اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1390 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

برای مطالعه اثر قارچ آربوسکولار مایکوریزا آزمایشی، بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در تابستان سال 1389 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان زهک به اجرا در آمد. این آزمایش شامل دو تیمار، که تیمار اول قارچ مایکوریزا از گونه Glomus mossea در دو سطح بدون تلقیح و تلقیح و تیمار دوم ارقام ذرت دانه ای در چهار سطح SC770، Tisa، SC7020 و SC704 بودند. نتایج آزمایش نشان داد، کاربرد قارچ آربوسکولار مایکوریزا بر ارتفاع بوته، عرض برگ پرچم، تعداد دانه در بلال در بوته و درصد پروتئین اثر معنی داری در سطح 1% آماری و بر طول برگ پرچم اثر معنی داری در سطح 5% گذاشته است. استفاده از قارچ آربوسکولار مایکوریزا بر قطر ساقه، تعداد برگ و وزن 100 دانه تاثیر معنی داری نداشت. استفاده از قارچ آربوسکولار مایکوریزا بر وزن 100 دانه ارقام تاثیر معنی داری در سطح 1% گذاشته و بر ارتفاع بوته و درصد پروتئین در سطح 5% تاثیر معنی داری گذاشت، اما بر قطر ساقه، تعداد برگ، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، تعداد دانه در بلال در بوته تاثیر معنی داری نداشت.

به منظور بررسی تاثیر مقادیر نیتروژن و زئولیت بر صفات زراعی گیاه کلزا در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 89-1388در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان اجرا شد که در آن عامل آبیاری در دو سطح شامل آبیاری معمول (شاهد) و قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد، عامل زئولیت در سه سطح عدم کاربرد و مصرف 5 و 10 تن در هکتار، عامل نیتروژن نیز در سه سطح صفر، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار بودند. در این آزمایش از رقم اصلاح شده Okapi استفاده گردید. نتایج حاصل نشان داد که اثر ساده آبیاری، نیتروژن و زئولیت و همچنین اثر متقابل دو گانه آبیاری و نیتروژن، آبیاری و زئولیت و نیتروژن و زئولیت بر عملکرد دانه و عملکرد روغن دانه در سطح یک درصد معنی دار شدند، به طوری که آبیاری معمول به همراه مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و 10 تن زئولیت در هکتار با میانگین 5278 و 2258 کیلوگرم در هکتار، بیشترین و قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد و عدم مصرف نیتروژن و زئولیت با میانگین 599 و 219 کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد دانه و عملکرد روغن دانه را به خود اختصاص دادند. به طور کلی در شرایط آبیاری معمول، مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و مصرف 10 تن زئولیت در هکتار و در شرایط قطع آبیاری از مرحله گل دهی به بعد، مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به همراه مصرف 10 تن زئولیت در هکتار، بالاترین عملکرد دانه و عملکرد روغن دانه را تولید نمودند.

جنس Secale از خانواده Poaceae است که امروزه از جایگاه ویژه ای در جهان خصوصا شمال اروپا برخوردار است در این تحقیق ریخت شناسی و تاکسونومی این گیاه در ایران مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به بررسی منابع و مطالعه نمونه های جمع آوری شده و نمونه های هرباریومی، از نظر تاکسونومیک مشخص گردید که این جنس در ایران دارای دو گونه است که گونه S.cereale دارای دو زیر گونه Cereale و Ancestrale و گونه S.strictum دارای دو واریته strictum و ciliatoglume می باشد. بررسی ریخت شناسی بر روی 26 جمعیت متعلق به این دو گونه با استفاده از 34 صفت کمی و 10 کیفی انجام گرفت که نتایج حاصل از آنالیز واریانس و تجزیه ای خوشه ای با استفاده از صفات کمی نتوانست در تاکسونومی و شرح گونه ها مفید باشد از این رو شناسایی بین گونه ها و زیر گونه ها جنس Secale تنها با استفاده از صفات کیفی صورت گرفت که نتایج حاصل از Frereriksen و Petersen را تائید کرد، از مهم ترین صفات کیفی جهت جدا کردن زیرگونه ها و واریته ها حالت محور سنبله، فرم رویشی و حضور یا عدم حضور کرک و مو می باشد.

به منظور بررسی برخی صفات فیزیولوژیک موثر در تنش خشکی، 10 لاین و رقم گندم نان شامل لاین های متحمل و حساس در یک آزمایش کرت های خرد شده بر پایه طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با دو تیمار آبیاری (معمول و تنش) به عنوان عامل اصلی و رقم به عنوان عامل فرعی در 3 تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. اعمال تنش خشکی با قطع آبیاری در مرحله ظهور سنبله انجام گردید. نتایج نشان داد که رژیم رطوبتی بر صفات هدایت روزنه ای، عملکرد دانه، شاخص برداشت، سرعت تولید دانه و وزن دانه در سنبله نیز اثر معنی داری داشت. بین ارقام و لاین های این مطالعه از جنبه بیشتر صفات فیزیولوژیک تفاوت های معنی داری وجود داشت. در شرایط تنش رطوبتی بیشترین عملکرد دانه به لاین C-85D-13 با میانگین 5.553 تن در هکتار اختصاص داشت.این لاین بیشترین عملکرد دانه را (6.888 تن در هکتار) در شرایط غیرتنش نیز به خود اختصاص داد. در شرایط غیر تنش هدایت روزنه لاین C-78-14 از سایر ارقام بیشتر شد و در شرایط تنش رطوبتی نیز بیشترین هدایت روزنه ای و کمترین عملکرد دانه به رقم زرین اختصاص داشت.در شرایط تنش رطوبتی رقم C-85D-13 بیشترین کلروفیل برگ را به خود اختصاص داد.نتایج نشان داد تاثیر رژیم رطوبتی بر شاخص سطح برگ معنی دار شده و رقم C-85D-13 بیشترین شاخص سطح برگ را به خود اختصاص داد. در مجموع نتایج این بررسی حاکی از آن بود که لاین های C-85D-13 و C-78-14 در هر دو شرایط رطوبتی مورد بررسی از عملکرد دانه قابل قبولی برخوردار بودند.

به منظور بررسی اثر آبیاری تکمیلی و آرایش کاشت بر شاخص های رشد نخود، آزمایشی در سال زراعی 88 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه لرستان انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آبیاری تکمیلی به عنوان عامل اصلی در چهار سطح شامل: بدون آبیاری (I0)، یکبار آبیاری موقع گلدهی (I1)، یکبار آبیاری موقع دانه بستن (I2)، دو بار آبیاری موقع گلدهی و دانه بستن (I3) و فاصله ردیف در دو سطح 20 (R1) و 30 سانتی متر (R2) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه رشد بر مبنای درجه روزهای رشد (GDD) نشان داد که در طول فصل رشد، تجمع ماده خشک (DMA)، سرعت رشد محصول (CGR)، سرعت رشد نسبی (RGR)، سرعت فتوسنتز خالص (NAR) و شاخص سطح برگ (LAI) در رژیم آبیاری در مرحله گلدهی و دانه بستن نسبت به شاهد افزایش چشمگیری نشان داد. در این مطالعه در بین مراحل فنولوژی گیاه نخود، مراحل گلدهی و دانه بستن حساسترین مراحل به کمبود آب هستند و در شرایط محدودیت آب، با انجام آبیاری در این مراحل میتوان عملکرد نخود، را افزایش داد.همچنین نتایج نشان داد که شاخص های رشدی ذکر شده، در فاصله ردیف 30 سانتی متر نسبت به فاصله ردیف 20 سانتی متر در وضعیت بهتری قرار داشتند. علاوه بر این نتیجه می شود که رقابت بین گیاهان در فواصل ردیف کمتر شاخص های فیزیولوژیکی رشد را تحت تاثیر قرار داده و روند کاهش این شاخص ها در فاصله ردیف 30 سانتی متر در اواخر دوره رشد کندتر از فاصله ردیف 20 سانتی متر بود.

امروزه استفاده از سیستم های زراعی کم نهاده و ابداع شیوه های نوین مدیریت بهره برداری از منابع به منظور دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. همچنین استفاده از کودهای بیولوژیک به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و افزایش عملکرد گیاهان یک مساله مهم در جهت حرکت به سمت کشاورزی پایدار است. در این آزمایش نیز به منظور شناسایی قارچ های میکوریزایی (کود بیولوژیک) در منطقه شهرقدس از روش جدا کردن اسپورهای قارچ از تهیه محلول خاک مزرعه با آب و عبور آن از الک های 60، 100 و 400 مش استفاده گردید. مواد جمع شده بر روی الک 400 مش را به سطح ستونی از ساکارز 60 درصد منتقل شده و به مدت سه دقیقه با سرعت 2700 دور در دقیقه سانتریفوژ گردید.سوسپانسیون بالایی سانتریفوژ را به الک 400 مش منتقل کرده و با مقدار کافی آب شستشو داده شد. قسمتی از مواد جمع شده بر سطح الک 400 مش را به پتری ها منتقل کرده و با مشاهده نمونه زیر بینوکولر و استفاده از پی پت اپیندروف، اسپورهای موجود که فاقد هیف رویشی بودند برداشته شده و به لوله آزمایش 6×1.5 سانتی متر حاوی 2 میلی لیتر آب مقطر منتقل گردیدند. سپس جهت تکثیر آنها از رشد در مجاورت ریشه گیاه گندم در شرایط آزمایشگاه استفاده شد و در نهایت جهت تعیین درصد کلنیزاسیون و رنگ آمیزی ریشه ها از روش استاندارد فیلیپس و هایمن استفاده گردید. در پایان 5 نوع قارچ میکوریزاییGlomus mosseae ، Glomus intraradices ، Glomus caledonium ، Glomus clarum و Glomus etunicatum شناسایی شدند که قارچ میکوریزایی Glomus mosseae بیشترین فراوانی (86 درصد) را به خود اختصاص داد.

به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر اثرات مستقیم و غیر مستقیم صفات موثر بر عملکرد علوفه در هیبریدهای ذرت، آزمایشی در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در تابستان سال 1389 انجام شد. طرح آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کرت های اصلی شامل سه سطح آبیاری 70، 100 و 130 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر استاندارد کلاس A بود که در هر نوبت آبیاری مقدار آب وارد شده به هر کرت توسط کنتورهای تعبیه شده در مسیر آب اندازه گیری میگردید. 14 هیبرید ذرت شامل 11 هیبرید جدید و 3 هیبرید شاهد (KSC704, KSC720, KSC700) در کرت های فرعی قرار داده شدند. با توجه به نتایج در هر سه رژیم آبیاری وزن خشک ساقه و وزن خشک بلال پارامترهای مهمی در انتخاب هیبریدهایی با عملکرد علوفه خشک بیشتر هستند. متوسط تعداد برگ در بوته، فاصله زمانی بین گرده افشانی و ظهور تارهای ابریشمی و وزن خشک برگ در تنش ملایم و طول بوته و وزن خشک برگ در تنش شدید علاوه بر وزن خشک ساقه و وزن خشک بلال خصوصیاتی هستند که با توجه به رژیم رطوبتی اعمال شده برای هیبرید های ذرت می توانند برای انتخاب هیبرید ها به کار روند.

به منظور بررسی اثر کاربرد اسید سالیسیلیک در مقادیر و روشهای مختلف، بر عملکرد و خصوصیات ظاهری زیره سبز، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 1390-1389 در مزرعه آموزشی-تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج به اجرا در آمد.فاکتور های آزمایشی شامل روش های مختلف کاربرد اسید سالیسیلیک در دو سطح (اسپری کردن و همراه با آب آبیاری) به عنوان فاکتور اصلی و غلظت های اسید سالیسیلیک در چهار سطح (صفر (شاهد)، 0.1، 0.7 و 1.5 میلی مولار) به عنوان فاکتور فرعی بودند.صفات مورد اندازه گیری در این آزمایش شامل عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، وزن هزار دانه و ارتفاع بوته بود. نتایج نشان داد که روش تیمار دهی بر عملکرد بیولوژیک و ارتفاع بوته در سطح احتمال یک درصد و بر عملکرد دانه و وزن هزار دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود، ولی بر روی شاخص برداشت اثر معنی داری نداشت. همچنین غلظت های اسید سالیسیلیک بر ارتفاع بوته در سطح احتمال یک درصد و بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و وزن هزار دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود، ولی بر روی شاخص برداشت اثر معنی داری نداشت. اثر متقابل روش تیمار دهی و غلظت اسید سالیسیلیک بر عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و ارتفاع بوته در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود، ولی بر روی عملکرد دانه و وزن هزار دانه اثر معنی داری نداشت. لازم به ذکر است که بیشترین عملکرد دانه در تیمار اسپری با غلظت 0.7 میلی مولار به میزان 1480.63 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه در تیمار با آب آبیاری در غلظت صفر (شاهد) به میزان 1100.16 کیلوگرم در هکتار بدست آمد.