پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل
سال:1395 | دوره:23 | شماره:1 |تعداد مقالات:16

سابقه و هدف: در بسیاری از مصارف کاغذ و مقوا، مقاومت در برابر جذب مایعات دارای اهمیت است که این ویژگی از طریق اعمال موادی شیمیایی برای آبگریزکردن ساختار کاغذ میسر می گردد. به این فرایند، آهاردهی اطلاق می شود که به دو صورت درونی و سطحی قابل انجام است که آهاردهی درونی به مراتب رایج تر است. لزوم و مشوق های استفاده از الیاف بازیافتی و نیز تامین ویژگی های مورد نیاز در محصول، ایده لایه ای کردن مهندسی تولید کاغذ و مقوا برای تامین و تطبیق شرایط و الزامات را برجسته نموده است. هدف از این پژوهش، تاثیر آهاردهی درونی مقوای چندلایه با آلکیل کتن دیمر بر ویژگی های مقوایی است که در لایه های مختلف آن از ترکیب متنوع و ناهمگنی از الیاف استفاده شده است.مواد و روش ها: مقوای چندلایه ای (گراماژ (330 gr/m2 با الگوی لایه گذاری مهندسی ناهمگن خمیرکاغذهای بکر و بازیافتی، توسط آهار آلکیل کتین دایمر (AKD) به میزان یک درصد بر اساس جرم خشک خمیر کاغذ؛ در دو شرایط کاغذسازی خنثی و قلیایی آهاردهی درونی گردید. سپس تاثیر شرایط مورد بررسی بر ویژگی های جذب آب لایه های روئی و پشتی (آزمون کاب)، حجیمی، درخشش، زبری سطح و مقاومت های مقوای بازیافتی- بکر مورد پژوهش قرار گرفت.یافته ها: به طور کلی ماهیت واکنش پذیری مستقیم آلکیل کتن دیمر کاتیونی با سلولز، منجر به بهبود ویژگی های مقاومتی و نیز جذب آب مقوا در مقایسه با عدم کاربرد AKD شده است. ایجاد مقاومت به جذب آب در شبکه الیاف پس از پیوندیابی الیاف روی داده و مانع موثری در پیوندیابی الیاف نبوده است. در شرایط قلیایی تمامی ویژگی های مورد بررسی به ویژه جذب آب و مقاومت های مقوا در مقایسه با شرایط خنثی، بهبود قابل توجهی را تجربه نموده است. در شرایط قلیایی، به دلیل یونیزه شدن بیشتر گروه های کربوکسیل سطح الیاف، اتصال بهتر و بیشتر الیاف با AKD که عامل آهاردهی کاتیونی است، پدید آمده و کاهش جذب آب و همچنین امکان پیوندیابی بیشتر اجزای دوغاب را فراهم ساخته است. از طرفی نیز واکشیدگی بیشتر اجزای دوغاب و همچنین افزایش نیاز کاتیون خواهی سطح الیاف در شرایط قلیایی، ماندگاری نرمه ها و پیوندیابی بین الیاف را افزایش داده و صافی سطح بهتری را نیز در ورقه کاغذ رقم زده است.نتیجه گیری: آهاردهی مقوای چندلایه با AKD منجر به کاهش جذب آب لایه های روئی و پشتی و نیز زبری سطح مقوا گردید. افزایش حجیمی و ویژگی های مقاومتی کشش، سفتی خمشی و پیوندیابی بین لایه های مقوا ناشی از آهاردهی مزبور مشاهده گردید، در حالی که تاثیری در درخشش مقوای دوپلکس نداشته است. بهبودهای اشاره شده به افزایش پیوندیابی الیاف و نیز لایه های مقوا با یکدیگر توسط AKD نسبت داده شد که سپس پرورده شدن این عامل آهاردهی در محیط خشک کن منجر به ایجاد ماهیت آبگریزی در ساختار مقوا و جذب آب کمتر آن می گردد.

سابقه و هدف: برای افزایش ماندگاری مواد پرکننده و نرمه های سلولزی در کاغذ معمولا از مواد کمک نگهدارنده پلیمری کاتیونی استفاده می گردد، ولی با افزایش ماندگاری پرکننده در کاغذ، مقاومت های مکانیکی کاغذ به دلیل افت پیوند بین الیاف کاهش می یابد. در این تحقیق ضمن تهیه نرمه های سلولزی کاتیونی شده به عنوان کمک نگهدارنده، تاثیر استفاده آن نیز بر ماندگاری الیاف خمیر کاغذ و ویژگی های کاغذ در مقایسه با رایج ترین کمک نگهدارنده موجود یعنی پلی اکریل آمید کاتیونی مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: نرمه های سلولزی از پالایش گسترده (40000 دور پالایش) خمیر کاغذ کرافت رنگ بری شده سوزنی برگان تولید شده از شرکت یو- ایلیمسک کشور روسیه تا درجه روانی حدود 50 میلی لیتر استاندارد کانادایی پس از عبور از غربال 200 به دست آمد. نرمه های سلولزی کاتیونی با استفاده از نمک استر آمینی کاتیونی تهیه شد. تاثیر سطوح مختلف مصرف نرمه های سلولزی کاتیونی (0.3، 0.9 و 1.5) درصد بر پایه وزن خشک) در مقایسه با پلی اکریل آمید کاتیونی (0.1، 0.2 و 0.3 درصد بر پایه وزن خشک) بر ماندگاری و ویژگی های خمیرکاغذ CMP بررسی گردید.یافته ها : کاتیونی شدن نرمه های سلولزی نیز بوسیله نتایج طیف FTIR، تعیین درصد نیتروژن نرمه کاتیونی به روش کجلدال و ارزیابی پتانسیل زتا اثبات گردید.نتیجه گیری : نتایج حاصل حاکی از آن است که استفاده از نرمه های سلولزی کاتیونی، در مقایسه با پلی اکریل آمید کاتیونی، مقاومت های مکانیکی کاغذ افزایش بیشتری ایجاد شده است. به علاوه، کاربرد همزمان نرمه های سلولزی کاتیونی و پلی اکریل آمید کاتیونی، اثر هم افزایی داشته است و موجب بهبود بیشتر این مقاومت ها شده است.

سابقه و هدف: به منظور بهره گیری از علم نوین نانوتکنولوژی و خصوصیات منحصر به فرد نانوذرات در علوم گیاهی، تحقیقات دقیق و بنیادین لازم است این در حالی است که اطلاعات دقیقی در مورد تاثیر نانو ذرات به ویژه نانوذرات سیلیکا بر گیاهان چوبی وجود ندارد و بیشتر تحقیقات بر گیاهان علفی و زراعی معطوف شده است. در این پژوهش به مدت 45 روز تاثیر نانوذرات سیلیکا در بهبود صفات رویشی و فیزیولوژی نهال های زالزالک زرد (.Crataegus aronia L)، به عنوان یکی از گونه های مهم رویشگاه زاگرس، مورد توجه قرار گرفت.مواد و روش ها: برای رسیدن به این مهم یک آزمایش گلخانه ای به صورت طرح کاملا تصادفی در 4 سطح تیمار با 5 تکرار طراحی و اجرا گردید. تیمارهای اعمال شده شامل سطوح شاهد به صورت آبیاری با آب معمولی (بدون حضور نانوسیلیکا) و آبیاری با غلظت های 10، 50 و 100 میلی گرم در لیتر نانوذرات سیلیکا بود که هر سه روز یک بار بر اساس ظرفیت زراعی صورت گرفت. بررسی روند تبادلات گازی در طول آزمایش (نرخ فتوسنتز، هدایت روزنه ای و نرخ تعرق) به همراه تغییرات فیزیولوژیک (محتوی نسبی رطوبت در برگ و پتانسیل آبی در آوندها) و تخصیص بیوماس نهال ها (در قسمت ریشه، ساقه و برگ) در پایان آزمایش به عنوان شاخص مورد توجه قرار گرفت. با تهیه قطعات کوچکی از ریشه نهال ها، از میکروسکوپ الکترونی روبشی نیز برای مطالعه میزان حضور و چسبندگی نانوذرات بر اپیدرم ریشه نیز استفاده شد.یافته ها: در پایان آزمایش نتایج نشان داد که اگرچه تغذیه نهال های زالزلک با نانوذرات سیلیکا سبب کاهش جزئی پتانسیل آبی نهال ها شد (منفی تر)، ولی از لحاظ محتوای نسبی رطوبت در برگ بین تیمارهای اعمال شده اختلاف معنی دار آماری مشاهده نشد. بررسی پارامترهای تبادلات گازی نشان داد که میزان فتوسنتز در نهال های تیمارشده با نانوذرات سیلیکا افزایش معنی دار یافته است که این موضوع نیز به نوبه خود باعث افزایش بیوماس نهال و به ویژه بیوماس ریشه گردید، به طوری که بیوماس کل نهال در تیمار 100 میلی گرم در لیتر نسبت به شاهد حدود 40 درصد افزایش داشت. بررسی میکروگراف های تهیه شده توسط میکروسکوپ الکترونی نیز چسبندگی نانوذرات سیلیکا را در سطح خارجی ریشه تایید کرد.نتیجه گیری: در مجموع، می توان اذعان کرد که استفاده از نانوذرات سیلیکا در این پژوهش بهبود فعالیت های فیزیولوژیک و افزایش بیوماس کل نهال های زالزلک را موجب شد ولی بی شک برای درک مکانیسم آن مطالعات تکمیلی الزامی است لذا مطالعات ژنومیک از قبیل آنالیز بیان ژن و پروتئین ها می تواند مورد توجه متخصصین علوم گیاهی قرار بگیرد تا در نهایت بتوان تصمیم قطعی را ارائه کرد.

سابقه و هدف: درصد رطوبت تعادل (EMC) یکی از شاخص های مهم در صنایع چوب می باشد که بررسی و تعیین آن در مکان های مختلف منجر به جلوگیری از کاهش کیفیت ناشی از عوامل هواشناسی بر میزان کیفیت فرآورده های چوبی می گردد. این مطالعه به منظور ارائه مدلی ریاضی از رابطه درصد رطوبت تعادل با متغیرهای زمین آماری (طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا) صورت گرفت.مواد و روش ها: در این مطالعه 93 ایستگاه سینوپتیک و اقلیم شناسی با طول دوره آماری 26 ساله (2010-1985) انتخاب و سپس معادله رگرسیونی یک و چند متغیره بین طول جغرافیایی، عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا (به عنوان متغیرهای مستقل) و درصد رطوبت تعادل (متغیر وابسته) برازش یافت. پراکنش ایستگاه های منتخب به طور مناسب صورت گرفت تا کل پهنه جغرافیایی و اقلیمی کشور را پوشش دهد. معیار ارزیابی معادلات استخراج شده ضریب تعیین (R2)، جذر میانگین مربعات خطا ( RMSE) و خطای اریب میانگین (MBE) بودند. در مرحله اول معادلات بر اساس ضریب تعیین انتخاب شدند طوری که معادلات با ضریب تعیین بیشتر، بهترین معادلات در نظر گرفته شدند. سپس بین معادلات با ضریب تعیین بالاتر معادلاتی که خطای جذر میانگین مربعات کمتری داشتند انتخاب شدند. کم برآوردی یا بیش برآوردی نیز با آماره خطای اریب میانگین تعیین گردید که مقادیر مثبت و منفی به ترتیب نشانگر بیش برآوردی و کم برآوردی بودند.یافته ها: نتایج نشان داد که مناطق ساحلی و اقلیم سرد، درصد رطوبت تعادل بیشتری نسبت به مناطق و اقلیم های خشک و مرکزی ایران دارند. ماه های زمستان، ماه های اولیه بهار و ماه های پاییز منتهی به زمستان دارای رطوبت تعادل چوب بیشتری بودند. تحلیل با متغیرهای مکانی نشان داد استفاده از معادله دو متغیره عرض جغرافیایی- ارتفاع از سطح دریا نتایج بهتری نسبت به معادله های تک متغیره ارائه می دهد. تحلیل سه متغیره نیز نتایج دقیق تری نسبت به روش های تک متغیره و دو متغیره ارائه نمود. در ماه های گرم سال تنها در تحلیل سه متغیره نتایج خوبی به دست آمد.نتیجه گیری: به نظر می رسد راه حل مناسب جهت بررسی درصد رطوبت تعادل با متغیرهای مکانی، مطالعه در مقیاس منطقه ای، در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، دوری و نزدیکی به منابع رطوبتی و در نهایت ارائه مدل منطقی برای اقلیم مختص آن منطقه می باشد.

سابقه و هدف: به طور کلی تخریب گرمایی به عنوان محدودیت اصلی استفاده از الیاف طبیعی در تقویت ماده زمینه پلیمری محسوب می شود. الیاف طبیعی اساسا از ترکیباتی نظیر سلولز، همی سلولز و لیگنین تشکیل شده اند که هر یک دارای رفتار گرمایی متفاوتی می باشند. در این تحقیق تا ثیر مقدار لیگنین باقیمانده بر رفتار حرارتی و ریخت شناسی چندسازه ساخته شده از خمیر کرافت چوب ممرز و پلی پروپیلن مورد مطالعه قرار گرفت.مواد و روش ها: خرده چوب های تهیه شده از گونه ممرز با استفاده از فرایند کرافت در سه قلیائیت موثر  15، 20، 25 درصد، زمان پخت ثابت 120 دقیقه، دمای 170 درجه سانتیگراد و سولفیدیته 25 درصد به خمیر تبدیل شده اند. سپس مقدار لیگنین باقیمانده در خمیر کرافت با استفاده از استاندارد TAPPI اندازه گیری شد. برای ساخت چندسازه، خمیر کرافت با نسبت وزنی 50 درصد با پلی پروپیلن به همراه phc 4 ماده سازگارکننده مالئیک دار در داخل دستگاه اکسترودر دو ماردون در دمای 170 درجه سانتیگراد و سرعت 60 دور در دقیقه با یکدیگر مخلوط شدند. در نهایت نمونه های آزمونی با استفاده از روش قالب گیری تزریقی ساخته شد. سپس خواص گرمایی چندسازه ها شامل کاهش وزن، دمای ذوب و سطح بلورینگی با استفاده از آزمون های وزن سنجی گرمایی و گرماسنجی روبشی تفاضلی مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین ریخت شناسی نمونه ها نیز توسط عکسبرداری با میکروسکوپ الکترونی روبشی مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش قلیائیت موثر از 15 به 20 درصد (با کاهش مقدار لیگنین باقیمانده در خمیر کرافت)، میزان افت وزن، گرمای نهان ذوب و سطح بلورینگی نمونه ها افزایش یافته، در حالی که میزان دمای ذوب شدن کاهش می یابد. تصاویر میکروسکوپ الکترونی نشان داد که با افزایش درصد قلیائیت موثر و کاهش مقدار لیگنین باقیمانده، کیفیت سطح اتصال چندسازه کاهش می یابد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج این تحقیق می توان گفت خروج لیگنین به بهبود پایداری گرمایی چندسازه پلی پروپیلن- خمیر کاغذ کرافت به واسطه تشکیل بلور و افزایش تحرک زنجیره مولکولی کمک می کند.

سابقه و هدف: یکی از مشکلات عمده در تصفیه خانه فاضلاب های صنعتی حجم زیاد لجن می باشد که حل کردن آن نیازمند ارائه راهکارهای مناسب اقتصادی و زیست محیطی است. در فرآیند آماده سازی لجن کاربرد ترکیبات طبیعی نسبت به شیمیایی به لحاظ زیست محیطی ارجحیت دارد، به همین علت متخصصین در تلاش برای یافتن مواد مناسب جهت جایگزین می باشند. هدف از این تحقیق تعیین pH و غلظت بهینه دو ماده آلوم، کیتوزان و استفاده همزمان آن ها در مقیاس آزمایشگاهی جهت آماده سازی اولیه لجن به منظور بهبود آب گیری می باشد. همچنین بررسی تاثیر این تیمارها بر کدری، رنگ و اکسیژن خواهی شیمیایی (COD) آب حاصل از صاف کردن لجن می باشد.مواد و روش ها: جهت انجام این تحقیق از تعیین زمان صاف کردن و اندازه گیری مقدار رطوبت کیک لجن حاصل برای سنجش قابلیت آب گیری لجن استفاده شد. بدین منظور ابتدا محلول 10 درصد آلوم به وسیله حل کردن 10 گرم سولفات آلومینیم در یک لیتر آب مقطر تهیه شد. برای تهیه محلول کیتوزان، 100 mg از پودر کیتوزان را به دقت وزن کرده و آن را در 10 ml اسیدکلریدریک 0.1 مولار حل کرده و حجم آن به 100 ml رسانیده شد. اسیدیته نمونه لجن آب دار به وسیله هیدروکسید سدیم و اسید سولفوریک در محدوده بین 4 تا 9 تنظیم شد. سپس غلظت ثابتی از آلوم، کیتوزان و آلوم- کیتوزان اضافه گردید. زمان آب گیری 50 ml پساب به وسیله قیف بوخنر، کاغذ صافی و دستگاه خلا و مقدار رطوبت از روش خشک کردن در اتو تعیین شد.یافته ها: pH بهینه برای آلوم، کیتوزان و آلوم- کیتوزان به ترتیب 5، 7 و 7 و غلظت بهینه به ترتیب90 ،800 ppm  و 600-70 به دست آمد. با اعمال این تیمارها در شرایط بهینه، بهترین تیمار جهت دستیابی به کمترین زمان آب گیری، تیمار آلوم- کیتوزان در pH برابر با 7 و مقدار مصرف 600-70 ppm می باشد. همچنین بهترین تیمار برای کاهش رنگ، کدورت و COD آب حاصل از صاف کردن لجن، تیمار آلوم با غلظت 800 ppm و pH برابر با 5 می باشد.نتیجه گیری: با افزایش pH از 4 به 9 زمان آبگیری در نمونه شاهد و تیمار شده با آلوم افزایش می یابد. در حالی که در نمونه های تیمارشده با کیتوزان و به خصوص آلوم- کیتوزان زمان آبگیری به pH حساسیت کمتری از خود نشان می دهد. همچنین تیمار آلوم در pH=7 اثر اندکی بر رنگ و COD دارد در حالی که میزان کدورت را تا 24 درصد کاهش می دهد. کیتوزان به ترتیب بیشترین اثر را بر COD و سپس کدورت و رنگ داشته است. تیمار آلوم-  کیتوزان تاثیر چشم گیری بر کدورت و COD داشته است.

سابقه و هدف: آگاهی از تغییرات تنوع گونه ای در اثر مدیریت جنگل و بهره برداری و مقایسه آن با توده های طبیعی، اطلاعات باارزشی از توده های جنگلی ایجاد خواهد کرد که جهت تصمیم گیری صحیح، برنامه ریزی های آینده توده های جنگلی و مدیریت پایدار جنگل لازم و ضروری است. هدف از این مطالعه ارزیابی وضعیت مقادیر شاخص های تنوع گونه ای در توده های مدیریت شده در مقایسه با توده های طبیعی دست نخورده در یک شرایط رویشگاهی تقریبا مشابه در بخشی از جنگل های سری 1 و 2 طرح جنگلداری شصت کلاته گرگان می باشد.مواد و روش ها: نمونه برداری به روش منظم تصادفی با قطعات نمونه دایره ای به مساحت 0.1 هکتار در منطقه مورد مطالعه انجام شد و در هر قطعه نمونه مشخصه های نوع گونه و قطر برابر سینه تمام درختان (بیشتر از 12.5 سانتی متر) اندازه گیری و ثبت شد. مقادیر شاخص های تنوع گونه ای، یکنواختی و غنای گونه ای در هر یک از قطعات نمونه محاسبه گردید و جهت مقایسه تمامی شاخص های مذکور در دو توده مدیریت شده و طبیعی از آزمون t مستقل استفاده شد. همچنین جهت بررسی الگوی تجمع گونه ها در توده های طبیعی و مدیریت شده از روش ریرفکشن استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که از نظر غنای گونه ای با شاخص های منهنیک و مارگالف و شاخص های تنوع هیل، شانون- وینر، تعداد گونه های فراوان و شاخص های یکنواختی سیمپسون، کامارگو، و اسمیت ویلسون و شاخص تعدیل شده نی در سطح احتمال 95 درصد بین دو توده طبیعی و مدیریت شده تفاوت معنی داری وجود ندارد (P>0.05) که نشان دهنده مدیریت صحیح و روند مثبت توده های مدیریت شده در حفظ تنوع گونه ای و ترکیب گونه ای می باشد.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق بیان می کند که مدیریت و بهره برداری به شیوه تک گزینی باعث حفظ تنوع گونه ای شده است و توده های مدیریت شده از روند و تکامل طبیعی خود فاصله نگرفته اند.

سابقه و هدف: ویژگی های منحصر به فرد گونه صنوبر همانند سریع الرشد بودن، وزن مخصوص کم، روشنی چوب، تولید قابل ملاحظه چوب در یک دوره بهره برداری، بازده زیاد خمیر کاغذ، پالایش پذیری مناسب و مقاومت های قابل قبول کاغذ حاصل از آن، صنوبر را به عنوان گونه ای مناسب برای صنعت کاغذسازی مطرح کرده است. این تحقیق به منظور تعیین بهترین شرایط جهت تولید خمیر کاغذ کرافت قابل رنگ بری از چوب صنوبر دلتوئیدس انجام شد. برای این منظور بهترین شرایط پخت شامل تغییرات بازده، عدد کاپا، درجه بسپارش سلولز و درجه روشنی خمیرکاغذ رنگ بری نشده مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: چوب صنوبر از ایستگاه تحقیقاتی دکتر بهرام نیا واقع در منطقه شصت کلاته گرگان تهیه شد و به خرده چوب تبدیل و پس از هوا خشک شدن و محاسبه درصد رطوبت برای تهیه خمیر کاغذ کرافت مورد استفاده قرار گرفت. تحت شرایط پخت مختلف، نسبت مایع پخت به وزن خشک خرده چوب 6 به 1، درجه حرارت پخت 170 درجه سانتی گراد، سولفیدیته 25 درصد، قلیای فعال 18 و 20 درصد و زمان پخت 60، 90 و 120 دقیقه برای رسیدن به بازده نزدیک به 50 و عدد کاپا 15 تا 20 جهت تولید خمیر قابل رنگ بری انجام شد.یافته ها: نتایج حاصل از بازده خمیر و کاغذهای کرافت صنوبر دلتوئیدس نشان داد که بازده خمیر کاغذ در سطح قلیای 18 و 20 درصد در زمان 60 دقیقه نسبت به سایر تیمارها بیش تر بوده است. هم چنین بیش ترین عدد کاپا مربوط به تیمار با قلیای 18 درصد و زمان 60 دقیقه می باشد و کم ترین عدد کاپا مربوط به تیمار با قلیای 20 درصد و زمان 120 دقیقه می باشد. در بین این تیمارها بیش ترین درجه بسپارش سلولز مربوط به تیمار با قلیای 18 درصد و زمان 60 دقیقه می باشد و کم ترین درجه بسپارش سلولز مربوط به تیمار با قلیای 20 درصد و زمان 120 دقیقه می باشد. در نهایت بیش ترین درجه روشنی خمیر کاغذ رنگ بری نشده مربوط به تیمار با قلیای 20 درصد و زمان 90 و 120 دقیقه می باشد و کم ترین درجه روشنی مربوط به تیمار با قلیای 20 درصد و زمان 60 دقیقه می باشد.نتیجه گیری: نتایج حاصل از شرایط مختلف خمیرسازی نشان داد بهترین شرایط پخت کرافت صنوبر دلتوئیدس جهت تولید خمیر کاغذ قابل رنگ بری با قلیای فعال 20 درصد، زمان 60 دقیقه و سایر شرایط ثابت (سولفیدیته 25 درصد، درجه حرارت 170 درجه سانتی گراد و نسبت مایع پخت به خرده چوب 6.1 می باشد. این تیمار دارای بازده 49.66 درصد، عدد کاپای 15.2، درجه بسپارش 1700 و درجه روشنی ISO% 22.38 می باشد.

سابقه و هدف: رفتار تورمی برخی از خاک ها به دلیل مشخصات فنی نامطلوب، مشکلاتی در جاده های جنگلی ایجاد می کند. این رفتار اغلب در خاک هایی که مقدار زیادی ذرات ریزدانه مانند رس دارند، مشاهده می شود. تمایل به جذب آب در این ذرات و تغییر در رطوبت خاک، موجب می شود که رطوبت خاک در دامنه ای بین حد خمیری تا پایین تر از حد انقباض تغییر کند. تغییرات حجمی ناشی از تغییر درصد رطوبت خاک، باعث وارد آمدن خساراتی به جاده های جنگلی می شود. این امر نشان دهنده اهمیت مطالعه در جهت به کارگیری روش هایی به منظور بهبود خواص تورمی این گونه خاک ها می باشد. در این پژوهش تاثیر ماده تثبیت کننده یونی با نام تجاری CBRPLUS با توجه به درصد پیشنهاد شده شرکت سازنده (0.0096 درصد)، بر روی کنترل تورم خاک به عنوان مصالح جاده های جنگلی بررسی شده است.مواد و روش ها: آزمایش تورم و فشار تورمی بر روی نمونه های خاک طبیعی (شاهد) و نمونه های تیمارشده با درصد پیشنهادی شرکت سازنده، که با استفاده از روش تراکم استاتیکی تهیه شده بودند، صورت گرفت. بدین منظور نمونه ها با رطوبت بهینه حاصل شده از آزمایش تراکم و به شیوه تراکم استاتیکی متراکم و سپس به دستگاه تحکیم منتقل شدند.یافته ها: نتایج نشان داد قدرت تورمی خاک شاهد برابر 17.5 درصد و برای خاک تیمارشده با درصد پیشنهاد شده شرکت سازنده برابر با 16.5 درصد می باشد که نشان دهنده 5.71 درصد کاهش پتانسیل تورمی خاک بعد از افزودن ماده تثبیت کننده یونی می باشد. همچنین نتایج نشان داد، فشار تورمی برای خاک شاهد برابر 570kPa و برای خاک تیمارشده با درصد پیشنهاد شده شرکت سازنده برابر با 510kPa می باشد که نشان دهنده 10.52 درصد کاهش فشار تورمی خاک بعد از افزودن ماده تثبیت کننده یونی می باشد.نتیجه گیری: بنابراین افزودن ماده شیمیایی مذکور با درصد پیشنهادی، میزان تورم و فشار تورمی خاک را تا حدودی کاهش می دهد ولی این کاهش در حد ادعای شرکت سازنده نمی باشد. این ماده با نرخ کاربردی پیشنهاد شده تاثیری در بهبود کلاسه تورمی خاک مورد نظر ندارد.

سابقه و هدف : هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر پیش تیمار اسید سالیسیلیک بر صفات جوانه زنی بذر کاج تهران (.Pinus eldarica Medw) در شرایط تنش خشکی می باشد. در این خصوص، مطالعات مشابه با گونه های جنگلی نادر است.مواد و روش ها : آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. پیش تیمارها شامل 4 سطح اسید سالیسیلیک (صفر یا شاهد، 0.5، 1، و 2 میلی مولار به مدت 72 ساعت) بود که در معرض 5 سطح تنش خشکی (صفر، 2-، 6-، 10- و 14 بار پلی اتیلن گلایکول 6000) قرار گرفتند. پس از اعمال پیش تیمار اسید سالیسیلیک، نمونه ها به مدت 40 روز در ژرمیناتور در دمای 20 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 65 درصد، فتوپریود 8 ساعت تاریکی و 16 ساعت روشنایی و شدت نور 3000 لوکس قرار گرفتند.یافته ها: در کلیه پیش تیمارها با افزایش تنش خشکی، صفات درصد جوانه زنی، شاخص جوانه زنی، قدرت جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، ضریب سرعت کوتووسکی، شاخص بنیه بذر کاهش و میانگین زمان جوانه زنی افزایش یافت. جوانه زنی بذرهای شاهد در تنش خشکی بیشتر از 6- بار متوقف شد ولی پیش تیمار بذر اسید سالیسیلیک (با همه غلظت های به کار رفته) حتی تا تنش خشکی 14- بار موجب بهبود درصد جوانه زنی و دیگر صفات مورد مطالعه گردید. بیشترین درصد جوانه زنی (88.34 درصد) در غلظت 1 میلی مولار اسید سالیسیلیک و تنش خشکی صفر بار به دست آمد و بهترین جوانه زنی (42.27 درصد) در سطح تنش خشکی 14- بار مربوط به غلظت 1 میلی مولار بود.نتیجه گیری : با توجه به کاربرد نهال کاج تهران در جنگل کاری و فضاهای سبز شهری و برون شهری مناطق خشک و نیمه خشک کشور، پیش تیمار اسید سالیسیلیک روی بذر می تواند راندمان تولید نهال آن را در نهالستان های این مناطق بهبود بخشد.

سابقه و هدف: سیاه کرکو (Acermonspessulanum sub. Turcomanicum) یکی از پنج زیرگونه کرکو در ایران بوده و در نواحی شمال شرق کشور، از گرگان تا شمال خراسان امتداد دارد. کمبود تجدید حیات در رویشگاه های طبیعی و مشکلات ناشی از خشکسالی باعث از بین رفتن بسیاری از پایه های افرا کرکو در ایران شده است. درصد بالایی از بذور، پس از رسیدن، پوک و آسیب دیده اند. قوه نامیه بذور نیز بسیار پایین بوده به علت داشتن خواب بذر، پس از طی دوره سرمادهی کمتر نیز می شود. تجدید حیات در گونه نمدار (begonifoliaTilia) نیز در جنگل های استان با مشکلات عدیده ای مواجه است. در بسیاری از موارد بذور جمع آوری شده نمدار از سطح جنگل با وجود گذراندن تیمارهای استراتیفه لازم و با وجودی که اکثر بذرها سالم و رسیده به نظر می رسند و با وجود داشتن قوه نامیه مناسب از رسیدن به گیاهچه های سالم و موفق بازمانده اند. تحقیق حاضر به بررسی و شناسایی عوامل خسارت زای بذور این دو گونه با هدف کنترل آن ها در آینده پرداخته است.مواد و روش ها: بذور سیاه کرکو از 11 پایه درخت مادری با ویژگی های ریخت شناختی برتر از دو منطقه سیاه مرز کوه واقع در 18 کیلومتری جنوب شرق شهر گرگان و منطقه زرین گل در 17 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان علی آباد استان گلستان از قسمت های بیرونی تاج و در جهات مختلف جمع آوری و خصوصیات اولیه بذور محاسبه گردید. قوه نامیه بذور پس از جمع آوری و شش ماه پس از چینه سرمایی با استفاده از آزمون تترازولیوم بررسی گردید. جهت تعیین مقادیر مربوط به میزان بذرهای خالص و بذرهای پوک و آفت زده از آزمون شناورسازی (24 ساعت غوطه وری در آب) استفاده گردید. قبل از خروج آفت از درون بذور، با تله گذاری 3 هفته ای بر روی تعداد 20 درخت و همین طور نگهداری بذور جمع آوری شده در دسیکاتور و با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر، آفت بذور سیاه کرکو شناسایی شد. بذور پس از استریل با هیپوکلریت سدیم 5 درصد و جدا نمودن بخش های آلوده در محیط کشت PDA کشت و شناسایی قارچ ها انجام گرفت. بذور نمدار جهت تشخیص عوامل خسارت زا، به طور تصادفی از جنگل توسکاستان گرگان در ارتفاع حدود 700 متری از سطح دریا جمع آوری و به مدت 3 دقیقه در هیپوکلریت سدیم 0.5 درصد ضدعفونی سطحی شد. پس از شستشو و خشک شدن در پتری دیش های حاوی محیط کشت PDA (آگار 20 گرم، گلوکز 20 گرم، عصاره 300 گرم سیب زمینی و آب مقطر 1000 سی سی) با 5 تکرار کشت و به مدت 24 تا 48 ساعت در انکوباتور در دمای 25 درجه سانتی گراد نگهداری شدند. نمونه ای از قارچ های رشد کرده به محیط آب آگار (شامل آگار 20 گرم، آب مقطر 1000 سی سی)، منتقل و به مدت 24 تا 48 ساعت در داخل انکوباتور قرار داده شدند، سپس انتهای هیف های رشد کرده قارچ ها برداشته شد و مجددا در داخل محیط PDA کشت شد تا کاملا قارچ ها خالص سازی و شناسایی شوند.یافته ها: میزان بذور پوسیده و توخالی سیاه کرکو 50-75 درصد می باشد. آفت eugenii Anthonomus که از خانواده سرخرطومی ها است مورد شناسایی قرار گرفت که خسارت ناشی از آن 35-50 درصد می باشد. قوه نامیه بذور باقیمانده نیز پس از گذراندن دوره استراتیفه به میزان قابل توجهی کاهش و به 2-12 درصد تقلیل می یابد. قارچ های Fusariumoxysporum و Alternariaalternata که باعث پوسیدگی، کاهش قوه نامیه بذور و بیماری بوته میری می شوند بر روی بذور سیاه کرکو شناسایی گردیدند. با انجام آزمون آلودگی بذور قارچ های همراه بذر نمدار نیز شامل Fusarium oxysporum و Penicillium implicatum و Alternaria alternata شناسایی شدند که به طور بالقوه می توانند باعث کاهش قوه نامیه و خسارت شدید به بذرها در مراحل بعدی یعنی نونهالی شوند.نتیجه گیری: عوامل شناسایی شده در بذور این دو گونه جنگلی از علت های اساسی کاهش قوه نامیه بذور و عدم زادآوری می باشند و لازم است کنترل شوند تا گامی مفید در تقویت کمی و کیفی بذور و زادآوری این گونه ها باشد.

سابقه و هدف: پارک ها و فضاهای سبز شهری از جمله کاربری هایی هستند که توزیع و پراکنش آن در سطح شهر اهمیت زیادی دارد. به علت فقدان برنامه ریزی جامع در سطح کشور، کاربری های فضای سبز با مشکلات متعددی همچون کمبود سرانه، توزیع و مکان گزینی نامناسب و عدم پیش بینی چنین فضاهایی در سطح شهرها مواجه شدند. با توجه به این مساله نیاز به احداث فضاهای سبز شهری از جمله پارک های جنگلی شهری و انتخاب مکان های جدید برای جنگل کاری در شهرها ضرورت می یابد.مواد و روش ها: در این تحقیق در بخش اول، سطح فضای سبز درختی شامل پارک های درختکاری شده، بوستان ها و مجتمع های درختی قابل استفاده برای عموم در مناطق مختلف شهر مشهد با استفاده از تصویر ماهواره ای شناسایی و بر اساس جمعیت، میزان سرانه مناطق محاسبه شد و مناطق 13 گانه از نظر این سرانه اولویت بندی شدند. نتایج بررسی اولیه نشان داد منطقه 3 دارای کمترین سرانه فضای سبز درختی است. در بخش دوم مکان یابی پارک های جنگلی شهری با در نظر گرفتن معیارهای مکان یابی در جنبه های تفرجی، اکولوژیکی و ساختاری در منطقه 3 انجام گرفت. ابتدا لایه های اطلاعاتی معیارها در محیط GIS تهیه و سپس با استفاده از توابع مختلف فازی، استانداردسازی شدند.نقشه های استانداردسازی شده با روش ترکیب خطی وزنی (WLC) و با اعمال وزن هر معیار که از طریق تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به دست آمده اند، تلفیق شدند. نقشه های حاصل، شایستگی زمین های منطقه 3 و اولویت بندی بهترین مکان ها برای احداث پارک جنگلی شهری را نمایش می دهند. سپس ارزیابی مکان های با بالاترین شایستگی با در نظر گرفتن معیارهای جنبه ساختاری انجام گردید.یافته ها: نتایج نشان داد کاربری های بایر و کشاورزی به دلیل سهولت تبدیل به پارک جنگلی شهری و مناطق نزدیک تر به هسته شهری، به دلیل همجواری با کاربری های مختلف مسکونی، آموزشی، گردشگری و تفریحی و همچنین قابلیت ایجاد مرز و حریم و بهبود کیفیت مناطق شهری و نزدیکی به منابع آلودگی هوا و آلودگی صوتی شایستگی بالایی برای ایجاد پارک جنگلی شهری دارند.نتیجه گیری: از نتایج این پژوهش می توان در طرح های آتی و برنامه ریزی های مربوط به احداث فضای سبز شهری با توجه وضعیت ضعیف شهر مشهد از لحاظ سرانه و پراکنش فضای سبز درختی و با در نظر گرفتن معیارها و پتانسیل منطقه استفاده نمود.