مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1389 | دوره:16 | شماره:4 (پیاپی 63) |تعداد مقالات:14

هدف: هدف این پژوهش، بررسی روایی، پایایی و ساختار عاملی پرسش نامه راهبردهای کنترل تفکر بود که توسط ولز و دیویس ساخته شده است.روش: در این پژوهش توصیفی، 472 نفر از دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه ارومیه به صورت تصادفی انتخاب شدند و پرسش نامه کنترل تفکر روی آنها اجرا شد. جهت تعیین پایایی و روایی پرسش نامه، آزمون آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی تاییدی به کار رفت. از روش اخیر برای آزمون دو مدل یک عاملی و دوعاملی استفاده شد.یافته ها: پایایی به دست آمده برای مولفه های پنج گانه بین0.62  و0.73  قرار گرفتند حاکی از پایایی نسبتا پایین مقیاس است. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که مولفه های نگرانی و خو دتنبیهی روی یک عامل و ارزیابی مجدد، پرت کردن حواس و راهبردهای اجتماعی روی عامل دیگر بار می گیرند. بنابراین، پرسش نامه فوق دو گروه راهبرد کنترل تفکر بدکارکرد یا ناسازگارانه و کارکردی یا سازگارانه را دربر گرفته و می سنجد. مجذور خی به دست آمده برای برازش مدل دوعاملی (651.82) در مقایسه به مجذور خی مدل یک عاملی (1169.10) کوچک تر بود، از این رو، مدل نخست مدل مناسب تری به شمار می رود. در سایر شاخص های نیکویی – برازش مانند GFI (0.91)،AGFI  (0.88)، AIC (445.87)، CFI (0.90) و ANFI (0.95) نیز مدل دوعاملی از نظر مقدار به شاخص های استاندارد مربوطه نزدیکتر بود.نتیجه گیری: نتایج حاصل، یافته های برخی پژوهش های پیشین درباره ساختار دوعاملی و پنج مولفه ای پرسش نامه کنترل تفکر را تکرار کردند. اما با توجه به نامناسب بودن بار عاملی برخی سوال ها و پایین بودن نسبی ضرایب پایایی، لازم است این پرسش نامه مورد تجدیدنظر قرار گیرد.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی نقش متغیرهای جمعیت شناختی و سلامت روان به عنوان متغیر پیش بین بدرفتاری شدن با مراجعه کنندگان به کلانتری ها و دادگاه خانواده تهران بود.روش: پرسش نامه های جمعیت شناختی، همسرآزاری و چک لیست علایم نود سوالی تجدیدنظر شده (SCL-90-R) بر روی افراد نمونه اجرا شد. افراد نمونه به شیوه نمونه گیری خوشه ای و در دسترس از 49 کلانتری سطح شهر تهران و دادگاه خانواده با احتساب حجم نمونه 450 نفر انتخاب شدند. اطلاعات به دست آمده با استفاده از تحلیل رگرسیون چندمتغیره و تحلیل واریانس رگرسیون تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: نتایج نشان داد که متغیرهای جمعیت شناختی بارداری، سن و تحصیلات پایین، تعداد بالای فرزندان، اعتیاد، بیکاری همسر و ابتلا به مشکلات روانپزشکی به عنوان متغیر پیش بین در تجربه انواع بدرفتاری ها (جسمی، جنسی و عاطفی) مطرح هستند (P<0.01)؛ به علاوه بارداری، تحصیلات و سن پایین و بی کاری زن و نیز تعداد بالای فرزندان پیش بینی کننده این هستند که فرد انواع بدرفتاری ها را در حد شدیدی تجربه می کند.نتیجه گیری: شناخت عوامل موثر در بروز همسرآزاری می تواند به طراحی برنامه های هدفمندتری جهت کاهش و پیش گیری از آن کمک نماید.

هدف: هدف اساسی این پژوهش، کشف سازوکار های زیرساز اضطراب در نظریه ولز می باشد. این کار از راه بررسی رابطه انواع فراشناخت در نظریه نلسون و نارنس با اضطراب فراشناختی در نظریه ولز امکان پذیر است. از این رو، در گام نخست این پژوهش، رابطه بین اضطراب فراشناختی و قضاوت یادگیری آنی و تاخیریافته که از انواع سازوکار های نظارتی فراشناختی است، بررسی می شود.روش: جامعه این پژوهش، دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشند که از بین آن ها 290 نفر دانشجو (146 مرد و 144 زن) به صورت داوطلب و در دسترس، با استفاده از آزمون قضاوت یادگیری و پرسش نامه افکار اضطرابی ارزیابی شدند. برای تحلیل داده ها از همبستگی و رگرسیون گام به گام استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که قضاوت یادگیری آنی و تاخیریافته با نمره کلی اضطراب فراشناختی و تمامی زیرمقیاس های آن، همبستگی مثبت معنادار از 0.15 تا 021 دارد. تحلیل رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که زیرمقیاس نگرانی اجتماعی می تواند به ترتیب 4.4% و 3.9% از واریانس قضاوت یادگیری آنی و تاخیریافته را تبیین کند. با این حال این همبستگی ها ضعیف و درصد تبیین شده نیز بسیار کم است.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که قضاوت یادگیری، آن مکانیزم معیوبی که ولز در نظریه خود بدان اشاره می کند نیست و احتمالا انواع دیگر فراشناخت در این زمینه سهیم هستند.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی کارآیی طرح واره درمانی در درمان زنان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر انجام شد.روش: سه نفر از زنان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر بر اساس مصاحبه بالینی ساختاریافته برای اختلال های محور یک DSM-IV انتخاب شدند. از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد و آزمودنی ها پس از احراز شرایط درمان، وارد فرآیند درمان شدند. در این پژوهش از طرح تجربی تک موردی از نوع چندخط پایه استفاده شد. طرح واره درمانی به مدت 20 جلسه هفتگی به کار گرفته شد و مرحله پی گیری نیز، سه ماه پس از پایان درمان دنبال شد. پرسش نامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا (PSWQ)، پرسش نامه حوزه های نگرانی(WDQ)  و پرسش نامه طرح واره یانگ (YSQ) برای مراجعان به کار گرفته شد.یافته ها: نتایج نشان داد که اثر طرح واره درمانی بر آماج های درمان معنادار است.نتیجه گیری: طرح واره درمانی در درمان اختلال اضطراب فراگیر زنان از کارآیی لازم برخوردار است.

هدف: گرچه اثرات منفی علایم افسردگی پس از سکته قلبی بر پیش آگهی بیماری قلبی شناخته شده است، رابطه بین روش های مقابله و بروز علایم افسردگی پس از سکته قلبی به خوبی روشن نیست. هدف این مطالعه تعیین رابطه سبک های مقابله ای و علایم افسردگی پس از سکته قلبی بود.روش: در یک مطالعه مقطعی 100 بیمار که با تشخیص قطعی انفارکتوس میوکارد در یکی از بیمارستان های مجهز به واحد مراقبت قلبی  (CCU)شهر اصفهان طی پاییز سال 1385 بستری شده بودند، به روش نمونه گیری در دسترس بر اساس معیارهای ورود و خروج انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مقیاس سبک های مقابله ای جالویس، مقیاس اضطراب و افسردگی بیمارستان و پرسش نامه حمایت اجتماعی نوربک گردآوری شد.یافته ها: 31% از بیماران دارای علایم افسردگی بودند. یافته های تحلیل کوواریانس چندمتغیری تفاوت معناداری بین دو گروه بیمار با علایم افسردگی و بدون علایم افسردگی در سبک های مقابله ای (F=2.185, P<0.05) نشان داد. هم چنین در تحلیل کوواریانس تفاوت معناداری بین دو گروه در سبک های مقابله ای خوش بینانه (P=0.05، F=3.754) و حمایت جوینده (P=0.019، F=5.66) مشاهده شد. تفاوت معناداری بین دو گروه در سایر سبک های مقابله ای وجود نداشت.نتیجه گیری: احتمالا تمایل کمتر به مقابله خوش بینانه در رویارویی با حوادث زندگی، یکی از معادل های ناامیدی در نظریه اسنادی در تبیین افسردگی است. بررسی تحلیل مسیر سه بعد سبک مقابله ای، سبک شناختی و بروز علایم افسردگی در یک مطالعه آینده نگر پیشنهاد می گردد.

هدف: هدف از این پژوهش ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای سنجش بخشودگی بین فردی بود که متناسب با ویژگی های فرهنگی - اجتماعی ایران باشد.روش: نمونه پژوهش شامل400  نفر (237 زن و 163 مرد) از دانشجویان دانشگاه های اهواز بود که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از مقیاس بخشودگی خانوادگی پولارد و همکاران، مقیاس پرخاشگری زاهدی فر و همکاران و خرده مقیاس توافق پذیری فرم کوتاه پرسش نامه شخصیتی نئو استفاده شد. داده ها با روش همبستگی ساده و رگرسیون چندمتغیری گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: نتایج تحلیل عاملی نشان داد که مقیاس بخشودگی بین فردی، از سه عامل تشکیل شده است، به طوری که از کل 25 ماده مقیاس، 12 ماده بر روی عامل اول (ارتباط مجدد و کنترل انتقام جویی)، شش ماده بر روی عامل دوم (کنترل رنجش) و هفت ماده بر روی عامل سوم (درک و فهم واقع بینانه) قرار گرفته است.نتیجه گیری: مقیاس بخشودگی بین فردی دارای اعتبار و پایایی مطلوبی جهت سنجش این ویژگی در بین جمعیت دانشجویی می باشد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی روایی سازه و پایایی مقیاس بازبینی شده فارسی کمرویی در بین دانشجویان انجام شد.روش: 182 دانشجو از بین پنج دانشکده دانشگاه شهید چمران، به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند و مقیاس بازبینی شده چیک - بریگز (1990) و پرسش نامه عزت نفس روزنبرگ (1965) را پر نمودند. برای بررسی پایایی مقیاس کمرویی از ضریب آلفای کرونباخ و برای بررسی روایی سازه آن از روایی افتراقی و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد.یافته ها: ضریب آلفای کرونباخ مقیاس 14 ماده ای در کل نمونه و در عامل های سه گانه، از 0.18 تا 0.67 بود. ضرایب همبستگی بین هر یک از ماده های مقیاس و نمره کل ماده ها بین 0.10 تا 0.60 متغیر و همگی (به جز ماده 12) در سطح P<0.0001 معنادار بود. ضریب روایی افتراقی بین این مقیاس و مقیاس عزت نفس روزنبرگ در کل نمونه 0.23- و در سطح P<0.002 معنادار بود. نتایج تحلیل عامل اکتشافی (تحلیل مولفه های اصلی) سه عامل کمبود قاطعیت و نداشتن اعتماد به نفس، پریشانی و دوری گزینی اجتماعی، و گستره کمرویی در ارتباط با افراد ناآشنا را نشان داد. هم چنین تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که هر دو الگوی یک عاملی و دوعاملی با دو اصلاح، برازنده داده ها هستند و مدل سه عاملی نسبت به مدل های یک و دوعاملی بهترین، باصرفه ترین و برازنده ترین الگوی داده ها است.نتیجه گیری: با توجه به پایایی و روایی مناسب مقیاس کمرویی، می توان از آن برای اندازه گیری میزان کمرویی استفاده کرد.

هدف: این مطالعه به عنوان بخشی از پروژه سنجش عدالت در شهر تهران انجام گردید. از آنجا که برنامه ریزی دقیق به منظور ارایه خدمات بهداشت روان در استان تهران، نیازمند اطلاعات پایه و اساسی در این زمینه است، این مطالعه با هدف بررسی وضعیت سلامت روان افراد 15 ساله و بالاتر شهر تهران انجام گردید.روش: این پژوهش، که مطالعه توصیفی - مقطعی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه شهروندان تحت پوشش مناطق 22 گانه شهرداری تهران بود. نمونه مورد مطالعه به شیوه تصادفی خوشه ای منظم از بین خانوارهای ساکن در این مناطق انتخاب شد. در مجموع 19370 نفر (7705 مرد و 11665 زن) پرسش نامه 28 سوالی سلامت عمومی (GHQ-28) را به منظور بررسی وضعیت سلامت روان تکمیل نمودند. کلیه اطلاعات پرسش نامه ها توسط کارشناسان آموزش دیده مراکز بهداشت مناطق، تکمیل و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: 34.2 درصد افراد 15 ساله و بالاتر، مشکوک به اختلال روانی بودند ( 37.9درصد زنان و 28.6 درصد مردان). زنان 1.3 برابر مردان در خطر ابتلا به اختلالات روانی قرار داشتند. خطر ابتلا به بیماری روانی با بالا رفتن سن افزایش داشت و در افراد مطلقه و بیوه 1.5 برابر افراد متاهل و مجرد بود. بالاترین خطر ابتلا به بیماری های روانی به مردان بی کار و زنان خانه دار تعلق داشت. بالاترین درصد پاسخ مثبت به سوالات پرسش نامه سلامت عمومی، مربوط به خوب و سرحال نبودن، عصبی و بداخلاق بودن، دلهره و دلشوره، ناتوانی در وقت گذاشتن در کارها و احساس ناامیدی و مشکل خواب و غمگینی بود. علایم اضطراب و جسمانی سازی نسبت به علایم افسردگی و اختلال عملکرد اجتماعی شایع تر بودند.نتیجه گیری: برآورد می شود که حدود دو میلیون نفر در شهر تهران نیازمند خدمات بهداشت روان هستند. کافی نبودن تعداد روانپزشک و تخت های روانپزشکی، ضرورت نیروی انسانی کارآمد و امکانات و تسهیلات مناسب جهت ارایه خدمات بهداشت روان به ساکنان شهر تهران را طلب می کند و برگزاری کارگاه های آموزش مهارت های زندگی برای افراد جامعه به منظور مقابله با موقعیت های استرس زا در مناطق شهری را پیشنهاد می نماید.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی شیوع مشکلات روانپزشکی و علت مراجعه مبتلایان در مراکز بهداشتی درمانی منطقه 17 تهران می باشد. هم چنین این مساله بررسی شد که وجود شکایات مشخص روانپزشکی یا گزارش سابقه بیماری روانپزشکی توسط خود فرد تا چه حد می تواند پیش بینی کننده وجود مشکل روانپزشکی در مراجعان به این مراکز باشد.روش: این مطالعه که بررسی مقطعی و توصیفی بود. دو مرکز بهداشتی درمانی در منطقه 17 تهران به طور تصادفی از بین مراکز این منطقه انتخاب شدند. مراجعه کنندگان به درمانگاه این مراکز، به صورت پیاپی وارد شده و با پرسش نامه سلامت عمومی (GHQ-28) و پرسش نامه علت و مسیر مراجعه ارزیابی شدند.یافته ها: 126 نفر وارد مطالعه شدند (54% مونث). بر اساس GHQ،42  نفر (33.3%) دچار مشکل روانپزشکی بودند. علت مراجعه تنها 11 نفر (8.7%)، شکایت مشخص روانپزشکی بود و 60 نفر (47.6%) خود را بیمار روانپزشکی می دانستند. 27 نفر (64.2%) از افرادی که بر اساس GHQ دچار نوعی مشکل روانپزشکی بودند، چه در گذشته و چه در نوبت اخیر مراجعه ای برای مشکل روانپزشکی نداشتند. حساسیت وجود شکایات روانپزشکی و گزارش سابقه بیماری روانپزشکی توسط مراجعان، برای تشخیص مشکل روانپزشکی کمتر از 70% و قدرت پیش بینی مثبت آنها کمتر از 55% بود.نتیجه گیری: مشکلات روانپزشکی در درمانگاه های عمومی شایع است، با این حال، اکثر مبتلایان هیچ مراجعه روانپزشکی ندارند. به علاوه، اتکای صرف به شکایت اصلی و اظهار خود فرد مبنی بر وجود مشکل روانپزشکی، روش مطمئنی برای غربال اختلالات روانپزشکی در مراکز مراقبت های اولیه نیست.

هدف: رابطه وسواس فکری - عملی و شخصیت اسکیزوتایپی اخیرا مورد علاقه محققین قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه فوق در نمونه های غیربالینی بود.روش: در این پژوهش همبستگی، 262 نفر به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و مورد آزمون قرار گرفتند. شرکت کننده ها به فرم الف مقیاس صفات اسکیزوتایپی (STA) و پرسش نامه پادوا (PI) پاسخ دادند.یافته ها: وسواس فکری - عملی و صفات اسکیزوتایپی در جمعیت غیربالینی، همبستگی متقابلی با یکدیگر نشان دادند. نتایج تحلیل رگرسیونی چندمتغیره نشان داد از بین مولفه های سه گانه شخصیت اسکیزوتایپی، مولفه های سوءظن پارانوئید/ اضطراب اجتماعی و هم چنین تجارب ادراکی غیرمعمول، بیشترین رابطه را با وسواس فکری - عملی دارند. از بین مولفه های چهارگانه وسواس فکری - عملی، مولفه های عدم کنترل بر فعالیت های ذهنی و آلودگی دارای قدرت پیش بینی شخصیت اسکیزوتایپی بودند.نتیجه گیری: به نظر می رسد مولفه های مشترکی بین ویژگی های وسواسی و اسکیزوتایپی وجود دارد. این یافته ها در راستای پژوهش های پیشین با نمونه های بالینی و بر اساس فرضیه طیف اضطراب - روان گسستگی تفسیر گردید.