص سطح برگ (4.47) مربوط به تاریخ کاشت اول و رقم آریندا بود که به میزان %16.7 نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. بیشترین عملکرد غده (26.7 تن در هکتار) به رقم سانته تحت تاثیر کاربرد آنتی فریز در تاریخ کاشت دوم تعلق داشت و کمترین عملکرد غده (6.2 تن در هکتار) در رقم راموس در تاریخ کاشت اول و بدون استفاده از آنتی فریز به دست آمد. با توجه به نتایج فوق در تاریخ کاشت دوم امکان مواجهه با تنش سرما کاهش یافت و با کاربرد آنتی فریز و استفاده از رقم سانته، به عنوان سازگارترین رقم، تحمل گیاه به شرایط تنش سرما افزایش پیدا کرد. بنابراین این ترکیب تیماری بیشترین عملکرد غده و کمترین احتمال خطر مواجهه با تنش سرما در شرایط کشت پاییزه سیب زمینی در اقلیم نیمه گرمسیری جیرفت را داشت.

به منظور بررسی روند تغییرات عملکرد دانه، شاخص های رشد، کربوهیدرات های محلول ساقه و دمای سایه انداز در 15 رقم گندم نان بهاره که طی سال های 87-1330 معرفی شده اند، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 91-1390 در مزرعه به نژادی بخش تحقیقات غلات موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. نتایج نشان داد که روند تغییرات عملکرد دانه طی این سال ها افزایشی بود و 35 کیلوگرم در هکتار در هر سال بود. در بین ارقام گندم، بیشترین میانگین عملکرد (5.38 تن در هکتار) به رقم پارسی و کمترین آن (2.81 تن در هکتار) به رقم شعله تعلق داشت. تجزیه واریانس داده ها نشان داد سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و شاخص سطح برگ در ارقام مختلف در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی دار داشتند. ارقام جدید در مقایسه با رقم های قدیمی، زودتر به شاخص سطح برگ حداکثر رسیدند. همچنین ارقام جدید توانستند حداکثر شاخص سطح برگ را برای مدت زمان بیشتری حفظ کنند. کربوهیدرات های محلول ساقه در میانگره اول و دوم در بیشتر ارقام در 14 روز پس از گرده افشانی ذخیره شد و سپس به دانه های در حال رشد انتقال یافت. مقدار کربوهیدرات های ذخیره شده در میانگره دوم بیشتر از میانگره اول بود. دمای سایه انداز در مرحله گرده افشانی در رقم های جدید نسبت به ارقام قدیمی تر گندم نان بهاره خنک تر بود.

ذرت شیرین با داشتن طول دوره رشد کوتاه می تواند در سال چند بار پی درپی کشت شود و به عنوان محصول سودآور در تناوب با خیار در گلخانه قرار گیرد. آزمایشی با استفاده از کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در دو سال زراعی (88-1387 و 89-1388) در گلخانه های مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت به اجرا در آمد. تاریخ کاشت به عنوان کرت اصلی در سه سطح شامل: 10، 20 و 30 مرداد و پنج هیبرید ذرت شیرین و فوق شیرین شامل هیبریدهای Chase، Temptation، Basin، Challenger و Obsession به عنوان کرت های فرعی مورد بررسی قرار گرفتند (کشت اول). در کشت متوالی دوم که زیر پوشش مسقف پلاستیکی گلخانه انجام گرفت کرت های اصلی تاریخ های کاشت 23 مهر، 10 و 22 آبان و کرت های فرعی همان ارقام ذرت شیرین و فوق شیرین قبلی بودند. در کشت متوالی سوم که کشت آن در زیر پوشش مسقف پلاستیکی گلخانه انجام شد، تاریخ های کاشت 25 دی، 11 بهمن و 3 اسفند بعنوان کرت های اصلی و ارقام ذرت شیرین و فوق شیرین همان ارقام قبلی بودند. در این کشت (کشت متوالی سوم) ذرت شیرین قسمتی از دوره رشد خود را در هوای آزاد پس از برداشتن پلاستیک ها به اتمام رسانید. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد بلال (24.06 تن در هکتار) از تاریخ 30 مرداد به دست آمد. در کشت متوالی دوم بالاترین عملکرد بلال (24.79 تن در هکتار) از تاریخ 23 مهر و کمترین (17.69 تن در هکتار) از تاریخ کاشت 22 آبان حاصل شد. بالاترین عملکرد بلال (22.13 تن در هکتار) از هیبرید Challenger به دست آمد. در کشت متوالی سوم بالاترین عملکرد بلال (18.5 تن در هکتار) از تاریخ کاشت 25 دی بدست آمد و هیبرید Obsession بیشترین عملکرد (18.11 تن در هکتار) را در میان هیبریدهای ذرت شیرین و فوق شیرین داشت. در نهایت برای کشت اول، تاریخ کاشت 30 مرداد و کلیه ارقام ذرت شیرین و برای کشت متوالی دوم، تاریخ کاشت 23 مهر و رقم Basin (با عملکرد علوفه 21.39 تن در هکتار) و Obsession (با عملکرد علوفه 22.74 تن در هکتار که در زمستان با اهمیت است) و در بررسی کشت متوالی سوم تاریخ کشت 25 دی و 11 بهمن با ارقام Obsession و Temptation قابل توصیه می باشند.

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی 18 ژنوتیپ گندم دوروم این بررسی طی دو سال زراعی 89-1388 و 90-1389 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو شرایط آبیاری تکمیلی و خشکی (دیم) در ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی دیم گچساران اجرا گردید. تجزیه واریانس داده ها برای دو سال نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه تفاوت معنی داری در سطح احتمال 1% داشتند. ژنوتیپ شماره 6  (GA//2*CHEN/ALTAR84)با منشا سیمیت (CIMMYT) از نظر عملکرد دانه در دو محیط و کلیه شاخص ها در هر دو سال بعنوان برترین ژنوتیپ شناخته شد. شاخص های GMP، MP، STI، K1STI و K2STI با توجه به همبستگی مثبت و معنی داری که با عملکرد دانه در دو محیط و سایر شاخص ها، بجز SSI، TOL، GOL و YSI داشتند؛ شاخص های مناسبی برای شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش معرفی شدند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که دو مولفه اول حدود 99% تغییرات متغیرهای اولیه را توضیح دادند. مولفه اول با بیشترین توضیح از تغییرات مولفه پتانسیل عملکرد و مولفه دوم مولفه اندازه گیری تحمل به تنش نام گرفتند.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بذر بر صفات زراعی، عملکرد دانه و شاخص برداشت سه رقم جو آزمایشی در دو سال زراعی 89-1388 و 90-1389 به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد اجرا گردید. کرت های اصلی شامل سه تاریخ کاشت (12 آبان، 29 آبان و 15 آذر) و کرت های فرعی شامل ارقام جو (نصرت، یوسف و فجر 30) و تراکم کاشت (350، 400 و 450 بذر در مترمربع) بصورت فاکتوریل بودند. در طول دوره رشد صفات مختلف شامل تعداد روز تا پنجه زنی، تعداد روز تا ساقه رفتن، تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، ارتفاع گیاه، طول سنبله، عملکرد دانه و شاخص برداشت یادداشت برداری و مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر ارتفاع گیاه و عملکرد دانه معنی دار شد. بین ارقام نیز از لحاظ طول سنبله، ارتفاع گیاه و عملکرد دانه تفاوت معنی داری مشاهده شد. ولی اثر تراکم کاشت بر صفات مورد نظر معنی دار نبود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد دانه به تاریخ کاشت 12 آبان (6224.7 کیلوگرم در هکتار)، رقم نصرت (5868.3 کیلوگرم در هکتار) و تراکم 400 بوته در مترمربع (5538.1 کیلوگرم در هکتار و بدون اختلاف معنی دار با سایر تیمارهای تراکم بذر) تعلق داشت. کمترین میانگین عملکرد دانه نیز در تاریخ کاشت 15 آذر (4368.6 کیلوگرم در هکتار)، رقم یوسف (4930.5 کیلوگرم در هکتار) و تراکم بذر 350 دانه در مترمربع (5341.8 کیلوگرم در هکتار و بدون اختلاف معنی دار با سایر تیمارهای تراکم بذر) مشاهده شد. با توجه به مقایسه میانگین اثر متقابل رقم × تراکم بذر، رقم نصرت با تراکم بذر 400 بوته در مترمربع در تاریخ کاشت 12 آبان بیشترین عملکرد دانه (7260.7 کیلوگرم در هکتار) را تولید کرد.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف نیتروژن بر روی خصوصیات رشد، زیست توده، عملکرد دانه، عملکرد قند قابل تخمیر و عملکرد اتانول گیاهی ژنوتیپ های مختلف سورگوم این پژوهش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشکده زراعت موسسه تحقیقات کشاورزی هندوستان واقع در دهلی نو انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل دو عامل الف) نیتروژن در 4 سطح (0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) در کرت های اصلی و ب) ژنوتیپ های سورگوم شیرین شامل واریته های SSV 84، RSSV9 و هیبرید CSH 22 SS در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد اثر سطوح مختلف نیتروژن و ژنوتیپ های سورگوم شیرین بر ارتفاع گیاه، شاخص سطح برگ، عملکرد ماده خشک، عملکرد علوفه، عملکرد عصاره ساقه، درصد بریکس، قند قابل تخمیر و اتانول گیاهی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بالاترین مقادیر صفات مذکور با مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد. از بین ژنوتیپ های سورگوم مورد بررسی هیبرید CSH 22 SS بیشترین عملکرد ماده تر، عملکرد ماده خشک، عملکرد دانه و عملکرد علوفه را با میانگین به ترتیب 98.71، 24.64، 2.48، 16.84 تن در هکتار تولید کرد. ضمن اینکه بیشترین عملکرد عصاره ساقه، عملکرد قند قابل تخمیر و عملکرد اتانول گیاهی به ترتیب با میانگین های 49.99 و 4.59 و 2.61 کیلولیتر در هکتار نیز مربوط به هیبرید CSH 22 SS بود. برتری پارامترهای رشد نظیر ارتفاع گیاه و شاخص سطح برگ در هیبرید CSH 22 SS نسبت به سایر ژنوتیپ های مورد بررسی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل نیتروژن × ژنوتیپ برای تمام صفات مورد بررسی، بجز در صد بریکس، معنی دار بود. هیبرید CSH 22 SS به طور معنی داری نسبت به مصرف نیتروژن تا سطح 150 کیلوگرم در هکتار واکنش مثبت نشان داد، در حالی که در مورد واریته های RSSV9 و SSV84 این اثرپذیری مثبت تنها تا سطح 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار معنی دار بود. با توجه به نتایج حاصل از این بررسی، مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و استفاده از هیبرید CSH 22 SS به منظور بهبود رشد و افزایش عملکرد اتانول گیاهی، دانه و علوفه سورگوم شیرین برترین تیمار بود و برای منطقه موردنظر توصیه شد.

از عوامل مهم در کمیت و کیفیت بذر پیاز مدیریت مطلوب مزرعه تولید بذر، شناسایی تراکم مطلوب و اندازه های مناسب سوخ های مادری می باشد. به همین منظور این پژوهش با هدف بررسی اثر قطر سوخ و فاصله کاشت سوخ روی ردیف در تولید بذر پیاز جمعیت اصلاح شده سفید نیشابور در ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور در سالهای 1390 و 1391 به مدت دو سال زراعی مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. قطر مختلف سوخ (3 الی 5، 5.1 الی 7 و 7.1 الی 9 سانتی متر) و سه فاصله سوخ روی ردیف (10، 20 و 30 سانتی متر) بعنوان دو عامل آزمایشی بررسی شدند. نتایج نشان داد با افزایش قطر سوخ های کشت شده (7.1 الی 9 سانتی متر) و کاهش فاصله سوخ (10 سانتی متر) بر روی ردیف، عملکرد بذر در پیاز رقم سفید نیشابور افزایش یافت (2011 کیلوگرم در هکتار). درصد و سرعت جوانه زنی بذرهای تولیدشده نشان داد سوخ های بزرگ تر (7.1 الی 9 سانتی متر)که در فاصله ردیف های 30 سانتی متر از یکدیگر کشت شدند از سرعت جوانه زنی بیشتری برخوردار بودند.

به منظور بررسی اثر گیاهان پوششی بر وزن خشک علف های هرز و عملکرد دانه گندم رقم چمران آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1389-1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد اجراء گردید. تیمارهای آزمایش شامل گیاهان پوششی: ماش، شبدر و آیش بودند که یک فصل زراعی قبل از گندم کشت و در اواسط گلدهی در زمین برگردانده شدند و در فصل زراعی بعد کشت گندم انجام شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر تیمارهای گیاهان پوششی بر وزن خشک علف های هرز در سه مرحله ساقه دهی، ظهور سنبله و رسیدگی فیزیولوژیکی گندم و همچنین بر روی تعداد سنبله در مترمربع و تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی دار بود. بطور کلی نتایج نشان داد که گیاه پوششی ماش ضمن کنترل موثر وزن خشک علف های هرز در زراعت گندم باعث افزایش تعداد سنبله (148 سنبله در مترمربع)، افزایش تعداد دانه در سنبله به (8 دانه در سنبله) و در نهایت موجب افزایش عملکرد دانه گندم (1.341 تن در هکتار) نسبت به تیمار آیش شد. بنابراین می توان استفاده از گیاه پوششی ماش را به عنوان یک عامل موثر در مدیریت زراعی گندم برای مدیریت علف های هرز و افزایش عملکرد دانه گندم رقم چمران در نظر گرفت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.