پژوهش های تولید گیاهی
سال:1397 | دوره:25 | شماره:2 |تعداد مقالات:14

سابقه و هدف: سیب یکی از مهم ترین محصولات میوه ای مناطق معتدله می باشد. کشت و کار این محصول از زمان های بسیار دور در ایران انجام می شد و حتی برخی منابع، ایران را یکی از زادگاه های این گیاه نامیده اند. جمع آوری و ارزیابی ذخایر ژرم پلاسم داخلی و خارجی، اساسی ترین مرحله در برنامه های بهنژادی درختان میوه می باشد. اصلاح درختان سیب، امروزه با توجه به اهمیت تغذیه سالم و تولید پایدار میوه با کیفیت بیشتر سیب، بر پایه ژن های مقاومت می باشد. با توجه به اینکه اکثر واریته های سیب به صورت رویشی تکثیر می گردند، تنوع ژنتیکی کمی مورد انتظار می باشد؛ اما در مورد ژنوتیپ های بومی که حاصل انتخاب ویژگی های برتر می باشند، این تنوع مورد انتظار افزایش می یابد زیرا این ژنوتیپ ها اکثراً نتاج بذری می باشند. در این تحقیق سعی شده است نسبت به بررسی تنوع ژنتیکی اندامکی برخی ژنوتیپ های بومی سیب مربوط به مناطق کاشت عمده این محصول در شمال غرب ایران و البرز مرکزی و مقایسه آن ها با دو رقم تجاری رد دلیشز و فوجی و دو پایه M4 و M9، اقدام گردد. مواد و روش ها: به منظور انجام این تحقیق، نمونه برداری از برگ های جوان و کاملاً توسعه یافته صورت گرفت و DNA ژنومی آن ها استخراج شد. برای بررسی تنوع اندامکی، 30 نمونه سیب، چهار جفت آغازگر اختصاصی برای ژنوم کلروپلاست (K1K2، CS، HK و TF) و دو آنزیم برشی (EcoRI و MseI) در روش چندشکلی شکافتن قطعات تکثیر شده (CAP) بکار برده شد. برنامه های NTSYS و POPGENE برای آنالیز داده ها، مورد استفاده قرار گرفتند. یافته ها: از بین این چهار نشانگر بکار برده شده، سه نشانگر دارای قدرت تکثیر مناسب بودند که در کل، 13/4 درصد کل ژنوم کلروپلاست سیب را تکثیر نمودند. با بررسی هاپلوتایپی نمونه ها، در مجموع هشت هاپلوتایپ شناسایی شد که هاپلوتایپ H4 با پوشش 66/26 درصد از کل نمونه ها، بزرگترین گروه بود. تمام این گروه بندی ها به دلیل رخ دادن جهش های حذف و اضافه ایجاد شده بود. حداکثر تنوع ژنتیکی (Ht)، میانگین تنوع بین جمعیتی (Hs) و تفاوت ژنتیکی بین جمعیت ها (Gstc) به ترتیب 467/0، 4451/0 و 0481/0 بدست آمد. نتیجه گیری: نتایج این بررسی نشان داد که هیچ گونه ساختار ژنتیکی مدونی مابین نمونه های مناطق مورد بررسی وجود ندارد؛ همچنین این نتایج تأیید نمودند که امکان کاربرد روش چندشکلی شکافتن قطعات تکثیر شده برای شناسایی ژنوتیپ های سیب و ارقام آن وجود دارد. با استفاده از این نشانگرها، تنوع ژنتیکی در DNA اندامکی بین ژنوتیپ های سیب مشاهده شد اما این تنوع به گونه ای نبود که قادر باشد ژنوتیپ های مناطق مختلف را از هم منفک نماید. به نظر می رسد شاید با افزایش تعداد آغازگرها و آنزیم های برشی، بتوان به این تفکیک دست یافت. همچنین نتایج این بررسی نشان داد که ژنوتیپ های سیب بومی ایران به دلیل آنکه اکثراً درگذشته به صورت جنسی تکثیر شده اند، دارای تنوع ژنتیکی بالایی می باشند.

سابقه و هدف: شمشاد خزری یا شمشاد جنگلی (Buxus hyrcana Pojark. یا Buxus sempervirens auct non L. ) از خانواده ی شمشاد یا کیش (Buxaceae)، یک درختچه ی زینتی است که در صنایع مختلف کاربرد دارد. از این درختچه به طور گسترده ای در طراحی فضای سبز و باغ ها استفاده می شود. رشد و نمو شمشاد خزری بسیار کند است و خطر انقراض، به دلیل حمله ی برخی عوامل بیماری زا این گیاه را تهدید می کند. تحریک ریشه زایی در قلمه ها، ازدیاد سریع تر این گیاه را به دنبال دارد. بنابراین، هدف از انجام این تحقیق، بهبود شرایط ریشه زایی قلمه های سخت ریشه زای شمشاد خزری و به دست آوردن بهترین غلظت تیمارهای هورمونی ایندول-3-بوتیریک اسید (IBA) و آلفا-نفتالین استیک اسید (NAA) بود. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر غلظت های مختلف IBA و NAA آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه ی طرح بلوک کامل تصادفی در 4 تکرار انجام شد. تیمارها شامل صفر (به عنوان شاهد)، 500، 1000، 2000 و 3000 میلی گرم در لیتر از هر دو تیمار IBA و NAA، به تنهایی و در ترکیب با یکدیگر بود. در فصل پاییز، 15 تا 20 سانتی متری انتهای شاخه ی گیاهان مادری دو ساله بریده شد و به عنوان قلمه ی چوب سخت مورد استفاده قرار گرفت. انتهای تحتانی قلمه های سرشاخه به مدت 10 ثانیه در غلظت های مختلف IBA و NAA نگهداری شدند و سپس در بستر کشت قرار گرفتند. در این تحقیق درصد ریشه زایی، تعداد ریشه، طول ریشه، ارتفاع گیاه، سطح برگ، تعداد برگ، طول بلندترین ریشه و وزن تر و خشک ریشه اندازه گیری شدند. بستر کشت قلمه ها، پرلیت بود. برای جلوگیری از آلودگی احتمالی، انتهای قلمه ها به مدت 10 ثانیه در محلول 400 میلی گرم در لیتر نانوذرات نقره قرار داده شدند. یافته ها: نتایج تجزیه ی واریانس داده ها نشان داد که برهمکنش غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشد گیاهی (NAA و IBA) روی همه ی صفات غیر از ارتفاع گیاه در سطح احتمال 5 و یک درصد معنی دار بود. نتایج نشان داد که بالاترین درصد ریشه زایی (100 درصد) و بیشترین تعداد ریشه (70/8 عدد در گیاهچه)، در قلمه های تیمارشده با 1000 میلی گرم در لیتر NAA همراه با 1000 میلی گرم در لیتر IBA مشاهده شد. همچنین بالاترین طول ریشه (66/5 سانتی متر در گیاهچه)، در قلمه های تیمارشده با 2000 میلی گرم در لیتر NAA همراه با 1000 میلی گرم در لیتر IBA ثبت شد. تیمار 1000 میلی-گرم در لیتر NAA همراه با 1000 میلی گرم در لیتر IBA سطح برگ وسیع تری را القا کرد. بیشترین تعداد برگ (37/33 عدد در گیاه) در قلمه های تیمارشده با 3000 میلی گرم در لیتر NAA همراه با 500 میلی گرم در لیتر IBA اندازه گیری شد. قلمه های تیمارشده با غلظت های مختلف IBA و NAA، وزن تر و وزن خشک متفاوتی داشتند. نتیجه گیری: شمشاد خزری می تواند به طور موفقیت آمیزی با قلمه های ساقه تکثیر شود. تنظیم کننده های رشد گیاهی به ویژه اکسین ها نقش موثری روی افزایش ریشه زایی قلمه های سخت ریشه زای درخت ها و درختچه ها دارند. دو هورمون IBA و NAA می توانند روی اصلاح ریشه زایی قلمه های ساقه ی شمشاد خزری موثر باشند. یک غلظت از 1000 میلی گرم در لیتر NAA همراه با 1000 میلی گرم در لیتر IBA ریشه زایی بهتری را نسبت به سایر تیمارهای هورمونی القا کرد.

سابقه و هدف: تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید محصولات زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. بخش زیادی از اراضی کشاورزی ایران نیز جز مناطق خشک و نیمه خشک است و کمبود شدید آب کشاورزی این مناطق را تهدید می کند. بر این اساس هر گونه راهبرد جلوگیری از کاهش اثرات تنش خشکی بر عملکرد محصولات زراعی بسیار ضروری است. در بوم نظام ها معمولاً رقابت بین گونه ای گیاهان برای آب کمتر از رقابت درون گونه ای است زیرا گونه های مختلف دارای ساختار، سیستم ریشه ای و دوره های حداکثر نیاز به آب متفاوتی هستند. بنابراین، اثرات رقابت دو گیاه شنبلیله و سیاهدانه در کشت مخلوط بر عملکرد و اجزای عملکرد با هدف کاهش صدمه تنش خشکی مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: در این آزمایش پنج تیمار آرایش کاشت شامل کشت خالص شنبلیله، کشت خالص سیاهدانه و سه نسبت کشت مخلوط (2: 1، 1: 1، 1: 2 شنبلیله و سیاهدانه) تحت شرایط سه تیمار تنش شامل بدون تنش (حفظ رطوبت خاک بین 70 تا 100% ظرفیت زراعی) (W1)، W2: تنش خشکی ملایم (آبیاری بر اساس 75 درصد W1) و W3: تنش خشکی شدید (آبیاری بر اساس 50 درصد W1) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در هر آبیاری حجم آب مصرفی برای هر کرت محاسبه و بوسیله کنتور تنظیم شد. برای گیاه شنبلیله صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی در بوته، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، وزن هزار دانه، عملکرد بوته و برای گیاه سیاهدانه نیز صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی در بوته، تعدادکپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد دانه اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در شرایط تنش رطوبتی ملایم بیشترین میزان عملکرد دانه به ترتیب با میانگین 1320 و 1222 کیلوگرم در هکتار در تیمارهای شنبلیله: سیاهدانه (2: 1) و (1: 2) مشاهده شد اما در شرایط تنش شدید بیشترین میزان عملکرد دانه با میانیگن 842 کیلوگرم در هکتار در تیمار مخلوط شنبلیله: سیاهدانه (1: 2) و کمترین آن با میانیگن 548 کیلوگرم در هکتار به کشت خالص شنبلیله اختصاص داشت. نسبت برابری زمین در شرایط بدون تنش در تیمار 2: 1 کشت مخلوط شنبلیله: سیاهدانه با میانگین 25/1 بیشترین مقدار بود. تحت شرایط تنش ملایم، تیمار های کشت مخلوط دارای نسبت برابری زمین بیشتر از 1 بودند. در شرایط تنش شدید، تیمار های کشت مخلوط 2: 1 و 1: 1 شنبلیله: سیاهدانه به ترتیب با میانگین 50/1 و 24/1 دارای نسبت برابری زمین بالایی بودند. نتیجه گیری: اگرچه بیشترین عملکرد دانه در شرایط بدون تنش بدست آمد ولی تحت شرایط تنش خشکی ملایم و شدید عملکرد دانه در تیمار های کشت مخلوط 1: 2 و 2: 1 شنبلیله: سیاهدانه نسبت به تیمارهای کشت خالص از برتری چشمگیری برخوردار بود. بنابراین، می توان با راهبرد کشت مخلوط، گیاهان دارویی را در مناطقی که دارای مشکل کمبود آب هستند، تولید نمود و از ناپایداری کشاورزی این مناطق جلوگیری کرد.

سابقه و هدف: گل ژربرا یکی از محبوب ترین گیاهان زینتی در جهان است و در صنعت گلکاری رتبه چهارم را در بین ده گل بریدنی برتر دارد. امروزه در گل ژربرا روش های انتقال ژن قابل اعمال، برای وارد کردن صفات جدید به ژنوتیپ های برگزیده بدون تغییر در ویژگی های خوب آن، ضرورت دارد. مواد و روش ها: این پژوهش در سه آزمایش جداگانه انجام شده است؛ ابتدا اثر غلظت های متفاوت (5، 10، 15، 20، 25 و 30 میلی گرم بر لیتر) آنتی بیوتیک هیگرومایسین برای تعیین غلظت کشنده آن در گیاهک های غیرتراریخت ژربرا رقم ‘ Royal Soft Pink’ ارزیابی شد. سپس در آزمایش دوم، اثر غلظت 10 میلی گرم در لیتر هیگرومایسین بر میزان باززایی شاخساره در ریزنمونه های دمبرگ دارای پهنک بررسی گردید. در نهایت در آزمایش سوم اثر مدت زمآن های مایه کوبی (10 و 20 دقیقه) و غلظت های استوسیرینگون (صفر، 50 و 100 میکرومول) بر کارآیی انتقال ژن بتاگلوکورونیداز (GUS) با میانجیگری آگروباکتریوم (Agrobacterium tumefaciens) و از طریق هم کشتی ریزنمونه های دمبرگ دارای پهنک، ارزیابی شد. پس از هم کشتی ریزنمونه ها با آگروباکتریوم به مدت دو تا 3 روز، به محیط کشت انگیزش مستقیم شاخساره انتقال یافتند. در ادامه، شاخساره های تراریخت احتمالی، از ریزنمونه ها جدا گردید و افزونگری آن ها انجام شد. در پایان، به منظور تایید گیاهان تراریخت، از آزمون بافت شیمیایی و واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که غلظت 10 میلی گرم در لیتر هیگرومایسین برای گزینش شاخساره های تراریخت مناسب بوده و باید پس از باززایی اولیه استفاده شود. بیشترین میزان باززایی (38 درصد) شاخساره های تراریخت احتمالی از ریزنمونه های دمبرگ دارای پهنک، در تیمار 10 دقیقه مایه کوبی و 100 میکرومول استوسیرینگون به دست آمد. همچنین کمترین میزان باززایی (25/25 درصد) شاخساره های تراریخت احتمالی، در تیمار 20 دقیقه مایه کوبی و 50 میکرومول استوسیرینگون مشاهده شد. نتایج آزمون بافت شیمیایی و آنالیز PCR گیاهک های تراریخت، نشان داد که بیشترین شمار رگه مستقل (27 شاخساره) و کارایی انتقال ژن (11 درصد) به ازای هر 100 ریزنمونه دمبرگ، مربوط به تیمار 10 دقیقه مایه کوبی و 100 میکرومول استوسیرینگون می باشد. نتیجه گیری: افزودن هیگرومایسین به محیط کشت، سبب کاهش باززایی مستقیم شاخساره از ریزنمونه های دمبرگ دارای پهنک می شود. عواملی مانند مدت زمان مایه کوبی و غلظت استوسیرینگون اثر چشم گیری بر راندمان و موفقیت تراریختی در ژربرا دارند. استوسیرینگون به عنوان یک انگیزاننده فنولی ژن های Virو انتقال دهنده T-DNA در آگروباکتریوم در نظر گرفته شده است و سبب افزایش کارایی تراریختی می شود. بنابراین بهترین تیمار برای تولید گیاهان تراریخت در گل ژربرا رقم ‘ Royal Soft Pink’ با انتقال ژن GUS، مایه کوبی ریزنمونه های دمبرگ دارای پهنک با آگروباکتریوم به مدت 10 دقیقه و استفاده از استوسیرینگون به غلظت 100 میکرومول می باشد.

سابقه و هدف: با توجه به اینکه گشنیز عمدتاً برای دانه کشت و کار می شود، واریته هایی که دارای عملکرد دانه بیشتر باشند، مطلوب هستند. از آنجایی که عملکرد یک صفت کمی پیچیده و به شدت تحت تأثیر محیط قرار می گیرد و معمولاً وراثت پذیری پایینی دارد، بنابراین بررسی رابطه بین عملکرد و اجزای آن، راندمان برنامه های اصلاحی را با تعیین معیار انتخاب مناسب، بهبود می بخشد. این مطالعه با هدف بررسی تحلیل همبستگی بین عملکرد و اجزاء آن و استفاده از تحلیل مسیر ترتیبی و برآودهای وراثت پذیری در شناسایی صفات موثر در اصلاح ژنوتیپ های گشنیز انجام شد. مواد و روش ها: مواد گیاهی شامل 36 ژنوتیپ نتاج حاصل از تلاقی های دی آلل 6 ژنوتیپ گشنیز در نسل های F1 و F2 در قالب یک طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات فنولوژیکی، موفولوژیکی و عملکرد و اجزای عملکرد شامل روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، روز تا برداشت، تعداد برگ، تعداد شاخه در گیاه، تعداد چتر در گیاه، تعداد چتر بارور در گیاه، تعداد دانه در گیاه، وزن هزار دانه، وزن دانه در گیاه (عملکرد دانه) و شاخص کلروفیل مورد اندازه گیری قرار گرفتند. تجزیه دی آلل به روش گریفینگ، تجزیه همبستگی، تجزیه رگرسیون گام به گام و تجزیه مسیر ترتیبی انجام گرفت. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس ژنتیکی حاکی از معنی دار بودن میانگین مربعات ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای تمامی صفات مورد بررسی بود که نشان دهنده اهمیت اثرات افزایشی و غیر افزایشی ژن ها در کنترل این صفات بود. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین مقدار همبستگی بین صفات تعداد چتر بارور (**67/0(r= و وزن هزار دانه (**66/0(r= با وزن دانه در گیاه بود. بر اساس مقادیر تورم واریانس و بزرگی اثرات مستقیم، صفات تعداد چتر بارور، تعداد روز تا گلدهی، وزن هزار دانه و تعداد دانه به عنوان متغیرهای رتبه اول انتخاب و 86 درصد از تغییرات وزن دانه در گیاه را توجیه کردند. آزمون t که با استفاده از مقادیر اشتباه معیار بدست آمد حاکی از معنی دار بودن تمامی اثرات مستقیم بود. بیشترین اثر مستقیم مثبت بر روی وزن دانه مربوط به تعداد چتر بارور (45/0) و بیشترین اثر غیر مستقیم مربوط به تعداد چتر بارور از طریق وزن هزار دانه (40/0) بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که سه صفت تعداد چتر بارور، وزن هزار دانه و تعداد دانه با توجه به همبستگی و اثر مستقیم مثبت معنی دار با وزن دانه در گیاه و داشتن کنترل ژنتیکی افزایشی و وراثت پذیری خصوصی بالا، می توانند بعنوان شاخص های مناسب در برنامه های اصلاحی برای انتخاب ژنوتیپ های با وزن دانه در گیاه بالا در نسل های مختلف گشنیز در مزرعه مورد استفاده قرار گیرند. همچنین با توجه به همبستگی و اثر مستقیم منفی معنی دار صفت تعداد روز تا گلدهی با وزن دانه در گیاه و داشتن کنترل ژنتیکی افزایشی و وراثت پذیری خصوصی بالا می توان صفت زودرسی را به عنوان یک شاخص انتخاب در جهت اصلاح ارقام مختلف گشنیز در نظر گرفت.

سابقه و هدف: پیچ امین الدوله با نام علمی Lonicera japonica L. گیاهی زینتی ارزشمند از گروه پیچ ها و بالارونده ها و با کاربرد بسیار وسیع در فضای سبز می باشد. بنابراین تولید آن در مدت زمان کمتر و با کیفیت بهتر از نظر تجاری بسیار حائز اهمیت می باشد. یکی از اقدامات مهم در تسریع فرآیند تولید گیاهان، بهبود سرعت ریشه دهی گیاهان و کوتاهتر نمودن این مرحله رشدی می باشد که در این زمینه از ترکیبات شیمیایی و روش های گوناگونی نیز استفاده می شود. امروزه استفاده از مواد طبیعی به عنوان جایگزین مواد شیمیایی در بهبود ریشه زایی قلمه های گیاهان زینتی مورد توجه است که در برخی موارد اثرگذاری بهتر و موثرتر این ترکیبات نسبت به ترکیبات شیمیایی نیز مشاهده شده است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیرگذاری برخی ترکیبات طبیعی (آلی) در مقایسه با ترکیب ریشه زایی متداول و شیمیایی IBA بر افزونش قلمه های ساقه پیچ امین الدوله صورت گرفت. همچنین به بررسی اثر قرص های هورمونی نیز بر فرآیند ریشه زایی این گیاه پرداخته شد. مواد و روش ها: این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 25 تیمار در قلب 6 گروه تیماری شامل هورمون اسید ایندول بوتیریک (IBA)، قرص آسپرین، قرص ال دی، عسل طبیعی، شیره انگور و صمغ عربی هر کدام در 4 غلظت در مقایسه با شاهد (آب مقطر) در 5 تکرار با 5 قلمه در هر تکرار در گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی گرگان و آزمایشگاه باغبانی در سال 1395 انجام شد. صفات ریشه زایی شامل درصد ریشه-زایی، تعداد ریشه اولیه و ثانویه، طول ریشه اولیه، وزن تر و خشک ریشه و همچنین درصد زنده مانی قلمه های پیچ زینتی امین الدوله در این آزمایش اندازه گیری شد. یافته ها: بر اساس نتایج بدست آمده، تیمارهای طبیعی و شیمیایی بر صفات ریشه زایی پیچ امین الدوله در سطح 1% اثر معنی داری داشتند. در بین تیمارهای مورد بررسی، بهترین و بیشترین کمیت و کیفیت ریشه ها توسط تیمارهای 1000 میلی گرم در لیتر هورمون ایندول بوتیریک اسید و 60% عسل طبیعی مشاهده شد. بررسی جداگانه سایر تیمارهای طبیعی و شیمیایی نیز نشان داد که غلظت های 20% صمغ عربی، 20% شیره انگور، 5/0 قرص در لیترآسپرین (معادل 40 میلی گرم در لیتر) و 2 قرص در لیتر ال دی (معادل 36/0 میلی گرم در لیتر) بهترین نتایج را در ریشه زایی قلمه های پیچ امین الدوله در مقایسه با سایر غلظت های بکاررفته و نیز شاهد نشان دادند. نتیجه گیری: با توجه به اثرات مطلوب ترکیبات طبیعی همچون عسل طبیعی بر ریشه زایی قلمه های پیچ امین الدوله، با درنظرگرفتن صرفه اقتصادی، سلامت و نقش موثر این ترکیبات در کشاورزی ارگانیک، استفاده از ترکیبات طبیعی در اولویت بوده و به عنوان جایگزینی برای ترکیب شیمیایی IBA پیشنهاد می گردد. همچنین بهترین غلظت های سایر تیمارها نیز به دلیل برتری معنی دار نسبت به شاهد و نقش مثبتی که در تسریع فرآیند ریشه زایی دارند، قابل استفاده می باشند.

سابقه و هدف: از زمان های قدیم گیاهان دارویی از جمله منابع طبیعی مهم در ایران به شمار می آیند. پریلا از گیاهان یکساله خاانواده نعناییان بوده و بومی منطقه شرق آسیاست و به طور گسترده ای در هندوستان، چین، ژاپن، هنگ کنگ، کره شمالی و جنوبی کشت می شود. با توجه به نبود مطالعات در رابطه با سازگاری گیاه دارویی پریلا با اقلیم ایران و ارزیابی منابع مختلف کودی و تغذیه بر این گیاه، پژوهش حاضر در دو منطقه مشهد اردهال و سن سن شهرستان کاشان و به منظور بررسی کاربرد کودهای شیمیایی، آلی و زیستی روی این گیاه انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو منطقه در سال 1393 انجام شد. عامل اصلی شامل چهار سطح کود شیمیایی NPK (شاهد، 50، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار) بودند و همزیستی با قارچ Priformospora indica و شاهد و سه سطح کود آلی (شاهد، دو کیلوگرم در هکتار هیومیک اسید و 25 تن در هکتار کمپوست) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. صفات ارتفاع، تعداد گره در بوته، تعداد گل در گل آذین، تعداد ساقه در بوته، شاخص سطح برگ، عملکرد بوته، میزان رزمارینیک اسید و عملکرد رزمارینیک اسید در واحد سطح مطالعه شد. آنالیز آماری داده ها توسط نرم افزار SAS نسخه 1/9 و مقایسه میانگین توسط آزمون حداقل تفاوت معنی دار (LSD) در سطح احتمال پنج درصد صورت گرفت. یافته ها: در بین تیمارهای منفرد کودهای مورد مطالعه، سطح 50 و 100 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی و در بین کودهای آلی هیومیک اسید نقش بارزتری در بهبود شاخص های مورد مطالعه داشتند اما کود زیستی تنها در تلفیق با کودهای دیگر نقش موثرتری نشان داد. بیشترین عملکرد خشک (2/147 گرم در متر مربع) و عملکرد رزمارینیک اسید (432/3 گرم در متر مربع) در بین کودهای مورد بررسی از تیمار کود شیمیایی 100 کیلوگرم در هکتار، کاربرد هیومیک اسید و مصرف کود زیستی و کمترین عملکرد خشک (86/89 گرم در متر مربع) و عملکرد رزمارینیک اسید (253/1 گرم در متر مربع) از تیمار عدم کاربرد کود شیمیایی، ارگانیک و زیستی به دست آمد. منطقه مشهد اردهال با توجه به خصوصیات خاکی و ویژگی های آب و هوایی نسبت به منطقه سن سن برای کشت پریلا شرایط بهتری داشت. نتیجه گیری: در مجموع، گیاه پریلا توانسته در دو منطقه سن سن و مشهد اردهال عملکرد مناسبی داشته باشد و کاربرد تلفیقی منابع کودی مختلف در مقایسه با کاربرد منفرد هریک از آنها در هر دو منطقه مورد مطالعه باعث بهبود قابل توجه ویژگی های رشد و نیز عملکرد بیولوژیک و شاخص های کیفی گیاه دارویی پریلا گردید.

سابقه و هدف: فن آوری کشت بافت گیاهی بیشتر برای تکثیر گیاهان در سطح وسیع استفاده می شود. این فن آوری تجاری بر پایه ریزازدیادی است. ریزازدیادی، باززایی درون شیشه ای گیاهان از اندام ها، بافت ها، سلول ها و تکثیر شبیه به اصل یک ژنوتیپ انتخابی یا استفاده از تکنیک کشت درون شیشه ای می باشد. گیاهان اصلاحی تولید شده به روش کشت بافت، قویتر از گیاهان بدست آمده از روش بذری می باشند. بنابراین ازدیاد پایه سیب M7 به روش کشت بافت، اغلب تولید گیاهان قوی با رشد سریع می کند. این پژوهش با هدف بهینه سازی شرایط ازدیاد درون شیشه ای پایه سیب M7 و بررسی اثر محیط های کشت پایه، تنظیم کننده های رشد گیاهی مختلف بر پرآوری و ریشه زایی پایه ها انجام گردید. مواد و روش ها: پژوهش حاضر با هدف بهینه سازی شرایط ازدیاد درون شیشه ای پایه نیمه پاکوتاه کننده سیب M7 در قالب سه آزمایش جداگانه انجام شد. در آزمایش اول، اثر پنج نوع محیط کشت پایه، شامل محیط کشت پایه MS، 1/5MS، 2MS، WPM و B5، بر تعداد ریزشاخه و طول ریزشاخه بررسی گردید. در آزمایش دوم اثر دو نوع تنظیم کننده رشد گیاهی BAP و TDZ در غلظت های صفر (شاهد)، 2/2، 4/4 و 8/8 میکرومولار بر صفات رویشی تعداد ریزشاخه، طول ریزشاخه، تعداد گره و طول میانگره بررسی گردید. در آزمایش سوم، اثر دو نوع محیط کشت پایه MS و MS½ تکمیل شده با دو نوع تنظیم کننده رشد گیاهی IBA و NAA در غلظت های صفر (شاهد)، 1/5، 3 و 4/5 میلی گرم در لیتر بر صفات تعداد و طول ریشه در سه و چهار روز نگهداری در تاریکی بررسی گردید. سازگاری گیاهچه های درون شیشه ای در بسترهای کشت پرلیت درشت، پرلیت ریز، پرلیت همراه با پیت ماس و پیت ماس بررسی گردید. یافته ها: بر اساس نتایج بدست آمده از آزمایش اول، حداکثر میزان پرآوری (15/66 ریزشاخه در هر ریزنمونه) در محیط B5 مشاهده گردید. در آزمایش دوم، BAP در افزایش میزان پرآوری، تعداد گره و کاهش طول میانگره موثرتر از TDZ بود. حداکثر میزان پرآوری (16/55 ریزشاخه به ازای هر ریزنمونه) در غلظت 2/2 میکرومولار BAP مشاهده گردید. در آزمایش سوم، بیشترین تعداد ریشه (با میانگین 11/10 ریشه به ازای هر ریزنمونه) در محیط کشت ½ MS تکمیل شده با 3 میلی گرم بر لیتر NAA مشاهده گردید. نتایج مربوط به بررسی اثر نوع بستر کشت بر سازگاری پایه سیب M7 نشان داد که بستر کشت پیت ماس، مطلوبترین نتیجه را در مقایسه با سایر تیمارها در مرحله سازگاری نشان داد. نتیجه گیری: محیط کشت B5 حاوی 1 میلی گرم بر لیتر بنزیل آدنین مطلوبترین و بهترین محیط برای پرآوری سیب M7 تعیین گردید. بنزیل آمینوپورین تأثیر بیشتری نسبت به TDZ بر باززایی نشان داد. تیمار سه روز تاریکی نسبت به چهار روز تاریکی نتایج بهتری نشان داد. بر اساس نتایج آزمایش سوم، بهترین دوره تاریکی، نوع محیط کشت، نوع تنظیم کننده رشد گیاهی و غلظت تنظیم کننده رشد گیاهی بترتیب شامل سه روز تاریکی، محیط کشت ½ MS، تنظیم کننده رشد NAA (3 میلی گرم بر لیتر) بدست آمد.

سابقه و هدف: انار بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است؛ از اینرو، شدت تابش خورشیدی و دمای بالا در فصول گرم موجب بروز ناهنجاری های فیزیولوژیکی و افت کیفیت محصول می شود. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر، تأثیر زمان پوشاندن میوه (اوایل تیر و مرداد ماه) با رنگ های مختلف کیسه های پارچه ای (سفید و قهوه ای روشن) بر خصوصیات فیزیکو شیمیایی میوه انار رقم شیشه کب بود. مواد و روش ها: این آزمایش در شهرستان فردوس و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل؛ شاهد (میوه بدون کیسه)، پوشاندن میوه با کیسه سفید در تیر ماه، با کیسه قهوه ای روشن در تیر ماه، با کیسه سفید در مرداد ماه و با کیسه قهوه ای در مرداد ماه بود. یافته ها: نتایج نشان داد پوشاندن میوه موجب کاهش ترکیدگی میوه شد، به طوری که بیشترین درصد ترکیدگی(2/56 درصد) در میوه های شاهد و کمترین میزان در میوه هایی که با کیسه های سفید در مردادماه پوشانده شده بودند، (03/7 درصد) مشاهده شد. درصد قهوه ای شدن آریل در میوه های کیسه شده افزایش معنی داری نسبت به میوه های بدون کیسه نشان داد، به طوری که بیشترین میزان آن در میوه هایی که با کیسه های سفید در مردادماه پوشانده شده بودند (13/20 درصد) و کمترین در میوه های بدون کیسه (66/1 درصد) مشاهده گردید. پوشاندن میوه اثر معنی داری بر وزن، حجم و چگالی آب میوه، وزن تازه پوست و ضخامت پوست در میوه های پوشانده شده نسبت به میوه های کیسه نشده (شاهد) نداشت اما زمان پوشاندن میوه بر وزن و حجم آب میوه اثر معنی داری داشت. به طوری که بیشترین وزن و حجم آب میوه در میوه هایی که در تیر ماه کیسه شده بودند مشاهده شد. پوشاندن میوه موجب کاهش میزان آنتوسیانین آب میوه شد. میوه های کیسه نشده (شاهد) بالاترین میزان آنتوسیانین و میوه هایی که با کیسه قهوه ای روشن در مرداد ماه کیسه شدند کمترین میزان آنتوسیانین را داشتند. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین درصد فعالیت آنتی اکسیدانی مربوط به میوه های بدون کیسه و کمترین آن در میوه هایی که با کیسه قهوه ای روشن در مرداد ماه کیسه شدند بود. نتیجه گیری: کیفیت خوب محصول به وسیله کاهش میزان ترکیدگی میوه بهبود می یابد که این امر قیمت محصول و بازارپسندی آن را افزایش می دهد. از سوی دیگر میوه های ترک خورده برای بازار نامناسب هستند و انبارمانی پایینی دارند جالب اینکه پوشاندن میوه توانست تا حدودی این عارضه را کاهش دهد. اگر چه در این پژوهش میزان آنتوسیانین و آنتی اکسیدان که از مهمترین شاخص های تغذیه ای و دارویی انار محسوب می شوند، تحت تأثیر دمای بالا و تابش کم، کاهش یافت. با وجود این، می توان با انتخاب مناسب و دقیق نوع کیسه، رنگ کیسه و زمان انجام پوشاندن میوه و همچنین تعیین زمان حذف کیسه قبل از برداشت، علاوه بر داشتن کیفیت ظاهری خوب و مطلوب، بلکه کیفیت تغذیه ای و دارویی مناسب دست یافت.

سابقه و هدف: زعفران(. Crocus sativus L) یکی از مهم ترین محصولات کشاورزی و دارویی ایران است که نقش مهمی در صادرات غیرنفتی دارد. در بیشتر مناطق کشور به علت نیاز آبی کم این محصول و سازگاری مناسب آن با شرایط محیطی، امکان کشت این گیاه وجود دارد. بنابراین، هدف از اجرای پژوهش حاضر، بررسی اثر همزمان محلول پاشی هورمون جیبرلیک اسید و وزن بنه مادری بر صفات رویشی، زایشی و عملکرد گل گیاه زعفران بود. مواد و روش ها: این تحقیق به منظور بررسی اثرهورمون جیبرلیک اسید و وزن بنه مادری بر شاخص های عملکرد گل و ویژگی های رشدی زعفران، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو سطح اسید جیبرلیک (0 و 20 پی پی ام) و 3 سطح وزن بنه مادری (شامل گروه های وزنی 4-1/0(ریز)، 8-1/4 (متوسط) و 12-1/8 گرم(درشت) در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند، در سال 1395 اجرا گردید. صفات اندازه گیری شده شامل صفات مربوط به برگ (طول و وزن تر و خشک و کلروفیل برگ) و صفات گل (تعداد و عملکرد کل گل تر، متوسط طول کلاله و عملکرد کلاله تر و خشک) بود. یافته ها: نتایج نشان داد که وزن بنه مادری بر تمامی صفات گل موثر بود، به طوریکه بیشترین تعداد گل، عملکرد گل (به ترتیب 72/37 عدد گل در متر مربع، 59/6 گرم در متر مربع)، متوسط وزن تر گل و متوسط وزن تر و خشک کلاله (به ترتیب 381/0 گرم و 025/0 و 0046/0 گرم) از تیمار بنه های درشت و کمترین آن ها از بنه های ریز مشاهده شد. همچنین افزایش وزن بنه، سبب بالا رفتن صفات مربوط به برگ (طول برگ، وزن تر و خشک برگ، کلروفیل a، b و کل برگ) شد، به گونه ای که بیشترین این صفات از تیمار بنه های درشت و کمترین آن از تیمار بنه های ریز حاصل شد. اثر اسید جیبرلیک نیز بر اکثر صفات رویشی برگ معنی دار بود، بطوریکه بیشترین میزان طول برگ (02/32 سانتی متر)، تعداد برگ (28/6 عدد در بوته)، متوسط وزن تر برگ (388/0 گرم)، کلروفیل a (03/2 میلی گرم در گرم وزن تر) از تیمار مصرف جیبرلیک اسید بدست آمد. اسید جیبرلیک در صفات مربوط به گل، تنها بر تعداد گل اثرمعنی دار داشت، که باعث کاهش تعداد گل گردید. هم چنین نتایج برهم کنش تیمارها نشان داد، که بیشترین میزان کلروفیل b از برهمکنش، بنه های درشت و مصرف جیبرلیک اسید به دست آمد. بالاترین متوسط طول کلاله نیز از بنه های متوسط و عدم مصرف جیبرلیک اسید بدست آمد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این تحقیق، بنه های مادری درشت (12-1/8 گرم) اثرات مثبتی بر خصوصیات رشدی، زایشی و عملکرد گل زعفران داشت، در حالیکه، کاربرد جیبرلیک اسید، تنها باعث بهبود صفات رویشی زعفران گردید و روی صفات مربوط به گل زعفران تاثیر معنی داری نداشت.