فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس
سال:1392 | دوره:5 | شماره:18 |تعداد مقالات:8

امروزه موضوع مبلمان شهری که ازمصادیق بارز خدمت رسانی، حفظ هویت، زیبایی بصری شهر و رضایتمندی شهروندان می باشد، تبدیل به دانش مهمی درامر مناسب سازی فضای شهر و کیفیت زندگی افراد شده است. در این رابطه، مدیریت شهری (شهرداری)، که به عنوان مهم ترین مرجع خدمات رسانی برای شهروندان می باشد، می بایستی در سیاستگزاری ها، برنامه ریزی ها و طراحی های مختلف تاسیسات و تجهیزات شهری (مبلمان شهری)، به نیازها و علایق شهروندان در کنار پیشرفت های روزافزون تکنولوژی و دانش زیبایی شناختی، توجه ویژه ای برای پاسخگوی به نیازهای مختلف شهروندان داشته باشد. در این زمینه مقاله حاضر با هدف بررسی و تحلیل مبلمان شهری شهر مهاباد از دریچه رضایت شهروندی و عملکرد مدیریت شهری، به مطالعه این مهم (مبلمان شهری) در شهر مهاباد پرداخته است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و روش استفاده شده در آن نیز، توصیفی-تحلیلی وپیمایشی می باشد. نتایج این تحقیقکه بر اساس مطالعات، مشاهدات و مصاحبه با اهالی محلات مختلف شهر به دست آمده است، نشان دهنده وجود برخی کاستی ها و نارضایتی ها در زمینه تاسیسات و تجهیزات شهری در پارک ها، فضاهای باز و عمومی شهر به عنوان محدوده های پژوهش در شهر مهاباد می باشد که در نهایت موجبات نارضایتی شهروندان از وضعیت موجود مبلمان شهری و عملکرد مدیریت شهری شده است. همچنین در نهایت با توجه به جوانب مختلف مطالعات انجام شده، اقدام به تدوین اهداف بلند، میان و کوتاه مدت و نیز پروژه های مختلف، جهت ساماندهی مبلمان شهری مهاباد شده است.

سالیانه بر تعداد وسایل نقلیه در شهرها و جاده های کشور افزوده می شود و در آینده نیز ادامه داشته و بر شدت آن افزوده خواهد شد. افزایش وسایل نقلیه در شهرها بستگی به عوامل متعددی نظیر ماهیت و شدت فعالیت های عمرانی، رشد جمعیت، اوضاع اجتماعی، اقتصادی و تحولات فرهنگی کشور دارد. در این ارتباط، یارانه به عنوان ابزاری برای حمایت از اقشار جامعه و یا فعالیت های اقتصادی و باز توزیع بعد از تولید به شمار می آید. طرح هدفمندی یارانه یکی از چالش برانگیزترین طرح های تحولات اقتصادی کشور است که بیشتر بخش انرژی و حمل و نقل را تحت تاثیر قرار داده است. هدف اصلی تحقیق حاضر، تحلیل اولویت استفاده شهروندان از سیستم حمل و نقل موجود می باشد. با توجه به هدف تحقیق، فرضیه این چنین صورت بندی شده است: بنظر می رسد میزان اقبال شهروندان شیراز از سیستم حمل و نقل عمومی بعد از هدفمندی یارانه انرژی بیشتر است. روش شناسی پژوهش توصیفی و تحلیلی است که با توجه به مشاهدات میدانی، داده های اسنادی، مورد استفاده و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که اولویت اول در حمل و نقل کلانشهر شیراز با ناوگان اتوبوسرانی، اولویت دوم، با ناوگان تاکسیرانی و اولویت سوم با خودروهای شخصی است.

فرسودگی بافت های بخش مرکزی شهر و توسعه برون زا از جمله مسائل امروزی بسیاری شهرها می باشد، محدوده مورد مطالعه در این پژوهش بافت فرسوده بخش قدیم شهر اراک با مساحتی حدود 62 هکتار و جمعیتی معادل 14352 نفر است. با توجه به نظام علت و معلولی، تبعات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی درون و بیرون بیشتر شهر اراک و بخصوص بافت هسته مرکزی، ماحصل فرایندهای فرسودگی و توسعه بروزای شهری است. شناخت و تعیین اولویت های نوسازی با بکارگیری مدل های کمی و استفاده از شاخص های کالبدی پنجگانه (عرض معبر، دانه بندی قطعات، کیفیت ابنیه، مصالح و کاربری زمین) به منظور احیاء بافت های فرسوده بسیار ضروری است. هدف این پژوهش بررسی و تعیین قطعات دارای اولویت زیاد برای نوسازی براساس شاخص های پنجگانه در محدوده مورد مطالعه شهر اراک است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی با بهره گیری از مدل های تحلیل سلسه مراتبی و منطق فازی در محیط نرام افزاری Arc GIS است. نتایج پژوهش نشان می دهد باتوجه به تقسیم بندی بافت فرسوده 62 هکتاری در 4 گروه با اولویت خیلی زیاد، زیاد، متوسط و کم، قطعات با اولویت خیلی زیاد غالباَ در هسته مرکزی و بافت تاریخی شهر واقع اند و قطعات با اولویت زیاد در کل بافت پراکنده اندو از قائده خاصی پیروی نمی کنند. همچنین مجموع مساحت قطعات با اولویت خیلی زیاد حدود 4.43 هکتار و قطعات با اولویت زیاد معادل 6.5 هکتار می باشد. بنابراین در صورت اعمال ضوابط ساخت و ساز ویژه پهنه های خیلی زیاد و زیاد می توان جمعیتی بالغ بر 8000نفر را در بافت فرسوده اسکان داد.

روستاها همواره درطول تاریخ به علت غلبه چشم اندازهای طبیعی برانسانی، فقرگسترده، نبودسازه های مقاوم وغیره درمقابل حوادث طبیعی چون بهمن دچارخسارات گسترده جانی ومالی شده اند.بهمن به عنوان نوعی از بلایای طبیعی، اغلب باعث واردشدن خسارات بسیار بر روستاها و راههای دسترسی می گردد.جهت مقابله با بهمن نیاز به برنامه ریزی است وشناخت ابتدایی ترین مرحله برنامه ریزی است.اما مساله این است که درمنطقه مورد مطالعه علیرغم وقوع بهمن های زیاد، آنچنان که باید شناخت و تحلیلی از تاثیرپذیری روستاها و راههای دسترسی از بهمن صورت نگرفته است.لذا این پژوهش با بهره گیری از GIS وفرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در این زمینه با روشی تحلیلی-کاربردی به تحقیق پرداخت.بر اساس یافته های تحقیق به ترتیب شهرستانهای آمل، نور وتنکابن دارای بیشترین مساحت مناطق دارای پتانسیل بهمن خیزی وتعداد روستاهای مشمول می باشند.از جهت راههای دسترسی همچنان آمل ونوردر رتبه های اول می باشنداما شهرستان تنکابن دارای مسیر دسترسی دارای پتانسیل بهمن خیزی تشخیص داده نشد. به لحاظ مناطق دارای احتمال ضعیف وقوع بهمن، شهرستانهای آمل، نور وساری به ترتیب قرار دارندکه به لحاظ روستاهای مشمول درارای احتمال ضعیف وقوع بهمن، به ترتیب شهرستانهای بابل، آمل وتنکابن قرار گرفته اندو به جهت راههای دارای احتمال ضعیف وقوع بهمن همین مراتب ذکرشده حکمفرما می باشد.در انتها نیز بر اساس یافته های تحقیق راهکارهای عملی نیز ارائه گردید.

بررسی توزیع منطقه ای-زمانی قیمت زمین های مسکونی می تواند نشان دهنده توسعه شهر، روابط انسان و زمین و عوامل موثر بر توزیع قیمت زمین باشد. به همین دلیل در این پژوهش به بررسی و تحلیل توزیع فضایی قیمت زمین و عوامل موثر بر توزیع آن در شهر مشهد پرداخته شده است.اطلاعات مورد نیاز برای این پژوهش از بنگاه های املاک در سطح مناطق شهر مشهد در سال 1390 جمع آوری شده است. پس از آن این اطلاعات که شامل 600 نمونه از قیمت زمین است، پراکنش آنها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بر روی نقشه مشخص شده است. سعی شده که قیمتها پراکنش مناسبی را در سطح شهر مشهد داشته باشند و آنها از تمام نواحی شهر مشهد انتخاب شوند. در نهایت نتایج با استفاده از نرم افزار Arc GIS و مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) تحلیل شده است. در محاسبه رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) 12 شاخص در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که میانگین قیمت زمین در شهر مشهد در سال 1390 برابر با 1112000 ریال می باشد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل فضایی قیمت زمین نشان داد که در قسمت های مرکزی و غربی و جنوب غربی شهر مشهد قیمت زمین بالا تر از دیگر بخش ها می باشد.

آنچه که امروزه بیشتر مورد پسند جوامع گردشگری به ویژه گردشگران خارجی می باشد، ابنیه تاریخی و معماری منحصر بفرد به کار رفته در آن می باشد، که سالانه حجم انبوهی از گردشگران را از سراسر دنیا راهی کشورهایی با هویت اصیل و دارای آثار تاریخی و باستانی رهسپار می سازد. بدین لحاظ کشور ایران بدلیل قدمت تاریخی و هویت اصیل ایرانی مورد توجه بسیاری از کانون های گردشگری جهان قرار دارد. و شهر تاریخی تبریز با دارا بودن بسیاری از آثار تاریخی از این قائده مستثنی نیست. ژئوتوریسم می توان رهیافتی جدید در ابقای میراث های تاریخی، طبیعی و اکولوژیک دانست که با افزایش علاقه عمومی نسبت به حفاظت از پدیده های محیطی، زمینه ساز توسعه پیشرفت این مناطق را فراهم می سازد. علم ژئوتوریسم دلبستگی افراد بومی را به محیط زندگی شان بیشتر کرده، اقتصادهای کوچک محلی را فعال و ایده های جدیدی را پیش روی افراد بازدید کننده محلی قرار می دهد. در این مقاله با استفاده از مقایسه دو روش ژئومورفوتوریستی پرالونگ و پریرا، قابلیت های گردشگری برخی از ابنیه های تاریخی شهر تبریز مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که هر دو روش ابعاد متنوعی از توانمندی های ابنیه های تاریخی را مورد سنجش قرار می دهد. در روش پریرا عیار ژئومورفولوژیکی و مدیریتی، و در روش پرالونگ عیارگردشگری و بهره وری مورد ارزیابی قرار گرفته است. مطابق با مطالعات میدانی بر اساس هر دو روش، از میان سایت های سه گانه، معماری بازار تاریخی تبریز، میدان ساعت و مسجد کبود، بازار تاریخی تبریز بالاترین امتیاز و میدان ساعت کمترین امتیاز را بدست آوردند. براین اساس هر دو روش دیدگاه جامعی در راستای برنامه ریزی توسعه گردشگری ارائه نمودند.

واحدهای مسکونی روستایی ضمن برخورداری از ارزش های معماری همانند سادگی الگوهای بصری و زیبائی شناختی، هماهنگی با عملکرد زیستی و معیشتی، استفاده از مصالح محلی و دانش بومی بیشترین انطباق رابا محیط طبیعی به عنوان بستر اصلی فعالیت های انسانی دارا می باشد که هویت خاص و ویژه ای به آن می بخشد. موضوع هماهنگی و انطباق معماری با ویژگیهای جغرافیایی محل و به ویژه عناصر اقلیمی فراهم کننده محیطی است که حداکثر آسایش بیوکلیمایی را در طول سال با حداقل هزینه برای انسان مهیا می کند. موضوع مقاله تاثیر گذاری عوامل جغرافیایی بر الگوی مسکن روستایی است که در بررسی الگوهای معماری مساکن روستایی استان کرمان عواملی مانند وسعت، اختلاف ارتفاع، عوامل جغرافیایی مانند اقلیم، توپوگرافی و شکل زمین مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی–تحلیلی است که با استفاده از منابع موجود، اطلاعات جمع آوری و در محیط GIS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تهیه نقشه هریک از عوامل موثر، با استفاده از توابع مطرح در GIS چون 3D Analyst, Spatial Analyst و Interpolation و تلفیق و ترکیب نقشه ها با یکدیگر نقشه های پهنه بندی هر یک از عوامل جغرافیایی تولیدشده است. نتایج تحقیق نشان می دهد استان کرمان را می توان به پنج پهنه اقلیمی و چهار پهنه ارتفاعی و سه پهنه جغرافیایی و نهایتا به چهار پهنه معماری تقسیم نمود. با توجه به نتایج تحقیق راهکارهایی ارائه گردیده است.

یکی از مهم ترین مسائلی را که در ارتباط با جمعیت می بایستی در نظر داشت مساله اشتغال است. به دلیل ارتباط تنگاتنگ این دو عامل اجتماعی و اقتصادی با بسیاری از فعالیت ها، جمعیت و اشتغال در تجزیه و تحلیل بسیاری از روندها و فعالیت های اجتماعی و اقتصادی مطرح می باشند. در این پژوهش به تبیین روند رشد و پیش بینی جمعیت در افق 1400 با مدل های مختلف پیش بینی جمعیت و بررسی جغرافیای اقتصادی شهر ساری در ادوار مختلف و همچنین به بررسی اشتغال در بخش های سه گانه اقتصادی ساری در افق 1400 با مدل های طولی-عرضی ایزارد و مقایسه شاغلین هر بخش با سطح مرجع (بخش شهری کل کشور) و پیش بینی تعداد شاغلین با استفاده از مدل تغییر سهم و میزان تمرکز نسبی هر یک از بخش های اقتصادی با ضریب مکانی پرداخته شد. تا الگوی اقتصادی شهر ساری به عنوان مرکز استان مازندران تبیین شود، باشد تا راه گشایی جهت برنامه ریزی های آتی برای این شهر و شهرهای مشابه واقع گردد. نتایج تحقیق نشان می دهد که در شهر ساری یک عدم تعادل بین بخش های سه گانه اقتصادی مشاهده می شود. عدم تعادل، توازن و پیوستگی در بین بخشهای سه گانه اقتصادی حاکی از فقدان برنامه ریزی جامع و فراگیر در برقراری نوعی تعادل و توازن منطقه ای می باشد.