علوم زیستی گیاهی
سال:1396 | دوره:9 | شماره:32 |تعداد مقالات:7

در پژوهش حاضر، تاثیر قارچ اندوفیت Piriformospora indica بر برخی شاخص های فیزیولوژیک گیاه دارویی نعناع فلفلی در تنش شوری، با آزمایش مزرعه ای و به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شد. تیمارها شامل تلقیح با قارچ P. indica و چهار سطح شوری صفر، سه، شش و نه دسی زیمنس بر متر بودند. آبیاری با آب شور حاوی مخلوط آب دریای خزر و آب مقطر با چهار سطح شوری یاد شده انجام شد. وزن خشک برگ، میزان فنل کل، فلاونوئید، آنتوسیانین و فعالیت آنتی اکسیدانی کل، عملکرد اسانس، هدایت روزنه ای و محتوای سدیم، فسفر، پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم برگ سنجش شدند. نتایج نشان داد که افزایش تنش شوری، افزایش آنتوسیانین، فلاونوئید، محتوای سدیم و نسبت سدیم به پتاسیم برگ و کاهش محتوای فسفر و پتاسیم، وزن خشک برگ و عملکرد اسانس را باعث شد. تلقیح قارچ P. indica به ریشه گیاه نعناع فلفلی به ترتیب افزایش 17 و 32 درصدی آنتوسیانین و فلاونوئید را نسبت به گیاهان شاهد موجب شد. همچنین تیمار قارچ به کاهش آثار منفی شوری بر هدایت روزنه ای، محتوای فسفر و پتاسیم، عملکرد اسانس و وزن خشک و محتوای سدیم برگ منجر شد. همزیستی قارچی در شوری 9 دسی زیمنس بر متر، مقدار فنل کل برگ را 37 درصد و عملکرد اسانسرا 80 درصد نسبت به گیاهان شاهد افزایش داد. به نظر می رسد تلقیح قارچ P. indica به ریشه های گیاه دارویی نعناع فلفلی علاوه بر تحریک سنتز ترکیبات فنولیک و اسانس، با افزایش جذب فسفر و پتاسیم تخفیف آثار تنش شوری را در این گیاه موجب می شود.

سالیسیلیک اسید یکی از مولکول های سیگنال مهم تعدیل کننده پاسخ های گیاهان در برابر تنش های محیطی است. در پژوهش حاضر، تاثیر به کار بردن سالیسیلیک اسید به صورت محلول پاشی روی برگ های گیاهچه های چای ترش (Hibiscus sabdariffa L.) در میزان رشد، محتوای نسبی آب برگ ها، میزان رنگیزه های فتوسنتزی، میزان پروتئین ها و تجمع قندهای محلول و نشاسته در پاسخ به تنش خشکی بررسی شده است. گیاهچه های H. sabdariffa در قالب طرح فاکتوریل، در فواصل زمانی 5 روزه و به مدت 20 روز در معرض پتانسیل های اسمزی صفر، 0.05-، 0.1-، 0.5-، 0.75- و 1- مگاپاسکال با غلظت های صفر و 500 میکرومولار سالیسیلیک اسید قرار گرفتند. میزان رشد ریشه ها و بخش های هوایی، محتوای نسبی آب و میزان رنگیزه های فتوسنتزی شامل کلروفیل ها و کاروتنوئید و همچنین غلظت نشاسته و قندهای غیر احیایی در تنش خشکی به شدت کاهش پیدا کردند. تیمار با سالیسیلیک اسید ممانعت از کاهش رشد و بهبود محتوای نسبی آب برگ را در مقایسه با گیاهان شاهد سبب می شود. تنش خشکی در حضور سالیسیلیک اسید، غلظت پروتئین را زیاد تغییر نمی دهد، در حالی که کاهش شدید میزان قندهای غیر احیایی و نشاسته را در برگ ها و تجمع قندهای احیایی را سبب می شود. این نتایج نشان می دهد که به کار بردن سالیسیلیک اسید روی برگ ها در تنش خشکی می تواند آثار زیانبار این تنش را با کاهش اتلاف آب و افزایش قندهای محلول احیایی و در نتیجه، حفظ فشار تورژسانس سلول ها برطرف کند.

سالیسیلیک اسید یکی از ترکیبات آنتی اکسیدانی است که در سال های گذشته برای افزایش مقاومت گیاهان در مقابله با تنش ها به کار گرفته می شود. در پژوهش حاضر، نقش غلظت های مختلف صفر، 0.1، 0.7، 1.5، 3، 6 و 9 میلی مولار سالیسیلیک اسید بر وزن تر و خشک، کلروفیل، کاروتنوئید، مالون دی آلدهید، فلاونوئید، روتین و کوئرستین گیاه فلفل (Capsicum annuum L.) بررسی شدند. گیاهان پس از گذشت 5 هفته، با غلظت های 0.1، 0.7، 1.5، 3، 6 و 9 میلی مولار سالیسیلیک اسید تیمار شدند. نتایج نشان داد که در شرایط آزمایش، غلظت های 0.7، 1.5 و 3 میلی مولار سالیسیلیک اسید، وزن تر و خشک، کلروفیل a و b، کلروفیل کل و کاروتنوئید را افزایش دادند، اما غلظت های 6 و 9 میلی مولار، کاهش این شاخص ها را سبب شدند. غلظت های 1.5 و 3 میلی مولار سالیسیلیک اسید، مقدار مالون دی آلدهید و سایر آلدهیدها را کاهش دادند، اما غلظت های 6 و 9 میلی مولار مقدار آن ها را افزایش دادند. مقدار فلاونوئیدهای کل در طول موج های 270، 300 و 330 نانومتر در برگ های تیمار شده با غلظت های 0.1، 0.7، 1.5، 3 و 6 میلی مولار سالیسیلیک اسید افزایش معنی دار نشان دادند. همچنین نتایج نشان می دهد که غلظت های 0.1، 0.7 و 1.5 میلی مولار سالیسیلیک اسید، مقدار روتین و کوئرستین را افزایش دادند. به طور کلی نتایج بررسی حاضر نشان داد که تیمار سالیسیلیک اسید در غلظت های اندک، آثار مثبت و در غلظت های زیاد، آثار منفی بر رشد و نمو گیاه فلفل دارد.

سویا (Glycin max L.) گیاهی سرشار از پروتئین، چربی های غیر اشباع، ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی است که نقش مهمی در سلامت انسان دارد. ایندول 3- بوتیریک اسید (IBA) از تنظیم کننده های رشد گیاهی بوده که در تولید ترکیبات فنلی و افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی گیاه نقش بسزایی دارد. تیامین نیز از ویتامین های مهم گیاهی در تقویت سیستم دفاعی و افزایش مقاومت به تنش های محیطی است. با توجه به اثر هورمون اکسین و تیامین بر تولید ترکیبات فنلی با ویژگی آنتی اکسیدانی در مراحل رشد، هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی اثر این دو ترکیب بر دو مرحله رشد رویشی گیاه سویا و تغییرات ترکیبات فنلی جهت ایجاد ظرفیت آنتی اکسیدانی بیشتر در مقاومت به تنش های محیطی است. به این منظور بذرهای سویا، رقم DPX کاشته شدند و گیاهان در قالب طرح فاکتوریل با سه غلظت صفر، 10و 50 میکرو مولار ایندول 3- بوتیریک اسید و سه غلظت صفر، 50 و 200 میکرو مولار تیامین تیمار شدند. اندازه گیری ترکیبات فنلی کل، آنتوسیانین و رنگیزه ها در برگ انجام شد. نتایج نشان دادند که کاربرد هم زمان اکسین و تیامین، محتوای فنلی و کاروتنوئید را در هر دو مرحله به طور معنی داری افزایش داد. کاربرد اکسین به تنهایی کاهش معنی دار محتوای آنتوسیانین را در هر دو مرحله سبب شد، اما بر محتوای فنلی تاثیر معنی داری نداشت. به طور کلی، فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL)، محتوای فنلی و آنتوسیانین در مرحله 9 برگی نسبت به3 برگی افزایش بیشتری داشته است. این نتایج بیان کننده تاثیر هم زمان اکسین و تیامین بر محتوای ترکیبات فنلی در مراحل مختلف رشد رویشی و افزایش قدرت دفاعی گیاه است.

بررسی فلور هر منطقه اهمیت دارد، زیرا فهرست گیاهان، نشان دهنده توانایی های ژنتیکی آن منطقه است. منطقه جوزک - چمن بید با مساحت 3637.81 هکتار، در غرب استان خراسان شمالی و در شهرستان مانه و سملقان واقع شده است. این منطقه از نظر جغرافیای گیاهی در محدوده رویشی منطقه ایرانی - تورانی قرار می گیرد. میانگین ارتفاع منطقه 1415 متر و متوسط بارش سالانه منطقه جوزک – چمن بید 559 میلی متر است. در پژوهش حاضر، گونه های گیاهی جمع آوری و بر اساس منابع موجود شناسایی شدند، سپس شکل زیستی و گونه های اندمیک (بوم زاد) منطقه مشخص شدند. بررسی فلوریستیک منطقه جوزک – چمن بید نشان داد در این منطقه 53 تیره، 205 جنس و 308 گونه گیاهی وجود دارند که از این تعداد، 13 گونه بوم زاد منطقه خراسان - کپه داغ هستند. تیره Asteraceae با تعداد 28 جنس و 40 گونه بیشترین تنوع را دارد. بر اساس شکل زیستی Raunkiaer به ترتیب گونه های همی کریپتوفیت (35.38 درصد)، تروفیت (34.74 درصد)، کریپتوفیت (ژئوفیت) (12.33 درصد)، کامفیت (11.03 درصد) و گونه های فانروفیت (6.49 درصد) در منطقه جوزک – چمن بید می رویند. درصد زیاد گونه های همی کریپتوفیت نشان دهنده اقلیم سرد و کوهستانی منطقه است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.