گیاه پزشکی
سال:1393 | دوره:37 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

بیمارگر Monilia laxa عمومی ترین عامل بیماری پوسیدگی قهوه ای است و در غالب مناطق تولید میوه هسته دار بالاخص در نواحی مختلف سواحل دریای مازندران انتشار دارد. در صورت عدم تدوین یک استراتژی مدیریتی به یک بیماری محدود کننده تولید هسته داران در استان های شمالی کشور تبدیل خواهد شد. بدین منظور جهت بررسی اثر سموم شیمیایی و فرآورده های بیولوژیک بر میزان درصد سوختگی شکوفه و درصد و شدت پوسیدگی قهوه ای میوه، آزمایشی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با شش تیمار و سه تکرار در باغ بنیاد شهرستان علی آباد انجام شد. مقایسه میانگین ها به روش دانکن انجام گردید. نتایج تجزیه واریانس ارزیابی کنترل بیماری با مقایسه اثر سموم و فرآورده های بیولوژیک مختلف بر درصد سوختگی شکوفه و درصد و شدت پوسیدگی میوه نشان داد که اختلاف بین تیمارها معنی دار بود (P<0.01). در مرحله شکوفه بیشترین تاثیر (7.083%) مربوط به سم رورال تی اس و کمترین تاثیر (15.417%) مربوط به ترکیب تریکودرمین بود. اما در میوه، درصد آلودگی با تریکودرمین به 25% و رورال تی اس به 9.166% رسید و شدت آلودگی (قطر زخم) با تریکودرمین 22.5 میلی متر و سم اکسی کلرور مس 27.667 میلی متر بود.

در این تحقیق سمیت تنفسی، دورکنندگی و دوام اثر حشره کشی اسانس گرفته شده از برگهای گیاه سرو نقره ای GreeneCupressusarizonica روی حشرات کامل دو سخت بالپوش آفت انباری شامل شپشه برنج Sitophilusoryzae L. و شپشه دندانه دار Oryzaephilussurinamensis L. آزمایش شد. نتایج نشان داد با افزایش غلظت اسانس، مرگ ومیر حشرات نیز افزایش یافت. میزان LC50 اسانس برای آفات ذکر شده بترتیب 456.3 و 235.3ml/Lair براورد شد. حشرات کامل شپشه دندانه دار نسبت به شپشه برنج به این اسانس حساس تر بودند. میانگین درصد دورکنندگی شپشه برنج و شپشه دندانه دار 72.5 و 94.16 درصد بود که بترتیب در گروه های 4 و 5 از گروه های شش گانه قرار گرفتند. دوام اسانس بسته به غلظت و زمان متفاوت بود. نتایج نشان داد که اسانس این گیاه کارایی قابل قبولی برای کنترل آفات انباری ذکر شده دارد.

بادرنجبویه با نام علمی .Melissa officinalis L از جمله گیاهان دارویی مفید است که سابقه طولانی در درمان بیماری های مختلف دارد. در این پژوهش ضمن ارزیابی بیماری زایی نماتد ریشه گرهی Meloidogyne javanica (Treub, 1885) Chitwood, 1949 بر گیاه بادرنجبویه، اثر سطوح مختلف مایه تلقیح اولیه نماتد روی شاخص های رشدی گیاه و تکثیر نماتد بررسی گردید. ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس برگ های گیاه 90 روز پس از تلقیح با نماتد مذکور، توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) بررسی گردید. نتایج حاصل نشان دهنده حساسیت بادرنجبویه به این گونه از نماتد ریشه گرهی بود. با افزایش سطح جمعیت نماتد، وزن تر و خشک اندام هوایی، طول اندام هوایی و ریشه کاهش یافت. فاکتور تولید مثل نماتد با سطوح جمعیت تلقیح شده رابطه معکوس داشت، به نحوی که بیشترین مقدار عددی فاکتور تولیدمثل در کمترین سطح جمعیت تلقیح شده و کمترین مقدار آن در بیشتری سطح جمعیت نماتد، بدست آمد. (Z)-caryophyllene،hydroxyl citronellal ، borneol، a-humulene، carophyllene oxide، a-terpinene، isoborneol، trans-pulegol، trans-carveol، citronellol و dihydrocitronellolacetate از جمله ترکیباتی بودند که مقدار آنها در گیاهان مایه‏ زنی شده با نماتد نسبت به شاهد افزایش نشان داد.

کفشدوزک Nephus arcuatus Kapur، از شکارگرهای مهم شپشک آردآلود جنوب Nipaecoccus viridis News.)) در استان خوزستان می باشد. در این پژوهش طول دوره رشدی مراحل پیش از بلوغ (تخم، لارو و شفیره)، بالغین نر و ماده کفشدوزک و میزان پرخوری لارو سن چهار، بالغین نر و ماده کفشدوزک از پوره سن یک شپشک و همچنین تعداد سنین لاروی بر اساس ثابت دایار در دمای 1±30 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری به تاریکی 10:14 ساعت مورد بررسی قرار گرفت. با افزایش سن لاروی، عرض کپسول سر لارو سن یک تا لارو سن چهار از 0.002±0.15 تا 0.002±0.33 میلی متر افزایش یافت. بر اساس نتایج به دست آمده، عرض کپسول سر N. arcuatus از ثابت دایار پیروی می کند، اما توصیف آن با معادله درجه دوم (Iny=0.040x2+0.456x-2.316) دقیق تر بود. میزان پرخوری لارو سن چهار، نر و ماده بالغ کفشدوزک به ترتیب 5.45±177.8، 2.95±58.7 و 7.42±86.5 پوره سن یک در طی 24 ساعت بود. طول دوره جنینی، لارو سن اول تا چهارم، پیش شفیره و شفیره به ترتیب 0.02±3.92، 2.17±0.05، 0.03±1.29، 0.03±1.52، 0.05±2.57، 0.3±1.05 و 0.12±5.09 روز، طول عمر حشرات بالغ ماده و نر به ترتیب 6.3±133.88 و 6.29±86.08 روز و زادآوری ماده ها به طور میانگین 37.8±660.43 تخم براورد گردید.

نماتودهای گره ریشهMeloidogyne spp.  از مهمترین نماتودهای انگل توتون در تمام مناطق کشت توتون می باشند. یکی از روش های مدیریتی نماتود گره ریشه، استفاده از سموم نماتودکش غیر تدخینی می باشد. این تحقیق با استفاده از نماتودکش های راگبی 10G (کادوزافوس) و نماکور 10G (فنامیفوس) جهت کنترل این نماتود در مزرعه آلوده واقع در منطقه تقرتپه گرگان از استان گلستان در شمال ایران در سالهای 1387 و 1388 اجرا شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 20 تیمار و 4 تکرار انجام شد که تیمارها شامل 2 نماتودکش در 3 دز مختلف به میزان 40، 60 و 80 کیلوگرم در هکتار و در 3 زمان مختلف مصرف سم، قبل، همزمان و یک هفته بعد از نشاکاری و همچنین یک شاهد آلوده و یک شاهد غیر آلوده (واپام) انجام شد. نشاکاری با توتون ویرجینیا رقم کوکر 347 صورت گرفت. جهت تعیین جمعیت اولیه، نمونه برداری از خاک انجام شد. بعد از 2 چین برداشت، ارزیابی از ریشه ها و استخراج و شمارش نماتود از خاک و ریشه انجام شد و صفات نمره گال، ضریب تولید مثل، درصد کنترل، تعداد نماتود، وزن خشک و تر برگ، ارتفاع بوته، طول ریشه، وزن خشک و تر ریشه، درصد قند و نیکوتین در برگ خشک، درآمد ناخالص و متوسط قیمت توتون محاسبه و تجزیه و تحلیل آماری با نرم افزار MSTAT-C انجام شد. نتایج آنالیز واریانس تفاوت معنی داری بین تیمارها نشان داد بطوریکه از نظر درصد کنترل، واپام و نماتودکش نماکور به میزان 80 کیلوگرم در هکتار و در زمان مصرف قبل از نشاکاری بهترین تیمار بود. بهترین دز مصرف سم، دز 80 کیلوگرم در هکتار و بهترین زمان مصرف سم قبل از نشاکاری برای هر دو نماتودکش بود. در تیمار شاهد آلوده میزان جمعیت نماتود در خاک و ریشه توتون بطور قابل توجهی افزایش پیدا کرد.

خاصیت نماتدکشی اسانس گیاه مینای پرکپه ای (Tanacetum polycephalum Schultz Bip. subsp. polycephalum) در غلظت های 62.5، 125، 250، 500، 1000، 2000، 4000 و 8000 میکروگرم بر میلی لیتر در مقایسه با شاهد آب مقطر سترونروی لارو سن دوم نماتد مولد گره ریشه، Meloidogyne incognita (Kofoid and White) Chitwood، در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین با استخراج اسانس این گیاه به روش تقطیر با آبوبوسیله دستگاه کلونجر (Clevenger)، ترکیب های موجود در آن توسط دستگاه های GC و GC-MS شناسایی شد. بر اساس نتایج حاصله، غلظت های 4000 و 8000 میکروگرم بر میلی لیتر باعث مرگ صد در صد جمعیت نماتد مورد آزمایش شدند. متوسط میزان مرگ و میر نماتد در غلظت های 500، 1000 و 2000 میکروگرم بر میلی لیتر به ترتیب 6، 22.8 و 44.4 درصد بود. در بقیه تیمارها مرگ و میر نماتد مشاهده نگردید. تعداد 39 ترکیب شیمیایی از اسانس گیاه جداسازی و شناسایی گردید که در بین آن ها trans-Thujone (%74.483)، (%3.135) 1,8-Cineole، (%2.316) Terpinene-4-ol)، (%2.051) Borneol، (%1.880) cis-Thujone، (%1.832) Camphor،  (%1.333) trans-Pinocarveol و  (%1.059) g-Terpineneبه ترتیب بیشترین مقادیر را به خود اختصاص دادند.

در بررسی تنوع زیستی کنه های نهان استیگمایان (Acari: Oribatida) در شهرستان اهواز که طی سال های 1389 تا 1391 انجام گرفت تعداد 19 گونه متعلق به 17 جنس و 12 خانواده جمع آوری گردید که از میان آنها 2 گونه برای اولین بار از ایران و 3 خانواده، 8 جنس و 10 گونه برای اولین بار از استان خوزستان گزارش می شوند که به ترتیب با علامت * و ** مشخص شده اند. از بین گونه های جمع آوری شده گونه 1930Scheloribates fimbriatus Thor, با فراوانی نسبی 30 و 23 درصد به ترتیب در نخلستان و مزارع غلات به عنوان گونه غالب شناسایی شد. Macropylina, Euphthiracaridae: Acrotritiaardua (Koch, 1841); Acrotritiasinensis* Jacot, 1923; Nothridae: Nothrus anauniensis** Canestrini & Fanzago, 1876; Haplochthoniidae: Haplochthonius sanctaeluciae Bernini, 1973; Cosmochthoniidae: Phyllozetes emmae (Berlese, 1910); Lohmanniidae: Lohmanniaturcmenica** Bulanova-Zachvatkina, 1960; Papilacarus chamartinensis**Perez-Inigo, 1967; Crypacaruspromecus Grandjean, 1950; Epilohmanniidae: Epilohmanniacylindricacylindrica (Berlese, 1904); Epilohmanniainexpectata* Schuster, 1960 ;Pycnonothic Brachypylina, Tectocepheidae: Tectocepheusvelatus** (Michael, 1880); Oppiidae: Microppia minus** longisetosa Subias & Rodriguez, 1988;Multioppia wilsoni** Aoki, 1964; Lasiobelbaneonominata** (Subias, 2004); Discoppia (Cylindroppia) cylindrica (Perez-Inigo, 1965);Pronothic Brachypylina, Zetomotrichidae: Zetomotrichus lacrimans**Grandjean, 1934; Scheloribatidae: Scheloribatesfimbriatus** Thor, 1930; Oribatulidae: Oribatula (Zygoribatula) connexaucrainica (Iordansky, 1990); Galumnidae: Galumairanensis**Mahunka & Akrami, 2001.