شیلات
سال:1399 | دوره:73 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

در این آزمایش اثر پودر حاوی جوانه جو و جلبک کلرلا به عنوان پربیوتیک بر شاخص های رشد و فلور میکروبی کپور معمولی مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به این علت انجام شد تا شرایط طبیعی تغذیه ماهی کپور مورد ارزیابی قرار گیرد. اثر سطوح مختلف این مواد در جیره غذایی در یک دوره 84 روزه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بکار گیری این مواد در جیره اثر معنی داری را در شاخص های رشد مانند وزن نهایی، رشد ویژه و زیست توده ماهی در هنگام بر داشت دارد. میزان وزن وزن انفرادی ماهیان از 23/34 گرم در تیمار های 1، 2، 3، 4 و 5 به ترتیب به 54. 26 ± 0. 034، 56. 77 ± 0. 052، 62. 32 ± 0. 053، 59. 58 ± 0. 074 و 66. 93 ± 0. 090 گرم در پایان آزمایش رسید. این مقدار در جیره در تیمار 5 که دارای 20 درصد پودر جوانه جو بود بیش از تیمار های حاوی 5 و 10 درصد جلبک و 10 درصد پودر جوانه جو بود. اختلاف معنی داری در ضریب تبدیل غذایی و کارایی پروتیین در بین جیره ها ی حاوی 5 درصد کلرلا و 10 درصد پودر جوانه جو مشاهده نشد. با افزایش میزان کلرلا در جیره و تا حد 10 درصد مقدار باکتریهای دستگاه گوارش افزایش یافت و با کتریهای انترو باکتر Enterobacteriaceae بیشتری نسبت به کنترل و دیگر تیمار ها داشتند. میزان باکتری های کل در جیره شاهد از سایر تیمار ها بیشتر بود، ولی باکتریهای انترو باکتر Enterobacteriaceae در جیره حاوی پودر جوانه جو بیشتر از سایر تیمار ها بود و در جیره T5 میزان کلی فرم در عضله و دستگاه گوارش بیشتر از سایر تیمار ها بود و کلی فرم کمتری در جیره T3 حاوی 10 درصد کلرلا دراین بخش ها دیده شد.

علاوه بر توسعه فناوری های نوین موثر در بهبود شرایط زیستی ماهیان پرورشی، ماهیت بیوشیمیایی و عملکرد فیزیولوژیک مواد افزودنی به جیره، به شدت بر واکنش استرس ماهیان تأثیر می گذارد. این مطالعه به بررسی تأثیر سطوح مختلف اسید آراشیدونیک (ARA, 20: 4n-6) جیره غذایی بر سطوح کورتیزول، گلوکز و ترکیب اسیدهای چرب لاشه در ماهی دانیوی گورخری به عنوان ارگانیسم مدل پرداخته است. ماهیان گورخری نورس (20 روزه) با پنج جیره غذایی آزمایشی مختلف، که از نظر میزان انرژی و پروتئین یکسان بوده و از نظر سطح ARA (مقادیر صفر، 5/0، 1، 2 و 4 درصد به کل اسید چرب جیره) با یکدیگر تفاوت داشتند، به مدت 70 روز تغذیه شدند. سطح کورتیزول و گلوکز کل بدن تمامی تیمارها، پس از مواجهه با چالش کوتاه مدت (48 ساعت گرسنگی) اخذ شد. نتایج این پژوهش نشان داد با افزایش سطح ARA جیره، سطح ARA لاشه افزایش معنی دار آماری نشان می دهد (05/0P<). نتیجه آزمایش نشان داد، سطوح بالای ARA جیره (2 و 4 درصد) متابولیسم چربی لاشه را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار داده است (05/0P<). پس از القای چالش، با افزایش سطح ARA لاشه (تیمارهای دریافت کننده بالای یک درصد ARA جیره)، افزایش سطح کورتیزول را نشان دادند، در حالی که به نظر می رسد سطح 4 درصد ARA جیره، باعث افزایش بیشتر کورتیزول پایه و پاسخ به استرس شده است. در واقع یک رژیم غذایی غنی از ARA می تواند باعث تغییر در لیپیدهای پیچیده و سطح کورتیزول و گلوکز بدن شود و به طور کلی بر شاخص های فیزیولوژیک ماهی گورخری تأثیر بگذارد.

مطالعه حاضر با هدف بررسی سمیت آفلاتوکسین بر بافت های مختلف ماهی قزل آلای رنگین کمان انجام گرفت. در این مطالعه تعداد 207 قطعه بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزن ابتدایی 2/0± 67/9 گرم در 3 تیمار (گروه شاهد، 25 و ppb 50 سم آفلاتوکسین ب1) به مدت 8 هفته پرورش یافتند. پس از پایان آزمایش بافت های مختلف ماهیان آزمایشی از نظر آسیب های احتمالی مورد بررسی قرار گرفت. عوارض هیستوپاتولوژیکی ناشی از مواجهه بافت های مختلف ماهی با آفلاتوکسین شامل هیپرپلازی و تخریب تیغه های ثانویه آبشش و تغییرات عروقی و ادم و نکروز نورونی در مغز و همچنین تخریب و نکروز راسی پرزهای روده و زوائد پیلوریک بود. شدت ضایعات بافتی با افزایش میزان آفلاتوکسین ب1 به جیره غذایی افزایش یافت به طوری که این آسیب ها در ماهیان دریافت کننده جیره حاوی ppb 50 آفلاتوکسین شدیدتر از گروه تیمار شده با جیره دارای ppb 25 آفلاتوکسین بیشتر بود.

به منظور بررسی اثر افزودن ویتامین B3 به غذادهی و تاثیر آن بر شاخص های رشد در تیلاپیای نیل (Oreochromis niloticus) و گیاه کاهو (Lactuca sativa)، در یک سازگان توأم ماهی و گیاه، تعداد 240 قطعه ماهی تیلاپیای نیل با میانگین وزنی 25/1± 12 گرمی و 240 عدد نشا کاهو به صورت کاملاً تصادفی به 12 واحد آزمایشی وارد شدند. تیمارها تحت تأثیر 20، 40، و 60 میلی گرم ویتامین B3در کیلوگرم غذای خشک به مدت 60 روز قرار گرفتند. شاخص های رشد ماهی تغییر معنی داری را در بین تیمارها نشان نداد (05/0P≥ ). شاخص های رشد گیاه از قبیل طول نهایی برگ و عرض نهایی برگ تفاوت معنی داری را در بین تیمار ها نشان دادند (05/0P<) ولی در طول نهایی بوته، وزن تر بوته، وزن خشک بوته، وزن تر ریشه و وزن خشک ریشه تفاوت معنی دار مشاهده نگردید (05/0P≥ ). اندازه گیری شاخص های بیوشیمیایی خون ماهی نیز نشان داد با افزایش سطح 60 میلی گرم ویتامین B3در هرکیلوگرم غذای خشک، میزان پروتئین کل، گلوکز و تری گلیسیرید افزایش یافت (05/0P<) ولی محتوئ کورتیزول، آلکالین فسفاتاز و آسپارتات آمینوترانسفراز سرم خون ماهی فاقد تفاوت معنی دار بود (05/0P≥ ). نتایج این آزمایش نشان داد با افزودن 40 تا 60 میلی گرم ویتامین B3 به غذا، فاکتور های استرسی خون ماهی تغییر می کند و همچنین رشد ماهی و کاهو افزایش می یابد.

یک روزه ها متعلق به راسته Ephemeroptera یکی از متنوع ترین و شایع ترین گروه های ساکن اکوسیستم های آبی هستند و به عنوان شاخص زیستی و کیفی مد نظر قرار می گیرند. در این تحقیق شناسایی یک روزه های رودخانه حبله رود در شرق استان تهران از چهار ایستگاه سیمین دشت، مزداران، خمده و نمرود مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور، طی ماه های خرداد تا شهریور 1395 نمونه برداری از یک روزه ها به صورت هفتگی انجام گرفت. نمونه ها مستقیماً با استفاده از پنس از زیر سنگ های کف رودخانه جداسازی شدند و در الکل اتانول 70 درصد برای شناسایی به آزمایشگاه منتقل گردیدند. پس از شناسایی نمونه ها تا سطح جنس، توزیع فراوانی جنس ها با توجه به ماه های جمع آوری نمونه ها و ایستگاه های نمونه برداری مورد مقایسه قرار گرفتند. از حبله رود جنس های Acentrella، Baetis، Centroptilum، Cloedes و Rhitrogena متعلق به دو خانواده Baetidae و Heptagenidae جمع آوری شدند؛ جنس Acentrella بیش ترین فراوانی (49/7 درصد) را از کل نمونه ها به خود اختصاص داد. نتایج نشان دادند که بیش ترین درصد فراوانی نمونه ها از ایستگاه خمده و طی ماه های شهریور و خرداد ثبت گردید. بین میانگین نمونه های جمع آوری شده از هر جنس به تفکیک ماه و ایستگاه نمونه برداری اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. بخشی از رودخانه حبله رود که از استان تهران می گذرد، تنوع قابل توجهی از یک روزه ها را به خود اختصاص داده است و نیاز است تا شرایط زیستی ماکروبنتوز آن از نظر میزان آلاینده های روستاها و کشاورزی اطراف فراهم گردد.

هدف این مطالعه بررسی تاثیر پد جاذب حاوی اسانس دانه زنیان بر خصوصیات شیمیایی و میکروبی فیله قزل آلای رنگین کمان طی نگهداری در یخچال می باشد. بدین منظور 10 میلی لیتر اسانس 5/1 درصد دانه زنیان در تیمارهای مختلف به پد و فیله ها اضافه، سپس بسته بندی و در یخچال (4 درجه سانتی گراد) نگهداری شدند. فراسنجه های شیمیایی (پراکسید (PV)، تیوباربیتوریک اسید (TBA) و مجموع بازهای نیتروژنی فرار (TVB-N)) و میکروبی (شمارش باکتری­ ­ های کل (TVC) و باکتری های سرماگرا (PTC)) در روزهای صفر، 3، 6، 9 و 12 اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تیمار نمودن فیله ها با پد جاذب و اسانس دانه زنیان موجب کند شدن روند افزایش میزان PV، TBA و TVB-N هنگام نگهداری گردید. میزان بار باکتریایی کل (TVC) و سرماگرا (PTC) فیله ها هنگام نگهداری در یخچال به طور معنی داری افزایش یافت (05/0>P). اما این افزایش در فیله های تیمار شده نسبت به شاهد کمتر بوده و سبب افزایش زمان ماندگاری فیله های تیمار شده گردید. با توجه به نتایج این تحقیق می توان نتیجه گیری کرد که پد جاذب حاوی اسانس دانه زنیان سه روز بر زمان ماندگاری فیله ها افزوده و می توان از آن به همراه یک نگهدارنده طبیعی در محصولات شیلاتی استفاده نمود.

با توجه به اینکه رودخانة کرج یکی از تأمین کننده های آب شرب، کشاورزی، و نیز برق برای بخش هایی از استان های تهران و البرز است و از رودخانه های حفاظت شده در کشور به شمار می آید، در این پژوهش، میزان غلظت فلزات سنگین کادمیوم، کروم و روی در نمونه های آب و رسوبات رودخانه کرج و شاخص ارزش زیستی (Z) با استفاده از کفزیان مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این تحقیق، 7 ایستگاه نمونه برداری شامل خوزنکلا، هفت چشمه، سرودار، نوجان، پورکان، ورودی بیلقان و خروجی بیلقان تعیین شد و از آب، موجودات کفزی یا بنتوز و رسوبات از دی ماه سال 1396 تا تیرماه سال 1397 در این ایستگاه ها نمونه برداری شد. نتایج نشان داد که هم در نمونه های آب و هم در نمونه های رسوب، میزان غلظت هر سه فلز از بالادست به سمت پایین دست، اختلاف معنی دار را دارند. غلظت کادمیوم کمتر از دو فلز دیگر و غلظت روی، بیشترین مقدار را در بین فلزات مورد مطالعه داشت. همچنین غلظت هر سه فلز در آب و رسوب، در دی ماه کمتر از تیرماه بود. نتایج شاخص ارزش زیستی Z نیز نشان داد که این شاخص در هر دو فصل دارای اختلاف معنی داری در بین ایستگاه های نمونه برداری است و بیشترین مقدار شاخص در هر دو فصل، مربوط به ایستگاه های پایین دست بود. دلایل آلودگی رودخانه به فلزات سنگین به ویژه در پایین دست، شامل فعالیت های انسانی مانند ورود فاضلاب های کشاورزی، روستایی و تفرجگاهی بود و در فصل سرد به دلیل کاهش تراکم جمعیت در منطقه، میزان آلودگی کاهش یافت. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده از نظر کیفی، بخش های مختلف رودخانة کرج را می توان در طبقة کیفی II و III ساپروبی طبقه بندی کرد.

حقوق حفاظت ماهیان خاویاری نه یک حقوق ملی تمام عیار و نه یک پدیده ی حقوقی ناب است. این حقوق با داده های پژوهشی و علمی که دانشمندان علوم شیلات و محیط زیست فرا رو می-نهند، گره خورده است. از سوی دیگر، چشم داشت های بین المللی در حقوق کنوانسیونی و الزامات حفاظت جهانی، عامل دیگری است برای گسترش نگاه حمایتی شدیدتر به این جانوارنِ ارزشمند. چنین است که با ملی شدن شیلات در کشور ما از یکسو، و رشد انتظار از دریای خزر برای رفع فقر، توسعه تجارت، رشد صنایع نفت و گاز و به طور کلی، افزایش قدرت و توانایی تصرف بشر در طبیعت این دریا و آلودگی بی مرز کرانه ها از سوی دیگر، پژوهش های ملی و اقدامات بین المللی برای حفظ و نجات این جانوران ارزشمند اهمیت یافته است. همچنین، مقنن ایرانی بزه صید غیرمجاز ماهیان خاویاری، را جرمی اقتصادی دیده است. این نگرش و گرایش در رای وحدت رویه شماره ی 632 هیات عمومی دیوان عالی کشور، نیرومندتر شده است. گرچه اینک به درستی بزه صید غیرمجاز این ماهیان جرمی اقتصادی و قاچاق است، ولی، مواجهه ی حقوق ملی و بین المللی با این بزه و تجارت، به ویژه الزامات نهادهای بین المللی مانند «اتحادیه بین المللی حفاظت طبیعت» و «کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های حیوانات و گیاهان وحشی که در معرض نابودی قرار دارند»، بی توجه به داده های دانشمندان علوم شیلات و محیط زیست هر کناره و منطقه، کارآمد و کارِگر نیست. رای عالی ترین مرجع قضایی به عنوان نمود بارز نوع نگرش محلی که درباره ی انواع برخورد خفیف و شدید در قوانین صادر شده است. اراده ی سیاسی قانونگذاران و تصمیم سازان ایرانی تا اندازه ای به این ابعاد ملی، بین المللی، داده های دانش شیلات از نگاه حفاظت گونه و پاسداری محیط زیست زیستگاه طبیعی و مبارزه با آلودگی و سرانجام نگرش اقتصادی به صید و تجارت سیاه این ماهیان، توجه خوبی داشته است.

در تحقیق حاضر، تأثیر تیمارهای قبل و بعد از سرخ کردن بر میزان جذب روغن و ارزش غذایی فیله ماهی کپور نقره ای بررسی شد. تیمارهای آزمایشی، شامل تیمار 1: سرخ کردن معمولی؛ تیمار 2: خشک کردن فیله در دمای اتاق قبل از سرخ کردن تا رسیدن به وزن ثابت؛ تیمار3: سرخ کردن معمولی، خروج روغن از فیله سرخ شده روی صافی در هوای گرم تا رسیدن به وزن ثابت؛ تیمار 4: ترکیب خشک کردن فیله ماهی در دمای اتاق قبل از سرخ کردن تا رسیدن به وزن ثابت + سرخ-کردن معمولی و خروج روغن از فیله سرخ شده روی صافی و در هوای گرم تا رسیدن به وزن ثابت بود و هم چنین آزمایش روی فیله خام بدون سرخ کردن نیز انجام شد. در پایان آزمایش، ترکیبات شیمیایی، پروفایل اسید چرب و شاخص های آتروژنیک و ترومبوژنیک فیله ماهی در تیمارهای مختلف آزمایشی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج حاکی از این بود که سرخ کردن سبب تغییرات معنی دار ترکیبات شیمیایی و پروفایل اسیدهای چرب فیله های سرخ شده نسبت به فیله های خام می شود. بررسی پروفایل اسیدهای چرب فیله و نسبت n-3/n-6 و شاخص آتروژنیک (AI) نشان-دهنده این مسئله بود که در سرخ کردن معمولی نسبت به دیگر تیمارها، این شاخص ها افزایش معنی داری یافته و هم چنین فرایند سرخ کردن سبب کاهش ترومبوژنیک (TI) در تیمارهای آزمایشی سرخ کردنی می شود. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که مقدار چربی کل ماهی و پروفایل اسیدهای چرب آن می تواند طی فرایند سرخ کردن تغییر کند. از این رو استفاده از پیش تیمار خشک کردن قبل از سرخ کردن و خروج روغن در هوای گرم پس از سرخ کردن می تواند روشی برای کاهش جذب روغن توسط ماده غذایی سرخ شده باشد.

منطقه رشکان ارومیه واقع در نزدیکی جنوب غربی دریاچه ارومیه (ꞌ 37 ° 45ꞌ E 56 ° 36 N ) به لحاظ تشکیل برکه های بهاری متنوع از اهمیت زیادی برای حیات وحش بخصوص پرندگان بومی و مهاجر برخوردار می باشد. بررسی های میدانی و نمونه برداری از آب و موجودات ساکن زیستگاه های این منطقه در 14 ایستگاه در ماه های فروردین و اردیبهشت ماه سال 1397 انجام گرفت. عوامل فیزیکوشیمیایی و سخت پوستان واقع در برکه های فصلی در ایستگاه های مورد مطالعه بررسی گردید. نتایج نشان داد که الگوهای پراکنش سخت پوستان به شدت تحت تاثیر عوامل محیطی قرار دارد. عوامل محیطی نظیر کدورت، مواد جامد معلق و کلروفیل a بیشترین تاثیر مثبت بر شاخص های تنوع زیستی این زیستگاه ها گذاشتند. بیشترین تنوع زیستی سخت پوستان در منطقه رشکان مربوط به نمونه برداری نوبت دوم در اردیبهشت ماه و کمترین آن مربوط به نمونه برداری نوبت اول در فروردین ماه بود. همچنین بیشترین غنا و تراکم گونه ای در نمونه برداری نوبت دوم بدست آمد. این نتایج توسط شاخص تنوع زیستی شانون-وینر (632/1 در نوبت اول نسبت به 816/0 در نوبت دوم) و سیمپسون (494/0 در نوبت اول نسبت157/0 در نوبت دوم) مورد تائید قرار گرفت. می توان چنین نتیجه گرفت که منطقه رشکان از شرایط نسبتا مناسبی جهت پراکنش گونه های مختلف سخت پوستان کوچک نظیر کلادوسرها، کوپه پودها و پریان میگوها دارد، که نیازمند توجه بیشتر از سوی سازمان های مرتبط با حفاظت اکوسیستم دریاچه ارومیه می باشد.

هدف این مطالعه، بررسی فعالیت پروتئازهای مهم (پپسین، تریپسین)، بیان نسبی ژن پپسینوژن و همچنین تکامل بافتی لوله گوارش در لارو ماهی صبیتی از زمان تفریخ تا ابتدای دوره نوجوانی (40 روز پس از تفریخ) بود. نتایج نشان داد که بخش برون ریز لوزالمعده حاوی گرانول های آنزیم ساز در خلال جذب کیسه زرده مشخص است و در روز 14 پس از تخم گشایی بسیار توسعه می یابد. پیدایش زودهنگام فعالیت تریپسین پیش از باز شدن دهان، به فرآیندی با برنامه ریزی ژنتیکی نسبت داده شد. فعالیت تریپسین الگویی نوسانی (با دو پیک در روزهای 16 و 30 پس از تفریخ) نشان داد که این نوسان همزمان با بلع غذا و در پاسخ به تغییر جیره در خلال تغذیه لارو بود. قابل توجه ترین تمایز در لوله گوارش تشکیل معده اولیه احاطه شده با سلول های عضلانی مخطط و ایجاد غدد معدی در روز 12 پس از تخم گشایی بود. معده در روز 25 به شکل کامل با تبدیل سلول های ماهیچه ای مخطط به صاف تکوین یافته بود. بیان نسبی ژن پپسینوژن تا پیش از روز 12 پس از تفریخ قابل تشخیص نبود و به شکل معنی داری از روز 14 پس از تفریخ مشخص گردید. فعالیت آنزیم پپسین همراستا با بیان ژن پپسینوژن بود و دو روز پس از آغاز بیان ژن پپسینوژن، مشخص گردید و پس از جایگزینی غذای زنده با غذای خشک (بین روزهای 25 تا 30 پس از تفریخ) تا انتهای دوره آزمایش به شدت افزایش داشت. نتایج نشان داد که با پیدایش معده اولیه از روز 12 ام پس از تخم گشایی، با بیان زودهنگام ژن پپسینوژن و نیز تکامل آنتوژنتیک زودهنگام پپسین و تریپسین، می توان در لارو ماهی صبیتی پیش از روز 25 ام پس از تخم گشایی، لارو ها را با غذای خشک تغذیه کرد و بدین طریق امکان کاهش مصرف غذای زنده با بکار گیری غذای خشک وجود دارد.