جنگل و فرآورده های چوب
سال:1392 | دوره:66 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

این بررسی با هدف تعیین میزان تغییرات تعداد درخت و موجودی حجمی سرپا پس از اجرای یک دوره طرح جنگل داری ده ساله (1362-1371) و مقایسه این تغییرات با اهداف انتخاب شده صورت گرفته است. آماربرداری در ابتدا و انتهای دوره به روش منظم تصادفی و با قطعات نمونه 10 آری انجام شد و در هر قطعه نمونه، قطر برابر سینه درختان از قطر 7.5 سانتی متر به بالا، و ارتفاع دو اصله درخت شاهد اندازه گیری شد و کیفیت 6 متر اول تنه درختان دارای قطر برابر سینه بالاتر از 42.5 سانتی متر برآورد شد. حجم درختان آماربرداری شده بر اساس تعاریف طرح جنگل داری نم خانه محاسبه شد. برای مقایسه میانگین حجم و تعداد درختان در هکتار در دو آماربرداری از آزمون t استودنت استفاده شد و برای مقایسه منحنی ارتفاع درختان در ابتدا و انتهای دوره، ابر نقاط مربوط به ارتفاع درختان شاهد ترسیم و با توجه به آن مدل سازی شد. نتایج نشان داد که طی اجرای طرح، میانگین حجم در هکتار 10 سیلو افزایش، و میانگین تعداد در هکتار 47 اصله کاهش یافت که این مقدار تغییرات با توجه به آزمون انجام شده (در سطح احتمال 5 درصد) معنی دار نیست. پس از اجرای طرح، منحنی ارتفاع درختان بالاتر رفت و حجم درختان با کیفیت درجه یک افزایش یافت. درصد حجم در هکتار گونه راش از مرز برنامه ریزی شده بیشتر شد و در مورد گونه های ممرز و بلوط به اهداف ایده آل نزدیک تر شد. در مورد سایر گونه ها نه تنها نتوانسته به اهداف ایده آل نزدیک شود، بلکه از آن دور شده است. میزان جنگل کاری های انجام گرفته تقریبا 50 درصد میزان برنامه ریزی شده است.

گیاه پالایی فناوری استفاده از گیاهان در رفع آلودگی ها از جمله فلزات سنگین از محیط و تجمع آن در بافت ها و اندام های گوناگون گیاه است. در این پژوهش، توانایی دو گونه زبان گنجشک و اقاقیا برای گیاه پالایی عنصر کادمیوم بررسی شد. در اسفندماه 1387 تعداد 90 نهال دو ساله از این دو گونه در مجتمع تحقیقاتی البرز کرج کشت شد. محلول هایی از کلرید کادمیوم در غلظت های 0، 250، 500، 1000، و 2000 میلی گرم در لیتر تهیه و در خرداد ماه بر روی هر نهال برگ پاشی شد. سپس از برگ های هر نهال در دو نوبت در سال، یکی در مرداد ماه و نوبت بعدی در اوایل آبان ماه و شروع خزان، نمونه هایی برداشت شد. همچنین نمونه هایی از سر شاخه ها، ریشه، و خاک گلدان ها در دی ماه همان سال برداشت شد. غلظت کادمیوم در نمونه ها با استفاده از دستگاه ICP تعیین شد و داده ها با طرح کاملا تصادفی بررسی شدند. نتایج نشان داد که اختلاف مقادیر غلظت کادمیوم بین دو گونه در همه اندام ها معنی دار بود. میزان غلظت کادمیوم در زبان گنجشک در اندام های برگ مرداد ماه، برگ خزان شده، و ریشه از اقاقیا بیشتر بود. در ساقه میزان غلظت کادمیوم در اقاقیا بیشتر بود. بنابراین، از لحاظ انباشت کادمیوم، در کوتاه مدت (مانند بارش ناگهانی آلاینده) گونه زبان گنجشک ارزشمندتر، و در بلند مدت اقاقیا مناسب تر است. بیشترین میزان غلظت در برگ مرداد ماه زبان گنجشک (461.5 میلی گرم در کیلوگرم) بود که بر اساس مطالعات پیشین ممکن است این گونه یک بیش انباشت کننده باشد.

در این تحقیق اریبی برآورد تاج پوشش و تراکم درختان و درختچه های جنگل با نمونه برداری به روش خط نمونه بررسی شده است. برای این منظور، قطر تاج و موقعیت مکانی کلیه پایه های با قطر تاج بیش از 10 سانتی متر در یک قطعه 53 هکتاری در بخشی از جنگل های زاگرس، واقع در اردل در استان چهارمحال و بختیاری، ثبت شد. سپس خط نمونه های با طول 50 تا 400 متر با فواصل 50 متری به تعداد 100 بار، هر بار 100 نمونه به روش کاملا تصادفی برداشت شد. وجود اختلاف بین مقادیر برآوردشده با استفاده از خط نمونه با طول های گوناگون با تحلیل واریانس بررسی شد. نتایج نشان داد که بین طول های گوناگون از نظر آماری اختلاف معنی داری وجود ندارد و کاهش انحراف معیار با افزایش طول نمونه برای هر دو متغیر پس از 200 متر چشمگیر نبود. به عبارتی، با افزایش طول خط نمونه بیش از 200 متر، افزایشی در دقت نمونه برداری حاصل نخواهد شد. تحلیل اریبی نشان داد که روش خط نمونه، اریب و بیش برآورد است. به گفته دیگر، مقادیر برآوردشده با این روش با آماربرداری صد در صد تفاوت دارد و مقدار اریبی نسبی بین 6 تا 9 درصد برای تاج پوشش و 4 تا 6 درصد برای تراکم پایه ها بود. اگرچه نتایج این تحقیق بیش برآورد بودن این روش و وجود تفاوت معنی دار آماری با نتایج آماربرداری صد در صد را تایید کرد، مقدار کم و قابل اغماض بیش برآوردی در مقابل سرعت و کارایی این روش در اجرا، قابل چشم پوشی است.

جوامع جنگلی ارتفاعات ایران و تورانی با گونه ارس شناخته شده است. این جنگل ها از گذشته های دور تاکنون تغییرات زیادی را متحمل شده اند و امروزه کمتر نشانی از جوامع پیوسته جنگلی دارند، اما هنوز هم می توان توده های دورافتاده اما متراکم ارس و حتی جنگل های وسیع آن را یافت. در این تحقیق به پوشش گیاهی و ویژگی های اکولوژیک این جنگل ها در البرز جنوبی از شمال استان تهران تا شمال غرب استان سمنان پرداخته شده است. برداشت داده های پوشش گیاهی بر اساس روش براون بلانکه همراه با اندازه گیری برخی متغیرهای مهم محیطی انجام پذیرفت. برای طبقه بندی پوشش گیاهی از TWINSPAN، تحلیل پوشش گیاهی از نرم افزار JUICE، و برای بررسی روابط پوشش گیاهی محیط از تجزیه واریانس (ANOVA) و رج بندی CCA و PCA بهره گیری شد. بر اساس نتایج به دست آمده شش گروه پوشش گیاهی مشخص شد که از لحاظ فلورستیک و اکولوژی متمایز بودند و ویژگی های رویشگاهی هریک با تعیین گونه های غالب و معرف تشریح شد. این گروه ها در سه تیپ اصلی جای گرفتند: Juniperus excelsa- Rhamnus pallasii, Juniperus excels- Cotoneaster mummularius و Juniperus excels- Lonicera iberica. گروه اول در ارتفاعات پایین تر و خاک های فقیرتر از نظر ازت و ماده آلی رویش دارد، در حالی که گروه دوم در ارتفاع بالاتر و خاک هایی با ازت، ماده آلی، و ظرفیت رطوبت اشباع بیشتری رویش دارد. گروه سوم نیز مختص مناطقی تحت تاثیر رژیم رطوبتی با منشا هیرکانی است.

این تحقیق با هدف شناخت رفتار ذخیره ای، حساسیت به خشکی، و اثر رطوبت داخلی بذر بر صفات جوانه زنی و خصوصیات اولیه بذر و نونهال های حاصله بذرهای سیاه کرکو انجام شده است. بذور سالم و رسیده درختان افرا کرکو از دره زرین گل علی آباد استان گلستان در دامنه ارتفاعی 500 تا 1100 متری از سطح دریا و با رطوبت اولیه 46 درصد جمع آوری و برای غلبه بر خواب بذر به مدت شش ماه استراتیفه شدند، سپس برای تشکیل 9 سطح رطوبتی شامل رطوبت 45 (شاهد)، 40، 35، 30، 25، 20، 15، 10، و 5 درصد در مجاورت ماده رطوبت گیر سیلیکاژل و در دمای 25 درجه سانتی گراد قرار گرفته و پس از 24 ساعت آبنوشی با استفاده از طرح فاکتوریل کاملا تصادفی با 4 تکرار به مدت 30 روز در ژرمیناتور کاشته و بذور جوانه زده هر روز شمارش شدند. نتایج نشان داد بذرهای افرا کرکو دارای رفتار ذخیره ای حد واسط اند. حد آستانه، حد بحرانی، و حد کشنده رطوبت داخلی بذر این گونه به ترتیب 40، 20، و 5 درصد بوده و با کاهش رطوبت داخلی، صفات جوانه زنی بذر (ظرفیت حیاتی، سرعت، ارزش، انرژی، درصد جوانه زنی، و شاخص بنیه بذر)، و خصوصیات اولیه نونهال ها (وزن خشک ساقه چه و ریشه چه و طول گیاهچه) کاهش می یابد. با بررسی این تحقیق پایه ای مشخص می شود که بذور این گونه قابلیت نگه داری بلند مدت ندارند. برای به دست آوردن نهال بذری با ویژگی های مطلوب نباید رطوبت بذر این گونه در زمان کاشت، از حد آستانه 40 درصد کمتر باشد.

خصوصیات سطحی الیاف سلولزی با تکنیک لایه نشانی اصلاح می شود. عوامل مختلفی بر کارایی این تکنیک موثرند. ویژگی های سوسپانسیون الیاف مانند میزان هدایت الکتریکی از این عوامل اند که بر نتایج فرایند لایه نشانی اثر می گذارند. در این تحقیق، خمیرکاغذ تهیه شده از الیاف بازیافتی با تکنیک لایه نشانی با پلیمرهای طبیعی نشاسته کاتیونی و آنیونی در سطوح مختلف هدایت الکتریکی لایه نشانی شدند و کاغذهای دست ساز با وزن پایه 60 گرم بر متر مربع تهیه و ویژگی های مختلف فیزیکی و مکانیکی آن ها بررسی شد. نتایج نشان داد که تیمار لایه نشانی الیاف بازیافتی سبب بهبود زیادی در دانسیته ظاهری و شاخص کیفیت شکل گیری کاغذ ها می شود، در حالی که زبری سطح تغییر مشخصی نداشت. مقاومت به کشش و پیوند داخلی کاغذ به عنوان شاخص های قابلیت پیوندپذیری بین الیاف نیز بر اثر تیمار لایه نشانی روند افزایشی بسیار خوبی نشان دادند. نتایج نشان داد تغییر میزان هدایت الکتریکی سوسپانسیون الیاف، اثر دوگانه ای بر ویژگی الکتروشیمیایی سطح الیاف و جذب نشاسته دارد. کمترین سطح غلظت نمک NaCl، 0.001 مولار با هدایت الکتریکی 140 mS/cm، شرایط مطلوب برای لایه نشانی تعیین شد.

تخته فیبر از پرکاربردترین فرآورده های چوبی داخل ساختمان است. در این تحقیق، امکان استفاده از ماده شیمیایی بازیلیت (اسید بوریک) در دو غلظت 3 درصد و 5 درصد روی تخته فیبر سخت بررسی شد. خواص مقاومت به آتش شامل درصد کاهش جرم، توسعه ارتفاع شعله، و ویژگی های فیزیکی و مکانیکی نمونه ها اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که نمونه های تیمارشده با بازیلیت 3 درصد، درصد کاهش جرم کمتری از نمونه های تیمارشده با بازیلیت 5 درصد و شاهد داشتند. از نظر خواص فیزیکی و مکانیکی، نمونه های تیمارشده با بازیلیت 3 درصد کم ترین مقدار جذب آب و واکشیدگی ضخامت و بیشترین مقاومت خمشی را داشتند.

این تحقیق با هدف بررسی اثر مونومر حفره ای متیل متاکریلات بر خواص فیزیکی چوب راش ایرانی انجام شد. نمونه های آزمونی بر اساس استاندارد ASTM-D 1037 تهیه و در سیلندر اشباع، به روش بتل، در پنج سطح غلظت 0، 40، 60، 80، و 100 درصد، با مونومر متیل متاکریلات رقیق شده با بنزن، به عنوان حلال، اشباع شدند. به منظور پلیمریزاسیون مونومر، نمونه های اشباع شده در آون، به مدت 24 ساعت، تحت دمای 90 درجه سانتی گراد و متعاقبا برای همین زمان، تحت دمای 103 درجه سانتی گراد قرار داده شدند. درصد جذب مونومر، افزایش وزن، تغییرات دانسیته، جذب آب، و کارایی ضدواکشیدگی اندازه گیری شد. درصد جذب مونومر در سطوح 40، 60، 80، و 100 درصد، 41.6، 46.1، 54، و 57.9 درصد اندازه گیری شد. درصد جذب پلیمر (افزایش وزن)، در پایین ترین و بالاترین سطح نیز، 5.3 و 22 درصد گزارش شد. نتایج نشان داد با افزایش سطح جذب پلیمر، آب گریزی و ثبات ابعاد نمونه های تیمارشده افزایش یافت، به طوری که پس از طولانی ترین زمان غوطه وری، جذب آب و واکشیدگی حجمی نمونه اشباع شده با مونومر 100 درصد، در مقایسه با نمونه شاهد، 54.3 و 63.5 کاهش یافتند. با افزایش جذب مونومر، دانسیته چوب از 0.63 g/cm3 در نمونه شاهد به 0.84 g/cm3 در بالاترین سطح جذب افزایش یافت. اثر ضدواکشیدگی نمونه های اشباع شده پس از 36 ساعت غوطه وری، در بالاترین سطح تیمار در مقایسه با پایین ترین غلظت مونومر، 240.3 درصد برآورد شد.

هدف این مطالعه، بررسی میزان فنول و فلاونوئید تام و بررسی اثر آنتی اکسیدانی پوست درختان راش، ممرز، و صنوبر است. راش و ممرز از گونه های جنگلی شمال ایران، و صنوبر از گونه های دست کاشت است، ولی برخلاف فراوانی این درختان، اطلاعات بسیار کمی در مورد ترکیبات شیمیایی پوست آن ها و کاربردشان ارائه شد ه است. ترکیبات آنتی اکسیدانی که از شیوع بیماری های مزمن و تخریب بسیاری از مواد غذایی جلوگیری می کنند، از پوست این گیا هان نیز قابل استخراج است. بدین سبب، عصاره استخراج شده از گیا هان، که باعث کاهش شیوع بیماری های مزمن می شود، در صنایع دارویی بسیار اهمیت دارد. پس از تهیه پوست این درختان، عصاره های استنی به روش سوکسوله استخراج شدند. ابتدا میزان فنول و فلاونوئید عصاره ها اندازه گیری و سپس برای ارزیابی خواص آنتی اکسیدانی عصاره های استخراج شده، از دو روش دی فنیل پیکریل هیدرازیل و قدرت احیاکنندگی، استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان فنول و فلاونوئید در پوست درخت ممرز بیشترین، و در راش کمترین مقدار بود ه است. نتایج آزمون به دام اندازی رادیکال های آزاد دی فنیل پیکریل هیدرازیل نشان داد که غلظت مهار 50 درصد در عصاره استنی پوست درختان راش، ممرز، و صنوبر به ترتیب 63.07، 33.17، و 86.3 میکروگرم بر میلی لیتر بود ه است. همچنین عصاره راش قدرت احیاکنندگی بیشتری در مقایسه با سایر گونه ها داشت.

در این تحقیق اثر استفاده از نانوفیبرهای سلولزی بر خواص کاغذهای دست ساز ساخته شده از خمیرکاغذ صنعتی باگاس بررسی شد. نانوفیبر سلولزی که با روش سوپر آسیاب از آلفاسلولز صنعتی سوزنی برگان تهیه شده بود به مقدار صفر و بیست درصد وزنی به کاغذهای دست ساز حاصل از خمیرکاغذ صنعتی باگاس اضافه شد. نانوکاغذ متشکل از صددرصد نانوفیبر سلولزی نیز برای مقایسه تهیه شد. خواص مورد بررسی شامل زمان آب گیری خمیر، وزن پایه، ضخامت، دانسیته، شفافیت، مقاومت به کشش، و مقاومت به پارگی بودند. نتایج نشان داد که زمان آب گیری پس از افزودن نانوفیبر سلولز به خمیر پایه افزایش یافت. با افزودن نانو فیبر سلولز، شفافیت (کیفی) ظاهری و دانسیته افزایش، و ضخامت کاغذها کاهش یافت. کاغذهای حاوی بیست درصد نانوفیبر مقاومت کششی بیشتری در مقایسه با کاغذ های بدون نانوفیبر نشان دادند و بیشترین مقاومت کششی متعلق به نانوکاغذ (کاغذ صرفا شامل مواد نانو) بود. به رغم خواص مثبت تقویت کنندگی نانوفیبرهای سلولزی در مقاومت کششی، با افزودن نانوفیبر سلولز مقاومت به پارگی کاغذها کاهش نشان داد، به طوری که کمترین مقاومت به پارگی در نانوکاغذ مشاهده شد، ولی به رغم کاهش مقاومت به پارگی در کاغذهای ترکیبی با شرایط مذکور، این کاهش از لحاظ آماری چندان معنی دار نبود.