علوم گیاهان زراعی ایران
سال:1387 | دوره:39 | شماره:1 |تعداد مقالات:26

به منظور بررسی اثر سطوح تراکم بوته بر رشد و عملکرد دانه ارقام کلزای پاییزه آزمایشی طی سالهای زراعی 82 و 83، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین، ملاثانی، واقع در 35 کیلومتری شمال شرقی اهواز، اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح کرتهای خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی و در چهار تکرار انجام شد. سطوح فاکتور اصلی شامل ارقام Hayola 308, PF7045, Option 501 و سطوح فاکتور فرعی شامل چهار سطح تراکم بوته شامل 50، 70، 90 و 110 بوته در مترمربع بودند. نتایج نشان دادند که افزایش عملکرد دانه با تراکم 110 بوته در متر مربع برای رقم هایولا (4.2 تن در هکتار) بدست آمد. رقم اپشن 501 با 50 بوته در متر مربع با 2.55 تن در هکتار کمترین عملکرد دانه را تولید کرد. در بین اجزای عملکرد دانه، تعداد خورجین در متر مربع و تعداد دانه در خورجین حساسیت بیشتری نسبت به تراکم بوته و رقم نشان دادند. بنحوی که تعداد خورجین با افزایش تراکم بوته افزایش نشان داد، و تعداد دانه در خورجین کاهش داشت. وزن هزار دانه با افزایش تراکم بوته تا 90 بوته در متر مربع روند کاهشی را نشان داد. با توجه به اثر مطلوب توزیع یکنواخت بوته در واحد سطح و سازگاری هایولا به دامنه مشخصی از تراکم، تراکم 90 بوته در متر مربع برای تولید کلزا در شرایط مشابه با آزمایش حاضر به نظر می رسد بهتر باشد.

روش های مدیریت بقایای گیاهی با تاثیر مستقیم بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک نقش موثری بر پایداری تولید در اکوسیستم های زراعی و محیط زیست دارند. در این تحقیق اثر نحوه مدیریت بقایای گندم (سوزاندن بقایا، زیر خاک کردن و جمع آوری آنها) بر خصوصیات خاک در سیستم کشت دوگانه مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار مورد مقایسه قرار گرفتند. صفات اندازه گیری شده شامل عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، روی و منیزیم، مواد آلی خاک، pH خاک، وزن مخصوص ظاهری و نسبت کربن آلی به نیتروژن خاک (C/N) بود. اعمال تیمارهای مدیریت بقایا بر میزان عناصر غذایی قابل جذب خاک تاثیر داشت به طوری که میزان نیتروژن خاک در تیمار سوزاندن بقایا نسبت به شاهد کاهش یافت ولی این کاهش معنی دار نبود. این در حالی بود که فسفر، روی و پتاسیم خاک افزایش معنی داری یافت. در تیمار شخم بقایا میزان نیتروژن خاک کاهش معنی دار یافت. خارج کردن بقایای گیاهی گندم از خاک نسبت به شاهد تاثیر معنی داری بر عناصر غذایی خاک نداشت. برگرداندن بقایای گندم به خاک سبب افزایش معنی دار میزان مواد آلی و نسبت C/N شد. سوزاندن بقایای گیاهی میزان pH خاک به طور معنی داری افزایش داد، مدیریت بقایای گیاهی بر وزن مخصوص ظاهری خاک تاثیر نداشت. شخم بقایا گندم در خاک سبب کاهش معنی دار محصول آفتابگردان شد. سوزاندن بقایای گیاهی هر چند نسبت به روش های دیگر مدیریت بقایا، عملکرد محصول آفتابگردان را افزایش داد اما این افزایش معنی دار نبود.

ارقام دورگه برنج، عملکردی بیش از بهترین ارقام خویش آمیخته داشته و در شرایط نامناسبی همانند شوری و خشکی کارایی بهتری دارند. یکی از موانع عمده برای دستیابی به عملکرد بالا در تولید بذر برنج دورگه، خروج ناقص خوشه برنج در لاین نر عقیم سیتوپلاسمی است. گلچه هایی که خارج نشده و درون غلاف برگ پرچمی باقی بمانند عقیم می گردند. مطالعه طول غلاف برگ پرچمی، دمگل و خوشه از دو روز پیش از ظهور خوشه تا پنج روز پس از آن روشن ساخت که تنها عامل متغیر در این دوره طول دمگل است. بررسی روند رشد دمگل بین لاین IR80151A (لاین نر عقیم) و IR80151B (لاین نگاهدارنده) در این دوره، حاکی از کندی قابل توجه رشد طولی دمگل لاین A نسبت به B پس از ظهور خوشه بود. نقش جیبرلیک اسید بر رشد طولی دمگل با معنی دار بودن اثر آن بر افزایش طول دمگل های جدا شده اثبات گردید. طول غلاف برگ پرچمی و خوشه با افشانه جیبرلیک اسید بر گیاهان در مزرعه تغییری نکرد، اما اثر آن بر طول نهایی دمگل معنی دار بود، به طوری که طول نهایی دمگل در لاین A با افشانه GA3 تقریبا معادل لاین B در حالت شاهد (بدون افشانه GA3) گردید. همچنین مطالعه الگوی رشد دمگل در یک جهش یافته IR64 با میانگره بالایی طویل به نام eui-10 نشان داد که نرخ رشد طولی دمگل در این جهش یافته ها، بویژه پس از ظهور خوشه، بسیار بیشتر از IR64 بوده و طول نهایی دمگل آن به حدود دو برابر حد معمول می رسد. به نظر می رسد که انتقال این صفت به لاین نر عقیم می تواند راه حل ژنتیکی مناسبی برای رفع مشکل عدم خروج خوشه در تولید برنج دورگه باشد.

به منظور بررسی اثر ماده تنظیم کننده رشد کلرمکوات کلرید (CCC) در شرایط تنش خشکی بر رشد و عملکرد دانه سه رقم جو در شرایط اقلیمی مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز (ارتفاع 1810 متر از سطح دریا، طول جغرافیایی 52o46’ شرقی و عرض جغرافیایی 29o50’ شمالی)، پژوهشی مزرعه ای طی سال زراعی 83-1382 انجام شد. آزمایشی به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل دو سطح رطوبتی: آبیاری مطلوب و تنش خشکی (قطع آبیاری) بعد از گرده افشانی به عنوان عامل اصلی، محلول پاشی بوته ها توسط کلرمکوات کلرید در دو سطح (صفر و 1370 گرم ماده موثر در هکتار در مرحله نموی انگیزش آغازه لما) به عنوان عامل فرعی و سه رقم جو (ریحانه، کارون در کویر و والفجر) به عنوان عامل فرعی فرعی بود. نتایج بدست آمده نشان داد که اعمال تنش خشکی بعد از گرده افشانی باعث کاهش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت گردید. تنش خشکی اجزای عملکرد دانه به جز تعداد دانه در سنبله را به طور معنی دار کاهش داد. کلرمکوات کلرید در شرایط مطلوب رطوبتی افزایش معنی دار عملکرد دانه را به دنبال داشت، لیکن در شرایط تنش خشکی باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه شد. از بین اجزای عملکرد دانه، تعداد سنبله در واحد سطح تحت تاثیر معنی دار کلرمکوات کلرید قرار گرفت. وزن خشک و سطح برگ بوته های تیمار شده تحت تاثیر تنش خشکی نسبت به بوته های شاهد کاهش معنی دار نشان دادند. پس از گرده افشانی، سطح سبز برگ ها و وزن خشک بوته های تیمار شده با کلرمکوات کلرید نسبت به بوته های شاهد زیادتر بود. هر چند درک مکانیزم دقیق تاثیر کلرمکوات کلرید بر عملکرد دانه جو در شرایط تنش خشکی نیازمند پژوهش های بیشتر و طولانی مدت تری است، لیکن با توجه به نتایج پژوهش حاضر به نظر می رسد کاربرد به موقع کلرمکوات کلرید در مزارع آبی جو بتواند افزایش عملکرد دانه را به دنبال داشته باشد.

بطور کلی زیر واحدهای گلوتنین با وزن مولکولی بالا نقش کلیدی را در شکل و ساختار گلوتن بازی می کنند و ارتباط تنگاتنگی با کیفیت گندم دارند. تنوع در الگوهای باندی زیر واحدهای گلوتنین با وزن مولکولی بالا، جهت بررسی کیفیت نانوایی 80 رقم و لاین سنتتیک توسط الکتروفورز ژل پلی اکریل آمید سدیم دودسیل سولفات 10%، بررسی شد.  26ترکیب زیرواحدی شامل 15 آلل مختلف در بین این ارقام شناسایی شدند، که بیشترین فراوانی در مکان Glu-A1 مربوط به زیر واحد *2(41.25%) و در مکان Glu-B1 مربوط به زیر واحد 8+7 (45%) و در مکان Glu-D1 مربوط به زیر واحد 10+5 (48.75%) بود، همچنین زیر واحد 12+***2 که برای اولین بار از پاکستان گزارش شد، در 7 لاین سنتتیک مشاهده شد. آزمون ارتفاع رسوب، جهت بررسی اثرمکان ژنی Glu1 روی کیفیت نانوایی انجام گرفت، نتایج نشان داد که آلل های *2، 10+5 و 18+17 به ترتیب با فراوانی های 41.25، 48.75 و 18.75 درصد بیشترین تاثیر مثبت و آلل نول با فراوانی 43.75 درصد بیشترین تاثیر منفی را روی ارتفاع رسوب داشته و همبستگی معنی داری با ارتفاع رسوب داشتند. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که زیرواحدهای 10+5، 18+17 و 8+7، به ترتیب وارد مدل شده و در مجموع، 31.4% تغییرات در ارتفاع رسوب را توجیه می کنند.

بذرهای اغلب گیاهان زراعی و مرتعی توانایی تحمل به پسابش و حفظ قوه نامیه در حالت خشک را دارند. با این وجود، این بذرها حتی تحت مناسب ترین شرایط نگهداری پیر می شوند و افت قوه نامیه و پارامترهای مرتبط با بنیه بذر از خصوصیات بذور زوال یافته به شمار می رود. در این تحقیق که زمستان 1385 بصورت آزمایشگاهی در بانک ژن منابع طبیعی ایران (موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) انجام شد، تاثیر پرایمینگ هورمونی با سیتوکینین، اکسین، جیبرلین و اسیدابسیسیک در غلظتهای صفر، 50، 100 و 150 قسمت در میلیون (ppm) برکیفیت فیزیولوژیک بذرهای زوال یافته علف گندمی بلند (Agropyron elongatum) مورد بررسی قرار گرفت. پس از پرایمینگ، جوانه زنی بذرها در دو شرایط بدون تنش (صفر (MPa و تنش خشکی (محلول پلی اتیلن گلیکول (-0.5 MPa بررسی شد. مشخص شد که درصد جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه و تعداد ریشه های جنینی تحت تاثیر تنش خشکی قرار نگرفتند. تنش خشکی سبب کاهش سرعت جوانه زنی، بنیه بذر، وزن تر گیاهچه، طول ریشه، طول ساقه و طول کل گیاهچه شد در حالیکه متوسط زمان جوانه زنی و نسبت ریشه به ساقه را افزایش داد. پرایمینگ سبب افزایش درصد و سرعت جوانه زنی در شرایط تنش شد. در شرایط بدون تنش، جیبرلین و سیتوکینین سبب تسریع جوانه زنی شدند اما اکسین آن را کاهش داد. جیبرلین، اسیدابسیسیک و سیتوکینین در غلظت های ppm 50 وppm 100 ، متوسط زمان جوانه زنی را در شرایط بدون تنش کاهش دادند در حالیکه در شرایط تنش موجب افزایش آن شدند. بیشترین شاخص بنیه در شرایط بدون تنش از بذرهای پرایم شده با جیبرلین 100 ppm و در شرایط تنش از بذرهای پرایم شده با سیتوکینین ppm 50 بدست آمد. اکسین گرچه طول ریشه را کاهش داد اما موجب افزایش تعداد ریشه های جنینی شد. همه تیمارهای پرایمینگ، نسبت ریشه به اندام هوایی گیاهچه را کاهش دادند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت کیفیت فیزیولوژیک بذرهای زوال یافته علف گندمی بلند با استفاده از پرایمینگ هورمونی قابل بهبود است. نتایج این تحقیق نشان داد پرایم کردن بذرهای پیرشده علف گندمی بلند با جیبرلین ppm 100 برای شرایط بدون تنش خشکی و سیتوکینین 50 ppm یا اسید ابسیسیک ppm 50 می تواند برای بهبود نمود این بذرها در شرایط تنش خشکی متوسط (MPa-0.5)، مفید واقع شود.

تولید گیاهچه تراریخته پنبه (Gossypium hirsutum L.) با واسطه اگروباکتریوم سویه LBA4404 و پلاسمید pBI121 حاوی ژن گزارشگر gus و ژن نشانگر انتخابی nptII به ترتیب با پیشبرهای CaMV35S و NOS بررسی شد. پنبه هایی که بوسیله ژن gus تراریخته شده بودند و بیان ژن مذکور در بافت های مختلف (الیاف و دانه گرده) به اثبات رسیده بود از نظر وراثت ژن مذکور در نسل دوم (T1) با استفاده از روش های محیط کشت انتخاب، PCR و رنگ آمیزی GUS مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه های بذری لاین های تراریخته (T1) به همراه بذرهای غیر تراریخته به عنوان شاهد، استفاده شدند. آزمون مجذور کای نشان داد که تفرق ژن gus در لاین های A3،A4  وA7  در نسل دوم (T1) با نسبت مندلی1 :3 مطابقت دارد. به منظور بررسی حضور ژن nptII در نسل دوم (T1) تکثیر PCR انجام شد که حضور ژن در تمامی لاین های تراریخته (gus+) مورد بررسی به استثنای یک لاین مورد تایید قرار گرفت. نتایج حاصله حاکی از پایداری ژن در نسل دوم پنبه تراریخته بود.

جهت مشخص کردن روابط بین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک با برخی از صفات مهم زراعی و پیدا کردن اثرات مستقیم و غیر مستقیم این صفات زراعی مهم روی عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک، 364 ژنوتیپ سویا در یک طرح آگمنت در سه تاریخ مختلف کاشت با سه شاهد و 6 بلوک در موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 84-1383 مطالعه شدند. ضرایب همبستگی ساده محاسبه گردید و معلوم شد که وزن یک بوته، تعداد دانه در یک بوته و تعداد غلاف در یک بوته، بالاترین ضرایب همبستگی را با عملکرد دانه در هر 3 تاریخ کاشت دارا بودند. همچنین عملکرد دانه در بوته، تعداد گره در مرحله شروع رسیدگی، تعداد دانه در یک بوته و تعداد غلاف در یک بوته بالاترین ضرایب همبستگی را با عملکرد بیولوژیک داشتند. تجزیه رگرسیون گام به گام و تجزیه علیت نشان داد که تعداد دانه در یک بوته و وزن صددانه بیشترین اثر مستقیم مثبت را روی عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در هر سه تاریخ کاشت دارا بودند. بنابراین نتایج این تحقیق پیشنهاد می کند که تعداد دانه در یک بوته و وزن صد دانه به عنوان شاخص های انتخاب برای پیشرفت عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به کار روند.

به منظور بررسی اثر تنش گرمای بعد از گرده افشانی بر میزان محدودیت مبدا و عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم نان، دو آزمایش جداگانه هر کدام در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 84-1383 و در شرایط محیطی اهواز اجرا گردید. شش ژنوتیپ گندم (چمران، ویناک، S79-10، فونگ، دز و کویر) در دو تاریخ کشت مطلوب و با تاخیر، به منظور برخورد مراحل فنولوژیک بعد از گرده افشانی با گرما مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد، بیشترین و کمترین عملکرد دانه در شرایط مطلوب به ترتیب به ارقام چمران و فونگ اختصاص داشت. بیشترین و کمترین عملکرد دانه در شرایط تنش گرمای پایان فصل به ترتیب در ژنوتیپ های ویناک و S79-10 مشاهده شد. ژنوتیپ های S79-10 و فونگ به ترتیب از بیشترین و کمترین میزان حساسیت به تنش برای عملکرد دانه برخوردار بودند، بیشترین و کمترین میزان کاهش عملکرد دانه در شرایط تنش به ترتیب در همین ژنوتیپ ها مشاهده شد. با استفاده از شاخص تحمل به تنش، چمران متحمل ترین و کویر حساس ترین ژنوتیپ ها به تنش گرمای پایان فصل برای عملکرد دانه برآورد شدند. میانگین محدودیت مبدا در شرایط مطلوب و تنش به ترتیب 8.3 و 24 درصد بود. میانگین افزایش محدودیت مبدا در شرایط تنش نسبت به پتانسیل منبع در شرایط مطلوب 29 درصد برآورد شد. نتایج همچنین نشان داد، لاین دیررس S79-10 نسبت به ارقام زودرس نظیر فونگ و ویناک از محدودیت منبع و کاهش وزن و عملکرد دانه بیشتری در شرایط تنش برخوردار بود. به نظر می رسد، افزایش محدودیت مبدا ژنوتیپ های دیررس به دلیل مواجه شدن دوره پر شدن دانه در این ژنوتیپ ها با گرمای پایان فصل بود، در حالی که ژنوتیپ های زودرس با گرده افشانی زود هنگام، قبل از وقوع شرایط تنش گرمای پایان فصل، محدودیت مبدا و تغییرات وزن دانه کمتری در شرایط تنش داشتند.

به منظور بررسی اثر آبیاری تکمیلی و نیتروژن بر وزن دانه، وزن حجمی و عملکرد دانه گندم تحت شرایط دیم و در سیستم آبیاری تکمیلی، پژوهشی مزرعه ای در قالب طرح آماری کرت های دو بار خرد شده در سال های زراعی 84-83 و 85-84 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز به اجرا درآمد. تیمار اصلی آبیاری در 5 سطح شامل: بدون آبیاری (دیم)، آبیاری در مراحل ساقه رفتن، غلاف رفتن، گلدهی و پر شدن دانه، تیمار فرعی شامل 2 رقم گندم به نام های آگوستا و فاین- 15 و تیمار فرعی فرعی شامل نیتروژن در 3 سطح صفر، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد که در هر دو سال آزمایش، بیشترین وزن هزار دانه و وزن حجمی دانه گندم از تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله پر شدن دانه بدست آمد. بعلاوه، بیشترین وزن دانه و وزن حجمی دانه مربوط به تیمار 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، در تیمارهای آبیاری تکمیلی و دیم بود. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که بین مقادیر مختلف نیتروژن و میزان آب دریافتی با وزن دانه و وزن حجمی دانه در تیمارهای آبیاری تکمیلی همبستگی زیادی وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه در هر دو سال آزمایش، از تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله ساقه رفتن و کمترین مقدار از تیمار دیم حاصل شد. آبیاری تکمیلی در مرحله ساقه رفتن در سال 84-83 و 85-84 منجر به افزایش عملکردی به ترتیب حدود 200 و 221 درصد، در مقایسه با تیمار دیم گردید. همچنین بیشترین عملکرد دانه از تیمار 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تیمار آبیاری تکمیلی در مرحله ساقه رفتن و از رقم فاین -15 بدست آمد. بنابراین، آبیاری تکمیلی در مرحله حساس رشد گندم تاثیر بارزی بر عملکرد دانه ارقام گندم دیم دارد و در صورت تامین آب کافی و نیتروژن در دیمزارها می توان با یک آبیاری تکمیلی در زمان مناسب، عملکرد گندم دیم و نیز کیفیت دانه را بهبود بخشید.

بهاره سازی از فرایندهای مهم سازگاری ارقام گندم و جو زمستانه در مناطق سرد است. هدف این تحقیق تعیین عکس العمل برخی ژنوتیپ های گندم و جو به بهاره سازی در دو شرایط مزرعه و کنترل شده و مطالعه ارتباط آن با بیان مقاومت به سرما بود. هشت رقم گندم و چهار رقم جو در تیمارهای دوره های مختلف بهاره سازی در ایستگاه های تحقیقاتی کرج و مراغه به مدت چهار سال بررسی شدند. با استفاده از روش شمارش تعداد آخرین برگ نهایی، تکمیل بهاره سازی مشخص و با استفاده از روش LT50 میزان مقاومت به سرما تعیین شدند. در مراغه در سال 1381 زمان تکمیل بهاره سازی رقم نورستار حدود 11 هفته و ارقام آذر 2 و سرداری هر دو حدود هشت هفته پس از کاشت بود. در سال 1382، نیاز بهاره سازی ارقام مذکور به ترتیب 12، 8 و 7 هفته بود. رقم کوهدشت نیاز به بهاره سازی نداشت. جو دوبرینیا در سال های 1381 و 1382 حدود 8 هفته پس از کاشت به تکمیل بهاره سازی رسید ولی ارقام دیکتو و ریحانه 3 نیاز به بهاره سازی نداشتند. در کرج دوره بهاره سازی ارقام نورستار و آذر 2 طولانی تر و به ترتیب حدود 14 و 9 هفته بود. در سال 1385 نیاز بهاره سازی ارقام نورستار 0 شهریار و الوند در مزرعه به ترتیب حدود 15، 6 و 4 هفته بود. در شرایط کنترل شده، نیاز بهاره سازی ارقام آذر 02 شهریار و سرداری 28 روز ولی کوهدشت، کویر و زاگرس نیاز به بهاره سازی نداشتند. جو پاییزه دوبرینیا و کولد پس از 4 تا 5 هفته به تکمیل بهاره سازی رسیدند ولی دیکتو و ریحانه 03 نیاز به بهاره سازی نداشتند. حداکثر مقاومت رقم نورستار در هر دو شرایط کنترل شده و مزرعه در -21oC و در رقم آذر 2 به -10oC در زمان تکمیل بهاره سازی حاصل شد و سپس مقاومت کاهش یافت. از مشابهت روند بهاره سازی شرایط کنترل شده با مزرعه، استنباط می شود که تکمیل بهاره سازی نقطه عطفی در بیان مقاومت به سرما است که بعد از آن کاهش فاحشی در میزان مقاومت پیش می آید.

 آزمایش مزرعه ای با هدف بررسی رقابت منفرد و جفت گونه ای هر یک از علفهای هرز توق و تاتوره با ذرت و چگونگی تاثیر آنها بر عملکرد ذرت در سال زراعی 85-84 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران به اجرا در آمد. تاتوره و توق در تراکمها و نسبتهای مورد نظر به فاصله 15 سانتی متر در دو طرف ردیفهای ذرت مستقر شدند. هر دو علف هرز همزمان با ذرت کشت شدند. کاهش عملکرد ذرت توسط مدلهای تجربی، دو و سه پارامتری کازنس در حالت رقابت تک و جفت گونه ای هر یک از علفهای هرز فوق با ذرت مورد ارزیابی واقع شد. نتایج نشان داد که ضرایب برآورد شده در حالت تک گونه ای با چند گونه ای برای هریک از علفهای هرز متفاوت است. توق چه در حالت تک گونه ای و چه در مخلوط با تاتوره رقابت کننده قویتری از تاتوره بود. به طوری که بر مبنای کاهش عملکرد دانه ذرت، زمانی که ضریب رقابتی برای توق در حالت چند گونه ای در مقیاس بین 0 و 1، 1 در نظر گرفته شد، توانایی رقابت تاتوره 0.25 برابر توق برآورد گردید. در حالیکه در حالت تک گونه ای نقش تک بوته توق در تراکمهای پایین در کاهش عملکرد دانه ذرت برابر با 1.40 بوته تاتوره تخمین زده شد. نتایج این بررسی نشان داد که ضرایب رقابتی برای علفهای هرز مختلف باید از آزمایشاتی که در آنها گونه های مختلف علفهای هرز در کنار محصول حضور دارند بدست آید.

 به منظور بررسی اثر کشت مخلوط سورگوم(Sorghum bicolor)  و یونجه (Medicago sativa) برای تولید علوفه، سه تـرکیب از مخلوط سورگوم و یونجه با نسبتهای %50: %50، %75: %25 و %25: %75 به اضافه شاهد کشت خالص سورگوم و کشت خالص یونجه، در بهار سال زراعی 1381 در قالب طرح اسپلیت پلات در زمان بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرارکشت شدند. فاکتور اصلی عامل زمان و فاکتور فرعی نسبت های مختلف اختلاط یونجه و سورگوم بود. مدت آزمایش سه سال به طول انجامید. در سال دوم این آزمایش بیشترین میزان علوفه تولید شد. تیمار یونجه 25% سورگوم 75% دارای بیشترین عملکرد در کل سه سال انجام آزمایش در کشت مخلوط بود. در سال دوم آزمایش، تولید علوفه یونجه نسبت به سایر تیمارهای مورد آزمایش اعم از تیمارهای کشت مخلوط و کشت خالص سورگوم بطور معنی داری بیشتر بود و پس از آن تیمار یونجه 75% - سورگوم 25% در جایگاه دوم به لحاظ تولید علوفه قرار داشت. کمترین مقدار علوفه تولیدی طی سه سال اجرای طرح به تیمار کشت خالص سورگوم اختصاص داشت که علت آنرا می توان به اثرات خود مسمومی این گیاه در کشت متوالی آن نسبت داد. در سال اول انجام آزمایش، علف های هرز در کشت خالص یونجه و کلیه تیمارهایی که سهم یونجه در ترکیب کشت آنها بیشتر بود، غالب شدند و با افزایش نسبت ترکیب سورگوم در کشت مخلوط از میزان علف های هرز به میزان معنی داری کاسته شد. جمعیت علف های هرز با گذشت زمان و در چین های بعدی یونجه به شکل معنی داری کاهش یافت. در سال دوم با افزایش نسبت سورگوم در کشت مخلوط عملا جمعیت علف های هرز افزایش یافت و این روند در بیشتر تیمارهای حاوی بالای 50% سورگوم تا چین سوم ادامه یافت. در چین های چهارم و پنجم بطور معنی داری از جمعیت و زیست توده علف های هرز کاسته شد.

جوانه زنی بذر و استقرار ناکافی گیاهچه های گندم (Triticum aestivum L.) یکی از علل عمده کاهش عملکرد بخصوص در مورد ارقام دیم است. در این تحقیق ارقام گندم آبی و دیم سه اقلیم مختلف ایران شامل همدان (سردسیر)، کرج (معتدل) و سرپل ذهاب (گرمسیر) با استفاده از تیمارهای اسموپرایمینگ (پلی اتیلن گلایکول، اوره و نمک طعام) و هیدروپرایمینگ (آب مقطر و آب معمولی) پرایم شده و در دو تاریخ کشت به موقع و دیرهنگام در هر منطقه کشت گردیدند و اثرات تیمارهای مذکور بر ویژگیهای زراعی و عملکرد ارقام هر منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. طرح آزمایشی به کار رفته اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بود. کرتهای اصلی شامل دو تارخ کاشت و کرتهای فرعی شامل ارقام گندم و تیمارهای پرایمینگ بود. به طور کلی تیمارهای اسموپرایمینگ با اوره و پلی اتیلن گلایکول و همچنین هیدروپرایمینگ با آب معمولی سرعت و درصد جوانه زنی را در ارقام دیم هر سه منطقه و رقم آبی الوند در همدان را در هر دو تاریخ کشت افزایش داد. با این وجود سرعت گلدهی تنها در ارقام دیم آذر 2 (همدان) و چناب (سرپل ذهاب) در کشت اول به ترتیب توسط اسموپرایمینگ با نمک طعام و اوره افزایش نشان داد. در همدان اسموپرایمینگ با پلی اتیلن گلایکول و اوره به ترتیب در ارقام دیم سرداری و آذر 2 (کشت اول) باعث افزایش شاخص سطح برگ گردید. از میان اجزا عملکرد، تعداد سنبله های تولید شده در واحد سطح مهمترین عاملی بود که در ارقام آبی و دیم همدان و دیم کرج به خوبی به تیمارهای اسموپرایمینگ واکنش نشان داد به طوری که در همدان در هر دو تاریخ کشت عملکرد در تیمارهای اسموپرایمینگ با اوره (ارقام آبی الوند و دیم سرداری) و نمک طعام (آذر 2) و در کرج در اسموپرایمینگ با پلی اتیلن گلایکول و اوره افزایش یافت. در این آزمایشها شاخص برداشت تحت تاثیر تیمارهای پرایمینگ قرار نگرفت. به نظر می رسد اثرات مطلوب تیمارهای اسموپرایمینگ در حضور عوامل محدود کننده رشد مانند کمی دما و رطوبت محیط افزایش می یابد.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و تعیین روابط میان عملکرد دانه و برخی صفات مورفولوژیکی، تعداد 500 نمونه لوبیای سفید (Phaseolus vulgaris L.) در مزرعه تحقیقاتی بانک ژن گیاهی ملی ایران در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1383 مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح آگمنت به همراه سه شاهد انجام پذیرفت. صفات مورد مطالعه مطابق دستورالعمل موسسه بین المللی ذخایر توارثی گیاهی (IPGRI) اندازه گیری شدند. نتایج آمار توصیفی صفات نشان داد که تنوع قابل ملاحظه ای در ارتباط با صفات تعداد بذر در بوته، عملکرد بذر تک بوته، تعداد غلاف در بوته، ارتفاع بوته، تعداد گره در ساقه اصلی، شکل بذر و تیپ رشد وجود دارد. نتایج همبستگی های ساده، رگرسیون چندگانه و تجزیه علیت نشان داد که صفات تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه و تعداد بذر در بوته بعنوان اجزای عملکرد بیشترین تاثیر را بر عملکرد بذر تک بوته دارا بودند. در تجزیه به مولفه های اصلی، 6 مولفه حدود 82.6 درصد از کل تغییرات داده ها را توجیه کردند.

چاودار به عنوان یکی از علف های هرز مساله ساز گندم در ایران مطرح می باشد. به منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم در مقابل چاودار، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در مزارع تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی در مشکین دشت کرج و ورامین طی سال زراعی 82-1381 انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل ارقام گندم (آزادی، طبسی، مهدوی، کرج 2، نیک نژاد، پیشتاز، شیراز و روشن) و چاودار (0 و 120 بوته در متر مربع) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که درصد کاهش عملکرد دانه در ارقام گندم در دو منطقه از 7.32 تا 44.82 درصد کاهش عملکرد بیولوژیک از 9.62 تا 37.15 درصد متفاوت بود.  

گیاه کاهو با توجه به نوع مصرف و بیوماس آن دارای پتانسیل مطلوب برای تبدیل شدن به یک بیوراکتور جهت تولید پروتئین های نوترکیب و واکسنهای خوراکی است. پیش نیاز نیل به این هدف، بهینه سازی مسیر کشت بافت و انتقال ژن به این گیاه است. در بررسی باز زایی درون شیشه ای، ابتدا بذور 5 رقم کاهو TN-96-34 و 39- TN-96وTN-96-41 ، TN-96-53 و TN-96-54در غلظتهای مختلف tween 20 و هیپو کلریت سدیم قرار گرفتند و به ترتیب غلظت های 0.1% و 2.5% به مدت  25دقیقه و 3 بار شستشو با آب مقطر استریل برای ضدعفونی بذر بهترین روش تشخیص داده شد. سپس بذور در محیط استریل، با دمای 25 درجه سانتی گراد و روشنایی 16 ساعت در شبانه روز جهت جوانه زنی بر روی کاغذ صافی مرطوب قرار داده شدند. ریز نمونه لپه گیاهچه ها بعد از 72 ساعت به 6 تا 8 قطعه تقسیم، و بر روی محیط کشت MS حاوی غلظت های هورمونی 0.1:0.05 : 0.02 میلیگرم در لیتر NAA و0.1 :0.2 : 0.4 میلی گرم درلیتر BA قرار گرفتند. از بین پنج رقم کاهوی مورد بررسی، دو رقم TN-96-39 و TN-96-41 بطور معنی داری کالوس زایی، جنین زایی و باززایی بیشتر داشتند. تیمار نسبت تنظیم کننده های رشد با غلظت های هورمونی 0.05 میلی گرم در لیتر NAA و 0.2 میلیگرم درلیتر BA بیشترین کالوس زایی، نین زایی و باززایی را برای این صفات نشان داد. تیمار نسبت تنظیم کننده های رشد با غلظت های 0.05 میلیگرم درلیتر NAA و 0.4 میلیگرم در لیتر BA دارای بیشترین شاخه زایی و برای باززایی مستقیم مناسب تشخیص داده شدند. شاخه های باززایی شده در محیط کشت MS حاوی 0.2 میلی گرم در لیتر NAA ریشه دار و پس از انتقال به گلدان بذرگیری انجام شد.

گندم جهت پر کردن دانه در شرایط تنش خشکی بعد از گرده افشانی، به اندوخته ساقه نیاز شدید دارد. برای شناسایی تنوع ژنتیکی در اندوخته ساقه گندم تحت تنش خشکی، تعداد 20 ژنوتیپ در دو شرایط تنش خشکی بعد از گرده افشانی و آبی طی دو سال زراعی متوالی (81-1379) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که در بین ژنوتیپ ها از نظر اندوخته ساقه در هر دو شرایط تنش خشکی بعد از گرده افشانی و آبی تفاوت معنی داری وجود داشت. کسری رطوبت در مرحله بعد از گرده افشانی تاثیری در تعداد دانه در سنبله نداشت. میزان تجمع ماده خشک در دانه بطور قابل ملاحظه در اثرکسری رطوبت کاهش پیدا کرد. وزن ماده خشک اندام های رویشی در مرحله گرده افشانی در مقایسه با دوره پرکردن دانه در هر دو شرایط تنش خشکی و آبی کاهش یافت. اما، انتقال ماده خشک در ژنوتیپ های شماره 14، 15، 16، 18، 19 و 20 در شرایط تنش خشکی بسیار بالا بود. وزن هزار دانه در شرایط کسری آب به شدت کاهش یافت. همبستگی مثبت و معنی دار عملکرد دانه با صفات، میزان انتقال مواد فتوسنتزی (RDM)، شاخص برداشت (HI) و شاخص تحمل به خشکی (STI) نشان دادند که در انتخاب ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی، بایستی بالا بودن میزان شاخص برداشت (HI)، میزان انتقال موادفتوسنتزی (RDM) و شاخص تحمل به خشکی (STI) در شرایط تنش خشکی بعنوان معیار موثر در سلکسیون مورد توجه قرار گیرند.

به منظور بررسی واکنش 200 رقم و لاین پیشرفته گندم دیم در مرحله گیاهچه نسبت به بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis f. sp. tritici)، بذرهای هر کدام از ارقام و لاینهای آزمایشی در گلدانهای محتوی خاک معمولی در گلخانه کاشته شده و گیاهچه ها در مرحله برگ اول با اسپورهای قارچ عامل بیماری (نژاد 134E134A+ جمع آوری شده از کرج و نژاد 134E142A+ جمع آوری شده از مراغه) مایه زنی شدند. گیاهچه ها بعد از مایه زنی به مدت 48 ساعت در شرایط مرطوب و سرد (10°C) در تاریکی قرار داده شده و سپس به گلخانه با دمای 15°C در روز (16 ساعت) و 10°C در شب (8 ساعت) منتقل شدند. بعد از گذشت 17-15 روز از زمان مایه زنی، یادداشت برداری از واکنش مواد آزمایشی با استفاده از روش مک نیل و همکاران (1971) انجام شد. نتایج نشان داد که49 % از ژنوتیپهای مورد آزمایش در برابر نژاد 134E134A+ دارای تیپ آلودگی 7-9، 39% دارای تیپ آلودگی 0-2، و 7% دیگر دارای تیپ آلودگی 3-6 می باشند. در برابر نژاد 134E142A+، %55 ژنوتیپها تیپ آلودگی 7-9، 30% تیپ آلودگی 0-2، و 9% تیپ آلودگی 3-6 نشان دادند. همچنین 41.5% از مواد آزمایشی در برابر هر دو نژاد فوق الذکر تیپ آلودگی حساسیت (7-9)، 24.5% تیپ آلودگی 0-2 و 1% دیگر تیپ آلودگی 3-6 داشتند. درصد بالای ژنوتیپهای قرار گرفته در محدوده واکنش 7-9 در برابر دو نژاد فوق الذکر نشان دهنده این است که در اکثر ارقام و لاینهای مورد آزمایش ژن مقاومت گیاهچه ای وجود نداشته و یا اینکه فقط دارای ژن یا ژنهایی هستند که نژادهای مورد استفاده در این بررسی برای همه آنها دارای ویرولانس میباشندYr2) ، Yr6، Yr7، Yr9، YrA، و .(YrND ژنوتیپهای قرار گرفته در محدوده تیپهای آلودگی مقاوم حداقل یک ژن مقاومت گیاهچه ای دارند که نژادهای مورد استفاده در این تحقیق فاقد ویرولانس برای آن میباشند. این ژنوتیپها همچنین ممکن است یک یا چند تا از ژنهایی را نیز که دو نژاد فوق الذکر برای آنها ویرولانس دارند به همراه داشته باشند. با توجه به نتایج بدست آمده در این بررسی، توصیه کشت ارقام پیشرفته دارای مقاومت گیاهچه ای در مناطقی که نژادهای مورد مطالعه یا مشابه شایع هستند مقدور خواهد بود. ضمن اینکه امکان بروز مقاومت گیاه کامل در شرایط مزرعه ای در ارقامی که تحت شرایط گلخانه ای حساسیت نشان دادند نیز منتفی نیست.

امروزه کشت علوفه به صورت مخلوط، به ویژه از نظر کشاورزی پایدار اهمیت زیادی یافته است، ولی در کشور ما اطلاعات زیادی در این مورد وجود ندارد. لذا جهت تعیین رقابت و چگونگی تولید علوفه چند گونه از گندمیان و بقولات علوفه ای به صورت خالص و مخلوط، آزمایشی به صورت بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت دو سال در مرکز تحقیقات کشاورزی کوشکک وابسته به دانشگاه شیراز انجام گرفت. تیمارها شامل کشت یونجه (Medicago sativa L.)، شبدر قرمز (Trifolium pratense L.)، علف باغ (Dactylis glomerata L.)، علف پشمکی نرم (Bromus inermis L.)، علف فستوک پابلند (Festuca arundinceae Schreb) به صورت خالص و هر کدام از گندمیان و بقولات به صورت مخلوط بودند. نتایج نشان داد که یونجه خالص و مخلوط های آن با گندمیان در سال اول با پنج چین و در سال دوم با هفت چین علوفه دارای بالاترین عملکرد کل ماده خشک بودند و با تیمارهای گروه شبدر قرمز و مخلوط های آن تفاوت معنی داری داشتند. در تیمارهای گروه یونجه و مخلوط های آن بالاترین عملکرد ماده خشک مربوط به مخلوط های یونجه- علف پشمکی و یونجه- علف فستوک در سال دوم بودند.عملکردهای کل ماده خشک در سال دوم اسقرار گیاهان بیشتر از سال اول بودند. به طور کلی، شرکت گندمیان علوفه ای سبب بهبود عملکرد تجمعی، به ویژه در سال دوم اسقرار شد. رشد و نمو شبدر قرمز در رقابت با گندمیان کمتر از یونجه بود. درصد ترکیب گونه ای هم علف پشمکی و هم علف فستوک در حالت مخلوط با یونجه کم بود، ولی در مخلوط با شبدر قرمز افزایش یافت. علف باغ در مخلوط ها از قدرت رقابت ضعیف تری نسبت به علف های پشمکی و فستوک در هر دو سال برخوردار بود و به نظر نمی رسد بتواند با یونجه در شرایط اقلیمی منطقه رقابت کند. در عین حال، در سال دوم در مخلوط با شبدر قرمز بخش عمده ای از علوفه مخلوط را تشکیل داد. در کشت مخلوط یونجه- علف پشمکی، یونجه به عنوان گیاه غالب و در کشت مخلوط شبدر قرمز ـ علف پشمکی، علف پشمکی نرم به عنوان گیاه غالب شناخته شد. در مجموع، مخلوط های علوفه یونجه ـ علف پشمکی و یونجه- علف فستوک، عملکرد کل ماده خشک بیشتری در هر دو سال تولید کردند و به نظر می رسد در بلند مدت بهتر بتوانند در شرایط منطقه دوام بیاورند.

به منظور مطالعه ارتباط عملکرد دانه با مقدار و کیفیت روغن سویا، تعداد 20 رقم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران واقع در دولت آباد کرج کاشته شد. در مجموع 25 صفت مربوط به رشد رویشی، زایشی و اجزا عملکرد و نیز درصد روغن و ترکیبات اسید چرب در این تحقیق مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ارقام از نظر همه صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری دارند که دلالت بر وجود تنوع ژنتیکی بین ارقام می نماید. طول دوره پرشدن دانه و طول غلاف بیشترین و عملکرد تک بوته کمترین وراثت پذیری عمومی را داشتند. در برآورد همبستگی صفات، صفت درصد اسید اولئیک با صفات طول دانه و عملکرد روغن همبستگی مثبت و با درصدهای اسید لینولنیک و اسید لینولئیک همبستگی منفی داشت. در تجزیه رگرسیون گام به گام بر اساس عملکرد روغن، 91.3 درصد تغییرات در عملکرد روغن توسط صفت های درصد استئاریک، تعداد دانه در غلاف و وزن صددانه توجیه گردید. لذا از این سه صفت برای انجام تجزیه علیت استفاده شد. نتایج تجزیه علیت نشان داد که درصد اسیداستئاریک و تعداد غلاف اثر مستقیم مثبت و بالایی بر عملکرد روغن دارند. در تجزیه به مولفه های اصلی شش مولفه شناسایی شد که 79.69 درصد تنوع را در بر می گرفتند. درصد اولئیک با عرض بذر در مولفه چهارم قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد می توان از صفات اندازه بذر برای افزایش درصد اسید چرب اولئیک استفاده کرد.