تولیدات گیاهی
سال:1393 | دوره:37 | شماره:1 |تعداد مقالات:14

جنین زایی سوماتیکی یک روش جایگزین مناسب برای اصلاح ژنتیکی ارقام مهم تجاری و یکی از تکنیک های موثر برای تکثیر گیاهان می باشد. در این پژوهش اثر فاکتورهای مختلف بر روی تشکیل کالوس های جنین زا از ریز نمونه های مختلف (گلبرگ، میله بساک، نهنج گل، برگ و شاخه) در پایه M.26 سیب مطالعه شد. از محیط کشت پایه MS تکمیل شده با دو نوع هورمون نفتالین استیک اسید و توفور- دی با غلظت های مختلف (صفر، 1، 2، 3 و 4 میلی گرم در لیتر) برای القاء و تولید کالوس های جنین زا استفاده شد. تیمارهای اکسین اثر معنی داری بر روی القا کالوس داشتند و درصد نمونه های القاشده در محیط های حاوی نفتالین استیک اسید بیشتر از محیط های حاوی توفور- دی بود. ریز نمونه گلبرگ با غلظت 4 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید بیشترین درصد کالوسهای جنین زا را داشت. بیشترین درصد القاء جنین های گلوبولار در تیمار B3 (MS + 1 TDZmg/I + 1 ABAmg/I + 0.5 GAmg/I7) مشاهده گردید.

کاربرد اتفن در سال های اخیر به عنوان روشی موثر در افزایش کمیت و کیفیت محصول انگور شناخته شده است. در این پ‍ژوهش اثر کاربرد قبل از برداشت اتفن در 4 سطح (صفر، 150، 250 و 300 میلی گرم در لیتر) و زمان تیمار اتفن در 2 مرحله از رنگ گیری حبه ها (10 الی 20 درصد از تغییر رنگ حبه ها و 50 الی 70 درصد از تغییر رنگ حبه ها) بر شاخص های مختلف کیفی در زمان برداشت میوه انگور رقم بیدانه قرمز در ارومیه مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. شاخص های مورد بررسی شامل مواد جامد محلول، اسیدهای قابل تیتراسیون، ضریب رسیدگی، pH، اسید آسکوربیک، سفتی بافت و رنگ میوه بود. تیمار اتفن سبب افزایش مواد جامد محلول، اسید آسکوربیک، ضریب رسیدگی و رنگ حبه ها گردید اما در pH تاثیر نداشت. بر اساس نتایج رنگ سنجی تیمار اتفن پارامتر L، زاویه Hue و Chroma را کاهش و نسبت a/b را افزایش داد. اسیدهای قابل تیتراسیون و سفتی بافت با کاربرد اتفن کاهش یافت. نتایج نشان داد که محلول پاشی 150 میلی گرم در لیتر اتفن در مرحله 50 الی 70 درصد از تغییر رنگ حبه ها موجب افزایش مواد جامد محلول، ضریب رسیدگی و رنگ میوه گردید اما تاثیر زیادی در کاهش سفتی بافت نداشت. بر اساس نتایج بدست آمده استفاده از اتفن با غلظت بهینه و در زمان مناسب می تواند به عنوان روشی موثری در جهت بهبود رنگ و کیفیت بهینه حبه ها باشد.

این پژوهش به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف اسید سالیسیلیک (0، 1000، 1500 و 2000 میلی گرم در لیتر) و دوره انبارداری (7، 14 و 21 روز) بر خصوصیات کیفی میوه انبه (مواد جامد محلول، چگالی، اسیدیته،pH و مواد فنلی پوست و گوشت میوه) در قالب آزمایش فاکتوریل 3×4 با طرح پایه کاملا تصادفی انجام گردید. نتایج نشان دادند که افزایش دوره انبارداری تا 21 روز باعث کاهش مواد جامد محلول و میزان فنل موجود در پوست میوه گردید اما میزان پوسیدگی و میزان pH عصاره میوه افزایش یافت. تیمار با اسید سالیسیلیک باعث تغییر میزان اسیدیته، میزان فنل گوشت و پوست میوه انبه در طول دوره انبارداری گردید به طوریکه بیشترین میزان اسیدیته میوه با تیمار شاهد و 1500 میلی گرم در لیتر اسید سالیسیلیک بدست آمد. میزان فنل پوست میوه با افزایش غلظت اسید سالیسیلیک افزایش یافت ولی میزان فنل در گوشت میوه روند ثابتی نداشته است. در روز چهاردهم، پس از کاربرد دو تیمار اسید سالیسیلیک (1000 یا 2000 میلی گرم در لیتر) میزان پوسیدگی میوه بطور معنی داری کاهش یافت. کاربرد اسید سالیسیلیک بر میزان اسید اسکوربیک و چگالی اثر معنی داری نداشت.

شناخت تنوع ژنتیکی در گیاه خارمریم مقدمه انجام برنامه های اصلاحی در این گیاه است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی اکوتیپ های جمع آوری شده از نه منطقه کشور ایران به همراه رقم خارجی بوداکالازی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه آزمایش دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. در این پژوهش صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و فیتوشیمیایی بر روی اکوتیپ های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه واریانس داده ها تفاوت معنی داری (a£0.01) را برای کلیه صفات نشان داد. اکوتیپ های ساری و مبارکه بالاترین عملکرد دانه را در مقایسه با سایر اکوتیپ ها به خود اختصاص دادند. مقایسات میانگین صفات فیتوشیمیایی نشان داد که مقدار ترکیبات فنلی در محدوده 8.18-14.19 میلی گرم تانیک اسید بر گرم ماده گیاهی و مقدار ترکیبات فلاونوئیدی در اکوتیپ های مختلف بین 5.357-11.079 میلی گرم در 100 گرم عصاره خشک بود. میزان سیلی مارین در محدوده 32.07-55.40 میلی گرم بر 100 گرم عصاره خشک در بین ارقام تغییر یافت. بر اساس تجزیه خوشه ای داده ها، اکوتیپ ها در دو گروه قرار گرفتند. به طوری که، اکوتیپ های ملاثانی، آمل، ساری، اهواز، شوشتر، اصفهان، بابل و نجف آباد در خوشه اول و اکوتیپ های مبارکه و مجاری در خوشه دوم قرار گرفتند. اعضای گروه اول از نظر میزان ترکیبات پلی فنلی و ظرفیت آنتی اکسیدانی بیشترین مقادیر را به خود اختصاص داده، ارتفاع متوسط تا کوتاه داشتند. اکوتیپ های گروه دوم بسیار زودرس و پا بلند بودند. نتایج این پژوهش نشان داد که بین توده های خارمریم از نظر صفات مورفولوژیکی تنوع بالایی وجود دارد. به طوری که می توان از این اکوتیپ ها در برنامه های اصلاحی بهره برد.

در این پژوهش تاثیر دماهای مختلف (5، 10، 15 و 20 درجه سانتی گراد) بر دینامیک رشد لوله گرده در شرایط درون شیشه ای و گرده افشانی کنترل شده در ارقام نک پلوس اولترا، سهند، فرانیس و ژنوتیپ K100 بادام مورد بررسی قرار گرفت. پس از جمع آوری، دانه های گرده در محیط مناسب کشت شدند. در مرحله بعد، گرده افشانی کنترل شده در اتاقک رشد در دماهای مختلف انجام شد. روند جوانه زنی و رشد لوله گرده در دماهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین ارقام و ژنوتیپ مورد مطالعه در دماهای مختلف از نظر درصد جوانه زنی و رشد لوله گرده اختلاف معنی داری وجود دارد. بالاترین درصد جوانه زنی دانه گرده در شرایط درون شیشه ای و گرده افشانی کنترل شده در رقم سهند و بیشترین درصد رشد لوله های گرده در بخش تحتانی خامه در رقم نک پلوس اولترا مشاهده شد.

قارچ صدفی گونه فلوریدا یکی از متداول ترین گونه های قارچ صدفی است که در بسیاری از نقاط جهان پرورش داده می شود. این قارچ با نام علمی Pleurotus floridaبر روی دامنه وسیعی از بقایای گیاهی فعالیت می-کند.ترکیب غذایی بسترکشت یکی از مهم ترین فاکتورهای تعیین کننده رشد و تشکیل اندام با رده به حساب می آید. این تحقیق در قالب طرح آماری فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار صورت گرفت. جهت شناخت اثر سطوح مختلف کربنات کلسیم (شاهد، 0.2%، 0.4% و 0.6% وزن خشک بستر کشت) و سطوح مختلف سولفات آمونیوم (شاهد، 200، 500 و 700 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک بستر کشت) بر غنی سازی بسترها، از دو نوع بستر کشت ارزان و رایج در استان خوزستان (کلش گندم و باگاس نیشکر) استفاده شد. نتایج نشان دادندرشد میسلیوم، عملکرد و کارایی بیولوژیکی قارچ در بستر کلش گندم بطور معنی داری بیش از بستر باگاس نیشکر بود. کاربرد کربنات کلسیم و سولفات آمونیوم در بستر کشت اثر معنی داری بر عملکرد و کارایی بیولوژیکی داشت. هر دو نوع بستر کشت به کار رفته از لحاظ درصد پروتئین اندام بارده تفاوت معنی داری نداشتند. کاربرد کربنات کلسیم در بستر کشت سبب کاهش درصد پروتئین اندام بارده شد، اما کاربرد سولفات آمونیوم سبب افزایش آن گردید. نتایج نشان دادند که برای افزایش عملکرد از بستر کلش گندم همراه با 1% کربنات کلسیم و جهت افزایش میزان پروتئین قارچ ازسولفات آمونیوم به میزان 700 میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک بستر کشت جهت غنی سازی بستر بهره استفاده شود.

کاربرد گیاهان پوششی چندین مزیت دارد از جمله زیبایی در فضای سبز، جلوگیری از فرسایش خاک و استفاده بهینه از آب. گیاه پوششی فرانکنیا (Frankenia leavise) از گیاهان پوششی می باشد که می تواند منجر به ایجاد تنوع در فضای سبز گردد. تخمین نیاز آبی گیاه با توجه به کمبود آب می تواند به صرفه جویی در میزان آب آبیاری و نیروی انسانی کمک شایانی کند. تنش آبی یکی از مهم ترین عوامل بازدارنده رشد و نمو در گیاهان است. به منظور بررسی اثر سطوح تنش آبی در گیاه پوششی فرانکنیا آزمایشی در شرایط مزرعه تحت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در جعبه هایی به ابعاد 50 در 70 سانتی متر انجام گرفت، سطوح آبیاری شامل 100 (شاهد)، 70 و 50 درصد ظرفیت مزرعه بود. بعد از گذشت 60 روز از اعمال تیمارها میزان کلروفیل، پرولین، نشت الکترولیت، وزن تر و خشک ریشه و بخش هوایی اندازه گیری شد. با کاهش رطوبت خاک نسبت به شاهد، بین تیمارها در میزان کلروفیل، پرولین و نشت الکترولیت اختلاف معنی دار نشان داده شد، از نظر وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه بین تیمار شاهد و 70 درصد آبیاری اختلاف معنی داری وجود نداشت. بنابراین با استفاده از تیمار 70 درصد ظرفیت مزرعه می توان 30 درصد در مصرف آب صرفه جویی نمود.

اثر عصاره آبی دود حاصل از سوختن مواد گیاهی، بر روی برخی از صفات بالای زمین و زیر زمینی دو رقم گندم زمستانه (پیشگام و نوید) به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بررسی گردید. در این آزمایش اثر 3 غلظت عصارهآبی دود (0، 1:10 و 1:100) بر برخی از صفات شامل تعداد پنجه، طول ساقه، طول سنبله، طول ریشک، طول برگ پرچم، تعداد سنبلچه در سنبله، سطح برگ، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه، تعداد ریشه های بذری، طول ریشه، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه، نسبت وزن خشک ریشه به وزن تر آن، نسبت وزن خشک ساقه به وزن تر آن، نسبت وزن خشک ریشه به وزن خشک ساقه و نسبت وزن تر ریشه به وزن تر ساقه در دو رقم گندم بررسی شد. نتایج تفاوت های معنی داری را بین سطوح مختلف عصاره دود برای بیشتر صفات نشان داد، به طوری که غلظت 1:100 برای بیشتر صفات دارای برتری نسبی در مقایسه با شاهد بود. همچنین بین دو رقم پیشگام و نوید از نظر تعدادی از صفات تفاوت معنی داری وجود داشت و در کل رقم پیشگام دارای برتری نسبی بهتری در مقایسه با رقم نوید بود. اثر متقابل رقم در غلظت عصاره دود برای صفات طول ساقه، وزن خشک ساقه، نسبت وزن خشک ساقه به وزن تر ساقه و نسبت وزن تر ریشه به وزن تر ساقه معنی دار گردید که در این حالت از روش برش دهی جهت تجزیه نتایج استفاده شد. بطور کلی، بهترین غلظت عصاره آبی دود، غلظت 1:100 بود و ارقام مورد مطالعه در برخی از صفات، پاسخ متفاوتی به کاربرد عصاره دودی نشان دادند. از بین دو رقم مورد مطالعه، رقم پیشگام پاسخ بهتری به کاربرد عصاره دودی نشان داد.

در این مطالعه اثر 5-آمینولوولونیک اسید (ALA)، پیش ماده کلیدی در بیوسنتز پورفیرین ها و تنظیم کننده جدید رشد گیاهی، بر برخی پاسخ های فیزیولوژیکی گیاه گشنیز تحت تنش خشکی مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور تنش خشکی در سه سطح (آبیاری در حد 100، 60 و 30 درصد ظرفیت مزرعه) و ALAدر چهار سطح (0، 0.25، 0.5 و 1 میلی مولار) در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در سال 1389 اجرا گردید. نتایج حاصل از تجزیه آماری داده ها نشان داد تنش خشکی و کاربرد ALAاثر معنی داری بر پارامترهای فیزیولوژیکی گیاه شامل محتوای نسبی آب برگ، بازده مصرف آب، میزان پرولین، کلروفیل و محتوای مالون دی آلدهید دارد. در شرایط تنش خشکی میزان کلروفیل و محتوای نسبی آب کاهش یافت اما محتوای مالون دی آلدهید، بازده مصرف آب و پرولین افزایش پیدا کرد. کاربردALA به طور معنی داری سبب افزایش محتوای نسبی آب، بازده مصرف آب، محتوای پرولین و کلروفیل و همچنین کاهش تجمع مالون دی آلدهید گردید. در این تحقیق تیمار ALAبا افزایش کلروفیل و تجمع پرولین و با کاهش تجمع مالون دی آلدهید سبب کاهش آثار سوء تنش بر گیاه گشنیز شد.

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف نیتروژن بر فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز، میزان نیترات و رشد رویشی در توده های اسفناج ایرانی آزمایش در سال 90-89 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام گردید. دانهال های ده ژنوتیپ اسفناج با سه تیمار نیتروژن (محلول هوگلند تغییر یافته حاوی نیترات پتاسیم یک مولار به عنوان شاهد، محلول هوگلند تغییر یافته حاوی دو مولار نیترات پتاسیم و محلول هوگلند تغییر یافته حاوی سه مولار نیترات پتاسیم) تغذیه شدند. نتایج نشان دادند فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز در بخش هوایی توده های گرگان و کرمان بیشتر از سایر توده ها بود. در بخش هوایی توده های تنکابن، زنجان-1، ساری-1، ساری-2 و خورآباد قم فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز کمتر از سایر توده ها بود. در ریشه تمام توده ها فعالیت نیترات ردوکتاز در تیمار شاهد (نیترات پتاسم یک مولار) و تیمار نیترات پتاسیم دو یا سه مولار تفاوت معنی داری داشت. تجمع نیترات در ریشه یا بخش هوایی گیاهان تمام توده ها پس از تیمار با غلظت های مختلف نیترات پتاسیم تفاوت معنی داری داشتند. در تیمار شاهد و یا تیمار 2 مولار نیترات پتاسیم، گیاهان توده های گرگان میزان تجمع نیترات بیشتری داشتند و پس از آن گیاهان توده های ساری-1 و ساری -2 تیمار شده با غلظت 3 مولار نیترات پتاسیم دارای بیشترین میزان نیترات در بخش هوایی بودند. به طور کلی می توان گفت افزایش نیتروژن به طور موثری متابولیسم نیترات در ریشه ها و بخش هوایی توده های اسفناج بومی ایران را تغییر داد. این تفاوت ها می تواند در گزینش یک توده اسفناج به عنوان یک ژنوتیپ کارآمد در متابولیسم نیترات مهم باشد.

به منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ تحت تاثیر تیمارهای بقایای گیاهی، نیتروژن و عناصر میکرو، در سال زراعی 90-1389 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت کرت های دو بار خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. مقادیر مختلف بقایای گیاهی در 4 سطح (بقایای کامل، بخشی از بقایای گیاهی، سوزاندن بقایای گیاهی و حذف بقایای گیاهی) به عنوان فاکتور اصلی و فاکتور فرعی مقادیر مختلف نیتروژن در 3 سطح (150، 100 و 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع اوره) و فاکتور فرعی فرعی محلول پاشی عناصر میکرو در 2 سطح (عدم محلول پاشی و محلول پاشی با دز 8 لیتر در هکتار از کود مایع قطره طلا) در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج به دست آمده، عملکرد دانه، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزاردانه و درصد روغن تحت تاثیر تیمارهای مختلف، اختلاف معنی داری نشان دادند. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار بخشی از بقایای گیاهی، 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و محلول پاشی عناصر میکرو (با میانگین 6278.87 کیلوگرم در هکتار) می باشد. به علاوه کمترین عملکرد دانه از تیمار سوزاندن بقایای گیاهی، 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و محلول پاشی عناصر میکرو ( با میانگین 1771.48 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. بالاترین درصد روغن دانه نیز برابر با 33.5 درصد مربوط به تیمار بقایای کامل، 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار همراه با محلول پاشی عناصر میکرو بود که با 31.0 درصد به دست آمده از تیمار بخشی از بقایا، 100 کیلوگرم کود نیتروژن دارهمراه با کود میکرو تفاوت معنی دار نبود. به طور کلی حضور بقایای گیاهی و کود نیتروژن در حد مناسب و استفاده از عناصر میکرو به صورت محلول پاشی برگی در بهبود عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ تاثیر مثبت داشت.