پژوهش های خاک
سال:1387 | دوره:22 | شماره:2 |تعداد مقالات:14

به منظور بررسی اثرات نیتروژن و فسفر و اثرات متقابل نیتروژن و فسفر بر عملکرد دانه کلزا (Brassica napus L.) رقم Hyola 308 در شرایط دیم در یک خاک آهکی با نام علمیFine loamy, Carbonatic, Hyperthermic, Typic Calciusteps ، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و به مدت دو سال اجرا گردید. میزان ماده آلی، فسفر و پتاسیم قابل دسترس در خاک مورد آزمایش به ترتیب 0.78 درصد، 10 و 252 میلی گرم در کیلوگرم خاک بود. همچنین متوسط میزان بارندگی محل اجرای طرح 450 میلی متر می باشد. تیمارها شامل چهار سطح نیتروژن (0، 30، 60 و 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و سه سطح فسفر0) ، 45 و 90 کیلوگرم  P2O5 در هکتار) بودند. بررسی نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر نیتروژن و فسفر و اثر متقابل این دو بر عملکرد دانه کلزا معنی دار بوده و کاربرد آنها سبب افزایش میانگین عملکرد دانه شده است. همچنین نتایج وزن هزار دانه نشان داد که تنها اثر نیتروژن و فسفر بر این ویژگی معنی دار بود و کاربرد نیتروژن و فسفر این ویژگی را افزایش داد. با توجه به نتایج این تحقیق دو ساله، کاربرد 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و 45 کیلو گرم P2O5 در هکتار برای تولید حدود 2 تن در هکتار دانه کلزا رقم Hyola 308 در محل انجام این آزمایش توصیه می گردد.

کمبود فسفر یکی از عوامل محدودکننده رشد گیاهان در اغلب خاک ها است که این کمبود از رسوب، تبادل و تغییر شکل فسفر ناشی می شود. بعلاوه کمبود رطوبت از عوامل دیگر در کاهش حلالیت، پخشیدگی فسفر و رشد ریشه بوده که منجر به کاهش جذب فسفر می گردد. لذا به منظور بررسی اختلاف ارقام گندم در میزان جذب رطوبت و فسفر و تولید عملکرد در استفاده از کود فسفره مصرفی در شرایط دیم، آزمایشی با تیمارهای مختلف ارقام گندم (سرداری، سبلان، آذر 2، Ogosta/sefid، Fenkang15/Sefid و (Pvn”A”/Bow”S”//Lira"S"/31 Shahi در پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار و به مدت 3 سال زراعی ازسال 84-1381 در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم اجرا شد. تغییرات رطوبت در اعماق مختلف خاک، اختلاف جذب فسفر، عملکرد دانه، کاه کلش، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت برای ارقام مختلف مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که رطوبت در اعماق 10-5 و 20-10 سانتی متری بسته به زمان متغیر و برای ارقام مختلف این میزان رطوبت در اعماق مختلف متفاوت بود. ارقام گندم آذر 2 و سرداری در مقایسه با سایر ارقام گندم بیشترین جذب رطوبت از خاک و فسفر را داشتند و ارقامOgosta  و سبلان با ارقام آذر 2 و سرداری از لحاظ آماری در یک کلاس قرار گرفتند. ارقام آذر 2 و سرداری در مقایسه با رقم Fenkang میزان جذب فسفر بالاتری داشتند. به طور مشابه با جذب رطوبت و فسفر، ارقام گندم آذر 2 و سرداری نسبت به سایر ارقام گندم بیشترین عملکرد دانه را داشتند و همچنین ارقام گندم آذر 2، سرداری، سبلان و Ogosta بالاترین رقم شاخص برداشت را در مقایسه با ارقام دیگر گندم داشتند. این مطالعه نشان می دهد واریته های مختلف گندم در استفاده از رطوبت اعماق مختلف خاک، جذب فسفر و تولید عملکرد در شرایط دیم، توانایی های متفاوتی دارند. ارقام گندم آذر 2، سرداری و Ogosta در مقایسه با سایر ارقام گندم مورد مطالعه در این پژوهش بیشترین قدرت جذب فسفر و تولید عملکرد بالاتری را در شرایط دیم داشتند.

لجن فاضلاب به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی از عناصر غذایی و مواد آلی و ارزانی قیمت، امروزه به طور وسیعی به عنوان کود و یا اصلاح کننده ویژگی های فیزیکی خاک مورد استفاده قرار می گیرد. از آن جایی که لجن فاضلاب حاوی مقادیر زیادی املاح محلول می باشد، لذا کاربرد آن احتمال افزایش شوری خاک را مطرح می کند. هدف از انجام این پژوهش بررسی تغییرات پارامترهای شوری در پروفیل خاک در اثر کاربرد لجن فاضلاب می باشد. این مطالعه در مزرعه تحقیقاتی لورک نجف آباد، با سه سطح (25، 50 و 100 تن لجن فاضلاب در هکتار) و شاهد (بدون لجن) به صورت طرح کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کاملا تصادفی اجرا شد. در سال اول (1378)، کل کرت (3´15 متر) لجن دریافت کرد، در سال دوم (1379)، هر کرت به دو قسمت (3´12 متر) و (3´3 متر) تقسیم شد و فقط به قسمت بزرگ تر برای بار دوم لجن اضافه شد، در سال سوم (1380)، قسمت 12 متری، به دو بخش (3´9 متر) و (3´3 متر) تقسیم شد و فقط قسمت 9 متری برای بار سوم لجن دریافت کرد و در سال چهارم (1381)، قسمت 9 متری، به دو بخش (3´6 متر) و (3´3 متر) تقسیم گردید و فقط به قسمت 6 متری برای بار چهارم لجن فاضلاب اضافه شد. این کرت ها در نیمه اول هر سال زراعی تحت کشت ذرت و در نیمه دوم هر سال تحت کشت گندم قرار گرفتند. نمونه برداری در سال 1382 از وسط هر قسمت 3 متری مربوط به یک سال مشخص کوددهی، تا عمق 100 سانتی متری به فواصل 20 سانتی متر، در پایان فصل رشد گندم صورت گرفت. نمونه های خاک به آزمایشگاه منتقل شده و پارامترهای شوری، pH، ظرفیت تبادل کاتیونی، درصد کربن آلی، آهک، سدیم محلول و تبادلی، پتاسیم محلول، کلسیم و منیزیم محلول، سولفات، کلرید، بیکربنات اندازه گیری شدند. افزودن لجن فاضلاب به خاک، باعث افزایش معنی دار هدایت الکتریکی در همه تیمارها و در همه اعماق گردید، اما بیشترین مقدار شوری در هر تیمار مربوط به عمق 80 - 40 سانتی متری می باشد و این نشان دهنده آبشویی زیاد املاح می باشد. با اضافه کردن لجن فاضلاب به خاک، غلظت سدیم محلول و تبادلی، کلسیم محلول و منیزیم محلول در همه اعماق افزایش یافت. بیشترین افزایش پتاسیم در سطح خاک است و با افزایش عمق از غلظت آن کاسته می شود. همچنین غلظت آنیون های کلرید، سولفات و بیکربنات نیز در خاک افزایش یافت. بیکربنات بیشتر در سطح خاک تجمع یافت و بالاترین مقدار بیکربنات در هر تیمار مربوط به لایه های سطحی می باشد. در مورد سایر آنیون ها بیشترین مقدار آن ها در عمق های بیش از 40 سانتی متری دیده می شود. تغییرات هدایت الکتریکی و هر یک از کاتیون ها و آنیون ها با عمق نشان دهنده آبشویی و انتقال املاح به اعماق پایین تر است.

افزایش روز افزون جمعیت و نیاز به تولید بیشتر مواد غذایی، توسعه صنایع و مصرف آب با کیفیت مناسب در آنها، توسعه سطح زیر کشت و بالاخره کاهش ریزشهای آسمانی مخصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک کشور، کاربرد آبهای شور را در امر کشاورزی اجتناب ناپذیر می نماید. لذا برنامه ریزی و مطالعه بر روی مدیریت صحیح بهره برداری از آبهای شور در جهت استفاده بهینه از منابع خاک و آب و دستیابی به تولید مطلوب و پایدار از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه، هفت تیمار مدیریت مصرف آبهای شور با استفاده از سه کیفیت آب آبیاری (مقادیر شوری 2.9، 6.3 و10.2  دسی زیمنس بر متر) در سه تکرار به صورت طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی برای مدت سه سال زراعی همراه با کشت پنبه رقم ورامین به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تیمار بصورت کاربرد سه کیفیت آب آبیاری فوق در کلیه فصل زراعی، دو تیمار کاربرد آب مناسب با شوری 2.9 دسی زیمنس بر متر در مراحل جوانه زدن و استقرار گیاه و بقیه فصل آبیاری با آب با شوری 6.3 و 10.2 دسی زیمنس بر متر و دو تیمار دیگر آبیاری با آب مناسب و آب با شوری 6.3 و یا10.2  دسی زیمنس بر متر به صورت متناوب در طول فصل اعمال گردید. نتایج حاصله نشان داد که عملکرد وش پنبه با مصرف آب آبیاری با شوری 6.3 و 10.2 دسی زیمنس بر متر در طول فصل زراعی در مقایسه با تیمار آب آبیاری با شوری 2.9 دسی زیمنس بر متر به ترتیب  33  66 ودرصد کاهش داشته است. تیمارهای مصرف متناوب آب آبیاری با شوری 2.9 و3.6  دسی زیمنس بر متر و شوری 2.9 و10.2  دسی زیمنس بر متر به ترتیب 13 و 40 درصد نسبت به تیمار آب آبیاری با شوری 2.9 دسی زیمنس بر متر کاهش عملکرد وش پنبه داشته است که بدین ترتیب ضمن کاربرد آب شور، به میزان حدود 50 درصد در مصرف آب مناسب صرفه جویی گردیده است. این مقدار آب صرفه جویی شده را می توان به منظور افزایش سطح زیر کشت و یا در آبیاری گیاهان نسبتا حساس به شوری مصرف نمود. عملکرد وش در دو تیمار مصرف آب با شوری 2.9 دسی زیمنس بر متر در مراحل جوانه زدن و استقرار گیاه و بقیه فصل زراعی از آب با شوری 6.3 و یا 10.2 دسی زیمنس بر متر به ترتیب 21 و 49 درصد نسبت به تیمار آب آبیاری با شوری 2.9 دسی زیمنس بر متر کاهش داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که عملکرد نسبی وش پنبه با استفاده از میانگین شوری عصاره اشباع خاک در طول فصل زراعی از رابطه ((6.5- (Ry=100-8.2 (ECeبا ضریب همبستگی ( (R2=0.88می تواند محاسبه گردد.

مقدار مس کل خاک، ضرورتا بیانگر قابلیت استفاده مس برای گیاه نیست. لذا یافتن عصاره گیرهای مناسب، به منظور تخمین مس قابل استفاده گیاه در خاک در جهت استفاده بهینه از کود حایز اهمیت می باشد. با توجه به اینکه در خاک های آهکی ایران، اطلاعات کمی در رابطه با مس قابل استفاده در دسترس است و از آنجا که قابلیت استفاده این عنصر غذایی، معمولا در این خاک ها کم می باشد، لذا ارزیابی وضعیت مس قابل استفاده برای گیاهان توسط عصاره گیرهای شیمیایی بسیار مهم و ضروری است. در یک آزمایش گلخانه ای، تعداد 19 نمونه خاک (0 تا 30 سانتیمتری) از مناطق مختلف استان فارس با دامنه وسیعی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی به منظور تعیین مس قابل استفاده برنج انتخاب گردید. عصاره گیرهای مورد نظر عبارت بودند از: مهلیچ 3 (MH3)، ای دی تی ا- کربنات آمونیوم ((AC-EDTA، دی تی پی ا- بی کربنات آمونیوم (AB-DTPA)، ای دی تی ا- استات آمونیوم (AA-EDTA)، دی تی پی ا(DTPA) ، استات آمونیوم ((AA، اسید کلریدریک (CA)، ای دی تی ا (EDTA) و مهلیچ(MH2) 2  . مس عصاره گیری شده توسط اسیدکلریدریک و استات آمونیوم کمتر از حد تشخیص دستگاه جذب اتمی بودند و بنابراین ناچیز گزارش شد و مقدار مس استخراج شده به وسیله دیگر عصاره گیرها، به ترتیب زیر بود: AC-EDTA>AA-EDTA>AB-DTPA>MH3>EDTA>DTPA>MH2، اگر چه این روش ها مقادیر متفاوتی مس را از خاک عصاره گیری نمودند ولی همبستگی زیادی بین آنها وجود داشت. معذلک روش ای دی تی ا- کربنات آمونیوم با دی تی پی ا- بی کربنات آمونیوم از ضریب تبیین بالاتری نسبت به سایر روش ها برخوردار بود و معادلات رگرسیونی چند متغیره نشان داد که از بین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، ماده آلی بیشترین اثر را بر مقدار مس عصاره گیری شده داشته است و بیشترین ضریب تبیین بین عملکرد دانه و غلظت مس در دانه و شاخسار با روش دی تی پی ا به دست آمد. به علاوه، با وارد کردن خصوصیات خاک، ضریب تبیین افزایش یافت و از میان خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک های مورد مطالعه، ظرفیت تبادل کاتیونی، pH، کربنات کلسیم معادل و درصد رس با وزن خشک شاخسار و عملکردهای دانه و کاه و کلش همبستگی منفی داشتند. در حالیکه ماده آلی و pH همبستگی مثبت و کربنات کلسیم معادل و ظرفیت تبادل کاتیونی همبستگی منفی با غلظت و جذب مس نشان دادند.

به منظور بررسی توان تولید اکسین توسط سودوموناس های فلورسنت و اثرات آنها در رشد گیاهچه های کلزا، آزمایش با 40 سویه از این باکتری ها انجام شد. پانزده سویه جدا شده از ریزوسفر گندم و دو سویه خارجی  GRP3 و MPFM از کلکسیون موسسه تحقیقات خاک آب تهیه شدند. بیست و سه سویه نیز از 20 نمونه خاک ریزوسفری کلزا که از مزارع منطقه کرج تهیه شده بودند، جداسازی شدند. سری های رقت تهیه شده از خاک بر روی محیط کشت King B کشت شده و باکتری های سودوموناس فلورسنت با استفاده از خاصیت پرتو افشانی کلونی ها در اثر تابش لامپ ماورای بنفش جداسازی و خالص سازی شدند و بر اساس آزمون های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مورد شناسایی واقع شدند. اندازه گیری میزان اکسین در دو محیط غنی TBS و حداقل DF حاوی غلظت های صفر، 50، 100 و 200 میلی گرم در لیتر تریپتوفان انجام شد. تاثیر سویه های مورد آزمایش در خصوصیات مختلف رشدی گیاهچه های کلزا در یک آزمایش گلخانه ای با استفاده از بستر شن انجام شد. نتایج نشان داد که افزایش تریپتوفان سبب افزایش تولید اکسین گردید که این افزایش از سرعت بیشتری در محیط DF برخوردار بود. بیشترین مقدار تولید اکسین توسط سویه P23 در غلظت 200 میلی گرم در لیتر تریپتوفان در محیط DF انجام شد. نتایج آزمون گلخانه ای نشان داد که سویه های مورد استفاده بطور معنی داری سبب افزایش شاخص های رشدی کلزا شدند. بیشترین همبستگی بین میزان تولید اکسین و وزن خشک اندام هوایی در غلظت 50 میلی گرم در لیتر تریپتوفان در محیط DF حاصل گردید. یافته های این تحقیق نشان داد که تلقیح سودوموناس های فلورسنت تولید کننده اکسین نقش مهمی در افزایش رشد کلزا دارند.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف شوری و فسفر خاک بر تنفس، زیست توده میکروبی و فعالیت آنزیم های فسفاتاز خاک در ریزوسفر گیاه شبدر برسیم، آزمایشی با 4 سطح شوری (شامل 0.12=S1، S2=2، S3=6 و 10= S4دسی زیمنس بر متر( و 2 سطح فسفر قابل جذب (شامل 10=p1 و p2=30 میلی گرم در کیلوگرم) در 4 تکرار در شرایط گلخانه ای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل اجرا گردید. سطوح شوری به صورت ترکیبی از نمکهای سدیم کلراید، منیزیم کلراید، سدیم سولفات و منیزیم سولفات به ترتیب با نسبت وزنی 2:1:1:1 تهیه گردید. فاکتور فسفر از منبع KH2PO4 تامین گردید. صفات اندازه گیری شده شامل: تنفس خاک، تنفس ناشی از سوبسترا، زیست توده میکروبی و فعالیت آنزیم های فسفاتاز قلیایی و اسیدی در ریزوسفر گیاه شبدر برسیم بود. اعمال فاکتور شوری به صورت آبیاری با آب شور باEC های مذکور صورت گرفت. نتایج حاصل نشان داد که افزایش فسفر خاک باعث افزایش تنفس خاک و کاهش زیست توده میکروبی و تنفس ناشی از سوبسترا (SIR) و نیز کاهش فعالیت آنزیم های فسفاتاز قلیایی و اسیدی گردیده است. افزایش سطوح شوری نیز باعث کاهش تمام این شاخص ها گردیده است.

دوره خشک یک دوره طولانی مدت از آب و هوای خشک است که تخلیه منابع آبی را باعث می شود و به دلیل وابستگی بشر و اکوسیستم به موجودیت آب، اثرات گسترده و شدیدی بر حیات بشری دارد. بررسی و پایش دوره های خشک با استفاده از شاخص شدت خشکی پالمر در یک دوره آماری 31 ساله (2001-1970) در استان خراسان نشان داد که روند کلی تغییرات دوره های خشک در استان تقریبا یکسان بوده و دوره های خشک با شدت های متفاوت به کرات اتفاق افتاده است و به طور متوسط در هر 2 سال دوره های خشک با شدت ملایم تا متوسط و هر 6 الی 7 سال دوره های خشک شدید تا خیلی شدید به وقوع پیوسته است، لذا وقوع این پدیده، یک مشخصه طبیعی و نرمال از اقلیم منطقه می باشد، هر چند که روند وقوع دوره های خشک در مناطق جنوبی، مرکزی و شمالی استان متفاوت بوده است. روند تغییرات طولانی مدت دوره های خشک نشان داد که در سال های اخیر تکرار، تداوم و شدت دوره های خشک در کلیه نقاط استان افزایش یافته است. این بررسی همچنین نشان داد که دوره های خشک به وقوع پیوسته در مناطق جنوبی استان تداوم و شدت بیشتری نسبت به مناطق مرکزی و شمالی استان دارد. شدیدترین دوره های خشک به وقوع پیوسته در طول دوره آماری در کل استان در دو دهه 1970 و 1990 میلادی اتفاق افتاده است. مقادیر شاخص در ماه های مختلف نشان داد که در اثر ترکیب دوره های خشک با شدت های متفاوت که دارای تداوم کم هستند، دوره های خشکی با تداوم بالا به وقوع می پیوندد. بررسی و تحلیل نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که اگر چه شاخص خشکی پالمر انتقادات بسیار زیادی را به همراه داشته است، اما می تواند به عنوان یک شاخص توانمند در تحلیل دوره های خشک مورد استفاده قرار گیرد.

به منظور بررسی تاثیر مصرف زئولیت طبیعی کلینوپتیلولایت بر افزایش تحمل به تنش خشکی و عملکرد ذرت علوفه ای رقم سینگل گراس 704 (Zea mays L.) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار در 36 گلدان در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. در این آزمایش مقادیر زئولیت در 4 سطح (0، 2، 4، 8 گرم در کیلوگرم خاک) و 3 سطح تخلیه رطوبت خاک (45، 65 و 85 درصد آب قابل استفاده) در دوره رشد تا برداشت اعمال شد. در طول اجرای آزمایش، رطوبت خاک به روش وزنی اندازه گیری شد. بعد از برداشت محصول، سطح برگ، ارتفاع، و درصد پروتئین کل برگ و ساقه اندازه گیری شد. نتایج حاصل از تحلیل آماری تحقیق نشان می دهد که مصرف زئولیت بر تمامی صفات اندازه گیری شده (شامل ارتفاع بوته و درصد پروتئین کل برگ و ساقه و کارآیی مصرف آب) اثر معنی دار داشته ولی درصد تخلیه رطوبت در پروتئین کل برگ و ساقه اثر معنی داری نداشته است. اثر متقابل زئولیت و سطوح تخلیه آب بر دو عامل سطح برگ و ارتفاع گیاه معنی دار نبود در حالیکه اثر آن بر درصد کل پروتئینهای برگ و ساقه معنی دار بوده است. بر اساس نتایج این آزمایش مصرف 8 گرم زئولیت در هر کیلوگرم خاک با 85 درصد تخلیه رطوبتی، بالاترین کارآیی مصرف آب را داشته است.

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف آب و کود نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی سیب زمینی، آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی سمنان (شاهرود) در طی سال های 1380-1379 (به مدت دو سال) انجام شد. این طرح در قالب، نوارهای خرد شده (اسپیلت پلات) با دو فاکتور اجرا شد. فاکتورها شامل، مقادیر آب مصرفی گیاه در چهار سطح (50، 100، 75، 125 درصد نیاز آبی گیاه) و کود نیتروژن نیز در چهار سطح (50، 75، 100، 125 درصد نیتروژن مورد نیاز گیاه بر اساس آزمون خاک) به ترتیب به عنوان عوامل اصلی و فرعی، انتخاب شدند. آب آبیاری بر اساس داده های تشتک تبخیر کلاس A، محاسبه و با روش آبیاری شیاری (فارو) با دور 5 روز در اختیار گیاه قرار گرفت. آب آبیاری در تیمارهای آبی 50، 75، 100 و 125 درصد به ترتیب برابر 4000، 6000، 8000 و 10000 متر مکعب و کود نیتروژن نیز برابر 200، 300، 400 و 500 کیلوگرم در هکتار مصرف شد. نتایج تحقیق نشان داد، اثر مشترک آب و کود نیتروژن بر عملکرد محصول در سطح یک درصد معنی دار شد. بیشترین عملکرد از تیمارهایW125N100,W125N125W125N75  و W75N75 (که همگی در گروه اول قرار گرفته بودند)، به دست آمد. کمترین عملکرد از تیمار آبی 50 درصد حاصل شد. تفاوت بیشترین و کمترین عملکرد در تیمارها، 40 درصد بود. اثر فاکتورهای آب و کود نیتروژن بر غلظت نیتروژن غده ها در سطح یک درصد معنی دار شد. با افزایش مصرف آب، غلظت نیتروژن غده ها کاهش یافت. اما با افزایش کود نیتروژن غلظت نیتروژن غده ها افزایش یافت. ماکزیمم غلظت نیتروژن غده ها از تیمار آبی 50 درصد در تمام سطوح کودی مختلف به دست آمد. تیمار W75W75 از نظر غلظت نیتروژن غده ها در پایین ترین گروه آماری و عملکرد این تیمار در بالاترین گروه (23.5 تن در هکتار) آماری قرار گرفت. حداکثر کارایی مصرف آب (3.9 کیلوگرم به ازا هر متر مکعب در هکتار) نیز از همین تیمار حاصل شد. بنابراین تیمار W75N75 به دلیل صرفه جویی در مصرف آب، کاهش هزینه های تولید، پایین بودن غلظت نیتروژن نیتراتی غده ها، آلودگی کمتر محیط زیست و منابع آب زیر زمینی به عنوان تیمار برتر معرفی شد.

به منظور بررسی اثرات کم آبیاری و تعیین کارآیی مصرف آب و نیز مراحل حساس به تنش رطوبتی در زراعت کلزا، پژوهشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تیمار و در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق مشهد از سال 1379 به مدت سه سال زراعی انجام شد. تیمارها عبارت بودند از: =I1 بدون آبیاری. =I2  آبیاری در شروع ساقه دهی، غنچه دهی، گل دهی و اوایل غلاف بندی.=I3  آبیاری در مراحل غنچه دهی، گلدهی و اوایل غلاف بندی.I4 = آبیاری در شروع ساقه دهی، گل دهی و اوایل غلاف بندی.  =I5 آبیاری در مراحل غنچه دهی و اوایل غلاف بندی. =I6 آبیاری در مراحل گلدهی و اوایل غلاف بندی. نتایج تجزیه مرکب سه سال اجرای آزمایش نشان داد که اثر تیمار بر عملکرد و درصد روغن در سطح 1% معنی دار می باشد. بر اساس آزمون دانکن در سطح 5 درصد بیشترین عملکرد (2837 کیلوگرم در هکتار( از تیمار I4 حاصل شد. همچنین کمترین عملکرد مربوط به تیمار I1 به میزان 1746 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. از لحاظ درصد روغن دانه کلزا، کمترین درصد روغن از تیمارI1   به دست آمد. بارندگی های زیاد در سال دوم و سوم اجرای طرح باعث گردید تیمار I1  بیشترین کارآیی مصرف آب را به مقدار 0.6 کیلوگرم در متر مکعب داشته باشد. بر اساس نتایج به دست آمده، آبیاری در مراحل ساقه دهی، گل دهی و غلاف بندی برای دستیابی به عملکرد و کارآیی مصرف آب مناسب ضروری می باشد.

مساله آب شرب ری با جمعیتی بالغ بر 1 میلیون نفر، از حادترین و اساسی ترین مشکلات این شهر می باشد. چاه های آب شرب شهر ری 40 تا 50 درصد آب شرب شهروندان ریی را تامین می کند. علاوه بر مساله آلودگی آب زیرزمینی شهر ری، افزایش جمعیت و افزایش سرانه مصرف آب شرب باعث افزایش تقاضای آب و در نتیجه افت سطح آب زیرزمینی در منطقه شده است. اجرای طرح شبکه جمع آوری و انتقال فاضلاب شهری هم باعث تشدید افت سطح آب زیرزمینی شهرری شده است. در این مقاله از میان آلودگیهای مختلف آب زیرزمینی، نیترات به دلیل قابلیت انحلال زیاد در آب، جذب کم و نیز پایداری ترکیب آن در آب، به عنوان بهترین شاخص برای نشان دادن آلودگی آب زیرزمینی مورد بررسی قرار گرفته است. مدل کمی آبخوان شهر ری با استفاده از کد نرم افزاری PMWIN تهیه شد. سپس اطلاعات نیترات چاههای آب شرب شهر ری از سال 1375 تا سال 1383 جمع آوری و پردازش شدند تا به فرمت ورودی کد نرم افزاری MT3D درآیند. مقادیر ضرایب پخشودگی طولی و عرضی، طول پخش، ضریب جذب واسنجی شدند و در نهایت مدل کیفی آبخوان شهرری تهیه شد. برای تهیه مدل ریاضی آب زیرزمینی ابتدا اطلاعات ورودی به کد نرم افزاری PMWIN جمع آوری و پردازش شدند. مدل تهیه شده در دو رژیم با جریان دایم و جریان غیر دایم مورد واسنجی قرار گرفت. تحلیل خطای باقیمانده ها، توزیع مکانی خطاها، درصد اختلاف ورودی و خروجی مدل، تحلیل حساسیت، واسنجی شرایط مرزی، مقایسه سطح آب محاسبه شده و مشاهده شده و در نهایت صحت سنجی مدل در هر دو رژیم دایم و غیر دایم مورد بررسی قرار گرفتند. با گذر از تمامی این مراحل مدل آب زیرزمینی شهر ری تهیه شد. سطح آب زیرزمینی مناطق شرقی شهر ری بین 1.5 تا 5 متر و مناطق مرکزی شهر 5 تا 11 متر افت در هشت سال آینده خواهند داشت. به علت فقدان تغذیه آبخوان به خاطر احداث شبکه جمع آوری فاضلاب و همچنین تراکم شدید چاه ها در این منطقه و همچنین افزایش سرانه مصرف آب و افزایش جمعیت شهر، سطح آب غرب ری در بعضی مناطق بیش از 22 متر افت خواهد نمود. نتایج مدل نشان دهنده آن است که به علت فقدان شبکه جمع آوری فاضلاب در مرکز شهر میزان نیترات همچنان زیاد خواهد بود. در مناطق غرب و جنوب غربی شهر ری به علت تاثیر شبکه فاضلاب، مقدار نیترات آبخوان به کمتر از 30 میلی گرم در لیتر کاهش پیدا خواهد کرد و به تدریج دامنه کاهش نیترات آبخوان از سمت غرب و جنوب غربی به سمت مناطق مرکزی شهر گسترش خواهد یافت.