پژوهش در علوم زراعی
سال:1388 | دوره:1 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

به منظور ارزیابی اثرات پیش تیمارهای مختلف بر جوانه زنی نشاء ارقام گوجه فرنگی، آزمایشی طی سال های 1386 و 1387 در دو مرحله ی آزمایشگاهی و گلخانه ای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کرت های کاملا تصادفی با 5 تکرار در آزمایشگاه و گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی به اجرا در آمد. این مطالعه شامل دو فاکتور رقم و نوع پیش تیمارهای اعمال شده بود. ارقام بنام های PETOEARLY CH و ELRLY URBANAY بودند و پیش تیمارها عبارت بودند از: آب و محلول های نمک طعام، نیترات پتاسیم و پلی اتیلن گلیکول که با شاهد مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسات میانگین صفات مورد مطالعه نشان داد که پیش تیمارها در مرحله آزمایشگاهی به طور میانگین بر طول ریشه چه و ساقه چه به میران 1.14 و 13% سانتی متر، وزن تر ریشه چه و ساقه چه و مقدار 9.56 و 11.31 سانتی متر و در مرحله گلخانه ای بر طول ریشه با 42.57 میلی متر، وزن تر ساقه به میزان 5118 میلی گرم، قطر ساقه با3.79 سانتی متر وسط برگ به مقدار 45.83 میلی مترمربع تاثیر معنی داری داشتند. تحت شرایط آزمایشگاهی تاثیر پیش تیمار پلی اتیلن گلیکول بر طول، وزن تر و وزن خشک ریشه چه بیش از سایر تیمارها بود، اما تحت شرایط گلخانه ای تاثیر چندان محسوسی تیمارهای مختلف بر روی صفات مورد بررسی نداشتند. نتایج کلی بیانگر تاثیر مثبت پیش تیمار بذور بر روی بنیه گیاه چه در هر دو مرحله آزمایشگاهی و گلخانه ای بود.

چرخه انرژی یکی از مباحث اصلی در اکوسیستم های کشاورزی در نقاط مختلف دنیا است. کدو آجیلی یکی از مهم ترین محصولات زراعی در منطقه خوی می باشد که آشنایی با میزان انرژی ورودی به مزرعه و محاسبه انرژی خروجی از مزرعه در جهت کاهش مصرف انرژی و افزایش بهره وری در مزرعه امری مهم می باشد. چنانچه بتوان میزان انرژی های ورودی به مزرعه در قالب نهاده هایی چون سموم، کودهای شیمیایی، انرژی تراکتور و نیروی کارگری را کاهش داد، علاوه بر افزایش درآمد خالص کشاورزان، گام مهمی در جهت حفظ اکوسیستم مزرعه از آلودگی ها و عوامل مخرب به عمل خواهد آمد. به همین منظور، بیلان انرژی در مزرعه کدو و انرژی نهاده و ستاده در سال زراعی 1388-1387 از طریق پرسش نامه هایی از کشاورزان در روستاهای مختلف شهرستان خوی جمع آوری گردید و میزان انرژی های ورودی به مزرعه در قالب نهاده های مصرفی و با توجه به ضرایب مخصوص محاسبه گردید. انرژی خروجی نیز در قالب ستاده بر اساس عملکرد دانه و بر پایه آنالیز ترکیبات شیمیایی و محتوی انرژی آن ها محاسبه شد. در این بررسی میزان انرژی نهاده های به کار برده شده 02/5981297 کیلوکالری در هکتار محاسبه شد. در این بین، بیشترین انرژی مصرفی در مزرعه کدو به ترتیب مربوط به کود نیتروژنه با میزان انرژی000,024,2 کیلوکالری و آبیاری با انرژی120,252,1 کیلوکالری بود و کمترین آن مربوط به بذر کدو بود. میزان انرژی ستاده برابر با 6910800 کیلوکالری بود. میزان راندمان انرژی (نسبت ستاده به نهاده) بر اساس عملکرد دانه 1.15 برآورد شد. برای کاهش انرژی مصرفی در مزرعه و بالا بردن بیلان انرژی، میزان کود نیتروژن مصرفی با روی آوردن به زراعت تناوبی و بهره گیری از بقولات در جهت تثبیت بیولوژیکی نیتروژن و تغییر نوع کودهای شیمیایی مصرفی و استفاده از کودهای شیمیایی گوگرددار مانند کود اوره با پوشش گوگردی مصرف گردد. استفاده از روش های آبیاری نوین از جمله روش آبیاری بارانی، قطره ای و استفاده از ترکیبات سوپر جاذب مانند هیدروژل ها و سوپر جاذب ها و روی آوردن به کودهای دامی در جهت حفظ و نگهداری آب و خاک توصیه می شود.

به منظور مقایسه عملکرد 22 رقم کلزای جدید تیپ زمستانه و یک رقم کلزای بهاره در شرایط آب و هوای سرد و معتدل استان آذربایجان غربی (منطقه میاندوآب)، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار طی سال زراعی 84-1383 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب به اجرا درآمد. هر کرت شامل چهار خط پنج متری به فواصل 30 سانتی متر بود. در این آزمایش صفات مهم زراعی مانند: ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، تعداد خورجین در بوته، طول غلاف، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، درصد روغن و عملکرد روغن اندازه گیری و محاسبه گردید. نتایج بدست آمده نشان دادند که صفات مورد مطالعه در این تحقیق بین ارقام مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شدند. در بین ارقام، Milena، Dexter، Modena و ARC-5 به ترتیب با میانگین 4320، 4185، 4023 و 4018 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه و ارقام SYN-4 و Elvise با میانگین 2154 و 2350 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را در مقایسه با رقم شاهد نشان دادند و رقم شاهد SLM046 با عملکرد دانه 3763 کیلوگرم در هکتار در جایگاه هفتم قرار گرفت. بیشترین درصد روغن در ارقام ARC-911004، Dexter و Olera به-ترتیب با41.50 ، 41.40 و 41.40 درصد و کمترین درصد با 38.10 به RG-9908 اختصاص یافت. بالاترین عملکرد روغن نیز متعلق به ارقام پر محصول Dexter، Milena، Modena و ARC-5 به ترتیب با عملکرد روغن 1733، 1673، 1628 و 1627 کیلوگرم در هکتار بود و رقم شاهد SLM046 با عملکرد روغن 1554 کیلوگرم در هکتار در رتبه هفتم قرار گرفت. در این میان ارقام SYN4، Elviseو Elite به ترتیب با عملکرد روغن 877، 957 و 1005 کیلوگرم در هکتار دارای کمترین عملکرد روغن استحصالی بودند. صفاتی همچون تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و ارتفاع بوته بیشترین همبستگی مثبت را با عملکرد دانه داشتند. ارقام Milena و Dexter از بیشترین مقادیر این سه صفت برخوردار بودند. با توجه به عملکرد دانه و روغن بالاتر در ارقام Milena و Dexter کشت این ارقام برای منطقه، مناسب به نظر می-رسد.

به منظور بررسی نحوه مصرف روی بر صفات کمی و کیفی سویا در سال زراعی 1385، آزمایشی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی دکتر نخجوانی ارومیه به مرحله اجرا گذاشته شد. مقدار روی موجود در خاک بر اساس روش DTPA،0.38 میلی گرم بر کیلوگرم خاک تعیین گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. در این بررسی سه روش اصلی مصرف سولفات روی شامل مصرف خاکی، برگ پاشی و خیس کردن بذر با روی (Znt) مورد مقایسه قرار گرفتند. هشت تیمار این آزمایش عبارت بودند از: («شاهد»=T1، Znt=T2، Znf=T3، Zns=T4، Znt+Znf=T5، Znt+Zns=T6،Zns+Znf=T7 و Znt+Zns+Znf=T8). در تیمارهای خاکی، سولفات روی به مقدار 40 کیلوگرم در هکتار به صورت نواری زیر بذور مصرف شد. مقدار روی در تیمارهای مربوط به خیس کردن بذر با کود روی و نیز برگ پاشی به ترتیب دو درصد و چهار در هزار بود. برگ پاشی در دو مرحله از رشد گیاه صورت گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد بین تیمارها وجود داشت. اثرات تیمارها بر روی عملکرد دانه، عملکرد روغن، پروتئین دانه، غلظت روی در دانه، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته و تعداد غلاف در بوته معنی دار بود (p<0.01) ولی تاثیر تیمارها بر وزن هزار دانه معنی دار نشد. خیس کردن بذر با کود هیچ تأثیری بر صفات فوق الذکر نداشت. اثر تیمار هشتم (خیس کردن بذر در محلول دو درصد سولفات روی + مصرف خاکی 40 کیلوگرم سولفات روی + تغذیه برگی با محلول چهار در هزار سولفات روی) بر عملکرد روغن و دانه و نیز سایر صفات، نسبت به بقیه تیمارها برتر بود ولی با تیمار هفتم از لحاظ آماری اختلاف معنی داری نداشت. تیمار هفتم تعداد دانه در غلاف را 0.6، تعداد دانه در بوته را 38، تعداد غلاف در بوته را 10، عملکرد روغن را 421 کیلوگرم در هکتار، میزان عملکرد دانه را 1440 کیلوگرم در هکتار، میزان پروتئین دانه را 2 درصد، غلظت روی در دانه را 25 میلی گرم در کیلوگرم و نیز وزن هزار دانه را 8 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. بنابراین بر اساس نتایج این تحقیق و تحت شرایط اجرای آزمایش تیمار هفتم می تواند قابل توصیه باشد.

این بررسی به منظور ارزیابی اثر محلول پاشی برگی و تاریخ کاشت بر خصوصیات کمی و کیفی، عملکرد دانه و اجزای آن در رقم آذرگل آفتابگردان تحت شرایط مزرعه ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی به صورت آزمایش اسپلیت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت 18 خرداد، 2 و 17 تیر، فاکتور فرعی شامل سه زمان محلول پاشی (شروع غنچه دهی، گرده افشانی کامل و شروع غنچه دهی توام با گرده افشانی کامل) و فاکتور فرعی فرعی غلظت پاشش کود به میزان (صفر، 2 و 6 در هزار) بود. نتایج تجزیه واریانس داده های مورد بررسی نشان داد که غلظت محلول پاشی بر صفات وزن خشک برگ و تعداد دانه در طبق از لحاظ آماری در سطح احتمال یک درصد و اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه حداقل در سطح احتمال 5 درصد  معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب 3657 و 3250 کیلوگرم در هکتار مربوط به تاریخ های کاشت 18 خرداد و 17 تیر بود. اثر زمان محلول پاشی بر عملکرد دانه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه (3557 کیلوگرم در هکتار) مربوط به محلول پاشی در زمان ظهور غنچه گل توام با گرده افشانی کامل و کمترین مقدار آن معادل 3233 کیلوگرم در هکتار مربوط به محلول پاشی در زمان گرده افشانی بود. اثر مقدار محلول پاشی بر عملکرد دانه و روغن در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود و در بین سطوح محلول پاشی، محلول پاشی دو در هزار با عملکرد دانه 3587 کیلوگرم در هکتار بیشترین مقدار بود.

به منظور ارزیابی اثر تراکم و الگو ی کشت بر رشد و عملکرد خیار و بامیه در کشت توام، در سال 87-88 آزمایشی به صورت طرح فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در شهرستان نوشهر به اجرا گذاشته شد. تیمارهای الگوی کشت در چهار سطح ( =a1الگوی کشت خالص «خیار یا بامیه»، 2 a= الگوی کشت بامیه بین بوته های خیار، =a3 الگوی کشت بامیه بین ردیف های خیار و  =a4الگوی کشت بامیه بین بوته و ردیف های خیار) و تیمارهای تراکم در سه سطح ( =b1 فاصله کشت بین بوته 20 سانتی متر، =b2 فاصله کشت بین بوته 30 سانتی متر و =b3 فاصله کشت بین بوته 40 سانتی متر) بودند. عملکرد و اجزای عملکرد، غلظت عناصر پتاسیم، فسفر، کلسیم و نیتروژن، درصد میوه-های درجه (1)، (2) و (3) و صفات رویشی در تیمارهای آزمایشی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که افزایش تراکم باعث افزایش عملکرد، ارتفاع بوته، کاهش وزن تر بوته و تعداد شاخه فرعی، سطح برگ، تعداد و وزن میوه در هر بوته و درصد میوه های درجه یک در هر دو گیاه شده است. الگوی کشت تاثیر معنی داری بر عملکرد خیار و بامیه داشت، به نحوی که بیشترین عملکرد در خیار در الگوی کشت بامیه بین ردیف های خیار با تراکم زیاد و بیشترین عملکرد در بامیه در الگوی کشت بامیه بین بوته و ردیف های خیار با تراکم متوسط به دست آمد. بر اساس نتایج حاصله، الگوی کشت بامیه بین بوته و ردیف های خیار با تراکم متوسط، با بیشترین میزان نسبت برابری زمین برابر با 2.15 و مجموع ارزش نسبی برابر با 1.89 به عنوان بهترین تراکم و الگوی کشت توام برای خیار و بامیه معرفی شد.

به منظور بررسی اثر تنظیم کننده رشد کلرمکوات کلرید بر برخی صفات کمی 5 ژنوتیپ بادام زمینی تحت شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی آزمایشی در بهار سال 1387 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو آزمایش جداگانه (تنش خشکی و آبیاری نرمال) انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل 5 ژنوتیپ بادام زمینی و سه سطح کندکننده رشد کلرمکوات کلرید (صفر، 2 و 4 میلی گرم در لیتر) بودند. این کندکننده رشد در غلظت های مذکور قبل از آغاز گل دهی بر روی کلیه ی بوته ها محلول پاشی شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل هورمون و رقم برای کلیه صفات مورد بررسی معنی دار بود. بیشترین میزان عملکرد غلاف رسیده، در شرایط آبیاری نرمال در رقم ICGV92071 در صورت کاربرد غلظت 2 میلی گرم در لیتر هورمون CCC و در شرایط تنش خشکی در رقم ICGV93420 در صورت کاربرد غلظت 4 میلی گرم در لیتر هورمون CCC بدست آمد. رقم ICGV93420 در شرایط تنش خشکی برای هر دو صفت وزن غلاف رسیده و تعداد انشعابات شاخه و در شرایط بدون تنش برای صفات عملکرد غلاف و وزن غلاف رسیده بیشترین مقدار را نشان داد.

پتانسیل معدنی شدن نیتروژن را می توان معیار مهمی جهت ارزیابی نیتروژن ناپایدار خاک در نظر گرفت. تعیین پتانسیل معدنی شدن نیتروژن بسیار وقت گیر و پرهزینه است، لذا جایگزین کردن یک روش آسان تر ممکن است بسیار مفید واقع گردد. هدف از این مطالعه بررسی امکان تخمین پتانسیل معدنی شدن نیتروژن از روی شاخص بیولوژیک قابلیت جذب نیتروژن در یک خاک آهکی تیمارشده با کود گاوی است. آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده و در سه تکرار انجام گردید. هر کرت اصلی به سه کرت خرد شده تقسیم و اعمال تیمارها در سه سال متوالی به گونه ای بود که بخشی از کرت تنها در سال اول، بخشی دیگر در دو سال پیاپی و بخش سوم در سه سال متوالی تیمار کودی مشابه دریافت کردند. برای انجام این تحقیق نمونه های خاک، 6 ماه پس از آخرین کوددهی و از عمق 0 تا 15 سانتیمتری مزرعه لورک واقع در لورک نجف آباد که قبلا تیمارهای کود گاوی در آن اعمال گردیده بود، برداشت گردید. تیمارها شامل سطوح کود گاوی (0، 25 و 100 تن در هکتار) و سال های کوددهی (0، 1، 2 و 3 سال) بود. پس از آماده سازی اولیه نمونه ها، پتانسیل معدنی شدن نیتروژن به روش استانفورد و اسمیت (انکوباسیون به مدت 22 هفته و آبشویی متناوب هر دو هفته یک بار) اندازه گیری شد. شاخص بیولوژیک قابلیت جذب نیتروژن (BINA) نیز با اندازه گیری آمونیوم حاصل از انکوباسیون یک هفته ای خاک در شرایط بی هوازی و در دمای 40 درجه سانتی گراد اندازه گیری شد. نتایج نشان داد بین شاخص BINA و پتانسیل معدنی شدن نیتروژن همبستگی نسبتا بالای (** (r=0.606وجود دارد. هم چنین، بین شاخص BINA و عملکرد (** (r=0.870*و جذب نیتروژن توسط گیاه ذرت (** (r=0.807*همبستگی های معنی داری مشاهده گردید. نتیجه این که، می توان از شاخص BINA به عنوان شاخصی جهت تخمین پتانسیل معدنی شدن نیتروژن در اراضی تیمار شده با کود گاوی استفاده کرد.