زیست شناسی جانوری
سال:1389 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

پناهگاه حیات وحش عباس آباد یکی از بکرترین و دست نخورده ترین زیست بوم های کویری کشور به شمار می آید که با وسعت 300 هزار هکتار در حوزه استحفاظی شهرستان نائین در شرق استان اصفهان قرار دارد و به دلیل قرار گرفتن در میان اصلی ترین زیستگاه های یوزپلنگ ایرانی در کشور، ضرورتا به عنوان پل ارتباط دهنده سایر جمعیت های کوچک و پراکنده یوزپلنگ در کشور عمل می نماید. همچنین این منطقه یکی از بهترین زیستگاه های گربه شنی، کاراکال و جبیر در استان اصفهان می باشد. این مطالعه طی سال های 89-1385 به منظور شناسایی فون خزندگان و پرندگان پناهگاه حیات وحش عباس آباد در نائین اصفهان انجام شد و در مجموع حدود 42 گونه خزنده و 141 گونه پرنده شناسایی شدند، هرچند احتمال حضور گونه های بیشتری نیز می رود. در میان آنها بزمجه بیابانی (Varanus griseus)، سوسمار خاردم (Uromastyx aegyptius)، هوبره (Chlamydotis undulata) و زاغ بور (Podoces pleskei) از اهمیت خاصی برخوردار هستند.

به منظور شناسایی نماتودهای آزاد باکتری خوار خانواده Cephalobidae در استان سمنان حدود 200 نمونه خاک از نواحی طبیعی طی سال های 1386 تا 1388 جمع آوری گردید. در این بررسی دو گونه از جنس Eucephalobus Steiner, 1936 شامل & Roguska-Wasilewska, 1963) Andrássy, 1967  E. mucronatus (Kozlowska از ریزوسفر درخت جنگلی و هویج و E. striatus (Bastian, 1865) Thorne, 1937 از ریزوسفر درخت بید، خاک و رودخانه جداسازی و شناسایی شدند. در هر دو گونه برجستگی های لبی (labial probolae) کوتاه و نوک تیز بوده ولی در گونه E. mucronatus دم دارای زائده انتهایی و در گونه E. striatus دم بلند و تا حدودی گرزی شکل است. در گونه های مذکور کوتیکول غیرمنقوط و صاف، محفظه دهانی از سه قسمت cheilostom، gymnostom و stegostom تشکیل شده، اسپرماتکا آفست و کیسه عقبی رحم کوتاه می باشد. توصیف گونه ها، جداول اندازه گیری و تصاویر مربوط به آن ها تهیه گردیده است. هر دو گونه برای نخستین بار از استان سمنان و دومین بار از ایران و افراد نر گونه E. striatus برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.

هدف از این مطالعه بررسی اثرات عمل آوری شور و بسته بندی وکیوم (در شرایط خلاء) بر برخی پارامترهای فساد چربی ماهی کفال طلائی (Liza aurata) در طی 90 روز نگهداری در سردخانه (دمای 4 درجه سانتی گراد) می باشد. آزمایشات جهت بررسی فساد چربی شامل اندازه گیری پر ا کسید (PV) و تیوباربیتوریک اسید (TBA) بود که درفواصل زمانی 0، 30، 60 و 90 روز انجام شد. نتایج نشان داد میزان PV در طی دوره نگهداری افزایش قابل توجهی داشه است. برای بررسی آماری نتایج از آزمون های Tukey و آنالیز واریانس یکطرفه ANOVA با نرم افزار SPSS استفاده شد. معنی دار بودن نتایج حاصل از هر تیمار با نتایج سایر تیمارها مقایسه ش د. در پارامترهای اندازه گیری شده اختلاف آماری معنادار p<0.05 بین تیمارها دیده شد. نتایج این بررسی نشان داد که فساد چربی به عنوان یکی از پارامترهای فساد شیمیایی در طول دوره نگهداری مهمترین عامل محدود کننده بوده و می توان از عدد پراکسید در تعیین کیفیت این محصول استفاده نمود. با توجه به نتایج حاصل از آزمایشات، بهترین زمان مصرف ماهی کفال طلائی شور در بسته های وکیوم در صورت نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد 30 روز اعلام می شود.

یاکریم با نام علمی Streptopelia decaocto متعلق به خانواده Columbidae یکی از گونه هایی است که به وفور در استان خوزستان مشاهده می شود. این مطالعه حاصل پژوهشی است که از تاریخ 19 فروردین ماه 1389 تا 3 تیر 1389 ادامه یافت. تولید مثل یاکریم (Streptopelia decaocto) با مشاهده رفتار تخم گذاری از 7 اردیبهشت ماه آغاز شد و با پرواز آخرین جوجه در تاریخ 3 تیر ماه خاتمه یافت. در طول مدت مطالعه مجموعا 19 لانه یاکریم شناسایی شد. میزان موفقیت زادآوری 46.48% محاسبه شد. بین تلفات در مراحل مختلف زادآوری اختلاف معنی دار مشاهده شد (0.05>P-value). موفقیت در مراحل تفریخ، Nestling و Post-Nestling به ترتیب 60.52%، 42.10% و 36.84% محاسبه شد. بنابر نتایج آزمون من ویتنی موفقیت در لانه های لمس شده و لمس نشده اختلاف معنی داری را در مرحله Post-Nestling نشان می دهد (0.05>P-value). عامل مهم کاهش موفقیت زادآوری یاکریم در منطقه، در درجه اول طعمه خواری و در درجه دوم آشفتگی های جوی (بارندگی و توفان) است که سبب تلف شدن تخم ها می شود و این پدیده در ابتدای فصل تخم گذاری نمود پیدا می کند.

بسیاری از مطالعات زیستی جمعیت ها مستلزم برآورد تراکم یا اندازه جمعیت است وجهت حفاظت و مدیریت صحیح گونه ها بویژه گونه های بومی که دارای ارزش های بسیار زیادی هستند نیازمند اطلاعات دقیق و صحیحی از فراوانی جمعیت ها و الگوی پراکنش گونه ها می باشیم. هدف از این پژوهش که بر روی گونه لاسرتای کوهستانی در ارتفاعات الوند استان همدان از فروردین تا مهر سال 1389 صورت پذیرفت، تعین تراکم و الگوی پراکنش این گونه می باشد. گونه لاسرتای کوهستانی جزء رده خزندگان، زیرراسته سوسماران وخانواده لاسرتاها می باشد و تنها در محدوده کوچکی از رشته کوه های زاگرس در استان های کرمانشاه و همدان گزارش شده است و یک گونه بومی ایران محسوب می شود. در این تحقیق منطقه مورد مطالعه با وسعت 60.5 هکتار به دو منطقه A و B تقسیم گشت و میزان تراکم این گونه به روش نمونه برداری با ترانسکت خطی و استفاده از برآورد کننده هاین در منطقه  16.9 Aو در منطقه 20.1 B فرد در هکتار و فراوانی جمعیت این گونه به ترتیب 725 و 321 فرد محاسبه گردید. میزان تراکم این گونه بین مناطق مورد مطالعه دارای اختلاف معنی دار بود ومهمترین عوامل موثر بر آن تراکم بوته ها، تراکم حفرات و شکاف سنگ ها، تراکم طعمه های مورد نیاز، ارتفاع، شیب، حضور عشایر و چرای دام تعیین گردید، همچنین الگوی پراکنش این گونه به روش T- مربع تصادفی بدست آمد که با الگوی پراکنش حفرات و طعمه ها یکسان بود.

به طور کلی اتفاق نظر محققین بر این است که فاکتورهای خونی و سرمی ماهیان در گونه های مختلف با هم تفاوت داشته و ارتباط مستقیم و غیرمستقیم زیادی با شرایط محیطی، تغذیه ای، سن و... دارد. این تحقیق به مدت 6 هفته در دو گروه A و B در 8 تیمار و3  تکرار و با تعداد  600عدد بچه ماهی کپور با وزن و طول متوسط 1.5 گرم و 2.97 سانتیمتر در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان استخوانی مرکز سیجوال (بندرترکمن استان گلستان) انجام گرفت. در گروه A، 4 تیمار شامل تیمار 1: سه بار غذادهی در روز، تیمار 2: چهار بار غذادهی در روز، تیمار 3: پنج بار غذادهی در روز، تیمار 4: شش بار غذادهی در روز که بچه ماهیان این گروه بر اساس 5 درصد وزن بدن کل بچه ماهیان یک تکرار، در روز غذادهی گردیدند. در گروه B نیز 4 تیمار شامل تیمار 1: 2.5 درصد وزن توده زنده، تیمار 2: 5 درصد وزن توده زنده، تیمار 3: 7.5 درصد وزن توده زنده، تیمار 4: 10 درصد وزن توده زنده بودند که 4 بار در روز غذادهی شدند. بچه ماهیان هر دو گروه در طول دوره پرورش با غذای SFK تغذیه گردیدند. نتایج نشان داد که میانگین و انحراف معیار گلوکز، کلسیم، کلسترول، تری گلیسیرید و منیزیم موجود در خون بچه ماهیان کپور مورد بررسی در گروه A به ترتیب برابر 11.11±75.17، 0.59±9.09، 20.77±101.33، 42.41±269.92 و 0.41± 2.84میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl) و در گروه B به ترتیب برابر 11.12±81.33، 0.72±8.73، 27.01±90.58، 41.25±221.33 و 0.55±3.32 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl) می باشد، ضمن آن که نتایج بررسی فاکتورهای سرم خون بچه ماهیان کپور نشان داد که دفعات و درصد غذادهی تاثیری در تغییرات میزان گلوکز، کلسیم، کلسترول، تری گلیسیرید و منیزیم سرم خون آنها ندارد.

یکی از عوامل مهم و موثر در ارزیابی سیست آرتمیا، پارامترهای مربوط به تخم گشایی آنها بوده که در این بین عوامل مختلفی مانند درجه حرارت، شوری، میزان اکسیژن محلول، PH، نور، تراکم سیست آرتمیا و همچنین مصرف بالای برق در کارگاه های تکثیر میگو و ماهی جهت تخم گشایی سیست آرتمیا اهمیت دارند. در این مطالعه اثرات شدت های مختلف نوری بر پارامترهای درصد، کارایی و همزمانی تخم گشایی سیست آرتمیای دریاچه ارومیه تخم گشایی سیست آرتمیای ارومیه مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات تخم گشایی و برداشت سیست در دو مرحله مجزا صورت گرفت. نتایج آزمایشات مرحله اول نشان داد که بیشترین و کمترین میزان درصد تخم گشایی به ترتیب در شدت های نوری 2500 و 5000 لوکس دیده شد. شدت های نوری صفر و تاریکی کامل نیز تقریبا 89 درصد تخم گشایی دیده شد. اختلاف معنی داری از نظر درصد تخم گشایی دیده نشد.سیست آرتمیای دریاچه ارومیه قابلیت تخم گشایی در شدت های مختلف نوری را داشته ولی بهترین نتایج در تیمارهای با شدت های نوری بین 2000-3000 لوکس نشان داد. کارایی بالایی در سیستم های نگهداری شده در شدت های نوری پایین مشاهده شد. همزمانی تخم گشایی در تیمارهای مختلف نیز اختلاف فاحشی از خود نشان نداد. در شدت نوری صفر لوکس بدترین مقدار همزمانی تخم گشایی مشاهده شد. لذا بهتر است که سیست ها بعد از هیدراتاسیون اولیه در شدت نوری 2000 تا 3000 لوکس قرار گیرند. با این وجود نتایج نسبتا قابل قبولی در شدت نوری صفر لوکس مشاهده شده که این موضوع از نظر صرفه جویی در مصرف برق در کارگاه های تکثیر و پرورش ماهی و میگو نهایت اهمیت را در فصل طولانی دوره تکثیر دارد. با این وجود، بهترین شدت نور جهت دستیابی به بالاترین درصد، کارایی و همزمانی تخم گشایی در محدوده بین 2000-3000 لوکس عنوان می گردد.

امروزه مواد سفیدکننده وشوینده ازمتداول ترین محصولاتی هستند که مورد استفاده عموم قرار می گیرند. گاهی افراد برای پاکیزگی بیشتر از مخلوط مواد سفیدکننده وشوینده استفاده می کنند که به علت برخی فعل وانفعالات شیمیایی موجب آزاد شدن بیشتر گاز کلر و در نتیجه شدت علائم مسمومیت می شود. در این پژوهش اثرات سمی مخلوط این دو ترکیب بر روی سلول های خون موش سوری مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 42 سر سوری نر بالغ نژاد NMRI با وزن 3±35 گرم و سن 10-8 هفته به 6 گروه تجربی و یک گروه کنترل تقسیم شدند. گروه های تجربی 1-2-3 با استفاده از اتاقک شیشه ای (chamber) به صورت استنشاقی به مدت 20 دقیقه در معرض اسپری مقدار 1 سی سی از مخلوط مواد سفیدکننده و شوینده توسط دستگاه نبولایزر قرار گرفتند. گروه های تجربی 4-5-6 به مدت 35 دقیقه در معرض استنشاق همان مقدار از مواد قرار گرفتند. موش ها در فواصل 24-48-72 ساعت بعد از استنشاق از قلب موش ها خون گیری شد و توسط لام نئوبار تعداد سلول ها مورد بررسی قرار گرفت. و برای شمارش افتراقی لوکوسیت ها، لام ها به روش گیمسا رنگ آمیزی شدند. با افزایش مدت زمان استنشاق و گذشت زمان اثر گذاری افزایش معنی داری در تعداد لوکوسیت ها دیده شد. از آنجا که رادیکال های تولید شده توسط کلر در بدن سبب آسیب به DNA می گردند و باعث ایجاد تغییرات در سیکل سلولی DNA می گردد در نتیجه سنتز DNA دچاراختلال گردیده و با سرعت بیشتری انجام شده پس تکثیر گلبول های سفید نیز به سرعت انجام می پذیرد. بنابراین افزایش مدت زمان استنشاق در طی زمان باعث افزایش تعداد لوکوسیت ها می گردد.