گیاه پزشکی
سال:1394 | دوره:38 | شماره:1 |تعداد مقالات:13

 مقاومت 16 لاین گرده افشان (S1) حاصل از دو توده مقاوم به ریزوکتونیا و خشکی، شش رقم تجارتی و یک جمعیت گرده افشان باز (SB19) در برابر جدایه ای با بیماریزایی بالا از بیمارگر Macrophomina phaseolina (Tassi) Goidعامل بیماری پوسیدگی ذغالی چغندر قند در شرایط گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفت. ارزیابی مقاومت ارقام و لاینها در آزمایشهای جداگانه انجام شد. از خلال دندان آغشته به قارچ به عنوان مایه تلیقح استفاده شد. گیاهان چهار تا شش ماهه با مایه تلقیح مایه زنی شدند و یک ماه پس از آن میزان پوسیدگی ریشه با استفاده از مقیاس استاندارد 1 تا 9 برآورد گردید. نتایج نشان داد که ارقام و لاینها از سطوح مختلف مقاومت به بیماری برخوردارند. ارقام تجارتی شیرین و جلگه از حساسیت بالایی نسبت به بیماری برخوردار بودند. ارقام تجارتی فلورس، دوروتی، راستا، لاینهای B8618 و B8662 و توده SB19 با شدت آلودگی یک تا 3 جزو ارقام مقاوم به بیماری گروه بندی شدند. لاینهای مقاوم به خشکی با شدت آلودگی 4.56 تا 7.36 در گروه لاینهای حساس به بیماری قرار گرفتند.

مگس گلرنگ، Acanthiophilus helianthi Rossi، یکی از آفات مهم گلرنگ در منطقه اصفهان است. در این تحقیق، تراکم جمعیت و خسارت مگس گلرنگ روی ده ژنوتیپ گلرنگ به نام های مکزیکی 37، مکزیکی 38، مکزیکی 39، مکزیکی 50، مکزیکی 51، kw2، لاین 5، لاین 411، پدیده و گلدشت در مزرعه آزمایشی (بدون کاربرد حشره کش) در دو سال 1391 و 1392 ارزیابی شد. همچنین، شاخص های عملکرد ده ژنوتیپ مورد مطالعه گلرنگ در مزرعه شاهد (سمپاشی شده با کلرپایریفوس) نیز تعیین گردید. تراکم جمعیت لاروها و شفیره ها در ژنوتیپ گلدشت (با 7.6 و 8 لارو و شفیره به ازای یک گیاه) و لاین 411 (با 8.8 و 10.4 لارو و شفیره به ازای یک گیاه) در مقایسه با سایر ژنوتیپ های مورد مطالعه به طور معنی داری کمتر بود. همچنین، درصد غوزه های آلوده به ازای یک گیاه، درصد کاهش وزن غوزه آلوده، درصد دانه های خسارت دیده به ازای یک غوزه آلوده و درصد کاهش دانه تولید شده به ازای یک غوزه آلوده در ژنوتیپ های گلدشت و لاین 411 در مقایسه با سایر ژنوتیپ های مورد مطالعه کمتر بود. شاخص های عملکرد شامل تعداد غوزه به ازای یک گیاه، تعداد دانه های تولید شده به ازای یک غوزه سالم و وزن هزار دانه در ژنوتیپ گلدشت و لاین 411 در مقایسه با سایر تیمار های مورد مطالعه بیشتر بود. این نتایج نشان می دهد که ژنوتیپ گلدشت و لاین 411 در بین ده ژنوتیپ مورد مطالعه نامطلوب ترین ژنوتیپ نسبت به مگس گلرنگ بودند و این ژنوتیپ ها با داشتن عملکرد بالا پتانسیل کاربرد در برنامه های مدیریت تلفیقی A. helianthi در مزارع گلرنگ را دارند.

نماتدهای ریشه گرهی (.Meloidogyne spp) از مهمترین نماتدهای انگل گیاهی و یکی از عوامل مهم در کاهش عملکرد بادام هستند. استفاده از پایه های مقاوم یکی از کارآمدترین روش های مدیریتی در جهت کنترل بیمارگرهای خاکزاد به ویژه در مورد درختان میوه قابل تکثیر به روش پیوند، می باشد. با این حال نوع واکنش بین پایه و پیوندک می تواند بیماریزایی و خسارت عوامل بیماری زا را تحت تاثیر قرار دهد. به منظور مقایسه عکس العمل ترکیب های مختلف پایه و پیوندک به نماتد ریشه گرهی M. javanica، آزمایشی بصورت فاکتوریل با چهار نوع پایه (GF677، GN15، هیبرید محلی هلو × بادام شورابی 1 و هیبرید محلی هلو × بادام شورابی 2) و ارقام سفید و مامایی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در شرایط گلخانه انجام شد. مایه زنی با نماتد پس از گیرایی پیوند صورت گرفت. ارزیابی نتایج سه ماه پس از مایه زنی گیاهان پیوندی و با استفاده از شاخص های رشدی گیاهان و شاخص های رشد و نموی نماتد صورت گرفت. تجزیه واریانس و مقایسه میانگین نتایج نشان داد که به جز GN15، سایر پایه های مورد بررسی به نماتد حساس بودند. در بین پایه های حساس به حمله نماتد (GF677، هیبرید محلی هلو × بادام شورابی 1 و 2)، رشد پیوندک روی پایه هیبرید محلی هلو × بادام شورابی 2 نسبت به دو پایه دیگر بیشتر بود به نحوی که بعضی از شاخص های رشدی مشابه پایه غیرحساس GN15 بود. اثر متقابل بین پیوندک پر رشد مامایی و پایه های هیبرید محلی هلو × بادام شورابی 1و 2 باعث تحمل خسارت ناشی از حمله نماتد شد. در مجموع تحمل GN15 و هیبریدهای بادام × هلو به نماتد ریشه گرهی، بیشتر از سایر پایه های مورد بررسی بود. نوع رقم پیوند شده روی پایه های مختلف نیز، بر میزان حساسیت یا تحمل آنها به نماتد ریشه گرهی تاثیر داشت.

پروتئین حرکتی در ویروس های گیاهی نقش های متعددی بویژه حرکت از یک سلول به سلول را برای ایجاد آلودگی سیستمیک بر عهده دارد. پروتئین حرکتی در ویروس برگ بادبزنی مو (Grapevine fanleaf virus, GFLV) با ایجاد ساختارهای لوله ای شکل در پلاسمادسماتاها مسئول انتقال سلول به سلول ویروس در گیاهان میزبان است. در پژوهش حاضر تنوع ژنتیکی ژن پروتئین حرکتی GFLV در جدایه های ایرانی جمع آوری شده از تاکستان های استان های مرکزی، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، زنجان، اردبیل و قزوین بررسی شد. بعلاوه فشار انتخاب وارد شده بر آنها تخمین زده شد. به این منظور تعداد 246 نمونه به صورت تصادفی جمع آوری شدند که از میان آنها 33 نمونه توسط آزمون DAS-ELISA آلوده به GFLV تشخیص داده شدند. ژن پروتئین حرکتی طی آزمون آرتی پی سی آر تکثیر و سپس تعیین توالی شد. نتایج آنالیزهای فیلوژنی نشان داد که حداقل دو دودمان ازجدایه های ویروس برگ بادبزنی مو براساس توالی پروتئین حرکتی در ایران وجود دارند. داده های حاصل از تعیین توالی این ژن نشان داد که اندازه ژن پروتئین حرکتی در تمامی جدایه های بررسی شده این ویروس ثابت و 1044 نوکلئوتید است که حاکی از عدم تحمل این ژن به رخدادهای حذف یا اضافه می باشد. پارامترهای ژنتیک جمعیت نشان داد که ژن پروتئین حرکتی در جدایه های ایرانی و سایر جدایه های این ویروس تحت فشار انتخاب منفی شدیدی قرار دارد، اما میزان این فشار بطور یکنواخت بر روی این ژن توزیع نشده است.

شته سبز انار، Aphis punicae Pass. عمومی ترین آفت درختان انار محسوب می گردد. در این پژوهش، واکنش تابعی لاروهای سن سه، چهار، ماده های بالغ وحشرات کامل نر و ماده 10 روزه کفشدوزک شکارگر Oenopia conglobata contaminata (Menetries) نسبت به تراکم های مختلف پوره های سن سه و چهار شته سبز انار به عنوان طعمه در دماهای 25 و 27.5 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی بررسی شد. تراکم های استفاده شده برای لارو سن سه و چهار کفشدوزک شامل 2، 4، 8، 16، 32، 64، 100 و 128 طعمه و برای ماده بالغ و حشرات کامل نر و ماده 10 روزه شامل 8، 16، 32، 64، 100 و 128 طعمه بود و میزان تغذیه در هر تراکم پس از 24 ساعت ثبت شد. نوع واکنش تابعی به وسیله رگرسیون لجستیک و تخمین پارامترها از طریق رگرسیون غیر خطی تعیین شد. واکنش تابعی تمامی مراحل مختلف رشدی کفشدوزک در دمای 25 و 27.5 درجه سلسیوس از نوع دوم بود و تنها در دمای 25 درجه سلسیوس و در مرحله سنی لارو سن چهار از نوع سوم بود. بیش ترین مقدار قدرت جستجوگری (a) در دمای 25 درجه سلسیوس با مقدار 0.127 بار در ساعت مربوط به ماده های بالغ و کمترین زمان دست یابی ((Th در این دما با مقدار 0.338 ساعت مربوط به لارو سن چهار بود. در دمای 27.5 درجه سلسیوس بیش ترین مقدار قدرت جستجوگریبا مقدار 0.119 بار در ساعت مربوط به لارو سن چهار و کمترین زمان دست یابی با مقدار 0.275 ساعت مربوط به ماده های بالغ تعیین شد.

در این مطالعه تعداد 223 جدایه از قارچ Sclerotinia sclerotiorum، عامل بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی سر کلم، از مزارع مختلف تحت کشت این گیاه در شهرستان ارومیه جمع آوری شد. شناسایی گروه های سازگار میسیلیومی جدایه ها روی محیط کشت PDA تقویت شده با رنگ مک کورمیک انجام گرفت و در مجموع تعداد 36 گروه سازگار میسیلیومی مشخص گردید. تعداد 23 گروه سازگار میسیلیومی (حدود 63.88 درصد)، هر کدام تنها شامل یک جدایه و بقیه، بیش از یک جدایه داشتند. آزمون تعیین شدت بیماری زایی جدایه ها در آزمایشگاه روی برگ های جدا شده کلم انجام گرفت و میزان توسعه لکه ها روی برگ های تیمار شده اندازه گیری شد. تمامی جدایه ها روی برگ های کلم نشانه های بیماری را بروز دادند (بیماریزا بودند)، اما شدت بیماریزایی در بین جدایه ها تفاوت محسوسی داشت. هیچگونه ارتباطی بین شدت بیماریزایی جدایه ها، گروه های سازگار میسیلیومی و یا محل جداسازی آنها مشاهده نشد. جدایه های حاصل از یک مزرعه به گروه های سازگار میسیلیومی مختلفی تعلق داشتند، ضمن اینکه شدت بیماری زایی جدایه های درون یک گروه سازگار میسیلیومی و نیز بین گروه های سازگار میسیلیومی، متفاوت بود. نتایج این مطالعه نشان داد که سطح بالایی از ناسازگاری میسیلیومی در بین جدایه های Sclerotinia sclerotiorum جمع آوری شده از مزارع مختلف تحت کشت کلم در ارومیه وجود دارد. این سطح وسیع ناسازگاری میسیلیومی نشان دهنده ناهمسانی ژنتیکی در داخل جدایه های این گونه در این منطقه است و باید در برنامه های مدیریتی به ویژه ارزیابی و اصلاح ارقام مقاوم مورد توجه قرار گیرد.

گال طوقه و ریشه ناشی از باکتری Rhizobium vitis از مهمترین بیماری های انگور در سراسر جهان به شمار می آید. از آنجایی که تاکنون کنترل شیمیایی موثری برای این بیماری ارائه نشده است، کنترل آن با برخی باکتری های آنتاگونیست مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با هدف شناسایی باکتری های خاکزی باغ های انگور استان قزوین و بررسی اثر آنتاگونیستی آنها بر Rh. vitis انجام شد. از نمونه های جمع آوری شده از خاک و ریشه و طوقه انگور در 22 منطقه استان، 210 جدایه به دست آمد و پس از گروه بندی، 73 جدایه برای بررسی بیشتر انتخاب شدند. شناسایی جدایه ها با آزمون های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی انجام شد. به علاوه، از آغازگرهای Bsub5F/Bsub3R برای تایید شناسایی جدایه های مشکوک به Bacillus subtilis استفاده شد. توانایی جدایه ها در تولید آنتی بیوتیک، سیدروفور، سیانید هیدروژن و آنزیم پروتئاز بررسی گردید و جهت شناسایی جدایه های سودوموناس فلئورسنت دارای ژن های PhID و hcnABC، به ترتیب از آغازگرهای PhI2a /PhI2b و PM2 /PM7-26R استفاده شد. اثر آنتاگونیستی پنج جدایه، انتخاب شده از بین باکتری های مختلف شناسایی شده، بر باکتری عامل بیماری روی قطعات شلغم و هویج بررسی گردید. بر اساس نتایج، جدایه های آنتاگونیست به بیوارهای I، III و IV از Pseudomonas fluorescens و B. subtilis تعلق داشتند. همه جدایه های مذکور با تولید آنتی بیوتیک از رشد Rh. Vitis جلوگیری کردند. به علاوه، بیوارهای I، III و IV از P. fluorescens قادر به تولید پروتئاز و سیانید هیدروژن بودند اما در تولید سیدروفور، نتایج متفاوتی را نشان دادند. آغازگرهای اختصاصی وجود ژن های PhID و hcnABC را در بعضی از جدایه های بیووارهای I و IV از P. fluorescens به اثبات رساندند. دو جدایه از بیووار I و یک جدایه از بیووار IV از P. fluorescens و نیز دو جدایه از B. subtilis به طور کامل از تشکیل گالتوسط Rh. vitis روی قطعات شلغم و هویج جلوگیری کردند.

لکه برگی و پوسیدگی نرم باکتریایی یکی از بیماری های مهم اقتصادی است که ریشه، غده، برگ و ساقه تعدادی از گیاهان زینتی را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری توسط طیف وسیعی از باکتری های پکتولیتیک ایجاد می شود. به منظور شناسایی عوامل لکه برگی باکتریایی گیاهان زینتی در استان اصفهان، تعداد 70 نمونه از برخی گیاهان زینتی با علائم لکه برگی و پوسیدگی نرم از گلخانه های مختلف استان جمع آوری شد. پس از جداسازی باکتری ها، بیماری زایی جدایه ها با مایه زنی روی گیاهان میزبان اثبات شد. شناسایی باکتری ها با انجام آزمون های متداول فنوتیپی و آنالیز ترادف SrDNA16 انجام شد. نتایج این آزمون ها نشان داد جدایه های بررسی شده متعلق به گونه Pectobacterium carotovorum بودند. این اولین گزارش از شناسایی این باکتریاز گیاهان زینتی در استان اصفهان می باشد.

شاخص های زیستی و تغذیه ای سوسک کلرادوی سیب زمینیLeptinotarsa decemlineata (Say) ، بر روی 33 رقم زراعی سیب زمینی در شرایط گلخانه ای مورد بررسی قرار گرفت. بر روی بوته های کاشته شده در گلدان، شاخه های تیمار بوسیله قفس های آستینی محبوس و در داخل هر قفس پنج عدد حشره کامل ماده که به تازگی از مرحله شفیرگی خارج شده بودندتوزین و رهاسازی گردید. بعد از 10 روز میزان افزایش وزن حشرات کامل تعیین گردید. همچنین در آزمایش دیگری در درون هر قفس آستینی تعداد 15 عدد لارو سن اول تازه تفریخ شده پرورش یافتند. میزان برگ خوردگی شاخه های تیمار، وزن لاروها در روز دوازدهم بعد از رهاسازی و طول و تلفات دوره های لاروی و شفیرگی تعیین گردید. بر اساس نتایج تجزیه واریانس داده ها در مورد تمامی صفات مورد بررسی بین ارقام تفاوت معنی داری (P<0.01) وجود داشت. حشرات کامل پرورش یافته بر روی ارقام ’سینجا‛ و ’بریجت‛ کمترین افزایش وزن را نشان دادند و کمترین میزان برگ خوردگی به وسیله لاروها بر روی ارقام ’ساتینا‛ و ’سانتانا‛ مشاهده گردید. لاروهای نئونات پرورش یافته بر روی ارقام ’میریام‛ و’کارلیتا‛ در روز دوازدهم بعد از رهاسازی کمترین وزن لاروی را نشان دادند. بیشترین طول دوره های رشد و نموی در روی ارقام ’بریجت‛ و’دلیکات‛، و بیشترین درصد تلفات این دوره ها در روی ارقام ’آرانکار‛ و ’آگاتا‛ مشاهده شد. کمترین وزن حشرات کامل ماده و نر حاصل از لاروهای پرورش یافته بر روی ارقام ’دلیکات‛ و ’رومینا‛ مشاهده گردید. نتایج نشان داد که ترجیح تغذیه ای مرحله لاروی آفت مستقل از ترجیح تغذیه ای حشرات کامل است.

کنه Tetranychus turkestani یکی از آفات مهم گیاهان جالیزی در استان خوزستان و سایر استان های جنوبی کشور می باشد. با توجه به اثرات نامطلوب استفاده از آفت کش های شیمیایی، این تحقیق به منظور معرفی ترکیب های جایگزین کم خطر برای محیط زیست انجام شد. در پژوهش حاضر اثر دورکنندگی و ضدتخم گذاری اسانس گیاهان رازیانه Foeniculum vulgare و لیمو Citrus limon روی ماده بالغ کنه تارتن ترکستانی و سن شکارگر آن Orius albidipennis مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور غلظت 2000 پی پی ام هر یک از اسانس های مذکور به صورت تماسی به کار گرفته شد. نتایج آزمون ضد تخم گذاری نشان داد که هیچ اختلاف معنی داری در اثرات ضد تخم گذاری اسانس های مذکور وجود نداشت. بیشترین اثر ضد تخم گذاری توسط کنه و سن شکارگر مورد مطالعه، در روز اول پس از شروع آزمایش مشاهده شد، به صورتی که میانگین تعداد تخم های گذاشته شده توسط کنه در تیمارهای لیمو، رازیانه و شاهد به ترتیب 0.48±0.03، 0.48±0.5 و 0.32±4 تخم و میانگین کمترین تعداد تخم گذاری سن شکارگر برای تیمارهای مذکور به ترتیب 0.52±1، 0.52±1.3 و 0.7±8 تخم بود. با گذشت زمان و کم شدن اثر اسانس ها، میزان تخم گذاشته شده به کندی افزایش یافت. اثر دورکنندگی اسانس ها با استفاده از محاسبه شاخص دورکنندگی مورد مطالعه قرار گرفت. شاخص دورکنندگی نشان داد که اسانس لیمو دورکنندگی بیشتری نسبت به رازیانه برای کنه داشت. همچنین اسانس رازیانه دورکنندگی کمتری برای سن شکارگر نسبت به اسانس لیمو داشت. بنابراین به نظر می رسد که اسانس رازیانه ترکیب امن تری برای کاربرد در برنامه مدیریت تلفیقی کنه تارتن ترکستانی در گلخانه ها باشد.