علوم گیاهان زراعی ایران
سال:1396 | دوره:48 | شماره:4 |تعداد مقالات:28

به منظور بررسی اثر کاربرد مایکوریزا و برادی ریزوبیوم بر عملکرد سویا در سطوح مختلف نیتروژن استارتر، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در بهار و تابستان سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینای همدان انجام شد. کود استارتر در سه سطح 0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، برادی رایزوبیوم در دو سطح مصرف و عدم مصرف و مایکوریزا (Glomus mossea) نیز در دو سطح مصرف و عدم مصرف، فاکتورهای این آزمایش بودند. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، عملکرد و اجزای عملکرد دانه، عملکرد زیستی و درصد کلونیزاسیون مایکوریزایی به طور معنی داری تحت تاثیر برهمکنش عوامل مورد بررسی قرار گرفتند. بیشترین تعداد غلاف در بوته از ترکیب تیماری 30 کیلوگرم نیتروژن با برادی ریزوبیوم بدست آمد؛ همچنین هر دو کود زیستی توانستند تعداد غلاف در بوته را افزایش دهند. بیشترین وزن هزار دانه نیز از تلقیح همزمان گیاهان با برادی ریزوبیوم و مایکوریزا در عدم مصرف نیتروژن بدست آمد. مصرف 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن، کاهش 22/20 درصدی کلونیزاسیون مایکوریزایی را نسبت به عدم مصرف کود استارتر در پی داشت. مصرف همزمان برادی ریزوبیوم و مایکوریزا در سطح30 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، بیشترین عملکرد دانه (67/511 گرم در مترمربع) و عملکرد زیستی (16/1223 گرم در مترمربع) را تولید نمود. بنابراین مصرف 30 کیلوگرم در هکتار نیتروژن استارتر به همراه کاربرد همزمان برادی ریزوبیوم و مایکوریزا، ضمن تولید عملکرد بالا، کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژن را در پی دارد.

به منظور تجزیه وتحلیل نگاره ای (گرافیکی) و برآورد فراسنجه (پارامتر)های ژنتیکی عملکرد دانه و اجزای آن از تلاقی دی آلل یک سویه و هفت نژادگان (ژنوتیپ) گندم نان استفاده شد. در این بررسی والدین به همراه 21 دورگ (هیبرید) آن ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. نتایج تجزیه ی واریانس گویای وجود تفاوت معنی دار بین نژادگان ها برای ارتفاع بوته، طول ساق گل (پدانکل)، طول سنبله، شمار دانه در بوته، عملکرد دانه در بوته و وزن هزاردانه بود. نتایج آزمون مقدماتی جینکز و هیمن نشان داد، فرضیه های مدل برای شمار دانه در بوته و عملکرد دانه در بوته صادق بود اما برای طول سنبله، طول ساق گل و وزن هزاردانه با حذف یک والد و برای ارتفاع بوته با حذف دو والد صادق شد. نتایج به دست آمده از تجزیه ی هیمن نشان داد، اثر افزایشی و غیرافزایشی ژن ها در کنترل صفات نقش دارند. بیشترین میزان وراثت پذیری خصوصی در ارتفاع بوته (47/. ) و کمترین آن در شمار دانه در بوته (21/. ) مشاهده شد. با توجه به برآورد میانگین درجه ی غالبیت و نتایج تجزیه وتحلیل نگاره ای، عمل ژن در عملکرد دانه و ارتفاع بوته از نوع اثر افزایشی و در طول ساق گل، شمار دانه در بوته، طول سنبله و وزن هزاردانه ی فوق غالبیت بود.

استفاده از پلیمر های سوپر جاذب یکی از راهکار های مؤثر در افزایش بازده مصرف آب و استفاده بهینه از نزولات جوی در مناطق خشک و نیمه خشک است. در این مطالعه تأثیر کاربرد سطوح مختلف سوپر جاذب استاکوزورب در عملکرد و اجزای عملکرد گندم در شرایط کشت دیم و آبی بررسی شده است. برای این منظور آزمایشی در سال زراعی 95-1394 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد. سوپر جاذب استاکوزورب در سه سطح 0، 50 و 100 کیلو گرم بر هکتار استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، مصرف 100 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب تأثیر معنی-داری در افزایش عملکرد دانه و بهره وری مصرف آب در هر دو کشت دیم و آبی دارد. مصرف 50 کیلوگرم در گندم دیم معنی دار بود ولی در گندم آبی معنی دار نبود. نتایج نشان داد تأثیر مصرف سوپرجاذب در افزایش عملکرد و بهره وری مصرف آب گندم آبی بیشتر از گندم دیم است. همچنین تأثیر کاربرد سوپرجاذب در شرایط دیم در تیمار S1 (افزایش 9/25 درصدی بهره وری مصرف آب) و در گندم آبی در تیمار S2 (افزایش 2/19 درصدی بهره وری مصرف آب) قابل توجه است. با توجه به نسبت افزایش سود حاصل از افزایش عملکرد در مقابل هزینه کاربرد سوپرجاذب، استفاده از آن در کشت گندم توصیه نمی شود

کم آبی یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده تولید محصولات زراعی، منجمله سویا محسوب می شود. به منظور شناسایی و ارزیابی تحمل به تنش کم آبی، آزمایشی با 40 ژنوتیپ سویا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو محیط آبیاری نرمال و تنش کم آبی در سال زراعی 1393 در مزرعه پژوهشی موسسه اصلاح و تهیه نهال بذر کرج با سه تکرار پیاده شد. شاخص های MP، GMP، HARM و STI بیشترین همبستگی معنی دار را با عملکرد در شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی داشتند و به عنوان شاخص های برتر برای غربال کردن ژنوتیپ های متحمل به تنش شناسایی شدند. پس از ترسیم نمودار بای پلات ژنوتیپ های D42×Will82، Spry×Savoy/3، Chaleston×Mostang/12 و Liana×L32/2 به عنوان ژنوتیپ های متحمل به تنش کم آبی و دارای عملکرد بالا تحت شرایط آبیاری نرمال و ژنوتیپ های GN 2171، GN 2167، GN 2087 و GN 2011 به عنوان ژنوتیپ های حساس به تنش کم آبی معرفی شدند. براساس تجزیه خوشه ای با استفاده از شاخص های MP، GMP، HARM و STI و عملکرد تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی، ژنوتیپ های مورد بررسی در چهار گروه دسته بندی شدند که اکثر ژنوتیپ های متحمل به تنش کم آبی در گروه های اول و دوم و اکثر ژنوتیپ های حساس به تنش کم آبی در گروه های سوم و چهارم تجزیه خوشه ای قرار گرفتند. نتایج تجزیه خوشه ای میتواند برای انتخاب ژنوتیپ هایی با بیشترین فاصله ژنتیکی به عنوان والدین مطلوب برای دورگ گیری و ایجاد جمعیتهای در حال تفرق با حداکثر تنوع ژنتیکی بسیار ارزشمند باشد.

هدف از این پژوهش، بهینه سازی شرایط القای ریشه مویین هویج با استفاده از ریشه و دمبرگ درون شیشه ای و همچنین دمبرگ و ساقه گلخانه ای به منظور کشت درون شیشه ای قارچ های میکوریز آربوسکولار می باشد. بذرهای هویج پس از ضدعفونی، در محیط کشت MS و گلدان کشت شدند. ریشه و دمبرگ درون شیشه ای چهار هفته ای و دمبرگ و ساقه گلخانه ای سه ماهه با استرین هایMSU، 15834 و A4 باکتری Rhizobium rhizogenes مایه زنی و در محیط کشت MS کشت شدند. تاثیر استرین باکتری و نوع ریزنمونه بر القای ریشه مویین بررسی شد. پس از حذف باکتری، میزان رشد ریشه های مویین حاصل از هر ریزنمونه پبه صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اندازه گیری گردید. تایید مولکولی تراریختگی ریشه های مویین و استرین های باکتری با استفاده از واکنش PCR برای تکثیر اختصاصی ژن rolC به اثبات رسید. نتایج نشان داد هر سه استرین توانایی القای تولید ریشه مویین را دارند. ریشه های تراریخته نسبت به ریشه های معمولی ضخامت، انشعاب و سرعت رشد بیشتری داشتند. استرین 15834 و ریزنمونه های دمبرگ گلخانه ای و ریشه درون شیشه ای بیشترین توانایی تولید ریشه مویین را نشان دادند. بالاترین میزان رشد ریشه های مویین در ریزنمونه ساقه گلخانه ای با استرین MSU مشاهده شد.

این تحقیق به منظور کمی سازی واکنش سرعت جوانه زنی و درصد جوانه زنی بذر پیاز (Allium cepa) نسبت به دماهای مختلف انجام گرفت. بدین منظور، جوانه زنی این گیاه تحت تأثیر تیمارهای دمایی (5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی گراد) در آزمایشگاه تحقیقات بذر پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال 1394 بررسی شد. نتایج نشان داد که با افزایش دما از 5 به 30 درجه سانتی گراد، سرعت جوانه زنی و درصد جوانهزنی افزایش و پس از آن کاهش یافت. با برازش چهار مدل رگرسونی غیر خطی شامل دوتکه ای، دندان مانند، بتا و بتای تغییر یافته، مدل های دندان مانند و بتای تغییر یافته به عنوان مدل برتر انتخاب که با استفاده از مدل دندان مانند دماهای پایه، مطلوب تحتانی و مطلوب فوقانی و سقف به ترتیب 3/0، 99/24، 33، 89/35 درجه سانتی گراد و با استفاده از مدل بتا دماهای پایه، مطلوب و سقف به ترتیب 2/0، 87/26 و 51/35 برآورد شد. برای پیش بینی زمان جوانه زنی در دماهای ثابت مختلف از مدل زمان-دمایی استفاده گردید که ضریب ثابت ترمال تایم برابر 43/3191 درجه سانتیگراد بر ساعت بود.

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر دو روش کاشت انتظاری و بهاره نخود در سال زراعی 94-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی رزوه (چادگان) با استفاده از آزمایش کرت های خردشده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. دو روش کاشت انتظاری و بهاره به عنوان کرت اصلی و سه رقم نخود (هاشم، آزاد و آرمان) به همراه شاهد محلی به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شدند. در کشت بهاره ارقام آرمان، آزاد و هاشم به ترتیب با عملکردهای 1220، 1070 و 1010 کیلوگرم در هکتار به طور معنی دار عملکرد بیشتری نسبت به شاهد بومی (702 کیلوگرم در هکتار) داشتند. رقم آزاد با عملکرد 1709 کیلوگرم در هکتار در کشت انتظاری هم نسبت به رقم بومی و هم نسبت به دو رقم آرمان و هاشم به طور معنی دار عملکرد بالاتری داشت. دامنه ی کارایی مصرف آب در کشت بهاره و انتظاری به ترتیب برابر ( 39/0 تا 67/0) و (15/0 تا 5/1) کیلوگرم دانه به ازاء هر متر مکعب آب آبیاری بود. استفاده از هر سه رقم جدید نخود برای کشت بهاره و رقم آزاد برای کشت انتظاری در منطقه مطالعه برتری داشته و می تواند نقش مهمی در افزایش کارایی مصرف آب داشته باشد.

مدیریتعنصرهایغذاییبهویژه نیتروژن، رقابتبینگیاهزراعیوعلف های هرزرا تحتتأثیرقرارمی دهد. از این رو، برای بررسی تأثیر نیتروژن و تداخل علف های هرز برعملکردواجزایعملکرد جوی پاییزه ی رقم ماکویی، آزمایشی مزرعه ای به صورت کرتهای خردشده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار درایستگاهتحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه تبریز انجامشد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح نیتروژن (0، 40، 80 و 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و ده دوره ی تداخل علف های هرز(به صورت دوره-های بدون علف هرز و آلوده به علف هرز) بودند که به ترتیب در کرت های اصلی و فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد، با افزایش نیتروژن مصرفی، شمار سنبله در واحد سطح، عملکرد دانه و عملکرد زیستتوده ی (بیوماس) جو افزایش و شمار دانه در سنبله کاهش یافت. افزایش رقابت و تداخل علف های هرز به افت معنی دار شمار سنبله در واحد سطح، عملکرد زیست توده و عملکرد دانه ی جو منجر شد. بر پایه ییافته هایاین پژوهش، شمار سنبله در واحد سطح حساس ترین جزء عملکرد جو به کمبود نیتروژن و تداخل علف های هرز بود. به طورکلی با کاربرد نیتروژن در حدود 80 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و مدیریت هر چه بهتر علف های هرز از طریق کاهش طول دوره ی تداخل علف های هرز با گیاه جو، در شرایط همسان این آزمایش می توان به عملکرد دانه ی بالا در این گیاه زراعی دست یافت.

به منظور بررسی اثر پیش کاشت گیاه پوششی و کاربرد نیتروژن بر برخی صفات کیفی و عملکرد ارقام مختلف ذرت علوفه ای آزمایشی در دانشگاه تهران به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل پیش کاشت ماشک به عنوان کرت اصلی در سه سطح (آیش (نکاشت)، کشت ماشک به عنوان علوفه و کشت ماشک به عنوان کود سبز)، کود نیتروژن به عنوان کرت فرعی در سه سطح (صفر، 50 و 100 درصد مقدار توصیه شده) و رقم ذرت علوفه ای به عنوان کرت فرعی فرعی در دو سطح (رقم سایمون و ZP677) بودند. صفات مورد بررسی شامل درصد قابلیت هضم ماده خشک (DMD)، کربوهیدرات های محلول در آب (WSC)، پروتئین خام (CP)، فیبر خام (CF)، خاکستر، NDF، ADF، عملکرد پروتئین (Kg/ha) و عملکرد ماده خشک (Kg/ha) ذرت علوفه ای بودند. نتایج نشان داد که نکاشت ماشک (12/32) نسبت به تیمارهای کود سبز (68/28) و علوفه (08/31) تأثیر قابل توجهی بر درصد WSC داشت. بیش ترین و کم ترین درصد ADF به ترتیب در کود سبز (87/22) و آیش (99/15) مشاهده شد. کود سبز و آیش به ترتیب بیشترین (87/35) و کم ترین (45/31) تأثیر را روی درصد NDF داشتند. درصد NDF در 50% مقدار توصیه شده کود اوره بیشترین (41/35) و در صفر درصد اوره کم ترین (72/31) میزان داشت. بیش ترین (09/35) و کم ترین (17/32) درصد CF به ترتیب در اثر متقابل رقم ZP677 × پیش کشت ماشک به عنوان علوفه و اثر متقابل رقم سایمون × آیش حاصل شد.

به منظور ارزیابی تاثیر روش های مختلف خاکورزی بر عملکرد ذرت علوفه ای در تناوب با نخود و خصوصیات شیمیایی و بیولوژیکی خاک، آزمایشی طی دو سال 94-1392 در مزرعه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران اجرا شد. طرح آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. عامل اصلی آزمایش شامل سه روش خاک ورزی (خاک ورزی متداول، حداقل و کشت مستقیم) و عامل فرعی شامل سه رقم ذرت (SC704، Zp677، Maxima) بودند. زمین آزمایش دارای 30 درصد از بقایای نخود روی سطح خاک بود. نتایج نشان داد میزان کربن آلی، اسیدیته خاک، تعداد و وزن کرم خاکی در تیمارهای حداقل و کشت مستقیم نسبت به خاک ورزی متداول بالاتر بود، ولی خاک ورزی تاثیری بر نیتروژن کل، شوری و سدیم خاک نداشت. نتایج نشان داد بیشترین وزن خشک و تر ساقه، وزن خشک بلال و وزن تر علوفه کل در رقم Zp677 به ترتیب 5/1866، 5/691، 4/664 و 9/4896 گرم در مترمربع مشاهده شد. وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک بلال و وزن خشک کل در بین تیمار خاک ورزی متداول و حداقل اختلاف معنی دار مشاهده نشد. همچنین صفات اندازه گیری شده در تیمار کشت مستقیم نسبت به دیگر تیمار خاک ورزی در سال دوم آزمایش افزایش بیشتری داشت. به طوری که بین تیمارهای خاک ورزی متداول و کشت مستقیم در سال دوم آزمایش اختلاف آماری معنی داری مشاهده نشد. باتوجه به نتایج، استفاده از خاک ورزی حداقل و کشت مستقیم در تناوب نخود-ذرت می تواند جایگزین خاک ورزی متداول گردد.

به منظور ارزیابی و گروه بندی 150 اینبرد لاین برنج بر اساس صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک، آزمایشی در قالب طرح آگمنت بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان در سال زراعی 1393 اجرا شد. بررسی ضرایب همبستگی بین صفات مورد مطالعه نشان داد که همبستگی معنی داری بین عملکرد دانه با اکثر صفات وجود داشت. تجزیه به عامل ها نشان داد که چهار عامل اصلی و مستقل 23/94 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه نمودند. عامل اول با دارا بودن 99/51 درصد از واریانس کل به عنوان عامل اجزای عملکرد و میزان باروری نامگذاری شدند. عامل دوم با اختصاص 41/25 درصد از واریانس کل به عنوان عامل میزان باروری، عملکرد و اجزای عملکرد، عامل سوم با اختصاص 50/11 درصد از واریانس کل به عنوان عامل صفات فیزیولوژیک، عامل چهارم با اختصاص 33/5 درصد از واریانس کل به عنوان عامل مرفولوژی گیاه نامگذاری شدند. تجزیه خوشه ای با استفاده از روش وارد با احتمال صحت 7/92 درصد لاین های مورد بررسی را در چهار خوشه مجزا گروه-بندی کرد. بنابراین، برای گزینش لاین های با عملکرد دانه بالا و متحمل به تنش رطوبتی در برنج می توان گزینش های هم زمانی را برای صفاتی نظیر تعداد کل خوشه چه در خوشه، تعداد دانه پر در خوشه، نرخ باروری، محتوای پرولین، کلروفیل a، b و کل کلروفیل و محتوای آب نسبی برگ (RWC) انجام داد.

پیزور از جگن های چند ساله و پس از سوروف مهمترین علف هرز شالیزار است. دو آزمایش گلدانی و آزمایشگاهی به منظور مطالعه برخی ویژگی های اکوفیزیولوژیکی این علف هرز جهت ارائه راهکاری برای مدیریت آن اجرا شد. در تحقیق نخست تأثیر سطوح رطوبت خاک (6، 12، 24، 34 درصد رطوبت وزنی و شاهد غرقاب دائم) بر زمستان گذرانی غده های پیزور و رشد آنها در سال بعد و در آزمایش دوم دمای کاردینال جوانه زنی آن بررسی گردید. نتایج نشان داد که زنده مانی و زمستان گذرانی غده های پیزور در سطوح رطوبتی 6، 12 و 24 درصد خاک به ترتیب 10، 30 و 82 درصد بود، امّا در رطوبت های بالاتر به شدت کاهش یافت. بعلاوه صفات تعداد غده تولیدی، وزن تر غده و نیز طول و وزن تر ریزوم پیزور در رطوبت 6 درصد خاک به ترتیب 100، 58، 70 و 92 درصد نسبت به سطح رطوبتی 24 درصد (ظرفیت زراعی) کمتر بود. حداکثر جوانه زنی در دماهای 25 تا 30 درجه سانتی گراد و کمترین جوانه زنی در دمای 40 درجه سانتی گراد و بیشترین سرعت جوانه زنی نیز در دمای 30 درجه سانتی گراد بود. دماهای کمینه، بهینه و بیشینه سبزشدن غده های پیزور به ترتیب 5، 25 و 40 درجه سانتی گراد بود. با توجه به زنده مانی اندک و کاهش شدید شاخص های رشد رویشی پیزور در رطوبت های پایین، زه کشی و شخم اراضی شالیزاری پس از برداشت برنج به عنوان راهکاری جهت کاهش جمعیت زمستان گذران این علف هرز و مدیریت زراعی آن پیشنهاد می شود

به منظور شبیه سازی اثر نیتروژن و مالچ گندم بر آلودگی علفهای هرز، عملکرد بادرشبو آزمایشی به صورت فاکتوریل در بهار 1393 انجام شد. فاکتور اول کود نیتروژن در3 سطح عدم کوددهی، و افزودن 50 و 100 کیلوگرم در هکتار به صورت کود اوره به خاک جهت ایجاد سطوح مختلف نیتروژن و فاکتور دوم مالچ گندم در 4 سطح، عدم استفاده از مالچ به عنوان شاهد، مالچ با وزن 1، 5/1 و 2 کیلوگرم در مترمربع بود. یک تیمار نیز به عنوان شاهد عاری از علف هرز (وجین علفهای هرز تا آخر فصل) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که زیست توده و تراکم علفهای هرز پهن برگ و مجموع علفهای هرز در 70 روز پس از کاشت بطور معنی دار تحت تاثیر مقدار مالچ و اثر متقابل مالچ و نیتروژن قرار گرفت. زیست توده و تراکم علفهای هرز باریک برگ فقط تحت تاثیر مالچ قرار گرفت. در نمونه برداری آخر فصل بالاترین زیست توده علفهای هرز در کاربرد 100 کیلوگرم نیتروژن و در شرایط عدم استفاده از مالچ دیده شد. بطور کلی بالاترین تراکم و زیست توده علفهای هرز در تیمار عدم استفاده از مالچ و کمترین آن در تیمار 2 کیلوگرم در مترمربع مالچ گندم مشاهده شد. تداخل علفهای هرز عملکرد بیولوژیک بادرشبو را از 5495 کیلوگرم در هکتار در تیمار شاهد به 852 کیلوگرم در هکتار کاهش داد. بعد از شاهد عاری از علف هرز، بیشترین عملکرد دانه و بیولوژیک در تیمار کاربرد 100 کیلوگرم نیتروژن و کاربرد یک کیلوگرم مالچ گندم دیده شد.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کم آبیاری و نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد لوبیا قرمز، آزمایشی به صورت خرده شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال زراعی 94-1393 اجرا گردید. تنش خشکی در سه سطح شامل آبیاری نرمال (60 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر)، تنش خفیف و شدید خشکی پس از مرحله 4 برگی (به ترتیب90 و 120 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) به عنوان فاکتور اصلی بود و تیمار کودی در چهار سطح صفر(شاهد)، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و دو رقم لوبیا (رقم اختر و لاین D81083) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش خشکی به طور معنی داری سبب کاهش تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی، شاخص برداشت و ارتفاع بوته گردید. اعمال کود نیتروژن نیز به جز شاخص برداشت و ارتفاع، موجب افزایش مقادیر سایر صفات گردید. دو رقم لوبیا قرمز در تمام صفات با یکدیگر اختلاف معنی دار داشتند به طوری که لاین D81083 نسبت به رقم اختر از لحاظ عملکرد دانه، عملکرد زیستی و سایر اجزای عملکرد برتری داشت. با توجه به نتایج این پژوهش و ویژگی های اقلیم شهر کرج توصیه می شود میزان 100 کیلوگرم کود نیتروژنی از منبع اوره در شرایط تنش خشکی ( 120 میلی متر تبخیر)، برای کشت لوبیا بکار برده شود این مدیریت می تواند از شدت تنش خشکی و صدمات وارده بکاهد.

این پژوهش به منظور بررسی اثر تنش کم آبی بر فعالیت برخی آنزیم های آنتی اکسیدان، شاخص های سازگاری و رنگدانه های فتوسنتزی ژنوتیپ های سورگوم علوفه ای به صورت فاکتوریل و بر اساس طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه ای در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1393 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح آبیاری (85، 65، 45 و 25 درصد ظرفیت زراعی) و سه ژنوتیپ سورگوم علوفه ای (KFS2، KFS6، KFS17) بودند. فعالیت کاتالاز، پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز و قندهای محلول، پرولین و کارتنوئیدها در تنش شدید (25 درصد ظرفیت زراعی) افزایش یافتند، در حالی که محتوای کلروفیل a و کلروفیل b کاهش پیدا کرد. ژنوتیپ KFS6 دارای بیشترین میزان کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل بود؛ اما بیشترین بیوماس، پرولین، قندهای محلول، فعالیت آنزیم پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز و میزان کارتنوئیدها در ژنوتیپ KFS2 مشاهده شد. بیوماس با کلروفیل ها همبستگی مثبت و با کارتنوئیدها، پرولین، قندهای محلول، کاتالاز، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز دارای همبستگی منفی بود. در بین شاخص های فتوسنتزی، کلروفیل a و در بین شاخص های سازگاری، پراکسیداز بیشترین سهم را در پیش بینی بیوماس داشتند. همچنین این شاخص ها در ژنوتیپKFS2، سهم بیشتری در پیش بینی بیوماس داشتد. به طور کلی می توان ژنوتیپ KFS2 را به عنوان ژنوتیپ سازگار به تنش کم آبی در مقایسه با دو ژنوتیپ دیگر معرفی کرد.

به منظور مطالعه اثر تنش کم آبی بر برخی از صفات فیزیولوژی، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده با استفاده از 49 اکوتیپ بومی زیره سبز (Cuminum cyminum) در دو تکرار تحت شرایط تنش کم آبی و نرمال در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران اجرا گردید. صفاتی از قبیل غلظت اسیدآمینه پرولین، محتوای قندهای محلول، اسانس، کلروفیلa، کلروفیلb، کاروتنوئید، محتوی نسبی آب برگ و عملکرد دانه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اثر تنش کم آبی بر کلیه صفات مورد بررسی معنی دار (0. 01≥ p) بود. با اعمال تنش، به ترتیب غلظت کلروفیل a، b، کاروتنوئید، محتوی نسبی آب برگ و عملکرد دانه 40، 32، 52، 9 و 19 درصد کاهش یافت و بر غلظت پرولین، قندهای محلول و اسانس 30، 55 و 56 درصد افزوده شد. با توجه به نتایج مقایسات میانگین نیز به ترتیب اکوتیپ های کاشمر، چترود، ایوانکی، گنبد، اردکان، سیوند، قائن و بانه بیشترین مقدار کاروتنوئید، کلروفیلa، کلروفیلb، محتوی نسبی آب برگ، قندهای محلول، پرولین، درصد اسانس و عملکرد دانه را داشتند. به طور کلی گیاه دارویی زیره سبز به عنوان یک گیاه نیمه مقاوم به تنش کم آبی از سازوکارهای فیزیولوژیکی مختلفی برای مقابله با تنش استفاده می کند که با روش های به نژادی می توان در جهت تولید ارقام متحمل با عملکرد کافی از آن ها بهره جست.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 77 نمونه خارمریم جمع آوری شده از 20 منطقه کشور ایران (7 استان)و یک رقم خارجی از بوداپست مجارستان، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان با سه تکرار اجرا شد. در این مطالعه تنوع ژنتیکی و گروه بندی اکوتیپ های مختلف خارمریم با استفاده از نشانگرهای ISSR انجام شد. از 12 آغازگر مورد استفاده 10 آغازگر توانستند نوار چندشکل ایجاد کنند. بیشترین میزان محتوای چندشکلی (PIC) مربوط به آغازگرهای((0. 492 UBC809، 0. 487)) UBC 842 و UBC 826 (0. 443) کمترین مقدار آن مربوط به آغازگر UBC1 (0. 121) بود. تجزیه خوشه ای براساس الگوریتم UPGMA نمونه های مورد مطالعه را در 9 گروه قرار داد. به منظور تجزیه واریانس مولکولی یک تقسیم بندی اولیه بر اساس منطقه جغرافیایی اکوتیپ ها را در 8 گروه تقسیم بندی نمود. نتایج آن برای کل جمعیت (77 نمونه) و برای گروه های مورد مطالعه نشان داد که واریانس درون جمعیت (84 درصد) نسبت به واریانس بین جمعیت (16 درصد) بیشتر بود طبیعت دگرگشن این گیاه و گرده افشانی باز دلیل تنوع بیشتر درون گروهی نسبت به بین گروهی می باشد. تجزیه به مولفه های اصلی، در مجموع شش مولفه با 5/87 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه نمود. توجیه در صد کمی از تغییرات کل توسط هر مولفه می تواند بیانگر پوشش ژنومی مناسب نشانگرهای ISSR انتخاب شده باشد. در مجموع نتایج حاصل از ISSR نشان داد که این تکنیک روش مناسبی برای مطالعه ساختار ژنتیکی جمعیت خارمریم است

به منظور ارزیابی هفت توده بومی سورگوم جارویی و تعیین صفات موثر در گزینش ژنوتیپ های برتر از نظر عملکرد جارو، آزمایشی طی دو سال زراعی 1393 و 1394 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی اجرا شد. تجزیه واریانس داده های اندازه گیری شده مربوط به جمعیت پایه در سال 1393 نشان داد که بین جمعیت های مورد مطالعه از نظر اکثر صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی داری وجود دارد. در جمعیت حاصل از ژنوتیپ های برتر، در میانگین بسیاری از صفات نسبت به جمعیت پایه اختلاف معنی دار مشاهده گردید. بیشترین و کمترین برآورد وراثت پذیری به ترتیب با 89 و 41 درصد برای صفات قطر ساقه و تعداد برگ برآورد شد. تجزیه علّیت در مرحله پس از برداشت، نشان داد که صفات وزن تر ساقه، طول برگ پرچم و قطر پدانکل، اثرات مستقیم معنی داری بر عملکرد پانیکول دارند که وزن تر ساقه را می توان به عنوان مهم ترین صفت در گزینش عملکرد جارو تلقی نمود. در تجزیه علّیت برای عملکرد پانیکول در شرایط قبل از برداشت از مزرعه و بدون نیاز به اندازه گیری وزن ساقه و طول پانیکول و قطر پدانکول، بیشترین اثرات مستقیم به ترتیب با مقادیر 559/0، 231/0، 191/0 و 090/0 متعلق به صفات طول برگ پرچم، تعداد برگ، قطر ساقه و ارتفاع بوته بود. به نظر می رسد برای صرفه جویی در هزینه ها در مراحل اولیه گزینش و قبل از برداشت سورگوم جارویی از مزرعه، می توان از معیار طول برگ پرچم برای گزینش ژنوتیپ های برتر استفاده نمود.

به منظور تعیین کارایی علف کش ایندازیفلم بر مهار علف هرز اویارسلام ارغوانی، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 7 تیمار و چهار تکرار در منطقه شعیبیه شهرستان شوشتر انجام شد. تیمارهای اعمال شده علف کش عبارت بودند از: 1 و 2-ایندازیفلم به میزان 50 و 75 گرم ماده ی موثر در هکتار بصورت پیش رویشی؛ 3-تری فلوکسی سولفورون + آمترین به میزان 1875 گرم ماده ی خالص در هکتار بصورت پس رویشی؛ 4-تو، فور-دی + ام سی پی آ به میزان 5/1687 گرم ماده ی خالص در هکتار؛ 5-مخلوط تو، فور-دی + ام سی پی آ (1350 گرم ماده ی موثر در هکتار) + متری بیوزین (1400 گرم ماده ی موثر در هکتار)؛ 6-شاهد عاری از علف هرز (وجین شده) و 7-شاهد آلوده به علف هرز (بدون تیمار علف کش). نتایج نشان داد که ایندازیفلم به میزان 75 و 50 گرم ماده موثر در هکتار ماده ی تجارتی بیشترین تأثیر را در مهار اویارسلام، هم از نظر درصد کاهش تراکم و هم از نظر درصد کاهش وزن خشک اویارسلام نشان داد. بهترین تیمار از نظر وزن تک ساقه (70/0 کیلوگرم در متر مربع)، قطر میانگره وسط (83/1 سانتی متر)، تعداد میانگره (3/18) و عملکرد نی (88/117 تن در هکتار) نیشکر متعلق به تیمار ایندازیفلم به میزان 75 گرم ماده موثر در هکتار بود. بیشترین درصد بریکس، درصد قند اینورت، درصد شکر استحصالی و کمترین میزان الیاف به ترتیب با مقادیر 40/21، 530/0، 25/11و 60/12 (تن در هکتار) متعلق به تیمار ایندازیفلم به میزان 75 گرم ماده موثر در هکتار بود.

آزمایشی در مزرعه ی تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی هسته ای سازمان انرژی اتمی واقع در کرج در سال 1393 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 14 رقم و سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد بین ارقام در اکثر صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک تفاوت معنی دار (a= 0/05) بود. ارقام جدید و رقم رودشت در اغلب موارد از جمله شاخص سطح برگ، کارایی مصرف نور و سرعت رشد گیاه زراعی از برتری خاصی نسبت به ارقام قدیمی و معمولی جو برخوردار بودند. بیشترین ضریب تخصیص برگ مربوط به ارقام والفجر، بهمن و ماکوئی بود که دلیل این امر نیز دیررس بودن بودن آن ها و برخوردای از شاخص سطح برگ و سطح ویژه برگ بالا بود. از طرف دیگر ارقام به-رخ، رودشت و ماکوئی از بیشینه نسبت وزن ساقه برخوردار بودند که از دلایل آن می توان به دوردیفه بودن به رخ، نیمه پابلندی و هسته ای بودن رودشت و پابلندی ماکوئی اشاره نمود. همچنین نتایج نشان داد ارقامی مانند ماکوئی، رودشت و والفجر که بیشترین نسبت وزن برگ و ساقه را دارا بودند نسبت به سایر ارقام از کمترین نسبت وزن سنبله و عملکرد دانه برخوردار بودند. ارقام، لوت، نصرت ریحان 03و فجر30 نیز بیشترین نسبت وزن سنبله داشتند که دلیل این امر شش ردیفه بودن ارقام، زودرسی و کم بودن وزن خشک برگ و ساقه در مرحله گلدهی می باشد. بنابراین می توان گفت ارقام پابلند، دیررس و رقم اصلاح شده با دانش هسته ای نسبت به ارقام پاکوتاه و زودرس از ضریب تخصیص برگ و ساقه ی بیشتر و از ضریب تخصیص سنبله و عملکرد دانه ی کمتری برخوردار بودند.

miRNA ها یک رده از RNA های تنظیم کننده کوچک درون هسته ای و غیرکدکننده پروتئینی که متشکل از حدود 17-22 نوکلئوتید می باشند. miRNA ها بیان ژن را پس از رونویسی از طریق تجزیه mRNA یا مهار ترجمه انها کنترل کرده و نقش های متنوعی را در فرایند های بیولوژیکی و متابولیکی در گیاهان و جانوران بازی می کنند. روش های متعددی برای شناسایی miRNA ها موجود می باشد که یکی از ساده ترین و کم هزینه ترین انها، روش شناسایی بیوانفورماتیکی می باشد. در این مطالعه با هدف شناسایی miRNA متمایز در گیاه خشخاش، مطالعه ای مبتنی بر جستجوی همولوژی بین EST های گیاه خشخاش و miRNA ها انجام گرفت. بطوریکه ابتدا همه توالی های EST های گیاه خشخاش از بانک اطلاعاتی NCBI در برابر miRNA های شناخته شده BLASTn شدند و در نهایت هفت miRNA کاندید متمایز در گیاه خشخاش شناسایی شد. ژن های هدف شناسایی شده با استفاده از نرم افزارهای مختلف مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص گردید که miRNA های کاندید مرتبط با ژن های رمزکننده سرین/ ترئونین کیناز (انتقال سیگنال)، پروتئین های PPR (ویرایش و پایداری RNA )، گلوبولین های7S ( هیدراسیون و دهیدراسیون سلول)، فتوتروپین ها (پاسخ های نورگرایی)، پروتئین های سرین/ ترئونین فسفاتاز (متابولیسم گلیکوژن) و پروتئین های خانواده TIR ( دفاع در برابر باکتریها) می باشد. این ژن ها نقش مهمی در رشد و نمو، متابولیسم، تعیین مورفولوژی و زمان گلدهی و پاسخ به استرس های زنده و غیر زنده را بازی می کنند.

به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر عملکرد و برخی شاخص های فیزیولوژیکی دو رقم گندم در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی سرابله در سال زراعی 94-1393 در چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل تیمارهای رطوبتی در سه سطح (کنترل (100)، 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی خاک) در کرت های اصلی، تنظیم کننده رشد سالیسیلیک اسید در سه سطح (شاهد (صفر)، 50 و 100 میکرومولار) در کرت فرعی و دو رقم گندم نان (پیشتاز و بهار) در کرت های فرعی فرعی قرار گرفتند. صفات مورد بررسی شامل عملکرد و اجزاء عملکرد، رنگدانه های فتوسنتزی، پروتئین، کربوهیدرات های محلول، مالون دی آلدئید و پرولین بودند. نتایج نشان داد که اثر متقابل سه گانه بین تنش خشکی، سالیسیلیک اسید و ارقام بر تمامی صفات مورد بررسی معنی دار بود. با افزایش شدت تنش خشکی رنگدانه های فتوسنتزی، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه و عملکرد دانه به طور معنی داری کاهش یافت اما کاربرد سالیسیلیک اسید در این شرایط سبب بهبود این صفات شد. محتوی پرولین، پروتئین های محلول و کربوهیدرات های محلول با افزایش شدت تنش خشکی روند صعودی داشتند که این روند بجز در مورد پرولین با کاربرد سالیسیلیک اسید تدوام و بهبود یافت. به طور کلی به نظر می رسد کاربرد سالیسیلیک اسید در شرایط تنش خشکی از طریق بهبود فرایندهای فیزیولوژیکی ضمن افزایش مقاومت گیاه منجر به عملکرد اقتصادی بیشتر می شود.

یولاف وحشی به دلیل وجود خواب در بذور خود می تواند به مدت طولانی در خاک حضور داشته باشد. عواملی از قبیل دما، موقعیت و پوشش بذر قادر به تغییر در جوانه زنی بذور می باشند. به منظور بررسی نحوه ی پاسخ دهی بذور یولاف وحشی نسبت به دما، موقعیت و پوسته ی بذر دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه دانشگاه تهران، اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل جایگاه بذر در سنبلچه (دانه ی پایه بزرگتر و دانه ی فوقانی کوچکتر)، دما (5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 ) بودند. پاسخ سرعت جوانه زنی به دما با استفاده از مدل سه پارامتره ی سیگموئیدی استفاده شد. نتایج حاکی از این بود که کمترین درصد و سرعت جوانه زنی در بذور بدون پوشش بزرگ و کوچک در میان جمعیت ها در جمعیت یولاف وحشی قائم شهر با کمترین وزن بذر دیده شد. لازم به ذکر است که بذر بزرگتر بدون پوشش جمعیت یولاف وحشی قائم شهر در تمامی دماهای مورد بررسی درصد جوانه زنی (80 درصد) بیشتری نسبت به بذر کوچکتر (56 درصد) بدون پوشش داشت. در مقابل جمعیت یولاف وحشی کامیاران می باشد که بیشترین وزن دانه را داشت. این جمعیت در میان سایر جمعیت های یولاف وحشی بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی را نشان داد. در این جمعیت نیز بذر بزرگتر بدون پوشش در تمامی دماها درصد جوانه زنی بیشتری نسبت به بذر کوچکتر بدون پوشش داشت. به دلیل وجود تنوع بالا بین جمعیت های علف هرز یولاف وحشی نمیتوان برنامه ی مدیریتی قابل توصیه به همه مناطق را داشت. از اینرو توصیه هایی مدیریتی باید در مقیاس منطقه ای با توجه به رویکرد هر منطقه اتخاذ گردد.

تنش خشکی مهمترین عامل محدود کننده تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. در این راستا به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر روابط برخی از صفات مورفولوژیک با عملکرد و اجزای عملکرد102 ژنوتیپ لوبیا از بانک ژن دانشکده کشاورزی در قالب طرح آگمنت در دو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی در سال 1395در مزرعه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران واقع در کرج اجرا شد. ضرایب همبستگی ساده بین صفات، نشان داد از میان تمامی صفات مورد آزمایش، وزن غلاف (r=94**) و تعداد دانه در غلاف (r=74**)بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط نرمال داشت. در شرایط تنش نیز وزن غلاف (r=96**) و تعداد دانه در غلاف (r=84**)بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه داشت. با استفاده از رگرسیون گام به گام تنها صفت وزن غلاف به عنوان صفت تاثیر گذار در شرایط نرمال وارد مدل شد که 88 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توضیح داد. در حالیکه در شرایط تنش دو صفت وزن غلاف و تعداد غلاف وارد مدل شدند. در ادامه با استفاده از تجزیه به عامل ها، یازده متغیر در پنج عامل برای شرایط نرمال و چهار عامل برای شرایط تنش تعریف شدندکه در مجموع به ترتیب 77 و 70 درصد از تغییرات داده ها را توجیه کردند. نتایج این تحقیق در مجموع نشان داد که ژنوتیپ های 73، 53، 91 در شرایط نرمال رطوبتی و ژنوتیپ های 100، 70، 60 در شرایط تنش، دارای عملکرد بالایی می باشند که می توان در برنامه های اصلاحی استفاده کرد.

به منظور ارزیابی تحمل به شوری دو رقم گلرنگ (Carthamus tinctorius L. ) و شناسایی مهم ترین شاخص های موثر بر تحمل به شوری، آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با دو فاکتور شوری آب آبیاری در 4 سطح (2، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر) و ارقام گلرنگ (صفه و زنده رود) در چهار تکرار انجام شد. با افزایش شوری از 2 به 4، 8 و12 دسی زیمنس بر متر، وزن خشک بوته رقم صفه به میزان13، 30 و 58 درصدکاهش یافت در حالی که این مقدار در رقم زنده رود به ترتیب 9، 28 و 40 درصد بود. رقم زنده رود در کلیه سطوح شوری بیشترین مقدار کلروفیل a، b، شاخص سبزینگی و فعالیت آنزیم های پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز را به خود اختصاص داد. درصد افزایش سدیم ریشه و شاخساره (ساقه و برگ)، پرولین و مالون دی آلدئید در رقم صفه بیشتر از رقم زنده رود بود. نتایج رگرسیون نشان داد وزن خشک بوته با غلظت سدیم برگ، سدیم ریشه و پرولین دارای همبستگی منفی و معنی دار بود و با نسبت پتاسیم به سدیم، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز و کلروفیل a همبستگی مثبت و معنی دار نشان داد. بطور کلی غلظت سدیم ریشه و شاخساره (ساقه و برگ) و فعالیت آنتی اکسیدانت های پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز می توانند به عنوان شاخص های کارآمد در شناسایی ارقام متحمل گلرنگ مورد استفاده قرار بگیرند.