دانش گیاهپزشکی ایران
سال:1397 | دوره:49 | شماره:1 |تعداد مقالات:15

گونه های مختلف فوزاریوم یک گروه از بیمارگرها هستند که سبب خسارت اقتصادی کمی و کیفی به پیاز می شوند. آلودگی های فوزاریومی معمولاً از کشتزار شروع و تا مرحله ی انبارداری ادامه می یابد. بیماری پوسیدگی فوزاریومی ریشه و طبق پیاز در سراسر جهان وجود دارد و در چند سال اخیر در مناطق عمده ی کشت پیاز و به خصوص در استان های آذربایجان-شرقی و غربی گسترش زیادی پیدا کرده است و در حال حاضر مهم ترین بیماری پیاز در کشور است. به منظور شناسایی تکمیلی عامل بیماری در مناطق عمده ی کشت این محصول از آذربایجان شرقی (ایلخچی، آذرشهر، عجب شیر، بناب، ملکان، مرند، مراغه) و آذربایجان غربی (میاندوآب، خوی، سلماس) در تابستان 1391 از مزارع متعددی نمونه برداری به عمل آمد. پس از انجام جداسازی و خالص سازی، درمجموع 140 جدایه خالص سازی گردید. از جدایه های خالص شده 80 جدایه جهت انجام آزمون بیماری زایی روی غده پیاز انتخاب شدند که 42 تا از جدایه ها بیماری زا بودند. بر اساس ویژگی های ریخت شناختی (مورفولوژیکی) و داده های مولکولی ناشی از تکثیر قطعه ی موردنظر بر اساس آغازگرهای اختصاصی گونه ای درمجموع 9 گونه، F. oxysporum، F. proliferatum، F. redolens، F. subglutinans، F. culmorum، F. avenaceum، F. crookwellens، F. nygamaiوF. solani شناسایی شدند. از بین 42 جدایه ی مورد بررسی 28/14درصد جدایه ها پرآزاری شدید (بالای 60%)، 19/26درصد پرآزاری به نسبت شدید (بین60-50%)، 48/40% پرآزاری متوسط (50-40%) و در نهایت 05/19درصد جدایه ها پرآزاری ضعیف (40-30%) از خود نشان دادند. از 42 جدایه ی مورد مطالعه گونه ی Fusarium subglutinans، با فراوانی 38/2 درصد و پرآزاری درصد 43 در گروه C، گونهF. culmorum، با فراوانی 14/7 درصد و پرآزاری 50درصد در گروه B قرار گرفتند که برای اولین بار از روی پیاز از این مناطق گزارش می شوند.

به منظور شناسایی عامل های قارچی دخیل در سرخشکیدگی درختان کاج در شهر کرمانشاه، در فصل های مختلف سال-های 1395-1394 از درختان کاج دارای نشانه های بیماری، نمونه برداری و جداسازی قارچ ها صورت گرفت. در نتیجه 169 جدایه ی قارچی شامل گونه های مختلف جنسAspergilusبا 41 جدایه (فراوانی 26/24 درصد)، گونه های مختلف جنس Peniciliumبا 25 جدایه (فراوانی 79/14 درصد)، Microsphaeropsis olivaceaبا 16 جدایه (فراوانی 46/9 درصد)، Trichoderma harzianum با 15 جدایه (فراوانی 87/8 درصد)، جنس Rhizopusبا 15 جدایه (فراوانی 87/8 درصد)، Paecilomyces variotii با 9 جدایه (فراوانی 32/5 درصد)، Microsphaeropsis protea با هشت جدایه (فراوانی 73/4 درصد)، Neoscytalidium dimidiatum با هشت جدایه (فراوانی 73/4 درصد)، جنس Eupenicillium با هشت جدایه (فراوانی 73/4 درصد)، Kalmusiavariispora با هفت جدایه (فراوانی 14/4 درصد)، Cladosporium sphaerospermum با شش جدایه (فراوانی 55/3 درصد)، Pithomyces sp. با شش جدایه (فراوانی 55/3 درصد) و Alternaria sp. با پنج جدایه (فراوانی 95/2 درصد) به دست آمد. در بررسی آزمون بیماری زایی روی شاخه های بریده ی درختان کاج، در بین همه ی جدایه-های قارچی تنها 16 جدایه از Microsphaeropsis olivacea، هشت جدایه از Microsphaeropsis protea و هفت جدایه از Kalmusia variispora روی شاخه های بریده ی درختان کاج شانکر ایجاد کردند و بیماری زا بودن آن ها به اثبات رسید. آزمون بیماری زایی در گلخانه روی نهال های دوساله ی درختان کاج نیز صورت گرفت که جدایه های این سه قارچ همگی قادر به ایجاد شانکر روی نهال ها بودند. از درختان مایه زنی شده که نشانه های بیماری داشتند دوباره قارچ جداسازی و شناسایی شد. درستی جدایه های شناسایی شده با توالی یابی ITS-rDNA تأیید شد.

بیماری لکه ی سیاه سیب مهم ترین بیماری اقتصادی این محصول است که سالیانه باعث همه گیری (اپیدمی) هایی در نقاط مختلف جهان می شود. این بیماری سالیانه باعث خسارت های کمی و کیفی در مناطق مختلف کاشت سیب در کشور می شود. در این مطالعه، تنوع و ساختار ژنتیکی جمعیت های قارچ Venturia inaequalis روی رقم های مختلف سیب با استفاده از 18 نشانگر ریز ماهواره بررسی شد. تعداد 51 جدایه ی حاصل از نمونه های برگ و میوه ی آلوده از روی رقم های سیب وحشی، بومی و تجاری در استان های شمالی کشور (مازندران، گلستان و گیلان) انتخاب و مطالعه شدند. تعداد 28 آغازگر ریزماهواره جهت بررسی تنوع ژنتیکی استفاده شدند که از بین آن ها 18 آغازگر بین جدایه های مختلف چندشکل بودند. تجزیه وتحلیل واریانس مولکولی AMOVA نشان داد، 97درصد تنوع ژنتیکی درون جمعیت ها و فقط 3درصد تنوع در بین جمعیت-ها پراکنده است. مقادیر به دست آمده برای شاخص های تنوع ژنی شامل تنوع ژنی نِئی و شاخص شانون و همچنین تعداد آلل های موجود در هر جمعیت، نشان داد که تنوع درون جمعیت در جمعیت حاصل از رقم های بومی نسبت به رقم های وحشی و تجاری بیشتر است. جمعیت حاصل از رقم های تجاری نیز نسبت به رقم های وحشی تنوع بیشتری را نشان داده-اند. تنوع ژنتیکی زیاد این قارچ درون جمعیت ها به دلیل تولیدمثل سالیانه ی قارچ، جریان ژنی بین جمعیت ها و به احتمال قدمت طولانی مدت قارچ در این منطقه است.

زنجرک مو Arboridia kermanshah Dlabola از نظر اقتصادی از آفات مهم مو در تاکستان های اصفهان به شمار می رود. در این پژوهش ترجیح تخم ریزی حشرات کامل و دوره ی رشد و نمو مرحله ی پورگی زنجرک مو، روی نه رقم مو شامل یاقوتی سفید، ریش بابا، عسکری، خلیلی، رطبی، سیاه، کشمشی سفید، کشمشی قرمز و یاقوتی سیاه در شرایط مزرعه ای و نیمه مزرعه ای تاکستان دانشگاه صنعتی اصفهان ارزیابی شد. نتایج حاصل از تخم ریزی غیرانتخابی با استفاده از قفس های برگی در شرایط طبیعی نشان داد، بیشترین نسبت تعداد تخم گذاشته شده توسط زنجرک ماده ی مربوط به رقم ریش بابا و کمترین مقدار مربوط به رقم یاقوتی سیاه بود. بر اساس نتایج حاصل از تخم ریزی انتخابی با استفاده از گلدان در شرایط نیمه مزرعه ای بیشترین میزان تخم ریزی به ازای هر زنجرک ماده روی رقم یاقوتی سفید و کمترین میزان روی رقم یاقوتی سیاه ثبت شد. همچنین دوره ی رشد و نمو سنین مختلف پورگی زنجرک A. kermanshah روی رقم های مختلف مو در شرایط طبیعی تعیین شد. بیشترین طول کل دوره ی پورگی (3/0± 33/29 روز) روی رقم یاقوتی سیاه و کمترین آن (88/0 ± 33/26روز) روی رقم یاقوتی سفید مشاهده شد. بر اساس نتایج ترجیح تخم گذاری و دوره ی پورگی، رقم یاقوتی سفید مناسب ترین و رقم یاقوتی سیاه نامطلوب ترین میزبان در بین رقم های مو مطالعه شده برای زنجرک A. kermanshah هستند. در این مطالعه همبستگی معنی داری بین میزان تخم ریزی زنجرک مو A. kermanshahو تراکم پرز سطح برگ رقم های مختلف مو (r 2=0. 18, P>0. 05) مشاهده نشد.

بیماری بلایت فوزاریومی سنبله ناشی از گونه های مختلف قارچ Fusarium به ویژه Fusarium graminearum، یکی از مهم-ترین بیماری های گندم در اقلیم گرم و مرطوب کشور است. این بیماری از اقلیم گرم و خشک جنوب کشور نیز گزارش شده و در چند مورد آسیب و زیان آن به گندم قابل توجه بوده است. در این بررسی، 32 نژادگان (ژنوتیپ) گندم مربوط به آزمایش مقایسه عملکرد امیدبخش اقلیم گرم و خشک جنوب در سال 1392 (ERWYT-S-1392) با هدف شناسایی ژنوتیپ های مقاوم به بیماری، طی دو سال زراعی 93-1392 و 94-1393در شرایط مزرعه در دو منطقه ی گرگان و مغان و نیز در شرایط گلخانه نسبت به بیماری آزمایش شدند. تجزیه ی مرکب داده های مربوط به میزان وقوع، شدت و شاخص بیماری و میزان آلودگی دانه در شرایط مزرعه نشان داد، برای هر چهار صفت یادشده، تفاوت معنی داری بین این ژنوتیپ ها وجود دارد. همچنین، تجزیه ی ساده ی داده های مربوط به پیشرفت بیماری در سنبله (شدت بیماری) در گلخانه نشان داد، تفاوت معنی-داری بین ژنوتیپ ها وجود دارد. نتایج این تحقیق نشان داد، از بین 32 ژنوتیپ مورد آزمایش، دو رگه ی (لاین) آزمایشی S-92-6 و S-92-7به علت پایین بودن همه ی متغیرهای مرتبط با مقاومت به بیماری در شرایط مزرعه و گلخانه و احتمال وجود سه نوع مقاومت I، II و IV در آن ها می توانند برای جایگزینی رقم های قدیمی تر در اقلیم گرم و خشک در نظر گرفته شوند. در اولویت بعد، سه لاین S-92-2، S-92-3و S-92-4 قرار داشتند که از بیشتر جنبه ها مقاومت مطلوبی در برابر بیماری داشتند.

پسیل معمولی پسته ) Agonoscena pistaciae (، یکی از آفات کلیدی پسته کاری های ایران است. نمونه برداری از سه باغ شامل رقم های سفید، اکبری و کله قوچی صورت گرفت. واحد نمونه برداری پورهها برگ پسته و حشرات کامل یک کارت چسبنده ی زردرنگ انتخاب شد. تعداد پوره ها و حشرات کامل به صورت هفتگی شمارش و ثبت شد. تفاوت تراکم پوره ها و حشرات کامل روی سه رقم )سفید، اکبری و کله قوچی( معنی دار بود. الگوی توزیع فضایی پوره ها با استفاده از روش واریانس به میانگین و مدل های رگرسیونی تیلور و آیوائو مشخص شد. در روش واریانس به میانگین، توزیع فضایی پوره ها در سال 1394 روی هر سه رقم از نوع تصادفی و در سال 1395 روی رقم سفید تصادفی و روی رقم های اکبری و کله قوچی تجمعی تعیین شد. شیب خط رگرسیون در هر دو مدل رگرسیونی روی هر سه رقم و در هر دو سال به طور معنی دار بزرگ تر از یک بود. در مدل تیلور توزیع فضایی پوره ها روی رقم سفید در سال 1394 تصادفی و روی دیگر رقم ها تجمعی بود. در مدل آیوائو توزیع فضایی روی رقم سفید در دو سال 1394 و 1395 تصادفی و در سایر موارد تجمعی تعیین شد. بیشتر بودن مقدار R2 در مدل Iwao نشان دهنده ی کارایی بهتر این مدل در توجیه رابطه ی میان واریانس و میانگین انبوهی حشره بود. نتایج حاصل از این پژوهش در تدوین برنامه های نمونه برداری برای مدیریت تلفیقی پسیل پسته اهمیت زیادی دارد.

در بررسی و ارزیابی های که در سال های 1389 و 1390 در منطقه ی مهریز و تفت استان یزد و سال های 1390 و 1391 در مناطق شرقی استان مازندران انجام گرفت، به ترتیب نه و هفت گونه از مرحله ی لاروی کنه های پارازیتنگونای خشکی زی از استان های یزد و مازندران گرد آوری شد. گونه ی Atractothrombium sylvaticum (C. L. Koch, 1835) از استان یزد برای نخستین بار از آسیا گزارش می شود و گونه های Charletonia terianaeHakimitabar, Saboori & Seiedy, 2013، Cicaditrombium weni Saboori & Lazarboni, 2008، Erythraeus (Erythraeus) garmsaricus Saboori, Goldarazena & Khajeali, 2004، Erythraeus (Zaracarus) rajabii Saboori, 2000، Allothrombium triticium Zhang, 1995، Willmannella kazerunica Zhang & Saboori, 1997، Nagoricanella bella(Zhang, 1996) و Charletonia krendowskyi (Feider, 1954) برای فون (جانورگان) استان یزد جدیدند. همچنین در بررسی فون کنه های شرق مازندران گونه ی Eatoniana gonabadensis (Ahmadi, Hajiqanbar & Saboori, 2012) برای دومین بار در جهان گزارش می شود و گونه های Erythraeus (Zaracarus) ueckermanni Saboori, Nowzari & Bagheri-Zenouz, 2004، Eutrombidium sorbasiensis Mayoral & Barranco, 2004، Montenegtrombium milicae Saboori & Peš ić , 2006 برای استان مازندران گزارش جدید هستند و گونه های Charletonia behshahriensis Hakimitabar & Saboori, 2014، Allothrombium pulvinum Ewing, 1917 و Ralphaudyna iranensis Zhang & Saboori, 1995 نیز از منطقه ی شرق مازندران گردآوری شد.

پوسیدگی طوقه ی برنج از مهم ترین بیماری های این گیاه در مناطق برنج کاری است. قدکشیدگی از علائم بارز این بیماری است که در اثر تولید هورمون جیبرلین توسط بیمارگر ظاهر می شود. این تحقیق به منظور شناسایی مجدد گونه های بیمارگر باکانه، ترکیب جمعیتی گونه ای بیمارگر، شدت بیماری زایی، تولید هورمون جیبرلین و ارتباط دو صفت اخیر با جمع آوری 50 نمونه ی گیاهی و سوا سازی 23 جدایه از بیمارگر انجام شد. تعیین شدت بیماری زایی به روش مایه زنی ساقه ی رقم گوهر در مرحله ی گیاهچه ای صورت گرفت. نتایج شناسایی جدایه ها منجر به تشخیص گونه هایFusarium fujikuroi و Fusarium verticillioides به ترتیب با ترکیب جمعیتی 4/88 و 6/11 درصد شد. نتایج آزمون بیماری زایی نشان داد، مایه زنی باعث ایجاد آلودگی در تمام گیاهان می شود، هر چند جدایه ها از جهت شدت بیماری زایی در میزبان متفاوت بودند. تعیین میزان جیبرلین به روش های اسپکتروفتومتری(طیف سنج نوری) و HPLC نشان داد، همه ی جدایه ها قادر به تولید جیبرلین می باشند ولی میزان آن در جمعیت مورد مطالعه متفاوت بود. آنالیز داده ها مشخص کرد که بین شاخص میزان تولید جیبرلین در بیمارگر و درصد افزایش ارتفاع ساقه (شدت بیماری زایی) در گیاه از لحاظ آماری ارتباط معنی داری وجود ندارد. احتمالاً حضور بیمارگر در گیاه و تأثیر قدرت بیماری زایی آن بیشتر و یا سریع تر از تأثیر جیبرلین در گیاه واقع شده است. این موضوع منجر به عدم درک رابطه ی بین میزان جیبرلین تولید و شدت بیماری زایی بیمارگر شد.

مینوز برگ مرکبات (Phyllocnistis citrella Stainton (Lepidoptera: Gracillaridae یکی از آفات محدودکننده ی کشت و کار مرکبات در خوزستان است. در این بررسی، خسارت شش گونه مرکبات نسبت به این آفت در شرایط باغی مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور، شاخه های 10 سانتی متری آلوده به سن اول لاروی از هرگونه به طور تصادفی انتخاب و با استفاده از تله ی آستینی پوشانده شد. سپس به صورت روزانه تاریخ آلودگی، تعداد تخم، لارو، شفیره، حشرات بالغ و طول دوره ی لاروی و شفیرگی ثبت گردید. در این آزمایش تفاوت معنی داری بین صفات مورد بررسی مشاهده شد، به طوری که بیشترین میانگین طول دوره ی لاروی در پرتقال (47/0± 75/11 روز) و کمترین میانگین در نارنگی (28/0± 50/6 روز) مشاهده شد. همچنین بیشترین میانگین طول دوره ی شفیرگی در لیموترش (88/0± 66/12 روز) و گریپ فروت (67/0± 60/11 روز) به دست آمد و پرتقال (70/0± 00/5 روز) کمترین میانگین طول دوره ی شفیرگی را داشت. از نظر میانگین تعداد مراحل مختلف زیستی آفت، پرتقال بیشترین تعداد (تخم: 75/10، لارو: 25/10، شفیره: 75/9 و بالغ: 25/9) و لیموشیرین کمترین تعداد (تخم: 75/4، لارو: 00/4، شفیره: 50/3 و بالغ: 50/3) را داشت. نتایج بررسی ها نشان داد، بیشترین میانگین سطح آلوده ی برگ در پرتقال (05/0± 82/0) و کمترین سطح آلوده در لیموشیرین (05/0± 35/0) اندازه گیری شد. با توجه به ویژگی های مورد بررسی پرتقال بیشترین خسارت و لیموشیرین و گریپ فروت کمترین خسارت را از حمله ی آفت متحمل شدند.

به منظور بررسی وضعیت ویروس های مهم متعلق به جنس نپوویروس از تاکستان های استان زنجان، نمونه برداری در سال های زراعی 95-94 به صورت انتخابی از گیاهان دارای نشانه های مشکوک به بیماری های ویروسی انجام و درمجموع 168 نمونه ی گیاهی دارای نشانه و بدون نشانه گرد آوری شد. استخراج آر. ان. ای کل از بافت های برگی و آوندی 57 نمونه بر اساس نشانه ها و مناطق نمونه برداری شده انجام گرفت و cDNA آن ها ساخته شد و سپس، آزمون پی سی آر توسط آغازگرهای اختصاصی برای تکثیر (افزونش) بخشی از ژنگان (ژنوم) نپوویروس های موزاییک آرابیس (Arabis mosaic virus, ArMV)، بدشکلی انگور (Grapevine deformation virus, GDeV)، برگ بادبزنی انگور (Grapevine fanleaf virus, GFLV) و لکه ی حلقوی گوجه-فرنگی (Tomato ring spot virus, ToRSV) انجام گرفت. نتایج واکنش زنجیره ای پلمیراز گویای تکثیر قطعه های مورد انتظار از ویروس های ArMV، GDeV، GFLV و ToRSV به ترتیب از 7/15، 7/15، 5/10 و 14 درصد نمونه ها بود. پس از تعیین توالی، همردیف سازی ترادف نوکئوتیدی قطعه های تکثیرشده با دیگر توالی های موجود در بانک ژن و تحلیل تبارزائی توسط برنامه ی MEGA6، با روش Neighbor-Joining انجام شد. بررسی رابطه های تبارزائی بر اساس توالی های نوکلئوتیدی نشان داد، جدایه-های ردیابی شده در این تحقیق با جدایه هایی از کشورهای مختلف هم گروه اند که در بیشتر موارد ارتباط جغرافیایی بین جدایه های ردیابی شده و دیگر جدایه ها را نشان می دهد. این نخستین تحقیق جامع بر اساس داده های مولکولی از نپوویروس-های مهم انگور در استان زنجان و نخستین گزارش ویروس بدشکلی انگور از این منطقه است.

شپشه ی آرد یکی از آفات مهم محصولات انباری در سراسر جهان است. در پژوهش حاضر، ابتدا اسانس اندام های هوایی گیاه رزماری (Rosmarinus officinalis) میکروکپسوله شده و پس از بررسی ویژگی های فیزیکوشیمیایی، سمّیت تدخینی آن روی حشرات بالغ شپشه ی آردTribolium confusum ارزیابی شد. کلیه زیست سنجی ها در دمای 3± 27 درجه ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 70 درصد و تاریکی انجام شد. تأثیر حشره کشی اسانس خالص و اسانس میکروکپسوله شده ی رزماری در غلظت های 84/115، 24/142، 28/163، 52/187 و 44/203 میکرولیتر اسانس بر لیتر هوا در مدت 24 و 72 ساعت تیمار بررسی شد. نتایج نشان داد، سمّیت تدخینی اسانس میکروکپسول به طور معنی داری کمتر از اسانس خالص است. نرخ مرگ و میر اسانس خالص در غلظت 44/203 میکرولیتر اسانس بر لیتر هوا 24 ساعت پس از تیمار به 6/76 درصد رسید و 72 ساعت پس از تیمار به 6/86 درصد افزایش یافت. درحالی که اسانس میکروکپسول در همین غلظت در 24 و 72 ساعت تیمار به ترتیب موجب مرگ 9/44 و 3/48 درصد از حشرات تیمارشده بود. نتایج این پژوهش نشان داد، روش میکروکپسوله کردن می تواند راهبردی مناسب به منظور دستیابی به فرمولاسیونی (ترکیب بندی) با خاصیت رهایش کنترل (مهار)شده برای اسانس رزماری به عنوان حشره کشی گیاهی باشد.

موریانه ی Microcerotermes diversus Silvesteri یکی از مهم ترین آفات محصولات چوبی و سلولزی در مناطق مختلف کشور از جمله استان خوزستان به شمار می آید. از سموم سازگار با محیط زیست که از طریق اختلال در فیزیولوژی و متابولیسم (سوخت وساز) حشرات تأثیر گذارند می توان به بورات ها از جمله بوراکس اشاره کرد. هدف از این بررسی تعیین نشانگرهای زیستی با استفاده از اندازه گیری فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (پاداکسندگی) و میزان پراکسیداسیون لیپید (چربی) در ایجاد تنش اکسیداتیو (اکسایشی) تحت تأثیر حشره کش است. بدین منظور تأثیر چهار غلظت 5/1، 2، 3 و 4 درصد بوراکس بر شاخص های مهم تنش اکسیداتیو از جمله مالون دی آلدهاید (MDA) و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی مانند سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT)، پراکسیداز (POX)، آسکوربات پراکسیداز (APX) و گلوتاتیون ردوکتاز (GR) در طبقه ی کارگر بررسی شد. همه ی آزمایش ها در چهار تکرار انجام شد. نتایج حاصل نشان داد، با افزایش غلظت حشره کش، میزان غلظت MDA در همولنف نسبت به شاهد به صورت معناداری افزایش و فعالیت دو آنزیم GR و APX با افزایش غلظت کاهش می یابد، بیشترین و کمترین میزان فعالیت آنزیم SOD به ترتیب در تیمارهای 2 و 3 درصد، آنزیم CAT در تیمارهای 3 و 4 درصد و آنزیم POX در تیمارهای 4 و 3 درصد مشاهده شد. نتایج همچنین نشان داد، تیمار موریانه ها با غلظت های مختلف مورد نظر از بوراکس بر شاخص تنش مالون دی آلدهاید و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی POX، CAT، GR، APX و SOD تأثیرگذار است و می توان از آن ها به عنوان یک نشانگر زیستی برای تعیین تأثیر حشره کش در بدن موریانه استفاده کرد.

شته ی سبز گندم، Sitobion avenae (Fabricius)، یکی از آفات مهم غلات دانه ریز به ویژه گندم است. پارامتر (فراسنجه)های زیستی شته درون اتاقک رشد تنظیم شده در دمای 2± 25 درجه ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5± 60 درصد و دوره ی نوری14: 10 (روشنایی: تاریکی) در قالب طرح کامل تصادفی و آزمایش کرت های خردشده تعیین شد. عامل اصلی شامل دو رقم گندم (سای سونز و شیرودی) و عامل فرعی عبارت از مدت زمان های پیش آلودگی (0، 2، 4، 6، 8 روز) بود. نتایج نشان داد، بین تیمارها از نظر پارامترهای نرخ خالص تولیدمثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت(rm)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ )، مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (DT) و میانگین مدت زمان یک نسل (T)S. avenae اختلاف معنی-داری وجود دارد. بیشترین و کمترین مقدار rmدر رقم سای سونز به ترتیب در شاهد (092/0 بر روز) و تیمار 6 روز پیش آلودگی (063/0 بر روز) مشاهده شد. همچنین، در رقم شیرودی بیشترین و کمترین مقدار rm شته به ترتیب در شاهد (216/0 بر روز) و تیمار شش روز پیش آلودگی (157/0 بر روز) به دست آمد. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که آلودگی های پیشین گندم به مدت شش روز ضمن القای مقاومت، نرخ رشد جمعیت شته را کاهش می دهد و در برنامه ی مدیریت تلفیقی یا IPM این آفت می تواند مفید واقع شود.

بیماری سفیدک داخلی خیار یکی از مهم ترین بیماری های خیار در ایران و جهان است. در این پژوهش از ترکیب بتا آمینوبوتریک اسید (BABA) برای کاهش آسیب و زیان این بیماری به صورت غرقاب خاک و محلول پاشی برگ استفاده شد. برگ های گیاهان 24 ساعت پس از تیمار با BABA جدا و پس از مایه زنی با بیمارگر درون جعبه های پلاستیکی با شرایط رطوبتی مطلوب بیمارگر قرار داده شدند. ارزیابی بیماری شش روز پس از تلقیح با بیمارگر انجام شد. نتایج نشان داد، کاربرد BABA به روش محلول پاشی برگ تأثیر معنی داری در کاهش بیماری نداشته و کاربرد خاک مصرف آن با 62 درصد کاهش بیماری همراه بوده و به لحاظ آماری با شاهد اختلاف معنی داری نشان داد. در مرحله ی دوم آزمایش تأثیر این ترکیب در شرایط گلخانه علیه بیماری و تغییر در فعالیت آنزیم های گلوکاناز، پلی فنل اکسیداز (PPO)، پراکسیداز (POX) و فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) در زمان های مختلف بررسی شد. نتایج نشان داد، فعالیت آنزیم ها 48 ساعت پس از مایه زنی با بیمارگر به سرعت افزایش داشته و پس از آن فعالیت آنزیم های گلوکاناز، PAL و POX به تدریج کاهش یافت. درصورتی که فعالیت آنزیم PPO، پس از 48 ساعت افزایش، با سرعت بیشتری کاهش پیدا کرد. این موضوع بیانگر ایجاد حالت آماده باش در گیاه درنتیجه ی کاربرد این ترکیب است.

امتزاج پروتوپلاست یکی از سیستم های تراریختی مؤثر در ایجاد تغییرهای ژنتیکی به منظور بهبود عملکرد میکروارگانیسم (ریزجانداران) است که امروزه در جهت رسیدن به یک عامل بیوکنترل (مهار زیستی) موفق در کنترل علف هرزهای مختلف استفاده می شود. در روش های معمول تراریختی قارچ های رشته ای مانند گونه های فوزاریوم، تهیه ی پروتوپلاست نخستین گام است. در این پژوهش، پس از جداسازی قارچ Fusarium oxysporum (عامل پژمردگی آوندی) از گیاه گل جالیز Orobanche sp.، بررسی های لازم برای شناسایی ریخت شناسی و مولکولی آن انجام شد. سپس تأثیر عامل های مختلف مانند تأثیر نوع محیط کشت در مقدار اسپور تولید شده، بهترین زمان برای جوانه زنی بیشینه ای اسپورها، غلظت های مختلف آنزیم های تجزیه کننده ی دیواره ی سلولی، زمان در معرض قرارگیری با آنزیم در تعداد پروتوپلاست های تولیدشده و نیز نوع و غلظت تثبیت کننده ی اسمزی در ایجاد و میزان زنده مانی پروتوپلاست ها ارزیابی شد. نتایج به دست آمده از تجزیه ی آماری داده-ها، محیط Spezieller Nä hrstoffarmer Agar بهترین محیط کشت و زمان 16 ساعت را بهترین زمان برای ایجاد و جوانه زنی اسپورها معرفی کرد. همچنین ترکیب آنزیمی Glucanex (15 Mm) و Driselase (20 Mm) در زمان پنج ساعت با فاصله ی معنی داری از دیگر تیمارها بیشترین پروتوپلاست را تولید کرده و تثبیت کننده ی KCl (6/0 مولار) نیز به عنوان بهترین تثبیت کننده معرفی شد.