دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی
سال:1393 | دوره:15 | شماره:4 (پیاپی 58) |تعداد مقالات:15

هدف این پژوهش مقایسه هم وابستگی و رضایت زناشویی زنان متاهل عادی و در شرف طلاق بود. این پژوهش توصیفی از نوع علی ـ مقایسه ای است. جامعه آماری را همه زنان در شرف طلاق و زنان متاهل عادی ساکن شهر اصفهان تشکیل می داد. شرکت کنندگان شامل 50 زن متاهل در شرف طلاق و 50 زن متاهل بودند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه رضایت زناشویی (اینریچ، 1989) و پرسشنامه هم وابستگی (هالیوک، 2000) بودند. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد که بین دو گروه در تمرکز بر خارج (P<0.01)، واکنش گری (P<0.05)، هم وابستگی (P<0.01) و رضایت زناشویی (P<0.01) تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین، نتایج نشان داد که میزان هم وابستگی و ابعاد آن شامل تمرکز بر خارج، واکنش گری، هم وابستگی و همچنین رضایت زناشویی زنان در شرف طلاق بیشتر از زنان متاهل عادی است.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه والدین از نظر نشانگان (سندرم) آشیانه خالی، قبل و بعد از اینکه فرزند(ان) خانه را ترک کنند، اجرا شد. این پژوهش از نوع تحقیقات علی ـ مقایسه ای بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه خانواده های شهر شیراز بود که حداقل یک فرزند آنها در سال 92ـ1391 خانه را ترک کرده بودند. نمونه ای به تعداد 75 خانواده شهری با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه احساس تنهایی (راسل، 1980) و پرسشنامه سلامت عمومی (گلدبرگ، 1972) جمع آوری گردید. داده ها با استفاده از آزمون t گروههای وابسته و مستقل تحلیل شد. نتایج نشان داد که میزان اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی والدین، پس از ترک خانه توسط فرزند(ان)، به شکل معناداری بیشتر بوده است (P£0.05). همچنین، مادران پس از ترک خانه توسط فرزندان، اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی بیشتری، نسبت به پدران داشته اند (P£0.05). والدینی که تحصیلات بیشتری داشتند، اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی کمتری را تجربه می کردند (P£0.05). به طور کلی، رابطه مثبت معناداری بین تعداد فرزندانی که خانه را ترک می کنند و میزان افسردگی، اضطراب، و احساس تنهایی در مادران وجود داشت (P<0.01).

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی ترازنامه شایستگی ها بر خودشناسی و خودکارآمدی اجتماعی کارکنان شرکت ایران خودرو انجام شد. این مطالعه یک پژوهش نیمه آزمایشی بوده که از طرح پیش آزمون ـ پس آزمون با گروه گواه استفاده می کرد. نمونه 62 کارگر خط مونتاژ، 32 نفر گروه آزمایش و 30 نفر گروه گواه ـ از کارکنان کارخانه ایران خودرو بود که با شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس خودشناسی (گودرون، برنود و لوموان، 2001)، مقیاس خودکارآمدی اجتماعی (اسمیت و بتز، 2000) و ترازنامه شایستگی ها (قانون کار فرانسه، 1991) بود. پس از اجرای هر دو مقیاس در مرحله پیش آزمون، برنامه مداخله انجام شد و متعاقب آن همان مقیاس ها مجددا در مرحله پس آزمون اجرا شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج پژوهش نشان دهنده افزایش معنی دار خودشناسی و خرده مقیاس های آن و خودکارآمدی اجتماعی در پس آزمون بود (P<0.01). با توجه به نتایج پژوهش می توان گفت که ترازنامه شایستگی ها با وجود تفاوت های فرهنگی ـ اجتماعی و اقتصادی بین کشورها در ایران نیز اثربخش است. از این رو، به سازمان ها و مراکز صنعتی پیشنهاد می شود از این برنامه برای افزایش خودشناسی و خودکارآمدی اجتماعی کارکنان خود استفاده کنند.

هدف پژوهش حاضر پیش بینی سلامت عمومی در دانشجویان براساس تصویر بدنی، استرس و ویژگی های شخصیتی بود. این پژوهش از نوع همبستگی بود. 200 نفر از دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه تبریز به صورت نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. در این پژوهش از مقیاس رویدادهای زندگی (پیکل و همکاران، 1975)، پرسشنامه چندبعدی روابط بدن ـ خود (کش، 1994)، آزمون شخصیتی (آیزنگ، 1985) و پرسشنامه سلامت عمومی (گلدبرگ و هیلر، 1979) استفاده شد. داده ها با استفاده از روش همبستگی پیرسون و روش رگرسیون چندگانه به شیوه گام به گام تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاکی از آن بود که همبستگی معناداری بین فشارهای روان شناختی و سلامت روانی و عمومی دانشجویان وجود دارد، ولی بین فشارهای روان شناختی و تصویر بدنی و سه عامل شخصیتی همبستگی معناداری وجود نداشت. همچنین، همبستگی منفی معناداری بین سلامت عمومی و نوروزگرایی و همبستگی مثبت معناداری بین سلامت عمومی و برون گرایی وجود داشت. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد فقط سه متغیر نوروزگرایی، تصویر بدنی و استرس روانی قادر به پیش بینی سلامت روانی و جسمی دانشجویان هستند (P<0.001). همچنین، برون گرایی و روان پریشی پیش بین سلامت روانی دانشجویان نبودند.

این پژوهش با هدف پیش بینی خشنودی شغلی معلمان با استفاده از ابعاد کمال گرایی شغلی صورت پذیرفت. پژوهش از نوع توصیفی ـ همبستگی بود. جامعه آماری همه معلمان دوره راهنمایی (2400 نفر) شهر اصفهان و گروه نمونه مورد مطالعه 331 معلم دوره راهنمایی (183 زن و 148 مرد) بودند که با استفاده از روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. پرسشنامه های پژوهش شامل مقیاس چندبعدی کمال گرایی شغلی (هویت و فلت، 1988) و شاخص توصیفی شغل (اسمیت و همکاران، 1969) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان دادند که بین کمال گرایی مبتنی بر خود و خشنودی شغلی رابطه منفی و معنادار وجود دارد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که فقط کمال گرایی مبتنی بر خود قادر به پیش بینی خشنودی شغلی است (P<0.05).

خلاقیت یکی از عوامل بسیار مهم تاثیر گذار بر عملکرد کارکنان است. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر سه ویژگی فردی نیاز به شناخت، انگیزه خودافزایی و گرایش به یادگیری بر خلاقیت کارکنان فروش بود. طرح پژوهش از نوع توصیفی ـ همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش کارکنان فروش شرکت های صنایع غذایی مستقر در شهرک های صنعتی استان مازندران بودند. نمونه شامل کلیه اعضای جامعه به تعداد 269 کارمند فروش بود. ابزار مورد استفاده جهت گردآوری داده ها، پرسشنامه های نیاز به شناخت (کاسیوپو و همکاران، 1996)، میل به خودافزایی (یون و همکاران، 2007)، گرایش به یادگیری (الیوت و چرچ، 1997) و (خلاقیت ژو و جرج، 2001) بود. تحلیل داده ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزارهای SPSSS و LISPERL انجام شد. یافته های پژوهش بیانگر تاثیر مثبت و معنادار نیاز به شناخت بر خلاقیت فردی (P<0.01)، انگیزه خودافزایی بر خلاقیت فردی (P<0.01) بود. بالاخره، گرایش به یادگیری بر خلاقیت فردی تاثیر مثبت دارد (P<0.01). براساس یافته های این پژوهش می توان چنین نتیجه گیری کرد آن دسته از کارمندان فروش که نیاز به شناخت، میل به خودافزایی و گرایش به یادگیری بیشتری دارند خلاقیت بیشتری نسبت به سایر کارمندان فروش خواهند داشت.

هدف از پژوهش حاضر، مقایسه راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و درک هیجانات در اختلال وسواسی ـ اجباری، اختلال اضطراب منتشر، اختلال اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار بود. روش این پژوهش از نوع علی ـ مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه بیماران زن و مرد مبتلا به این سه اختلال در مراکز روانپزشکی خصوصی شهر شیراز (سال 1391 و 1392) تشکیل دادند که از میان آنان 300 بیمار (در هر گروه اختلال، 100 بیمار) با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند.آزمودنی های بهنجار نیز شامل 100 نفر از همراهان بیماران بودند. شرکت کنندگان پرسشنامه های تنظیم شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، 2001)، نارسایی هیجانی تورنتوـ20 مقوله ای (بگبی و همکاران، 1994) و سلامت عمومی (گلدبرگ و هیلیر، 1979) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره و آزمون تعقیبی توکی نشان داد که سه گروه بیمار در مقایسه با گروه بهنجار راهبردهای غیرانطباقی تنظیم شناختی هیجان بیشتر، راهبردهای انطباقی کمتر و درک ضعیف تری از هیجان ها را گزارش دادند (P<0.001). در استفاده از راهبردهای انطباقی و درک ضعیف هیجانات بین سه گروه بیمار تفاوت معناداری وجود داشت (P<0.001). به طور کلی، راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و درک هیجان ها در این اختلالات به صورت متفاوتی بروز می کند.

هدف این پژوهش بررسی نقش رضایت زناشویی مادران در پیش بینی خودپنداره و اضطراب دختران نوجوان آنان بود. این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری آن را همه دانش آموزان دختر پایه سوم مدارس راهنمایی شهر تهران در سال تحصیلی 91ـ1390 تشکیل می دادند. به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای، 144 نفر از دانش آموز دختر منطقه 4 آموزش و پرورش انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه اضطراب (کتل، 1960) و پرسشنامه خودپنداره (راجرز، 1957) و پرسشنامه کوتاه مقیاس رضایت زناشویی انریچ (اولسون، 1989) بود. تحلیل داده ها با روش آماری همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که رضایت زناشویی، ارتباطات، حل تعارض و تحریف آرمانی در مادران، اضطراب دختران را پیش بینی می کند (P<0.05). همچنین، رضایت زناشویی (P<0.01)، ارتباطات (P<0.05)، حل تعارض (P<0.05) و تحریف آرمانی (P<0.01) در مادران، می توانند خودپنداره دختران نوجوان را پیش بینی کنند افزون بر این، زیرمقیاس های رضایت زناشویی می توانند 25 درصد تغییرات در اضطراب و 33 درصد تغییرات در خودپنداره دختران نوجوان را پیش بینی کنند (P<0.01). به طور کلی، نتایج پژوهش نشان داد که رضایت زناشویی مادران در پیش بینی اضطراب و خودپنداره دختران نوجوان نقش دارد.

هدف این پژوهش، بررسی اثر استرس بر میزان خطای حافظه فعال دیداری محرک های هیجانی و غیرهیجانی بود. این پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پس آزمون ـ گروه کنترل بود. 60 دانشجو با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و براساس گمارش تصادفی در یکی ازگروههای آزمایش یا کنترل قرار گرفتند. فرایند القای استرس به کمک آزمون ارزیابی اجتماعی فشارزای آب سرد (SCPT) صورت پذیرفت و بلافاصله میزان فشار ادراک شده براساس یک مقیاس 100 درجه ای اندازه گیری و شاخص های فیزیولوژیک آزمودنی ثبت گردید. سپس از آزمون (n-back) (کریشنر، 1958) برای ارزیابی حافظه فعال دیداری استفاده شد. در نهایت میزان تلاش ذهنی در مقیاسی دیگر (زیجلسترا، 1993) ثبت گردید. شرکت کنندگان به شیوه درون گروهی مراحل فوق را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از آزمون t همبسته و تحلیل واریانس دوراهه مختلط تحلیل شد. براساس یافته ها، میزان خطای حذف برای محرک های هیجانی بیشتر از محرک های غیرهیجانی و انتخاب اشتباه محرک های منفی (P=0.01) بیشتر از انتخاب اشتباه محرک های مثبت (P=0.001) بود. میزان خطای حذف در مردان (M=10) بیشتر از زنان (M=9.23) بود. به نظر می رسد که عملکرد حافظه فعال دیداری تحت استرس به ویژه در محرک های منفی همانند حالت عادی نیست. به طور کلی، استرس با ایجاد اختلال در عملکرد حافظه فعال دیداری منجر به افزایش میزان خطا در تکلیف یادآوری محرک ارایه شده می گردد.

هدف از این پژوهش مقایسه نظام های مغزی ـ رفتاری، سرسختی روان شناختی و تحمل ابهام در افراد سوء مصرف کننده مواد و افراد عادی بود. روش پژوهش از نوع تحقیقات علی مقایسه ای، و جامعه آماری آن همه معتادان شهرستان ارومیه در سال 1391 بود. 50 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای از پنج مرکز ترک اعتیاد ارومیه انتخاب و 50 نفر از افراد عادی نیز با آنان همتاسازی شدند. داده های پژوهشی به کمک پرسشنامه شخصیتی گری ویلسون (GWPQ، 1989)، پرسشنامه زمینه یابی دیدگاههای شخصی (کوباسا، 1970)، و مقیاس تحمل ابهام (لین، 1993) جمع آوری گردید. داده های آماری با استفاده از روش تحلیل واریانس چندمتغیره (مانوا) تجزیه و تحلیل شدند. تحلیل داده ها نشان داد که بین افراد سوء مصرف کننده مواد و افراد عادی در نظام های مغزی ـ رفتاری، سرسختی روان شناختی و تحمل ابهام تفاوت معنی داری وجود دارد (P<0.001). در خرده مقیاس نظام بازداری رفتاری، سرسختی روان شناختی و تحمل ابهام، نمرات افراد سوء مصرف کننده مواد به طور معناداری کمتر از افراد عادی، اما در نظام گرایش رفتاری نمرات آنان به طور معناداری بیشتر از افراد عادی بود. نتایج نشان داد که برخی از صفات شخصیتی مانند نظام های مغزی ـ رفتاری، سرسختی روان شناختی و تحمل ابهام نقش مهمی در گرایش به سوء مصرف مواد دارند.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیرات ادراک شده زمینه ساز اعتیاد در نوجوانان پسر بود. جامعه آماری پسران نوجوان معتاد کانون اصلاح و تربیت تهران و دانش آموزان دبیرستان های پسرانه منطقه دو تهران در سال 1391 بودند. نمونه پژوهش، 33 نفر از نوجوانان معتاد کانون اصلاح و تربیت بودند که با نمونه گیری تصادفی هدفمند و 33 نفر از دانش آموزان دبیرستان های پسرانه بودند که با نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. نوع پژوهش، کیفی بود. داده ها با پرسشنامه باز پاسخ و مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری و به شیوه تحلیل محتوا بررسی شدند. از روش های آمار توصیفی و جدول فراوانی استفاده و برای بررسی تفاوت بین گروهها از آزمون خی دو استفاده شد. نمونه معتاد در سه فاکتور خانوادگی، دلبستگی و اعتقادی نسبت به دانش آموزان آسیب بیشتری داشتند. نتایج خی دو نشان داد که بین گروهها در شاخص های تحصیلات والدین، سن والدین، شغل والدین، داشتن منزل مسکونی، وضعیت زندگی والدین، تعداد همشیره ها، اختلاف والدین، عدم حمایت والدین، محرومیت هیجانی از طرف خانواده، احساس شکست و محرومیت و توجه به ارزش های اجتماعی و مذهبی تفاوت معنی داری وجود داشت (P<0.001). از نظر احساس حقیر و بی ارزش بودن در میان اعضای خانواده تفاوت بین دو گروه معنی دار نشد (P>0.005). یافته ها دارای اشاره های ضمنی مهمی برای پیشگیری و درمان نوجوانان مستعد اعتیاد می باشند.

هدف این پژوهش، تعیین تاثیر آموزش مهارت های زندگی بر سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی شهرستان یزد بود. این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش تمامی دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی شهر یزد در سال تحصیلی 91ـ1390 بودند. نمونه پژوهش 30 دانش آموز دختر پایه دوم راهنمایی بودند که به شیوه نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای، انتخاب و با روش تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. ابزارهای مورد استفاده، پرسشنامه شخصیت کالیفرنیا (ثورپ، کلارک و تیکز، 1953) و معدل دانش آموزان در نیم سال اول و دوم سال تحصیلی 91ـ1390 بود. برنامه آموزش مهارت های زندگی در 12 جلسه 90 دقیقه ای به صورت هفتگی بر روی گروه آزمایش اجرا گردید. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که آموزش مهارت های زندگی بر سازگاری اجتماعی و همچنین عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر نوجوان موثر است (P<0.01). بنابراین نتیجه گیری می شود که آموزش مهارت های زندگی به مثابه مهارت های زیربنایی سلامت روان رویکردی موثر در سازگاری اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر نوجوان می باشد.