پژوهش های تولید گیاهی
سال:1398 | دوره:26 | شماره:1 |تعداد مقالات:16

سابقه و هدف: با توجه به گستردگی شوری در خاک های ایران، میزان بالای شوری آب و خاک می تواند کیفیت محصول و بهره وری را محدود کند. از سوی دیگر با توجه به افزایش تقاضای جهانی برای استفاده از گیاهان دارویی از جمله نعناع فلفلی، امروزه استفاده از ریزجانداران همزیست با گیاه یکی از راهبردهای نوین برای بهبود و افزایش عملکرد گیاهان در شرایط نامطلوب محیطی مانند شوری آب و خاک است. بنابراین، مطالعه پیش رو با هدف ارزیابی تأثیر همزیستی قارچ شبه میکوریز Piriformospora indica بر بهبود رشد گیاه دارویی نعناع فلفلی در شرایط شور طراحی و اجرا شد. مواد و روش ها: این آزمایش در گلخانه تحقیقاتی پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان واقع در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1394 اجرا شد. در این پژوهش دو عامل همزیستی با قارچ پیریفورموسپورا ایندیکا (شاهد و تلقیح با قارچ) و چهار سطح شوری (آبیاری با آب شور حاوی مخلوط آب دریای خزر و آب مقطر شامل چهار سطح صفر، سه، شش و نه دسی زیمنس بر متر) مورد مطالعه قرار گرفتند. متغیرهای اندازه گیری شده شامل وزن خشک برگ، درصد کلونیزاسیون ریشه، طول ریشه، درصد نشت یونی، پراکسیداسیون لیپید، میزان فنل کل برگ، فلاونوئید، آنتوسیانین و فعالیت آنتی اکسیدانی (آنزیم های کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز، پلی فنل اکسیداز، مهار رادیکال DPPH) بود. یافته ها: نتایج نشان داد با افزایش شوری میزان کلونیزاسیون ریشه، وزن خشک برگ و طول ریشه کاهش در حالی که فعالیت آنزیم کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز، پلی فنل اکسیداز، مهار رادیکال DPPH، محتوای فنل کل برگ، فلاونوئید، آنتوسیانین، درصد نشت یونی و پراکسیداسیون لیپید افزایش یافت. همچنین، همبستگی بالا و معنی داری بین فعالیت آنتی اکسیدانی با میزان فنل (**95/0 =r) مشاهده شد براین اساس، گیاهانی که ترکیبات فنلی بالاتری داشتند، فعالیت ضد رادیکال های آزاد بالاتری نشان دادند. از طرفی همزیستی قارچی سبب بهبود وزن خشک گیاه و طول ریشه و آنزیم های آنتی اکسیدان و ترکیبات فنولیک مورد مطالعه شد. تیمار زیستی، همچنین، باعث کاهش اثرات منفی شوری بر پایداری غشا و پراکسیداسیون غشا سلول، و از طرفی موجب فعالیت بهتر آنزیم های آنتی اکسیدان در شرایط شور شد. به طور کلی گیاهان همزیست شده با قارچ P. indica از نظر عملکرد و رشد بهتر از گیاهان همزیست نشده بودند، ولی این افزایش عملکرد تحت تاثیر میزان همزیستی در سطوح مختلف شوری قرار گرفت. نتیجه گیری: در مجموع، کاربرد قارچ P. indica علاوه بر تحریک گیاه برای افزایش سنتز ترکیبات فنولیک، با گسترش سیستم ریشه ای به وسیله هیف های قارچی موجب تخفیف اثرات تنش شوری در گیاه دارویی نعناع فلفلی شد. بنابراین، به نظر می رسد کاربرد این قارچ بتواند با افزایش مقاومت به شوری تا حدود زیادی ویژگی های رشدی گیاه دارویی نعناع فلفلی را در چنین شرایطی بهبود بخشد.

سابقه و هدف: گیاهان هاپلوئید به گیاهانی اطلاق می شود که تعداد کروموزوم های آنها در مرحله اسپروفیتی (n2) برابر با مرحله گامتوفیتی (n) باشد. هدف اصلی از تولید گیاهان هاپلوئید رسیدن به لاین های دابل هاپلوئید مطلوب جهت پیشبرد برنامه های اصلاحی می باشد. با استفاده از ارقام هیبرید F1 حاصل از تلاقی لاین های خالص با صفات مطلوب، بهره وری محصول را تا حد زیادی می توان افزایش داد. بنابراین لاین های خالص در برنامه های اصلاحی و تحقیقات ژنتیکی بسیار ارزشمند هستند. تولید لاین های خالص در روش های کلاسیک و با استفاده از خودگشنی نیازمند زمان و هزینه بسیار زیادی می باشد و به هیچ وجه امکان ندارد که این لاین ها صددرصد خالص باشند. لذا روش های پیشرفته و جدید جایگزین کارآمدتر و پایدارتر از روش های سنتی هستند. پرتوتابی دانه گرده عمده ترین روش مورد استفاده برای القای بکرزایی در گیاهان خانواده کدوئیان است. بر اساس آزمایشات قبلی، محققان بر سر برتری دزهای 300 و 500 گری پرتو گاما اختلاف نظر دارند. با این وجود در هیچ پژوهش جامع منتشر شده ای این دو دز پرتو بطور همزمان با هم مقایسه نشده اند. لذا این تحقیق با هدف بررسی امکان القای جنین های هاپلوئید در ارقام مختلف خیار از طریق گرده افشانی با دانه های گرده پرتوتابی شده توسط دزهای 300 و 500 گری پرتو گاما و تعیین مناسبترین دز پرتوتابی جهت تولید گیاهان هاپلوئید در ژنوتیپ های مختلف خیار انجام گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه اثر دزهای مختلف پرتوتابی و ژنوتیپ گیاهان مادری بر تشکیل میوه، تولید دانه، القای جنین های پارتنوژنز پس از گرده افشانی با گرده های پرتوتابی شده و تولید گیاهان هاپلوئید مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل (دز پرتو گاما و ژنوتیپ گیاه) بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 6 تکرار اجرا گردید. هفت ژنوتیپ مختلف خیار شامل ارقام نگین، اکسترم، کریم و سوپر دامینوس (F1)، بیت آلفا (OP)، باسمنج تبریز و دستجرد اصفهان توسط گرده های پرتوتابی شده با دزهای 300 و 500 گری پرتو گاما گرده افشانی شدند. رنگ آمیزی دانه گرده و رفتار لوله گرده یک روز بعد از پرتوتابی مورد بررسی قرار گرفت. دانه های استخراج شده از میوه ها از طریق کشت جنین در شرایط آزمایشگاهی نجات داده شدند و سطح پلوئیدی گیاهچه های بدست آمده توسط دستگاه فلوسایتومتری تعیین شد. یافته ها: اثر دز پرتو گاما، ژنوتیپ و همچنین برهمکنش دز و ژنوتیپ بر تعداد دانه معنی دار بود. بیشترین میزان جنین پارتنوژنیک از پرتوتابی ژنوتیپ اکسترم با دز 300 گری (25/2) و ژنوتیپ کریم (75/1) با دز 500 گری مشاهده گردید. از ژنوتیپ های نگین، اکسترم و آلفا بیت گرده افشانی شده با گرده های پرتوتابی شده توسط دز 500 گری هیچ جنین و هیچ گیاهی بدست نیامد. دزهای پرتوتابی بکار رفته اثر معنی داری بر روی تولید گیاه هاپلوئید نداشتند اما ژنوتیپ و خصوصاً برهمکنش دز و ژنوتیپ تاثیر معنی داری بر تولید گیاهان هاپلوئید خیار داشت. گرده افشانی ژنوتیپ اکسترم با گرده های پرتوتابی شده توسط دز 300 گری سبب تولید بیشترین گیاه هاپلوئید (25/1 در هر میوه) در این آزمایش شد. نتیجه گیری: در این پژوهش همانند پژوهش های قبل تولید گیاهان هاپلوئید خیار با استفاده از گرده های پرتوتابی شده بعنوان روشی کارآمد و مفید در جهت تولید لاین های اینبرد تایید شد. بر اساس نتایج بدست آمده در این تحقیق ژنوتیپ های مختلف پاسخ-های متفاوتی را نسبت به دزهای مختلف پرتوتابی نشان می دهند و با تعیین شدت تابش مناسب پرتو گاما در هر ژنوتیپ می-توان جنین زایی پارتنوژنیک را القا نمود.

سابقه و هدف: یکی از فناوری های پیشرفته در ویرایش ژنوم، مربوط به فناوری تکرارهای کوتاه پالیندرومی فاصله دار منظم خوشه ای است. در این پژوهش RNA راهنمای مربوط به ژن SGR درگیر در تجزیه کلروفیل، در تماس نزدیک با پروتئین Cas9 در سازه CRISPR برای هدف قرار دهی این ژن در برگ های فستوکای بلند قرار گرفت. مواد و روش ها: در راستای ساخت سازه CRISPR/Cas9 قابل برنامه ریزی برای هدف گیری ژن SGR، ابتدا یک توالی 20 نوکلئوتیدی روی اگزون ژن SGR فستوکای بلند انتخاب گردید. این توالی ابتدا در سازه pEnChimera جاسازی و سپس به وسیله فناوری Gateway به حامل بیان منتقل گردید. حامل مد نظر پس از تایید به وسیله واکنش زنجیرهای پلی مراز و توالی یابی، به Agrobacterium tumefaciens برای آزمایش های بیان موقت منتقل گردید. در گام دوم سازهCRISPR و سازه تشدید بیان (pB2WG7) دارای ناحیه رمز کننده ژن SGR به طور همزمان به برگ های توتون به وسیله روش Agroinfiltration منتقل گردید. ناحیه آلوده شده پس از استخراج DNA توالی یابی شد. در آزمایشی دیگر سازه CRISPR طراحی شده به طور مستقیم و به صورت موقت در برگ های بالغ جوان فستوکای بلند تحت تنش، بیان گردید. یافته ها: واکنش زنجیره ای پلی مراز و توالی یابی، جایگیری درست RNA راهنما را در دو حامل به کار رفته در این آزمایش تایید می-نماید. بیان موقت همزمان دو سازه در برگ های توتون که با استفاده از استخراج DNA و توالی یابی از محل آلوده ارزیابی شد، نشان می دهد که با وجود قرار گیری درست توالی در این سازه در عمل قادر به برش ژن SGR فستوکای بلند بیان شده در گیاه توتون نمی باشد. ولی در آزمایش دوم بیان موقت سازه CRISPR/Cas9 در برگ های فستوکای بلند دارای ژن طبیعی SGR بیانگر این است که این سازه به شکل جالبی قادر به توقف بیان ژن SGR و در نتیجه توقف تجزیه کلروفیل برگهای فستوکای بلند در مقایسه با شاهد می باشد. نتیجه گیری: استفاده از فناوری Gateway به میزان چشمگیری در مقایسه با روش آنزیم های برشی سرعت و دقت در ساخت سازه نهایی CRISPR/Cas9 را بالا برد. فناوری CRISPR/Cas9 زمانی که روی برگ های توتون برای هدف قرار دهی ژن SGR فستوکای بلند استفاده شد موفقیت آمیز نبود که به احتمال به دلیل بیان غیر هدفمند در موجودی است که ژن SGR به طور طبیعی در آن وجود ندارد ولی زمانی که سازه به صورت موقت در برگ های دارای ژن اصلی SGR (فستوکای بلند) بیان شد نتایج مشاهده شده به طور آشکاری بیانگر این بود که ژن SGR فستوکای بلند به وسیله CRISPR غیر فعال گردیده و در نتیجه آن در شرایط تنش برگ های فستوکای بلند سبزتر باقی ماندند.

سابقه و هدف: فسفر بعد از نیتروژن مهم ترین عنصر غذایی محدودکننده ی عملکرد گیاهان زراعی به ویژه در خاک های اسیدی و قلیایی است. مطالعات گسترده حاکی از وجود تنوع ژنتیکی قابل توجه از نظر کارآیی جذب و استفاده از فسفر در گیاهان می باشد که با غلظت، تجمع و تخصیص فسفر به بخش های مختلف بوته مرتبط است. استفاده از این تنوع برای بهبود و عملکرد گیاهان زراعی و همچنین کاهش نیاز به مصرف کودهای فسفره به ویژه در خاک های کم فسفر توجه محققان را در سال های اخیر جلب کرده است. از این رو، مطالعه ی حاضر به منظور بررسی تغییرات غلظت، تجمع و تخصیص فسفر به بخش های مختلف بوته در تعدادی از گونه های مهم زراعی و هرز خانواده گندمیان انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش در سال زراعی 95-1394 در قالب طرح کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل با سه تکرار در پردیس جدید دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در خاکی با مقدار فسفر قابل استفاده بسیار کم (85/4 میلی گرم در کیلوگرم) اجرا شد. در این مطالعه گلدانی، شش گونه زراعی و هرز از خانواده گندمیان شامل گندم دوروم، جو معمولی، جو لخت، چاودم، یولاف وحشی و علف خونی در دو شرایط عدم مصرف و مصرف کودهای شیمیایی به مقدار توصیه شده مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله ی رسیدگی فیزیولوژیک غلظت فسفر به تفکیک اندام (ریشه، ساقه (شامل ساقه، غلاف برگ ها و گل آذین به غیر از دانه)، برگ و دانه) اندازه گیری و تجمع و ضرایب تخصیص فسفر با استفاده از داده های غلظت فسفر و وزن خشک اندام ها محاسبه شد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک اثر ژنوتیپ، کود دهی و اثر متقابل آن ها بر مقدار فسفر تجمع یافته در تمام بخش های بوته شامل ریشه، برگ، ساقه، دانه، بخش هوایی و کل بوته معنی دار بود. میانگین مقدار فسفر کل بوته در گونه ها در شرایط کوددهی افزایش 2/4 برابری نسبت به شرایط عدم مصرف کود داشت. در شرایط کوددهی اختلافات زیادی بین گونه های مورد بررسی از نظر مقدار فسفر تجمع یافته در بخش های مختلف و کل بوته وجود داشت در حالی که در شرایط عدم کوددهی بین گونه های مورد بررسی از نظر مقدار فسفر تجمع یافته در هیچ یک از بخش های بوته و کل بوته اختلاف معنی داری مشاهده نشد. تغییرات مقدار فسفر در گونه های مورد بررسی ناشی از تغییرات اجزای تعیین کننده ی آن یعنی مقدار ماده ی خشک و غلظت فسفر بوده است. اگر چه مقدار ماده ی خشک و غلظت فسفر در تمام بخش های گیاه به طور معنی داری (p=0. 01) تحت تأثیر فاکتورهای آزمایش و در بیشتر موارد تحت تأثیر متقابل این فاکتورها قرار گرفت، اما میزان تغییرات مقدار ماده ی خشک و در نتیجه سهم آن از تغییرات مقدار فسفر بیشتر از غلظت فسفر بود. از کل فسفر جذب شده، در شرایط عدم مصرف کود 6/59 درصد و در شرایط مصرف کود 0/49 درصد به دانه اختصاص یافت. میانیگین تخصیص فسفر به دانه در کل گونه ها 3/54 درصد، در گونه های زراعی 1/64 و در دو گونه ی هرز 7/34 بود. بر اساس این نتایج، میانگین تخصیص فسفر جذب شده به بخش رویشی گیاه در کل گونه ها 7/45 درصد بوده است. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد که تجمع فسفر و به دنبال آن غلظت و ضرایب تخصیص فسفر به بخش های مختلف بوته در مرحله ی رسیدگی فیزیولوژیک به شدت تحت تأثیر کوددهی و ژنوتیپ و اثرات متقابل این دو فاکتور قرار گرفتند. تغییرات بیشتر تجمع فسفر را می توان به وابستگی آن به تغییرات مقدار ماده خشک و غلظت فسفر نسبت داد. نتایج به دست آمده حاکی از تنوع بسیار کم گونه های مورد مطالعه به لحاظ تجمع فسفر در شرایط محیطی فقیر از نظر فسفر قابل استفاده خاک در مقایسه با شرایط کوددهی بود که نشانه ای از تشابه این گونه ها از نظر تحمل کمبود فسفر و از سوی دیگر نشانه ی پاسخگویی متفاوت گونه ها به مصرف کود فسفره است.

سابقه و هدف: زعفران (Crocus sativus L. ) یکی از با ارزش ترین گیاهان دارویی و ادویه ای در جهان محسوب می شود، که در بیشتر مناطق کشور به علت نیاز آبی کم این محصول و سازگاری مناسب آن با شرایط محیطی، امکان کشت این گیاه وجود دارد. مدیریت کود یک عامل مهم در موفقیت کشت گیاهان ادویه ای و دارویی محسوب می شود و عناصر غذایی نقش قابل توجهی در افزایش عملکرد زعفران دارد. کمپوست زباله شهری به عنوان یک کود آلی علاوه بر اینکه حاوی عناصر پر مصرف و کم مصرف می باشد، قابلیت دسترسی این عناصر را نیز افزایش می دهد. بنابراین این پژوهش به منظور ارزیابی اثر کمپوست بر جذب عناصر غذایی کم مصرف (آهن، روی، مس و منگنز) در اندام های گیاهی زعفران و رابطه آن با صفات زراعی و عملکرد انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش در سال های زراعی 1395-1394 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح کمپوست زباله شهری (0، 5، 10 و 20 تن در هکتار) با سه تکرار بود. صفات اندازه گیری شده شامل غلظت عناصر کم مصرف در (خاک، برگ، بنه و کلاله زعفران)، رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیلa، b، کاروتنوئید و کلروفیل کل) و صفات زراعی (وزن برگ تر و خشک، عملکرد و متوسط وزن گل تر و عملکرد کلاله خشک) بود. یافته ها: نتایج نشان داد کمپوست زباله شهری تاثیر معنی داری بر میزان غلظت عناصر مس، آهن و منگنز (خاک، بنه و کلاله) زعفران نسبت به شاهد داشت، بیشترین غلظت آهن (038/3 و 334/4 میلیگرم بر کیلوگرم)، منگنز (980/1 و 116/3 میلیگرم بر کیلوگرم) و مس (094/1 و 802/1 میلیگرم بر کیلوگرم) گل و بنه در سطح 20 تن در هکتار کمپوست زباله شهری و کمترین میزان این صفات در سطح شاهد به دست آمد. غلظت عنصر روی خاک و برگ نیز با مصرف کمپوست زباله شهری نسبت به شاهد افزایش یافت. بیشترین میزان غلظت عنصر روی (633/1 و 240/1 میلیگرم بر کیلوگرم) خاک و برگ به ترتیب با کاربرد 20 و 10 تن در هکتار کمپوست زباله شهری مشاهده شد. همچنین نتایج بیانگر تاثیر معنی دار کمپوست زباله شهری بر کاروتنوئید و کلروفیل کل برگ، عملکرد گل و کلاله زعفران بود. بیشترین عملکرد گل و کلاله در سطح 10 تن در هکتار کمپوست زباله شهری به دست آمد. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد، مصرف کمپوست به دلیل وجود عناصر غذایی (پرمصرف و کم مصرف) در ترکیب خود و افزایش جذب آنها توسط زعفران، سبب افزایش صفات زراعی و عملکرد این گیاه در این آزمایش شد، که در مجموع تیمار 5 تن در هکتار کمپوست، بعنوان بهترین تیمار در این آزمایش مشخص گردید.

سابقه و هدف: گیاه کبر Capparis spinosa L مهمترین گونه خانواده Capparaceae بوده که به عنوان یکی از گیاهان مهم دارویی محسوب می گردد. کاربرد دارویی این گیاه به دلیل غنی بودن ریشه ها و جوانه های مولد گل و میوه ها از ترکیبات دارویی نظیر فلاونوئید ها، ساپونین ها، پکتین ها، اسانس ها و بویژه گلیکوزیدها و گلیکوزینولات ها است. با توجه به اهمیت گیاه دارویی علف مار و مشکل تکثیر این گیاه از طریق بذر، در این تحقیق بهینه سازی شرایط کشت به منظور تولید کالوس و باززایی این گیاه انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش در پژوهشکده زیست فناوری و مهندسی زیستی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. جهت انجام تحقیق حاضر جداکشت های برگ لپه ای، برگ، غنچه، پرچم، محور روی لپه، ریشه، گلبرگ، کاسبرگ و گره در محیط کشت MS با ترکیب هورمونی مختلف کشت شدند. از دو سطح مختلف 2, 4-D mg/l)3 و 5/2) همراه با mg/l01/0 کاینتین و سه سطح NAA mg/l)3، 5/2 و 2) در ترکیب با mg/l5/0 BAبرای کالوس زایی استفاده گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار و هر تکرار با 5 ریزنمونه انجام شد. به منظور باززایی گیاهچه از کالوس های تولید شده، کالوس ها برای تولید شاخساره در محیط کشت های حاوی تنظیم کننده رشد و ترکیب هورمونی KIN، NAA، BAP وIBA با غلظت های مختلف کشت شدند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس مشخص نمود که اثر تغییرات ریزنمونه و برهمکنش ترکیبات هورمونی و ریزنمونه برای سه صفت وزن تر، وزن خشک کالوس و درصد کالوس دهی در سطح 1% معنی دار بود ولی اثر تغییرات تنظیم کننده رشد برای صفت درصد کالوس دهی معنی دار نشد. در مجموع تمام ترکیبات هورمونی مختلفی که برای کالوس دهی در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند، مناسب بودند ولی عکس العمل ریزنمونه ها برای تولید کالوس متفاوت بود. به طوری که ریزنمونه پرچم بالاترین درصد کالوس دهی (100 درصد) را در تمامی محیط کشت ها داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که بهترین ترکیبات هورمونی برای کالوس دهی از نظر میانگین وزن تر کالوس، محیط کشت MS حاویNAA mg. l-1 02/0+ KIN mg. l-11( با میانگین 27/0 میلی گرم بر لیتر) و برای میانگین وزن خشک کالوس نیز محیط کشت MS حاویNAA mg. l-1 3+ BAP mg. l-15/0 و MS حاویNAA mg. l-1 02/0+ KIN mg. l-11 (به ترتیب با میانگین 026/0 و 027/0 میلی گرم بر لیتر) بودند. بهترین محیط برای تولید شاخساره از کالوس محیط کشت MS حاوی KIN mg. l-12 (40 درصد) و NAA mg. l-1 2 (40 درصد ) برای تولید ریشه محیط کشت MS حاویNAA mg. l-1 1 (30 درصد) بود. نتیجه گیری: در این پژوهش با کاربرد غلظت های مختلف تنظیم کننده رشد و نوع ریز نمونه، بهترین ریزنمونه و بهترین تنظیم کننده رشد جهت بدست آوردن بیشترین کالوس برای تولید گیاهچه انتخاب شد. بر اساس نتایج حاصله، ریزنمونه پرچم و تمامی ترکیبات هورمونی مورد استفاده برای کالوس زایی مناسب بودند. بیشترین تولید شاخساره را تیمار NAA (mg. l-12) و KIN (mg. l-12) و تولید ریشه تیمار NAA (mg. l-11) در شرایط کشت درون شیشه ای داشتند. لذا استفاده از این تیمارها و ریزنمونه های ذکر شده در این تحقیق که بهترین کالوس زایی و در ادامه بیشترین تولید شاخساره و ریشه را به منظور تکثیر این گیاه در شرایط کشت درون شیشه ای نشان دادند، پیشنهاد می گردد.

سابقه و هدف: در اغلب درختان میوه با وجود تبدیل نشدن همه گل ها به میوه، میزان باردهی بیش از توان درخت می باشد و این امر باعث کاهش کیفیت محصول و کاهش عمر درخت می گردد. در حالی که در بسیاری از درختان میوه تبدیل 5 تا 15 درصد از گل ها به میوه منجر به تولید اقتصادی می گردد. باید تلاش کرد تا اندازه و کیفیت میوه تولید شده سازگار با شرایط فروش در بازار باشد. هدف از علم باغبانی به حد مطلوب رساندن بارآوری سالانه و تولید محصول در سراسر طول عمر باغ می باشد. این پژوهش برای بررسی تاثیر چند تنک کننده معدنی و یک تنظیم کننده زیستی بر ویژگی های کمی و کیفی میوه شلیل رقم "شبرنگ" و مقایسه آن با تنک دستی گل و میوه صورت گرفت. مواد و روش ها: آزمایش در سال 1393-1392 در یک باغ تجاری در شهرستان سمیرم به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 15 تیمار و 5 تکرار انجام شد. تیمارها شامل سه ترکیب گوگرد-آهک (6درصد، 8 درصد و دوبار کاربرد 6 درصد)، آمونیوم تیو سولفات (20، 25 میلی لیتر بر لیتر و دوبار کاربرد 20 میلی لیتر بر لیتر) و تنظیم کننده آپوجی (300، 450 میلی گرم در لیتر و دوبار کاربرد 300 میلی گرم در لیتر) و دو تیمار تنک دستی گل در مرحله 80-70 درصد گلدهی و تنک دستی میوه چهار هفته پس از مرحله تمام گل بود. تیمارهای دو بار کاربرد در دو مرحله 40-30 درصد گلدهی و سپس در 80-70 درصد گلدهی به صورت محلول پاشی اعمال گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که تمام تیمارها روی صفات مورد بررسی در سطح یک درصد تاثیر معنی دار داشت. تیمارها باعث کاهش تشکیل میوه شدند به طوری که در تیمار تنک دستی گل، دوبار مصرف آمونیوم تیو سولفات 20 میلی لیتر در لیتر و دوبار مصرف گوگرد آهک 6درصد میزان تشکیل میوه تا 50 درصد کاهش یافت. تنک دستی گل از نظر اندازه (32/113 سانتیمتر مکعب) و وزن (34/151 گرم) میوه بهترین تیمار بود و بیشترین عملکرد مربوط به شاهد (42/90 کیلوگرم در درخت) بود و کمترین آن مربوط به تیمار تنک دستی میوه (04/64 کیلوگرم در درخت) بود. راندمان عملکرد در تیمار شاهد (32/3) بیشتر از سایر تیمار ها بود و کمترین مقدار آن مربوط به تیمار دوبار مصرف گوگرد آهک 6درصد (99/1) و آپوجی دوبار مصرف 300 میلی گرم در لیتر (01/2) بود. از نظر صفات کیفی بیشترین مواد جامد محلول در تیمار تنک دستی گل (49/17درصد) و سپس میوه (53/16درصد) ثبت گردید و پس از آن بهترین نتایج در تیمارهای دوبار مصرف ترکیبات تنک کننده بدست آمد. بیشترین اسید کل در تیمار گوگرد آهک 6درصد (88/4 میلی گرم در 100 میلی لیتر آب میوه) ثبت شد و از نظر شاخص رسیدگی بیشترین شاخص مربوط به تنک دستی گل (26/4) بود. بیشترین میزان سطح برگ در تیمار دوبار مصرف غلظت 20 میلی لیتر بر لیتر ATS (42/70 سانتیمتر مربع) و دوبار مصرف اوره 4درصد (18/69 سانتیمتر مربع) بود و کمترین میزان سطح برگ در شاهد (81/55 سانتیمتر مربع) ثبت گردید. شاخص کیفی رنگ میوه در تیمار تنک دستی گل (74/4) از سایر تیمار ها بیشتر بود و کمترین رنگ میوه مربوط به تیمار گوگرد آهک 6درصد (38/3) بود. نتیجه گیری: تنک دستی تنک منظم تر، میوه های بزرگتر، پر رنگ تر و با قند بالاتر حاصل کرد. همچنین نتایج تنک دستی گل بهتر از تنک دستی میوه بود. براساس نتایج به طور کلی استفاده دو مرحله ای ترکیبات، اثرات مناسب تری بر صفات کمی و کیفی میوه ایجاد کرد. ترکیب گوگردآهک در تیمار 8درصد و دوبار مصرف 6درصد مقداری سوزانندگی برگ ایجاد کرد.

سابقه و هدف: گلرنگ (Carthamus tinctorius) یکی از گیاهان دانه روغنی مناطق خشک و نیمه خشک می باشد که مرحله جوانه زنی و غوزه دهی از حساس ترین مراحل رشدی گیاه گلرنگ محسوب می شود. بنابراین هدف از انجام مطالعه حاضر بررسی تاثیر پرایمینگ دمایی بر خصوصیات جوانه زنی بذر گلرنگ در آزمایشگاه و سپس ارزیابی تاثیر این نوع پرایمینگ بر برخی صفات زراعی، عملکرد و درصد روغن دانه ژنوتیپ های گلرنگ در مزرعه بود. مواد و روش ها: در مرحله اول و در شرایط آزمایشگاه، اثر پرایمینگ دما شامل اعمال دماهای 40، 60 و 80 درجه سانتی گراد در 3 زمان شامل 6، 10 و 20 ساعت در قالب آزمایش فاکتوریل بر بذر ژنوتیپ های گلرنگ شامل 10 ژنوتیپ اعمال شد و صفات درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بذر اندازه گیری شد. در ادامه بر اساس نتایج مرحله اول، آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط مزرعه اجرا شد. تیمارهای آزمایش مزرعه ای شامل کشت بذر ژنوتیپ های گلرنگ پرایم شده در دمای 60 درجه سانتیگراد (به همراه بذر پرایم نشده به عنوان شاهد) در دو زمان 6 و 10 ساعت بود و در طی و پایان آزمایش، روز تا 50 درصد سبز شدن، روز تا رسیدگی کامل، تعداد غوزه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه در بوته و درصد روغن دانه اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج مرحله اول نشان داد که تیمار پیش از کشت بذر با ترموپرایمینگ تاثیر معنی داری بر درصد و سرعت جوانه زنی داشت. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی در سطوح دمایی 40 و 60 درجه سانتیگراد در مدت زمان کوتاه پرایمینگ (6 و 10 ساعت) به دست آمد. در شرایط مزرعه مطابق با نتایج حاصل از مرحله اول، پیش تیمار بذر با دمای 60 درجه سانتیگراد منجر به کاهش روز تا 50 درصد سبز شدن بذر ژنوتیپ های پرایم شده در مقایسه با ژنوتیپ های شاهد شد. از سوی دیگر پرایمینگ دمایی منجر به افزایش روز تا رسیدگی کامل، عملکرد دانه در بوته و درصد روغن گردید؛ اما تعداد دانه در غوزه تحت تاثیر پرایمینگ دمایی قرار نگرفت. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج بیانگر آن است که پیش تیمار بذر با پرایمینگ دمایی (دماهای متوسط) منجر به ظهور و استقرار سریع تر گیاهچه های گلرنگ در آزمایشگاه و مزرعه گردید. همچنین نتایج نشان داد که پیش تیمار دمایی بذر گلرنگ در 60 درجه سانتیگراد نه تنها بر عملکرد دانه و درصد روغن تاثیر منفی نداشته بلکه منجر به افزایش معنی دار صفات ذکر شده ژنوتیپ های پرایم شده در مقایسه با ژنوتیپ های پرایم نشده گردید. نکته قابل توجه این است که احتمالاً کشت بهاره بذر پرایم شده گلرنگ در مقایسه با بذر پرایم نشده می تواند به بهبود و افزایش عملکرد دانه و عملکرد روغن منجر گردد.

سابقه و هدف اسفرزه (Plantago ovata Forsk) در فلور ایران پراکنش طبیعی دارد و پرداختن به زراعت آن از اولویت اقتصادی برخوردار است. شوری یکی از ویژگی های طبیعی اکوسیستم ها در مناطق خشک و نیمه خشک است. در تنش شوری، بالا بودن نسبت K+/Na+ در بافت های گیاهی به عنوان یکی از سازوکارهای فیزیولوژیکی مهم در ایجاد تحمل به شوری در بعضی گونه های گیاهی مورد توجه قرار گرفته است. مطالعات نشان داده قارچ های میکوریزا آربوسکولار و باکتری های حل کننده فسفات معدنی موجب افزایش نسبت K+/Na+ در گیاه شده و از اثرات منفی یون Na+ جلوگیری می کنند. این ریزسازواره های خاکزی نقش موثری در افزایش دسترسی و جذب عناصر ضروری رشد داشته و در نهایت تولید گیاه را افزایش می دهند. مواد و روش ها به منظور بررسی اثر تنش شوری و ریزسازواره های خاکزی بر تجمع عناصر معدنی در گیاه دارویی اسفرزه آزمایشی در سال 1393 به-صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند انجام گرفت. عامل اول سه سطح شوری شامل 5/2، 5 و 10 دسی زیمنس بر متر (از منبع کلرید و سولفات سدیم، کلسیم و منیزیم)، عامل دوم قارچ میکوریزا آربوسکولار شامل عدم کاربرد قارچ و گونه های Funneliformis mosseae، Rhizophagus intraradices و Glomus fasciculatum و عامل سوم باکتری حل کننده فسفات معدنی شامل دو سطح عدم کاربرد و کاربرد باکتری Pseudomonas fluorescens بود که در آزمایشگاه بیولوژی خاک دانشگاه تهران تهیه شد. در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی گیاهان از گلدان خارج و نمونه ها خشک شدند. سپس وزن خشک هر نمونه اندازه گیری شد. به منظور اندازه گیری عناصر از روش سوزاندن خشک و ترکیب با اسید کلریدریک استفاده شد و در ادامه غلظت عناصر معدنی در اندام هوایی گیاه اندازه گیری شد. یافته ها نتایج نشان داد افزایش شوری موجب کاهش جذب عناصر فسفر، نیتروژن و پتاسیم و افزایش جذب سدیم و نسبت سدیم/پتاسیم گیاه شد و وزن خشک ساقه گیاه را کاهش داد. کاربرد میکروارگانیسم های مفید خاکزی در شرایط تنش شوری علاوه بر افزایش جذب عناصر پر مصرف ضروری گیاه موجب کاهش جذب یون سدیم و نسبت سدیم/پتاسیم گیاه گردید و وزن خشک ساقه را افزایش داد. بررسی نتایج نشان داد بیشترین درصد فسفر در اندام هوایی اسفرزه به میزان 21/7 درصد در ترکیب تیماری 5/2 دسی زیمنس بر متر + کاربرد قارچ Rhizophagus intraradices + کاربرد باکتری Pseudomonas fluorescens حاصل شد. بالاترین درصد نیتروژن در ترکیب تیماری شوری 5/2 دسی زیمنس بر متر + قارچ میکوریزا آربوسکولارRhizophagus intraradices به میزان 28/2 درصد به دست آمد و حداکثر میزان پتاسیم در ترکیب تیماری شوری 5/2 دسی زیمنس بر متر + قارچ میکوریزا آربوسکولارFunneliformis mosseae به میزان 7/48 میلی گرم بر گرم وزن خشک حاصل گردید. کمترین میزان سدیم و نسبت یون سدیم/پتاسیم در اندام هوایی اسفرزه به ترتیب به میزان 1/3 میلی گرم بر گرم وزن خشک و 06/0 در ترکیب تیماری 5/2 دسی زیمنس بر متر و کاربرد قارچ های میکوریزا آربوسکولار Rhizophagus intraradices به دست آمد. همچنین بیشترین وزن خشک ساقه در ترکیب تیماری 5/2 دسی زیمنس بر متر +Rhizophagus intraradices + عدم مصرف باکتری به میزان 9/3 گرم حاصل گردید. البته این میزان تفاوت آماری معنی داری با ترکیب تیماری که در آن باکتری حل کننده فسفات معدنی Pseudomonas fluorescens به کار رفته بود نداشت. نتیجه گیری در مجموع نتایج نشان داد کاربرد میکروارگانیسم های خاکزی می تواند با افزایش جذب عناصر پر مصرف و کاهش جذب عنصر سدیم بخشی از اثرات منفی تنش شوری را جبران نماید. کاربرد همزمان باکتری Pseudomonas fluorescens و قارچ Rhizophagus intraradices می تواند بهترین کارایی را در جذب عناصر در شرایط تنش شوری از خود نشان دهد و موجب افزایش میزان تولید گیاه دارویی اسفرزه گردد.

سابقه و هدف: سوسن چلچراغ گونه ای در معرض انقراض، وحشی و بومی نواحی جنگلی و مرطوب ایران است که پتانسیل بسیار بالایی به جهت زیبایی منحصر به فرد در بازارهای گل ایران و جهان دارد. کمبود آب منجر به پاسخ های فیزیولوژیکی زیادی در گیاهان می شود که در نهایت منجر به کاهش عملکرد و کیفیت محصول می شود. عواملی در پاسخ گیاهان نسبت به تنش خشکی دخیل هستند و برخی از مکانیسم هایی که گیاه برای مبارزه با اثرات تنش خشکی استفاده می کند، توسط اسید آبسیسیک کنترل می شود. لذا هدف از این تحقیق بررسی تاثیر این ماده در رفع اثرات تنش خشکی اعمال شده توسط پلی اتیلن گلیکول در گیاه سوسن چلچراغ در شرایط درون شیشه ای بود. مواد و روش ها: آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار در آزمایشگاه کشت بافت گروه علوم باغبانی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. گیاهچه های به دست آمده در محیط کشت MS بدون هورمون، در محیط کشت MS حاوی غلظت های مختلف پلی اتیلن گلیکول (0، 15، 30 و 60 گرم بر لیتر) و اسید آبسیسیک (0، 1، 10 و 100 مایکرومولار) کشت شدند. شاخص های رشدی مثل تعداد سوخک، وزن تر و اندازه سوخک، تعداد و طول ریشه، وزن تر گیاه، تعداد برگ و تعداد فلس و همچنین برخی صفات فیزیولوژیک و متابولیت های ثانویه شامل محتوی پرولین، محتوی کلروفیل و میزان آنتوسیانین، ترکیبات فنولی و فلاونوئیدها، 70 روز بعد از شروع کشت اندازه گیری شدند. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که تیمار گیاهچه ها با PEGو ABA به طور معنی داری (01/0 p≤ ) شاخص های مورد مطالعه را تحت تاثیر قرار داد. با توجه به مقایسه میانگین داده ها با افزایش شدت تنش خشکی، میزان شاخص های رشدی گیاه مثل تعداد سوخ، تعداد ریشه، تعداد برگ، قطر سوخ، وزن تر سوخ، وزن تر گیاه فلس و طول ریشه سوسن چلچراغ کاهش یافت. کاربرد غلظت های پایین ABA (1 و 10 مایکرومولار) باعث افزایش رشد گیاه ولی کاربرد غلظت بالاتر این ماده (100مایکرومولار) باعث کاهش رشد تحت شرایط تنش خشکی شد. تجمع ترکیبات فنولی، محتوی آنتوسانین، فلاونوئیدها و پرولین به ترتیب 5/5، 5/4، 15/3، 15/2 برابر نسبت به شاهد بیشتر بود ولی کاهش چشمگیر در میزان کلروفیل برگ گیاهچه های درون شیشه ای تنش دیده کاهش چشمگیری در مقایسه با شاهد وجود داشت. کاربرد ABA در محیط کشت در شرایط تنش خشکی باعث افزایش غلظت پرولین، میزان آنتوسیانین کل، فلاونوئیدها و میزان ترکیبات فنولی شد. این افزایش غلظت در متابولیت های ثانویه و محلول های سازگار ممکن است باعث رشد بیشتر گیاهچه ها در شرایط تنش خشکی شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش رشد و سوخ دهی در گیاه سوسن چلچراغ شد. استفاده از ABA در محیط کشت در غلظت های کم، سبب افزایش رشد رویشی با افزایش تولید متابولیت های ثانویه و محلول های سازگار گردید، ولی این ترکیب در غلظت های بالاتر اثر بازدارندگی روی گیاهچه های درون شیشه ای از خود نشان داد.

سابقه و هدف: تنش های محیطی از جمله شوری به شدت پراکنش و عملکرد گیاهان را کاهش و تولید محصولات کشاورزی را در سراسر جهان محدود می کنند. نیتریک اکسید یک مولکول فعال زیستی می باشد که در گیاهان توسط مسیرهای آنزیمی و غیر آنزیمی تحت شرایط تنش در اندام های مختلف گیاه تولید می شود و واکنش های دفاعی گیاه را تنظیم و تعدیل می کند. سیب زمینی از نظر سطح زیر کشت چهارمین محصول مهم دنیا محسوب می شود که در نواحی نیمه خشک، تنش شوری به عنوان مانع اصلی تولید این محصول می باشد. این پژوهش با هدف بررسی اثر سدیم نیتروپروساید به عنوان ترکیب آزاد کننده نیتریک اکسید بر صفات رشدی و بیوشیمیایی سیب زمینی رقم آگریا تحت تنش شوری در شرایط درون شیشه ای انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش در آزمایشگاه های کشت بافت گیاهی و تنظیم کننده های رشد گیاهی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام گرفت. در این آزمایش از ریزنمونه های حاصل از کشت قطعات تک جوانه ای ساقه سیب زمینی رقم آگریا استفاده شد. به منظور اعمال تیمار قطعات تک جوانه ای ساقه سیب زمینی رقم آگریا در محیط کشت MS با نصف غلظت عناصر ماکرو و میکرو دارای چهار سطح سدیم نیتروپروساید (0، 10-3، 10-4 و 5-10 میلی مولار) و دو سطح شوری (0 و 70 میلی مولار NaCl) کشت گردیدند. یافته ها: نتایج حاصل نشان داد که تحت تنش شوری تعداد برگ، ارتفاع، وزن تر و خشک گیاهچه های سیب زمینی کاهش یافت، همچنین میزان کلروفیل ها، کاروتنوئیدها، پروتئین و فنل گیاهچه ها را نیز کاهش معنی داری نشان داد. استفاده از سدیم نیتروپروساید با غلظت های مختلف در محیط کشت به عنوان ترکیب آزاد کننده NO تأثیر معنی داری در مقدار کلروفیل ها و کارتنوئیدهای گیاهچه های سیب-زمینی داشت. در مقابل میزان فعالیت آنتی اکسیدانی و محتوای گلایسین بتائین در بافت های گیاهچه های درون شیشه ای سیب زمینی تحت تنش شوری افزایش معنی داری داشتند. استفاده از سدیم نیتروپروساید در محیط کشت باعث بهبود شاخص های رشدی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی تحت تنش شوری گردید. نتیجه گیری: کاربرد سدیم نیتروپروساید موجب بهبود رشد و افزایش مقدار پروتئین و فنل و فعالیت آنتی اکسیدانی گیاهان در شرایط تنش و غیر تنش شد. سدیم نیتروپروساید، اثرات منفی تنش را از طریق افزایش مقدار آنتی اکسیدا ن های غیر آنزیمی (فنل) و افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان (آسکوربات پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز) تعدیل نمود. اگر چه کاربرد سدیم نیتروپروساید در شرایط غیر تنش موجب افزایش مقدار گلایسین بتائین گردید ولی تحت شرایط تنش شوری اثر منفی بر مقدار این ترکیب داشت. لذا چنین به نظر می ر سد که کاربرد این ماده در مناطق خشک و نیمه خشک می تواند با کاهش اثرات زیانبار شوری و جلوگیری از کاهش عملکرد به بهبود اقتصاد کشاورزان کمک نماید.

سابقه و هدف: تنش شوری یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که به طور قابل توجهی باعث کاهش رشد و عملکرد بیشتر گونه های گیاهی می شود و از مهم ترین عوامل تهدید کننده تولید محصول در بسیاری از نقاط جهان می باشد. براسینواستروئیدها جزء اولین هورمون های استروئیدی کشف شده در گیاهان هستند که دارای فعالیت محرک رشد می باشند. همچنین براسینواستروئیدها در کاهش اثر نامطلوب تنش های محیطی مؤثرند. 24-اپی براسینولید به عنوان ماده کاهش دهنده اثر تنش های مختلف زیستی و غیر زیستی شناخته شده است. بنابراین، پژوهش حاضر با توجه به تأثیر براسینواستروئیدها بر القای تحمل به شوری در غلظت های مختلف بر خصوصیات کمی و کیفی میوه توت فرنگی تحت تنش شوری طراحی و اجرا شد. مواد و روش ها: در این تحقیق تأثیر کاربرد 24-اپی براسینولید به عنوان یک براسینواستروئید فعال با غلظت های ( صفر، 2 و 4 میکرومول در لیتر)، بر عملکرد، تعداد میوه، تعداد گل و برگ، سطح برگ، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه، محتوای نسبی آب برگ، اندازه میوه، نکروز شدن برگ، مواد جامد محلول، سفتی بافت میوه، پرولین، کلروفیل، نشت الکترولیت ها، فعالیت آنزیم های سوپر اکسید دیسموتاز و کاتالاز تحت تنش شوری با غلظت های مختلف (S1=0, S2=15, S3=30, S4=45 mM) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و در هر تکرار 4 گلدان توت فرنگی رقم کاماروزا در شرایط مزرعه ای دانشگاه مراغه انجام گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد شوری 45 میلی مولار سبب افزایش برگ های نکروزه (8/15 درصد)، نشت یونی (52 درصد) و پرولین (137 میکروگرم بر گرم) در گیاهان تحت تنش شد به عبارتی گویای این مطلب است که گیاهان برای مقاومت در برابر تنش، میزان پرولین خود را که بخشی از سیستم آنتی اکسیدانی است افزایش می دهند. استفاده از 24-اپی براسینولید در غلظت 4 میکرومول در لیتر بیشترین تاثیر را بر عملکرد (25/59 گرم در بوته)، سطح برگ (25/96 سانتی مترمربع)، تعداد گل (96/8 عدد) و میوه (78/5 عدد) و برگ (41/17 عدد)، سطح کلروفیل کل (63/1 میکروگرم بر میلی گرم)، وزن تر (01/7 گرم) و خشک (26/1 گرم) ریشه، محتوای نسبی آب برگ (50/60 درصد)، سفتی بافت میوه (52/1 کیلوگرم بر سانتی مترمربع)، مواد جامد محلول (58/10 درصد)، اندازه میوه (61/3 سانتی مترمکعب) و همچنین کاهش نشت یونی (43 درصد) داشته است. افزاش فعالیت آنزیم های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز در گیاهانی که به طور توأم با 24-اپی براسینولید و تنش شوری تیمار شده بودند، نسبت به گیاهانی که فقط در معرض تنش شوری بودند، نشان دهنده فعال شدن سیستم آنتی اکسیداتیو و حفاظتی گیاه به وسیله 24-اپی براسینولید و کاهش خسارت اکسیداتیو در این گیاهان می باشد. نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد کاربرد تنظیم کننده های زیستی گیاهی مانند براسینواستروئید به طور موفقیت آمیزی اثرات نامطلوب تنش شوری بر روی پارامترهای رشد و عملکرد میوه توت فرنگی رقم کاماروزا را کاهش می دهد. بنابراین به منظور توسعه کشت ارقام توت فرنگی در مناطق شور می توان از نتایج این پژوهش بهره مند گردید.

سابقه و هدف: ریحان (Ocimum basilicum L. ) گیاهی یکساله، معطر، علفی و متعلق به تیره نعناع است که به عنوان سبزی تازه و نیز به طور سنتی برای درمان بسیاری از بیماری ها مصرف می شود. تغذیه گیاه یکی از عوامل مهمی است که بر ویژگی های کمی و کیفی گیاهان اثر می گذارد. نیتروژن یکی از مهم ترین عناصر غذایی برای رشد و نمو گیاه است. گیاهان می توانند نیتروژن را به صورت نیترات یا آمونیوم جذب کنند و نسبت نیترات به آمونیوم مورد نیاز برای جذب و رشد بهینه برای هر گونه گیاهی متفاوت است. این آزمایش به منظور بررسی تأثیر نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و غلظت عناصر غذایی در گیاه ریحان در شرایط کشت هیدروپونیک انجام گرفت. مواد و روش ها: به منظور مطالعه اثر نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم (100: 0، 75: 25، 50: 50، 25: 75 و 0: 100) بر گیاه ریحان در سیستم کشت هیدروپونیک، یک آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. برای ارزیابی ویژگیهای رشدی (ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ ها، تعداد و طول شاخه های جانبی، وزن تر و خشک برگ ها، ساقه ها و ریشه ها)، میزان کلروفیل و غلظت عناصر (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، مس، منگنز و روی در برگ ها و ریشه ها)، نمونه برداری از گیاهان در مرحله گلدهی انجام شد. یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد که شاخص های رشدی گیاه (نظیر تعداد برگ ها، تعداد و طول شاخه های جانبی، وزن تر و خشک برگ ها، ساقه ها و ریشه ها) و شاخص کلروفیل (SPAD) به طور معنی داری تحت تأثیر نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم قرار گرفت. نسبت های مختلف نیترات به آمونیوم اثر معنی داری بر ارتفاع گیاه، قطر ساقه و سطح برگ نداشتند. با افزایش غلظت آمونیوم در محلول غذایی شاخص های رشدی و میزان کلروفیل کاهش یافت و برای اکثر شاخص های رشدی و میزان کلروفیل، نسبت 75: 25 نیترات به آمونیوم مناسب ترین تیمار بود. همچنین غلظت نیتروژن، فسفر و مس در برگ ها و پتاسیم، آهن، منگنز و روی در برگ ها و ریشه ها به-طور معنی داری تحت تأثیر نسبت های نیترات به آمونیوم قرار گرفت. با کاهش نسبت نیترات به آمونیوم مقادیر نیتروژن، فسفر، آهن و روی در برگ ها افزایش یافت در حالی که مقادیر پتاسیم، مس و منگنز برگ ها و پتاسیم، آهن و منگنز ریشه ها کاهش یافت. نتیجه گیری: یافته های این تحقیق نشان داد که گیاه ریحان برای رشد مناسب به غلظت های پایین تری از آمونیوم در محلول غذایی نیاز دارد. بنابراین محلول غذایی شامل نسبت 75: 25 نیترات به آمونیوم برای تولید گیاه ریحان تحت شرایط کشت هیدروپونیک توصیه می-گردد.

سابقه و هدف: کشت مخلوط، عملیات کشت دو یا چند گیاه زراعی در یک قطعه زمین در طی یک فصل زراعی می باشد که هدف عمده آن، مطابقت نیازهای گیاهی با منابع رشدی در دسترس و نیروی کارگری است. مهمترین سودمندی کشت مخلوط، تولید عملکرد بالاتر در قطعه معینی از زمین با بهره گیری از ویژگی های متعدد گیاهان زراعی نظیر ساختار پوشش گیاهی، قابلیت توسعه ریشه، ارتفاع، نیازهای غذایی و به تبع آن، استفاده کارا از منابع رشدی ذکر شده است. تحقیقات نشان می دهد که در الگوهای تک کشتی و مخلوط، واکنش هر یک از گیاهان به انواع منابع کودی متفاوت است. هدف از این تحقیق، بررسی اثر نوع الگوی کشت و سطوح مختلف کود دامی بر توان رقابتی و خصوصیات زراعی دو گیاه زراعی سیر و اسفناج بود. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 91-1390 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل سه سطح کود دامی ( 0، 10 و 20 تن در هکتار) در کرت های اصلی و شش نوع الگوی کشت (تک کشتی سیر، تک کشتی اسفناج و کشت مخلوط ردیفی سیر و اسفناج با نسبت های 1: 1، 2: 2، 3: 3 و4: 4) در کرت های فرعی بود. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع، وزن تر و خشک اسفناج و سیر، نسبت نور در قسمت تحتانی به فوقانی پوشش گیاهی و شاخص های نسبت برابری زمین، ضریب تهاجم و نسبت رقابت در کشت های مخلوط بود. یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش سطح کود دامی تا 20 تن در هکتار، وزن تر اسفناج به طور معنی داری افزایش یافت، ولی این روند در رابطه با وزن خشک اسفناج مشاهده نشد. با تغییر الگوی کشت نیز وزن تر و خشک اسفناج به طور معنی داری تحت تأثیر قرار گرفت. بیشترین وزن تر و وزن خشک اسفناج به ترتیب در الگوهای کشت مخلوط 4: 4 سیر و اسفناج و تک کشتی اسفناج مشاهده شد. بررسی اثر متقابل الگوی کشت و کود دامی نشان داد که بیشترین وزن تر و خشک اسفناج به ترتیب در الگوهای کشت 1: 1 و 4: 4 سیر و اسفناج تحت شرایط اعمال 20 تن در هکتار کود دامی حاصل شد. کمترین وزن خشک اسفناج نیز مربوط به الگوی ردیفی 3: 3 سیر و اسفناج با اعمال 20 تن در هکتار کود دامی بود. وزن تر و خشک سیر، تحت تأثیر معنی دار سطوح مختلف کودی قرار نگرفت، اما نوع الگوی کشت بر وزن تر و خشک سیر تأثیر معنی داری داشت. بیشترین وزن تر و خشک سیر در الگوی تک کشتی سیر تحت شرایط عدم اعمال کود حاصل شد. نتابج نشان داد که شاخص نسبت برابری زمین در کلیه الگوهای کشت مخلوط، بیشتر از یک بود که این امر، نشان از برتری الگوهای مخلوط مورد بررسی نسبت به تک کشتی هر یک از اجزاء داشت. نتیجه گیری: به طور کلی، بیشترین مقدار شاخص های نسبت برابری زمین، نسبت رقابت و ضریب تهاجم و کمترین مقدار نسبت نور در قسمت تحتانی به فوقانی پوشش گیاهی در تیمار تلفیقی الگوی کشت مخلوط 1: 1 سیر و اسفناج در شرایط اعمال 20 تن در هکتار کود دامی حاصل شد.