مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
سال:1388 | دوره:15 | شماره:1 (پیاپی 56) |تعداد مقالات:14

هدف: با توجه به فرضیه رابطه میان عفونت های مزمن دستگاه عصبی مرکزی و اختلال های روان پریشی، در این پژوهش رابطه ابتلا به توکسوپلاسما گوندیی و اسکیزوفرنیا بررسی شد. روش: در این بررسی مورد- شاهدی، سرم های 104 بیمار مبتلا به اسکیزوفرنیا بستری در بیمارستان 22 بهمن قزوین و 114 فرد گواه مراجعه کننده به آزمایشگاه همتاشده از نظر آنتی بادی های IgG و IgM برای توکسوپلاسما، آزمایش شدند. برای سنجش آنتی بادی ها، آزمون ELISA به کار برده شد. داده ها با آزمون c2، آزمون دقیق فیشر و آزمون t تحلیل شدند.یافته ها: %55.3 از مبتلایان به اسکیزوفرنیا و %50.9 از افراد گواه دارای آنتی بادی IgG علیه توکسوپلاسما بودند که از نظر آماری تفاوت معنی دار نبود. نسبت افراد IgG توکسوپلاسما مثبت در بیمارانی که در نخستین دوره بیماری بودند (%33.3) از آنهایی که در دوره های بعدی بیماری بودند (%59.8) به طور معنی دار کمتر بود (P<0.05). هم چنین، %14.6 از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیا و 20% از افراد گواه دارای آنتی بادی IgM علیه توکسوپلاسما بودند که از نظر آماری تفاوت معنی دار نبود. نتیجه گیری: بین آلودگی به توکسوپلاسما و بروز اسکیزوفرنیا رابطه همه گیرشناسی دیده نشد.

هدف: از آن جا که افزایش غلظت لیپوپروتئین (a) به عنوان یک عامل احتمالی پیشرفت بیماری های قلبی- عروقی مطرح شده است، برای تعیین میزان لیپوپروتئین (a) و چربی های خون در افراد مبتلا به اختلال افسردگی اساسی و مقایسه آنها با افراد سالم این بررسی انجام شد.روش: این بررسی از نوع مورد- شاهدی است. سطح لیپوپروتئین (a) و چربی های خون در 35 بیمار مبتلا به اختلال افسردگی اساسی و 35 فرد سالم با روش های استاندارد اندازه گیری شدند. داده ها به وسیله آزمون های آماری خی دو، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t تحلیل گردیدند. یافته ها: کلسترول تام و LDL (لیپوپروتئین با چگالی پایین) به طور معنی داری در بیماران پایین تر بود (144.65±3.74 در برابر 186.14±5.82 و 72.78±3.00 در برابر mg/dl 110.21±5.27، P<0.001). میانگین (a) Lp خون در بیماران 74% بیشتر ازافراد سالم بود (34.94±3.04 در برابر mg/dl 20.08±1.90، P<0.001). نتیجه گیری: افزایش Lp (a) ممکن است عاملی برای افزایش خطر بروز بیماری های قلبی- عروقی در بیماران مبتلا به افسردگی اساسی باشد.

هدف: این پژوهش با هدف ساخت و بررسی روایی و پایایی «آزمون سنجش رشد شناخت، ارتباط اجتماعی و حرکت نیوشا» به عنوان یک مقیاس سنجش مهارت های شناختی، ارتباط اجتماعی و حرکت در کودکان فارسی زبان از تولد تا شش سالگی انجام شد.روش: نسخه اولیه این آزمون پس از بررسی منابع مختلف، در سه زمینه رشدی شناخت، ارتباط اجتماعی و حرکت در 13 گروه سنی از تولد تا 72 ماه ساخته شد. پس از یک بررسی مقدماتی، این آزمون با مراجعه به مهدهای کودک، روی 593 کودک طبیعی از دو جنس در استان تهران اجرا شد. پایایی آزمون به شیوه بازآزمایی، پایایی بین نظرات پرسشگران، روایی محتوا، و روایی ساختار آن تعیین گردید.یافته ها: در بررسی هر دو نوع پایایی، همبستگی بیش از 92% به دست آمد (P<0.001). در بیش از 91 درصد موارد، بررسی روایی ساختار، تاثیر سن بر نتایج آزمون را نشان داد. در کل 275 ماده مورد آزمون، تنها در چهار مورد بین دختران و پسران تفاوت معنی داری دیده شد (p<0.02).نتیجه گیری: آزمون سنجش رشد شناخت، ارتباط اجتماعی و حرکت نیوشا، مقیاس گسترده و یک پارچه ای برای ارزیابی سیر رشد و شناسایی هر گونه تاخیر در مهارت های رشدی کودکان فارسی زبان از آغاز تولد تا شش سالگی است و از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار است.

هدف: از آن جا که ابزارهای کمی برای اندازه گیری سازگاری معنوی ساخته شده و هیچ یک از آنها متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی نوجوانان ایرانی نمی باشد، در این پژوهش، ساخت یک مقیاس روا و پایا برای اندازه گیری سازگاری معنوی در نوجوانان ساکن مراکز شبانه روزی مورد توجه قرار گرفته است.روش: این پژوهش، در دو بخش کیفی و کمی انجام شد. در بخش کیفی برای ساخت گویه های مقیاس، با 15 نوجوان ساکن مراکز شبانه روزی مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام شد. در بخش کمی، شاخص روایی محتوا، صوری، سازه و ملاکی مقیاس به همراه ضرایب پایایی (آلفای کرونباخ و پایایی به روش بازآزمایی) مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: تحلیل عاملی اکتشافی برای بررسی سازه عاملی مقیاس نشان داد که سه عامل بیانگر %55.29 واریانس بودند. همبستگی نمره های مقیاس با مقیاس نگرش معنوی در نوجوانان ساکن مراکز شبانه روزی 0.897 و با مقیاس امیدواری نوجوانان 0.274 بود. اندازه گیری پایایی، ضریب آلفای مقیاس را 0.964 و ضریب همبستگی بازآزمایی به فاصله 3 هفته را 0.712 به دست داد.نتیجه گیری: مقیاس سازگاری معنوی در نوجوانان ساکن مراکز شبانه روزی، می تواند ابعاد مختلف سازگاری معنوی را در این نوجوانان اندازه گیری کند و از روایی و پایایی بالایی برخوردار است.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی پرسش نامه رفتار ذخیره ای که دربردارنده موادی در زمینه گردآوری و ناتوانی در دور انداختن اموال بی ارزش است و در بسیاری از نشانگان های بالینی به ویژه در اختلال وسواسی- اجباری دیده می شود انجام شد.روش: در این پژوهش توصیفی- مقطعی، 348 نفر (142 مرد و 206 زن) به روش نمونه گیری تصادفی از دانشکده های مختلف دانشگاه علامه طباطبایی انتخاب و به کمک مقیاس احتکار وسواسی و پرسش نامه پادوآ بررسی شدند. داده ها به کمک تحلیل عاملی به روش تحلیل مولفه های اصلی، تحلیل رگرسیون چند متغیری گام به گام و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شدند.یافته ها: برای احراز روایی سازه ای، تحلیل عاملی به روش تحلیل مولفه های اصلی با چرخش پروماکس سه عامل پیشنهاد نمود که به ترتیب عامل های درهم ریختگی، مشکل در دور انداختن و گردآوری نام گرفتند. این سه عامل %70.82 واریانس کل را تبیین کردند. بررسی روایی هم زمان با اجرای هم زمان پرسش نامه وسواسی- اجباری پادوآ انجام شد و نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره گویای روایی مطلوب بود. افزون بر این، پایایی (به روش های بازآزمایی، دو نیمه سازی و ضریب همسانی درونی) برای این پرسش نامه محاسبه شد.نتیجه گیری: با توجه به ویژگی های روان سنجی مطلوب، این ابزار می تواند در پژوهش های مربوط به طیف گسترده ای از اختلال های مرتبط با رفتار احتکاری از جمله اختلال وسواسی - اجباری، اختلال شخصیت وسواسی- اجباری، اسکیزوفرنیا، اختلال های خوردن، اختلال های کنترل تکانه و اختلال های روانی- عضوی کاربرد داشته باشد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی - رفتاری (CBT) گروهی مبتنی بر الگوی هیمبرگ بر اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) دختران انجام شده است.روش: 205 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه شاهد به کمک پرسش نامه اضطراب اجتماعی بررسی شدند و سپس 24 نفر با بهره گیری از مصاحبه تشخیصی ساختار یافته اضطراب اجتماعی بر پایه معیارهای تشخیصی DSM-IV، انتخاب و به  تصادف در دو گروه 12 نفری گواه (8 نفر اصلی و 4 نفر ذخیره) و آزمایش (8 نفر اصلی و 4 نفر ذخیره) جای داده شدند. آن گاه روش CBT گروهی بر پایه الگوی هیمبرگ بر روی گروه آزمایش اجرا شد و در پایان دو گروه دوباره به کمک پرسش نامه اضطراب اجتماعی ارزیابی شدند.یافته ها: آزمون من- ویتنی تفاوت نمرات اضطراب اجتماعی را در پس آزمون دو گروه آزمایشی و گواه معنی دار نشان داد (p<0.001، z=2.08) که با گذشت یک ماه از پایان درمان نیز این تغییر تداوم داشت. نمرات دو گروه در زیر مقیاس های ترس، اجتناب و ناراحتی های فیزیولوژیکی در مرحله پس آزمون تفاوت معنی دار با یکدیگر نداشتند.نتیجه گیری: CBT گروهی مبتنی بر الگوی هیمبرگ می تواند SAD دانشجویان دختر ایرانی را بهبود بخشد.

هدف: پژوهش حاضر، با هدف ارزیابی تاثیر آموزش گروهی مهارت های زندگی (مدیریت خشم، جرات آموزی و آرام سازی) در کاهش نشانه های اضطراب و افسردگی بیماران قلبی، پس از جراحی پیوند بای پس عروق کرونر، انجام شده است.روش: 40 بیمار مبتلا به بیماری کرونری قلب در گروه سنی 65–35 سال که برای نخستین بار تحت جراحی بای پس عروق کرونر قرار گرفته بودند، انتخاب و به تصادف در دو گروه آزمایش و گواه جای داده شدند. ابزارهای گردآوری داده ها، پرسش نامه های اضطراب و افسردگی بک بود که پیش از آغاز برنامه آموزش مهارت های زندگی و در پایان دوره آموزشی، توسط بیماران دو گروه تکمیل شدند.یافته ها: برنامه آموزش گروهی مهارت های زندگی، به طور معنی داری نشانه های اضطراب و افسردگی را در بیماران گروه آزمایش کاهش داد (p<0.001). چنین تغییری در بیماران گروه گواه دیده نشد. بین دو جنس از لحاظ اثربخشی آموزش گروهی، تفاوت معنی دار وجود نداشت.نتیجه گیری: آموزش مهارت های زندگی در کاهش اضطراب و افسردگی بیماران کرونری قلب در مرحله پس از بای پس عروق کرونر موثر است.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی و مقایسه تاثیر سه روش پرورش خلاقیت (بارش فکری، ارتباط اجباری و سینکتیکس) بر افزایش خلاقیت دانش آموزان پایه دوم مدارس راهنمایی شهرکرد انجام گردید.روش: این پژوهش آزمایشی، از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. برای اندازه گیری متغیر وابسته یعنی خلاقیت، آزمون های تفکر خلاق تورنس (فرم ب) به کار برده شد. در این پژوهش 80 نفر دانش آموز دوم راهنمایی (40 دختر و 40 پسر) به صورت تصادفی نمونه گیری و در چهار گروه 10 نفره (بارش فکری، ارتباط اجباری، سینکتیکس و گواه) جای داده شدند.یافته ها: یافته ها تفاوت میان نمرات پیش آزمون و پس آزمون همه گروه ها به جز گروه گواه را معنی دار نشان دادند (گروه بارش فکری p<0.05، گروه سینکتیکس p<0.01 و گروه ارتباط اجباری p<0.05). همچنین تفاوت میان شیوه های پرورش خلاقیت معنی دار نبود؛ یعنی هیچ یک از روش های پرورش خلاقیت نسبت به روش دیگر برتری نداشت، ولی بین گروه گواه و سه گروه آموزش تفاوت معنی دار دیده شد (p<0.001).نتیجه گیری: آموزش خلاقیت صرف نظر از شیوه آموزش به رشد و پرورش خلاقیت دانش آموزان کمک می کند.

هدف: اضطراب امتحان نوعی اضطراب وابسته به موقعیت است که می تواند موجب افت چشم گیر توانایی افراد در موقعیت سنجش یا امتحان گردد. پژوهش حاضر با هدف کارآزمایی تاثیر روش های شناختی- رفتاری با شکل آموزش گروهی بر کاهش اضطراب امتحان نوجوانان پیش دانشگاهی شهر فسا (استان فارس) انجام شد.روش: 30 پسر و 30 دختر در چارچوب گروه درمانی تک جنسی (پسران و دختران به طور جداگانه، هر گروه 15 نفر) در 10 جلسه گروه درمانی با روش های شناختی - رفتاری شرکت نمودند. روش های مداخله ای به صورت آموزشی دربردارنده برنامه آموزش آرامش عضلانی و شناخت درمانی رویارویی با استرس بود.یافته ها: مقایسه یافته های پیش آزمون و دو پس آزمون نشان دهنده کاهش اضطراب افراد تا حد یک سوم میزان اولیه بود که چنین تغییری تا دو ماه پس از قطع روش هم چنان پایدار بود. این اثر در مورد دختران بیش از پسران بود. گروه درمانی در افزایش نمرات اعتماد به نفس شرکت کنندگان تاثیر چشم گیری داشته است (p<0.001).نتیجه گیری: روش های گروه درمانی به شیوه شناختی- رفتاری می تواند در کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان پیش دانشگاهی موثر باشد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین سازوکارهایی که از آن طریق کشمکش های والدین بر سلامت روانی کودک اثر می گذارند، انجام شد و نقش تعدیل کننده سه متغیر مهم ارزیابی کودک از کشمکش های والدین، ایمنی هیجانی در خانواده و راهکارهای مقابله هیجان مدار کودک در پیش بینی نشانه های آسیب شناختی هیجانی و رفتاری وی بررسی گردید.روش: این بررسی مقطعی روی یک نمونه 413 نفری از کودکان پنجم ابتدایی شهر تهران (220 دختر و 193 پسر) که به کمک روش نمونه گیری طبقه ای- تصادفی نسبتی انتخاب شده بودند، انجام شد. کودکان به پرسش نامه ایمنی در سیستم خانواده و پرسش نامه ادراک کودک از تعارض والدین پاسخ دادند. برای سنجش مشکلات هیجانی و رفتاری کودک نیز مادران و آموزگاران، زیر مقیاس مشکلات از پرسش نامه توانایی ها و مشکلات کودک را تکمیل نمودند.یافته ها: رابطه بین احساس ناایمنی هیجانی کودک در خانواده و ارزیابی کودک از کشمکش های والدین با مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان معنی دار بود (p<0.01). افزون بر این، نقش واسطه ای ارزیابی تعارض در رابطه میان ایمنی هیجانی با مشکلات عاطفی کودک، نقش واسطه ای مقابله هیجان مدار کودک در رابطه میان ارزیابی تعارض با نشانه های آسیب شناختی کودک و هم چنین نقش تعاملی ناایمنی هیجانی و ارزیابی کودک از ویژگی های کشمکش والدین در مشکلات رفتاری کودک، مورد تایید قرار گرفت.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش بیانگر نقش ایمنی هیجانی خانواده به عنوان یک عامل محافظ محیطی و نقش ارزیابی شناختی کودک از کشمکش های والدین به عنوان یک عامل خطر درونی، در کاهش و افزایش نشانه های آسیب شناختی عاطفی و رفتاری کودکان است.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی رابطه انواع پرخاشگری شخصیتی در نظریه کارن هورنای (بدخواهانه، قدرت خواهانه و مخاطره جویانه) با رفتارهای منفی (خطاها و تخلف ها) و مثبت رانندگی و شمار سوانح بود.روش: برای این منظور، 263 نفر راننده که دارای گواهینامه پایه دوم همگانی و داوطلب شرکت در پژوهش بودند، انتخاب شده و از آنها خواسته شد به پرسش نامه رفتارهای رانندگی منفی و مثبت (NPDBQ) و پرسش نامه سه بعدی هورنای- کولیج (HCTI) پاسخ دهند. هم چنین از آنها پرسیده شد که در پنج سال گذشته چند بار دچار سانحه رانندگی (که خود آنها مقصر بوده اند) شده اند.یافته ها: تحلیل رگرسیون چندگانه و ماتریس همبستگی نشان داد که هر سه نوع پرخاشگری با تخلف ها و خطاهای رانندگی رابطه مثبت و معنی دار و با رفتارهای مثبت رانندگی رابطه منفی معنی داری دارند (p<0.05). بین سه نوع پرخاشگری با شمار سوانح رانندگی رابطه معنی داری به دست نیامد، ولی جنسیت با شمار سوانح همبستگی داشت (p<0.05).نتیجه گیری: پرخاشگری، با توجه به نقش متغیر جنسیت، عامل مهمی در پیش بینی رفتارهای رانندگی و سوانح است.