زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1391 | دوره:4 | شماره:13 |تعداد مقالات:15

در این مطالعه تاثیر فلز سنگین جیوه بر روی تغییرات ساختار بافتی در کبد ماهی زروک (Scatophagus argus) مورد بررسی قرار گرفت. هدف تشخیص میزان فلز و تاثیر میزان طول دوره در معرض و تغییرات بافت شناسی در کبد ماهی نمونه بود. ماهی انتخاب شده در معرض غلظت های 10، 20 و 30 قسمت در بیلیون جیوه برای سه دوره کوتاه مدت 24، 48 و 72 ساعته قرار داده شد. بررسی بافت کبد در دوزها و زمان های مختلف در معرض بودن جیوه نشان داد که تغییراتی در بافت کبد و سلول های کبدی بر اثر وجود جیوه ایجاد شده است. از جمله این تغییرات واکوئول زایی سلول های کبدی، نکروز هسته هپاتوسیت ها، تورم ابری سلول های کبدی، دژنره شدن واکوئول ها و تراکم رگ های خونی می باشد. شدت این تغییرات بافتی متاثر از دوز جیوه و مدت زمان مورد نظر بود.

تاثیر غلظت های مختلف یون نیترات بر میزان رشد نوزادان دلقک ماهی کاذب (Amphiprion ocellsris) به منظور تعیین غلظت مناسب آن در تولید بچه ماهیان مذکور (با صرف زمان و هزینه کم تر در کارگاه های پرورش ماهیان زینتی) و کسب اطلاعات بیش تر برای مدیرت حفظ و بهره برداری بهتر ذخایر این ماهیان (در زیستگاه طبیعی) بررسی شد. در این بررسی تعداد 150 عدد نوزاد دلقک ماهی کاذب (با میانگین وزن 1.4 میلی گرم و طول 2 میلی متر) به مدت سه ماه در 15 مخزن 25 لیتری با غلظت های مختلف یون نیترات (5، 10، 20، 40 و 80 میلی گرم در لیتر) نگهداری و تغییرات طول کل و وزن آن ها به طور هفتگی اندازه گیری شد. شوری آب مخازن 20 میلی گرم در لیتر، دما 25 درجه سانتی گراد، pH 8.4 و طول دوره روشنایی 14 ساعت در شبانه روز بوده و برای تهیه غلظت های مختلف یون نیترات از انحلال نمک نیترات سدیم در آب استفاده شد. بچه ماهیان با تخم پوسته زدایی شده آرتمیا تغذیه شده و تعویض آب مخازن به طور روزانه (به میزان 10 درصد آب مخازن) انجام گردید. نتایج این بررسی نشان داد که سرعت رشد ماهیان (طول کل و وزن) با افزایش غلظت یون نیترات آب نسبت عکس داشته و کاهش داشت. بچه ماهیان در غلظت های 5 و 10 میلی گرم در لیتر نیترات رشد مناسبی داشته (400 و 300 درصد)، ولی رشد آن ها در غلظت های 20، 40 و 80 میلی گرم در لیتر نیترات کاهش چشمگیری داشت (صفر، 100 و 200 درصد). تمامی بچه ماهیان تیمار شده با غلظت 80 میلی گرم در لیتر یون نیترات، پس از 28 روز تلف شدند.

این مطالعه به منظور بررسی تغییرات خصوصیات بستر بر اثر ترال کشی در منطقه بحرکان انجام گردید. نمونه برداری از رسوبات طی دو نوبت به صورت قبل از شروع فعالیت شناورهای صیادی و دو هفته بعد از توقف ترال کشی شناورها در سال 1389 در منطقه صیادی بحرکان (شمال غربی خلیج فارس) انجام شد. به این منظور 18 ایستگاه در دو عمق 6 و 10 متر تعیین گردید. نمونه های رسوب به وسیله گرب Veen Van با سطح مقطع 0.025 متر مربع جمع آوری شدند. مقدار درصد سیلت و رس در اعماق 6 و 10 متر به ترتیب 92.40 تا 98.40 و 89.8 تا 98.84 درصد نشان داد که در هر دو عمق بعد از ترال کشی افزایش معنی داری یافته است (P<0.05). همچنین مقدار درصد مواد آلی کل در اعماق 6 و 10 متر به ترتیب 19.75 تا 28.41 و 19.29 تا 27.95 درصد تخمین زده شد که در هر دو عمق بعد از ترال کشی افزایش معنی داری پیدا نمود (P<0.05). میزان کربن آلی در اعماق 6 و 10 متر به ترتیب 4.90 تا 12.18 و 4.70 تا 12.68 میلی گرم در لیتر ثبت شد که در هر دو عمق متناسب با مواد آلی بعد از ترال کشی افزایش معنی داری یافت(P<0.05). همچنین مقدار مواد آلی با کربن آلی و درصد سیلت و رس همبستگی مثبت و معنی داری داشت (P<0.05). نتایج نشان داد که شدت اثر ترال کشی بر روی خصوصیات بستر، بین هر دو عمق اختلاف چندانی نداشت.

در این تحقیق اثر غلظت های مختلف نیترات بر میزان کلروفیل و چربی جلبک Chlorella vulgaris در سال 1390 مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش با 3 تیمار شامل غلظت بالا (24.71 میلی گرم نیترات در لیتر)، غلظت متوسط (12.35 میلی گرم نیترات در لیتر) و غلظت کم نیترات (6.17 میلی گرم نیترات در لیتر) و 3 تکرار با استفاده از استوک خالص جلبک سبز Chlorella vulgaris و محیط کشت F/2 گیلارد (با تغییر غلظت نیترات در تیمارها) در شرایط آزمایشگاهی انجام پذیرفت. پس از گذشت مدت معین، نمونه ها برای آنالیز برداشت شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که کلروفیل a جلبک در نیترات بالا نسبت به دو غلظت دیگر بیش تر و به مقدار 278 میلی گرم بر لیتر رسید. در پایان آزمایش میزان چربی در محیط کشت با تیمار نیترات بالا، 56.09 درصد بدست آمد که نسبت به دو تیمار دیگر بالاتر بود.

این بررسی در منطقه استقرار سازه های مصنوعی واقع در سواحل بحرکان استان خوزستان در طی چهار فصل از بهار 1388 تا آخر زمستان 1388 انجام پذیرفت. در مجموع 4 ایستگاه برای نمونه برداری در نظر گرفته شد. یک ایستگاه در محل سازه های قدیمی (D) و سه ایستگاه در محل سازه های جدیدتر (A، B و D) انتخاب گردید. نمونه برداری با کمک غواص در عمق 12 متری و به صورت تصادفی با انداختن کوادرات 0.25´0.25 متر مربع انجام شد. نمونه های جمع آوری شده شناسایی و میزان توده زنده آن ها در فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان تخمین زده شد. فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب شامل دما (درجه سانتی گراد)، شوری (قسمت در هزار)، اکسیژن (میلی گرم در لیتر(، pH و کدورت (واحد کدورت نفلومتری یا NTU) در کلیه فصول در هر ایستگاه توسط دستگاه پرتابل اندازه گیری و ارتباط آن ها با میزان توده زنده در 10 گونه اسفنج مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این بررسی ها نشان دهنده سازش این گروه از جانداران نسبت به تغییرات دما و شوری موجود در منطقه می باشد، به گونه ای که با افزایش شوری در فصول سرد سال میزان توده زنده در اسفنج ها افزایش و با کاهش میزان شوری در فصول گرم سال از میزان توده زنده در اسفنج ها کاسته شده است.

ماهی حلوا سفید (Pampus argenteus) یکی از منابع مهم شیلاتی در سبد غذایی خانواده های ایرانی به شمار می رود، اما در رابطه با ترکیب اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه این گونه با ارزش در آب های خلیج فارس اطلاعات چندانی در اختیار نیست. در این تحقیق نتایج نشان داد فیله ماهی حلوا سفید بر اساس وزن تر حاوی 19±0.27 درصد پروتئین خام، 5.1±0.11 درصد لیپید خام و 74.8±0.44 درصد رطوبت بود. پروتئین ماهی حلوا سفید دارای ترکیب متعادلی از انواع اسیدهای آمینه بود. در این ترکیب مقادیر بالایی از اسید گلوتامیک (14.72±0.03 درصد)، لیزین (10.87±0.13 درصد)، اسید آسپارتیک (10.44±0.20 درصد)، والین (9.62±0.07 درصد) و لوسین (9.23±0.11 درصد) اندازه گیری گردید. امتیاز اسید آمینه ضروری نیز برای این ماهی محاسبه شد که نتایج بدست آمده حاکی از بالا بودن مقدار آن بود. در ترکیب چربی ماهی حلوا سفید 25 نوع اسید چرب مشاهده شد که اسیدهای چرب اشباع فراوان ترین انواع (50.04 درصد) را تشکیل می دادند. اسید پالمتیک (C16:0) با 29.78±0.88 درصد اسید چرب غالب مشاهده شده در میان اسید های چرب بوده و پس از آن به ترتیب لینولئیک اسید (C18:2)، اولئیک اسید (C18:1)، دوکوزاهگزانوئیک اسید (C22:6) و میریستیک اسید (C14:0) با مقادیر 12.76±0.52، 10.61±0.63، 7.7±0.17 و 5.30±0.36 درصد به ترتیب قرار داشتند. فیله ماهی حلوا سفید از لحاظ اسیدهای چرب غیر اشباع امگا 3 (11.69 درصد)، امگا 6 (12.76 درصد) و امگا 9 (10.61 درصد) منبع غنی غذایی به شمار می رود.

در این بررسی برخی از خصوصیات زیستی ماهی سنگسر کاکان (Pomadasys kaakan) در دریای عمان محدوده سواحل سیستان و بلوچستان از شهریور 1382 تا مهر ماه 1383 مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق 756 قطعه ماهی کالبد شکافی شده که از این تعداد 318 قطعه ماده بود. نمونه برداری به صورت روزانه و از صید تجاری توسط شناور قایق انجام پذیرفت. براساس فراوانی مراحل جنسی پیشرفته یک دوره تخم ریزی طولانی در طول سال (به استثنای آذر ماه) بدست آمد که با استفاده از شاخص گنادی (GSI) دو اوج تخم ریزی شامل یک پیک قوی در فروردین و پیک ضعیفی در شهریور ماه همراه بدست آمد. بر این اساس بهترین زمان صید این گونه در تمامی فصول سال به استثنای اسفند و فروردین ماه می تواند در نظر گرفته شود. مقایسه شاخص کبدی (HSI) و ضریب چاقی(Kf) با اوج تخم ریزی رابطه عکس را نشان داد. بر اساس میانگین طول بلوغ جنسی (سانتی متر 44 = Lm50%) و ضرورت صید ماهی بزرگ تر از طول 44 سانتی متر، اندازه چشمه استاندارد برای این گونه 149.6 میلی متر محاسبه گردید. در بررسی محتویات معده، گروه ماهیان با 35 درصد پس از گروه سخت پوستان و از بین ماهی ها، ماهی یال اسبی (Trichiurus lepturus) با 52 درصد بیش ترین میزان فراوانی کل را تشکیل داد. طول بی نهایت (L¥)، پارامترهای مرگ و میر کل (Z)، مرگ ومیر صیادی (F)، مرگ ومیر طبیعی (M)، ضریب رشد سالانه (K) و t0 (سن در طول صفر) به ترتیب 63.5، 1.38، 0.67، 0.71، 0.35 و -0.21 برای این گونه محاسبه شد. همچنین رابطه طول و وزن ماهی سنگسر کاکان محاسبه و مقادیر a، b و r (ضریب هبستگی) به ترتیب 0.0169، 2.9821 و 0.97 بدست آمد.

تعیین حساسیت زیست فیزیکی نوار ساحلی کشور بر مبنای شاخص ESI اقدامی است که به بررسی تعیین حساسیت مناطق حساس ساحلی در برابر انتشار مواد آلاینده به ویژه شیمیایی و نفتی می پردازد. در این راستا تمامی کرانه ساحلی محدوده مورد مطالعه در شهرستان تنکابن به طول تقریبی 30 کیلومتر با پیمایش زمینی و با کاربرد سامانه اطلاعاتی جغرافیایی (GIS) در سال 1389 مورد بررسی قرار گرفت. طی نتایج بدست آمده، 6 رتبه از رتبه های 10 گانه اصلی جدول مذکور و در مجموع با در نظر گرفتن رتبه های فرعی، 8 رتبه در محدوده مورد مطالعه مورد شناسایی قرارگرفت و رتبه 6B با عنوان سواحل شنی تخته سنگی (سنگ و تخته سنگ) با نسبت 51.52 درصد به تنهایی بیش از نیمی از کرانه ساحلی را به خود اختصاص داده است. در این میان مرغزارهای آب شیرین با اختصاص رتبه 10B و وسعت 0.32 درصد از محدوده مورد مطالعه از بالاترین حساسیت زیست محیطی برخوردار می باشند. سواحل با حساسیت متوسط با 84 درصد بیش ترین درصد و در رتبه های بعدی سواحل با حساسیت بالا با 10 درصد از کرانه ساحلی و سواحل با حساسیت کم با 6 درصد از کرانه ساحلی را به خود اختصاص داده اند. از لحاظ منابع زیستی 5 گروه جانوری شامل پستان داران آبزی، پرندگان دریایی، خزندگان، ماهیان و بی مهرگان مورد شناسایی قرار گرفت. گیاهان شناسایی شده در دو دسته جلبک های دریایی و گیاهان ساحلی و مصبی قرار گرفتند. در محدوده مورد مطالعه به علت وجود رودخانه ای دائمی و تشکیل زیستگاه های مصبی که دارای تراکم و تنوع بالا از پرندگان و سایر گونه های جانوری از جمله ماهیان کوچ رو از دریا به رودخانه برای عمل تخم ریزی هستند، دارای حساسیت زیست محیطی بالایی می باشند. از چهار گروه اصلی منابع مورد کاربری انسان، سه گروه شامل مکان های ساحلی با امکان دسترسی و استفاده تفریحی بالا، مناطق تحت مدیریت و استخراج منابع در محدوده مورد مطالعه شناسایی شده اند.