جنگل و فرآورده های چوب
سال:1391 | دوره:65 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

در این مطالعه از روش «مشتق سازی- گسست کاهشی» (DFRC) برای بررسی ساختار لیگنین چوب آسیاب شده (MWL) و لیگنین دیوکسان چوب صنوبر (Populus nigra) استفاده شد. پس از انجام واکنش های DFRC، ساختارهای تشکیل دهنده این دو نوع لیگنین توسط فنون طیف سنجی FT-13CNMR و GC-MASS و نیز کروماتوگرافی نفوذ ژل (GPC) مورد بررسی قرار گرفته و نتایج با یکدیگر مقایسه شده اند. نتایج نشان دادند که مهمترین واحدهای ساختاری در هر دو لیگنین از شکست اتصال در موقعیتهای b-O-4 حاصل می شوند. بر اساس این مشاهدات، مهمترین واحدهای ساختاری مشاهده شده در لیگنین دیوکسان و لیگنین چوب آسیاب شده به ترتیب، 4- هیدروکسی -3 و 5- دی متوکسی -1- فنیل پروپن و 4- هیدروکسی -3 و 5- دی متوکسی -1- فنیل- g- هیدروکسی پروپن (ساختارهای سیرینجیل) و نیز برخی ساختارهای گواییاسیل می باشند.

شبکه جاده جنگلی پیش نیاز دستیابی به اهداف جنگلداری و بالاترین عامل هزینه بر اجرایی و محیط زیستی می باشد. جاده سازی بر روی اراضی حساس موجب افزایش هزینه های تعمیر و نگهداری جاده در آینده و همچنین خسارت های جبران ناپذیر محیط زیستی می گردد. بدین منظور پهنه بندی زمین لغزش یکی از روش هایی است که می توان به کمک آن مناطق بحرانی و حساس را مشخص کرد. لذا در این پژوهش به منظور استفاده کاربردی نقشه پتانسیل زمین لغزش در طراحی جاده های جنگلی، بخش بهاربن جنگل خیرود از نظر استعداد رخداد زمین لغزش با استفاده از مدل تلفیقی روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روش تراکم سطح پهنه بندی گردید. بدین منظور ابتدا پیمایش زمینی در منطقه صورت گرفت و نقشه پراکنش زمین لغزش در محیط ArcGIS تهیه گردید. سپس نقشه مربوط به معیارهای موثر در وقوع لغزش تهیه شد. به منظور تعیین اهمیت نسبی معیارها در وقوع این پدیده از روش AHP استفاده شد. در مرحله بعد با استفاده از مدل آماری دو متغیره (روش تراکم سطح) وزن طبقه های هر معیار محاسبه گردید. سپس نقشه های مربوط به معیارهای موثر با هم تلفیق و نقشه حاصل با توجه به نقاط عطف منحنی فراوانی پهنه بندی شد. طبق نتایج، 14.7% از سطح منطقه در پهنه با خطر خیلی کم، 26.9% در پهنه با خطر کم، 38.9% در پهنه با خطر متوسط، % 15 در پهنه با خطر زیاد و 4.5% در پهنه با خطر خیلی زیاد قرار گرفتند. در نهایت شیب های زیر 15 درصد به دلیل عدم وقوع لغزش و همچنین ایده آل بودن این طبقه جهت طراحی، به عنوان نقاط اجباری مثبت پیشنهاد گردید. سایر طبقه های شیب که در پهنه های با خطر کم واقع شدند در اولویت دوم و نهایتا پهنه های با خطر بالا با رعایت نکات ضروری از جمله افزایش تعداد آبروها، تثبیت بیولوژیکی و مکانیکی ترانشه ها، در اولویت آخر قرار گرفتند.

حفاظت و توسعه جنگل های بلوط غرب، نیازمند استفاده از بذرهای مناسبی است که نهال های حاصل از آنها رویش بیشتری داشته باشند. به منظور شناخت خصوصیات مثبت بذر در جوانه زنی و رویش نونهال های سه گونه برودار (Quercus brantii)، مازودار (Q. infectoria) و وی ول (Q. libani)، بذرهای 60 درخت (20 درخت از هر گونه) از جنگل های بانه جمع آوری و پس از دسته بندی در 5 طبقه وزنی، اثر صفات ریخت شناسی بذر بر جوانه زنی و رویش نونهال ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که گونه وی ول دارای بذرها و نهال های بزرگ تری نسبت به دو گونه دیگر است، اما تفاوت معنی داری از نظر درصد جوانه زنی بین گونه های مختلف مشاهده نشد و تنها گونه مازودار از میانگین مدت زمان جوانه زنی بیشتری نسبت به دو گونه دیگر برخوردار بود. در سه گونه بلوط مورد مطالعه صفات ریخت شناسی مختلفی از بذر بر رویش نونهال ها موثر بود، به نحوی که در همه گونه ها بذرهای پهن تر، گردتر، بزرگتر و سنگین تر، نونهال های بزرگ تری تولید نموده و این ارتباط در گونه برودار بیشتر و در گونه مازودار کمتر مشاهده شد، اما هیچ ارتباطی بین صفات ریخت شناسی بذر با خصوصیات جوانه زنی بذرها در سه گونه بلوط مشاهده نشد.

این تحقیق به منظور بررسی اثر استیلاسیون بر مقاومت زیستی تخته های حاصل از خرده چوب های استیله شده گونه راش ایرانی (Fagus orientalis) در برابر قارچ عامل پوسیدگی سفید (Trametes versicolor) و پوسیدگی قهوه ای (Coniophora puteana) انجام گرفت. خرده چوب های راش پس از 12 ساعت غوطه وری در انیدرید استیک، جهت رسیدن به 3 سطح افزایش وزن 5 (WPG)، 9 و 16 درصد به مدت 30، 90 و 240 دقیقه در اتو تحت دمای 120oC حرارت داده شدند. سپس خرده چوب ها با چسب ملامین اوره فرمالدهید (MUF) به میزان 10 درصد بر اساس وزن خشک خرده چوب، چسب زنی و پرس گردیدند. اندازه گیری مقاومت زیستی تخته های فوق مطابق استاندارد EN113 انجام شد. بررسی اثر شدت استیلاسیون بر مقاومت زیستی نشان داد که با افزایش شدت تیمار، مقاومت تخته ها در برابر پوسیدگی سفید و قهوه ای افزایش یافت که این اثر در مورد پوسیدگی سفید محسوس تر بود. در واقع با افزایش شدت استیلاسیون از صفر به 16 درصد، کاهش جرم نمونه در برابر پوسیدگی سفید پس از 12 هفته از 21.8% به 0.97% و پس از 16 هفته از 36.3% به 1.78% کاهش یافت و در برابر پوسیدگی قهوه ای پس از 12 هفته، کاهش جرم از 32.6% به 11.3% و متعاقب 16 هفته مجاورت از 42.9% به 12.8% تقلیل پیدا کرد.

در این تحقیق تاثیر مواد شیمیایی مختلف بر خواص فیزیکی و مکانیکی چندسازه آرد چوب-پلی پروپیلن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور نمونه های چند سازه (با نسبت آرد چوب به پلی پروپیلن 50 /50) با سطح مقطع mm2 10×70 با استفاده از اکسترودر دو مارپیچ ناهمسوگرد، در حضور و عدم حضور سازگار کننده ساخته شدند. سپس نمونه ها به مدت یک هفته در مواد مختلف شیمیایی شامل اسید کلریدریک (10 درصد)، هیدروکسید سدیم (10 درصد) و هیپوکلریت سدیم (2 درصد) قرار داده شده و پس از خشک شدن، تغییر وزن و مقاومت های مکانیکی (مدول الاستیسیته، مقاومت خمشی و مقاومت به ضربه بدون فاق) آنها اندازه گیری شدند. ضمنا جهت مقایسه، خواص مکانیکی مواد غوطه ور نشده در محلول های شیمیایی نیز به عنوان شاهد اندازه گیری گردیدند. نتایج نشان دادند که غوطه وری در هیدروکسید سدیم باعث افزایش وزن خشک نمونه ها می شود ولی محلول های اسید کلریدریک و هیپوکلریت سدیم، وزن خشک چند سازه را کاهش می دهند. محلول های شیمیایی باعث کاهش شدید و قابل ملاحظه خواص مکانیکی مورد مطالعه شدند. استفاده از سازگارکننده نتوانست از کاهش شدید خواص مکانیکی مورد مطالعه جلوگیری نماید.

داشتن اطلاعات دقیق در زمینه کارائی سیستم های چوبکشی جنگل به منظور بهبود وضعیت اقتصادی یک پروژه، برای مدیران و پیمانکاران جنگل امری ضروری است. در این پژوهش عملکرد سیستم های چوبکشی تراکتور کشاورزی و سنتی (حمل با قاطر) در حمل الوار به منظور تعیین بهترین ترکیب این دو سیستم ارزیابی شده است. برای مطالعه اجزای کار از روش زمان سنجی پیوسته استفاده، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از 17 spss انجام و مدل پیش بینی زمان چوبکشی با بکارگیری مدل رگرسیون چندگانه حاصل شده است. در مدل چوبکشی تراکتور کشاورزی متغیرهای فاصله چوبکشی و شیب و در مدل چوبکشی سنتی متغیرهای فاصله چوبکشی و اثر متقابل فاصله و شیب به عنوان متغیرهای موثر معنی دار شده اند. میزان تولید تراکتور کشاورزی و سیستم سنتی 8.40 و 1.27 مترمکعب در ساعت و هزینه این دو سیستم به ترتیب 15957 و 78434 ریال به ازای هر مترمکعب بدست آمده است. بر اساس نتایج بدست آمده بهترین ترکیب سیستم سنتی و تراکتور تریلی دار در انتقال الوار در صورتی حاصل می شود که تمامی الوارها تا جایی که مسیر چوبکشی وجود دارد با تراکتور حمل شوند و از سیستم سنتی فقط در جاهایی که امکان احداث مسیر چوبکشی ماشین رو نیست استفاده شود که با این ترکیب 35 درصد از هزینه انتقال الوار کاسته خواهد شد.

باران ربایی جزء مهم تعادل آبی جنگل کاری ها در مناطق نیمه خشک محسوب می شود. این مطالعه با هدف اندازه گیری میزان باران ربایی طی فصول مختلف در توده جنگل کاری شده کاج تهران (Pinus eldarica Medw.) و تاثیر اندازه باران بر آن واقع در پارک جنگلی چیتگر تهران انجام شد. میانگین سالیانه بارندگی و درجه حرارت منطقه مورد مطالعه به ترتیب 267.6 میلی متر و 17.2 درجه سانتی گراد می باشد. میزان بارندگی در هر بارش با استفاده از شش عدد جمع آوری کننده که در یک فضای باز مجاور توده نصب شده بودند، اندازه گیری گردید. برای اندازه گیری میزان تاج بارش، تعداد 45 جمع آوری کننده در زیر توده به طور تصادفی نصب گردید و اندازه گیری ها از مهر 1388 تا اردیبهشت 1389 انجام شد. از 30 بارندگی اندازه گیری شده با مجموع عمق 164.8 میلی متر، 61.2 میلی متر آن (به طور میانگین 61.4 درصد از بارندگی در هر بارش) به باران ربایی اختصاص یافت. در این مدت، در فصل پاییز، زمستان و بهار (تا اواسط اردیبهشت) به ترتیب 11، 10 و 9 مورد باران با اندازه تجمعی 43.6، 72.6 و 48.6 میلی متر ثبت شد که از این مقادیر متوسط باران ربایی به ترتیب 65.8، 55.1 و 62.9 درصد از بارندگی برآورد شد. نتایج این مطالعه، روابط قوی بین باران ربایی و اندازه باران را نشان داد به طوری که با افزایش اندازه باران، سهم باران ربایی یا نسبت باران ربایی به بارندگی در هر بارش، کاهش نشان می دهد. باران ربایی بخش قابل توجهی از بارندگی در هر بارش را در توده جنگل کاری شده کاج تهران به خود اختصاص می دهد و از آنجاییکه آب عامل محدود کننده استقرار و رشد جنگل کاری ها در مناطق نیمه خشک است، بنابراین اندازه گیری و دانستن مقدار باران ربایی از اهمیت زیادی در این مناطق برخوردار است.

درجه بندی نهال در نهالستان یکی از معیارهای اصلی در تولید نهال های با کیفیت مطلوب می باشد.تولید نهال با کیفیت خوب علاوه بر زنده مانی بالا در رویش آن در عرصه نیز موثر است. هدف این مطالعه درجه بندی نهال های تولید شده توسکا و پلت در دو نهالستان شاندرمن و صفرا بسته در استان گیلان است. از هر گونه تعداد 100 اصله نهال به روش تصادفی سیستماتیک انتخاب گردید و عواملی چون: قطر یقه، ارتفاع نهال، تعداد ریشه های فرعی و سطح برگ (بخش فتوسنتزکننده) اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بین قطر یقه با عواملی چون تعداد ریشه های فرعی، سطح برگ و ارتفاع نهال همبستگی معنی دار در سطح 1% وجود دارد و بر اساس قطر یقه، نهال ها درچهار دسته 1، 2، 3 و 4 درجه بندی شدند. مناسب ترین قطر یقه برای نهال های توسکا بین 6 تا 8 میلیمتر و برای افرا پلت بین 10 تا 14 میلیمتر مشخص شد.

بر اساس نتایج طرح تحقیقاتی بررسی سازگاری ارقام مختلف صنوبر در کرج، دو رقم تندرشد صنوبر شامل رقم های ورنی روبنسیز و کاستانزو گونه ارومریکن انتخاب شدند. نمونه برداری از ارتفاع برابر سینه 3 پایه درخت 12 ساله از هر رقم انجام شد. بین میانگین طول، پهنا و ضخامت خرده چوب ها اختلاف معنی داری وجود نداشت. عوامل متغیر پخت کرافت شامل زمان پخت در 5 سطح (15 تا 75 دقیقه) و میزان مواد شیمیایی در 2 سطح (قلیائیت فعال 18% با سولفیدیته 23% و 20% با 25%) بوده اند. با توجه به بازده قابل قبول، عدد کاپا و وازده خمیرکاغذ، زمان پخت 45 دقیقه، قلیائیت فعال 18% با سولفیدیته 23% به عنوان شرایط بهینه تولید خمیرکاغذ برای ساخت کاغذ دست ساز انتخاب شدند. رفتار پالایش پذیری الیاف خمیرکاغذ تهیه شده از دو رقم برای رسیدن به درجه روانی 400 میلی لیتر استاندارد کانادایی نشان داد که اختلاف بین دو شاخص برای خمیر کاغذ از این دو رقم معنی دار نیست. طبقه بندی الیاف خمیرکاغذ به دست آمده با استفاده از دستگاه بوئرمک نت رقم کاستانزو را با شاخص طول الیاف بیشتر و نرمه کمتر، نشان داد. مقایسه آماری ویژگی های دو رقم از نظر میزان تولید چوب و نیز خمیر و کاغذ دست ساز نشان داد که رقم کاستانزو در شاخص مقاومت به ترکیدن و میانگین طول الیاف خمیرکاغذ و رقم ورنی روبنسیس در میزان رویش و شاخص مقاومت به پاره شدن برتر است و در سایر ویژگی ها بین آنها تفاوت معنی داری وجود ندارد.

بسیاری از ویژگی های درختان از جمله پهنای حلقه های سالانه تحت تاثیر تغییرات آب و هوایی قرار می گیرند. این تحقیق، اثر دما و بارندگی را بر روی حلقه های رویش گونه Quercus infectoria بررسی می کند. به منظور انجام این تحقیق 22 درخت قطور و سالم گونه مازو از جنگل های بلوط واقع در شهرستان جوانرود استان کرمانشاه با مختصات جغرافیایی 34 درجه و 47 دقیقه و 30 ثانیه شمالی و 46 درجه و 20 دقیقه و 6 ثانیه شرقی، انتخاب گردیدند. نمونه ها به وسیله مته رویش سنج تهیه شدند. پس از آماده سازی سطح نمونه ها، پهنای حلقه های رویش توسط بینو کولار و میز اندازه گیری LINTAB5 و نرم افزار TSAP اندازه گیری شد. تطابق زمانی بین نمونه ها نیز با نرم افزار TSAP به انجام رسید. نمونه های 6 درخت به علت عدم تطابق زمانی مناسب حذف گردیدند. کرونولوژی منطقه با استفاده از نرم افزار ARSTAN تهیه گردید. داده های بارندگی و دما از نزدیک ترین ایستگاه هواشناسی منطقه گردآوری شدند و تاثیر آنها بر روی حلقه های سالانه درختان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که به علت گرم و خشک بودن منطقه بارندگی تاثیر مثبت و دما اثر منفی بر روی رویش درختان داشته است.بیشترین اثر مثبت و معنی دار بارندگی در ماه های مارس (اسفند) و می (اردیبهشت) و بیشترین اثر منفی و معنی دار دما در ماه های ژانویه (دی)، فوریه (بهمن) و ژوئن (خرداد) مشاهده گردید. همچنین مشاهده گردید که تاثیر بارندگی بر روی رشد درختان بلوط بیشتر از دما بود.