پژوهش نامه علوم اجتماعی
سال:1388 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

مقاله حاضر با رویکردی در جهت شناخت چالش هایی که در برابر خانواده ایرانی قرار دارد پدیده «شکاف نسلی» را مورد توجه قرار داده است. پس از طرح مساله، با تعریف و تفکیک معنایی میان چهار مفهوم مشابه؛ تفاوت، تعارض، گسست، و شکاف نسلی، به تحلیل نظریه ها و پژوهش های مرتبط و تقابل مساله شکاف نسلی با ساختار خانواده امروزین در ایران پرداخته است. دراین راستا از داده ها و نتایج تعدادی از پژوهش ها در ایران که به طور کلی به تضاد ارزشی میان نسلها پرداخته اند بهره گرفته شده است. براین اساس، هدف مقاله حاضر شناخت وضع موجود در زمینه شکاف نسلی و بررسی و تحلیل عواملی است که شکاف بین نسلها در خانواده معلول آن است. با در نظر گرفتن عوامل متعدد و متنوع موجود، در بررسی یافته های پژوهش های انجام شده تفاوت قابل ملاحظه ای بین گروه های سنی در ایران مشاهده نشده است. در زمینه رویارویی ارزش های نسلی با خانواده و روابط میان نسلی و درون نسلی در درون آن، تفاوت های قابل ملاحظه ای در عرصه ارزش های خانوادگی میان نسل ها وجود ندارد و کمابیش نوعی وفاق جمعی در رابطه با این ارزش ها، میان نسل جوان و بزرگسال جامعه دیده می شود. البته می توان گفت در عرصه عمومی فرهنگ جامعه ایران شکاف عمیق و اختلاف قابل تاملی وجود ندارد اما شکاف نسلی موجود، در نقطه مقابل عرصه عمومی، در عرصه زندگی خصوصی آحاد جامعه ما موضوعیت می یابد.

آنومی فرهنگی مهم ترین بعد آنومی اجتماعی بوده که در سطح رفتارهای اجتماعی قابل تشخیص می باشد و وضعیتی است که رفتارهای افراد و گروه های اجتماعی در جامعه خارج از دایره هنجارها صورت می گیرد. این وضعیت ناشی از ضعف هنجارهای اجتماعی بوده و در قالب ناامنی اجتماعی، فساد اخلاقی، انحرافات فردی و گروهی، سوء استفاده از روابط اجتماعی و ... قابل مشاهده است. هنجارهای فرهنگی باید و نباید های رفتاری است که به عنوان قالب عمل کردهای اجتماعی در جامعه وجود داشته و هرگاه قدرت اعمال نفوذ بر عملکرد ها را از دست بدهد، پیامد آن آنومی فرهنگی است.هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین آنومی فرهنگی (در حقیقت ناهنجاری موجود درا فراد نسبت به پیرامونشان) و اعتیاد افراد به مواد مخدر در بین جوانان می باشد. در این مقاله آنومی با متغیرهایی چون بدبینی،بی اعتمادی، سردرگمی و بی محتوایی سنجیده شده است. نمونه مورد مطالعه سیصد نفر از جوانان معتاد 28-13 ساله مناطق 14–10–6-2، شهر تهران می باشند. نمونه با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و از نظر برخی متغیر های جمعیت شناختی با یکدیگر همتا شدند. گردآوری داده ها بر اساس پرسشنامه های اطلاعات زمینه ای، محقق ساخته انجام شده است و داده های پژوهش با بهره گیری از شاخص آمار توصیفی و آزمون همبستگی پیرسون، تحلیل شدند.یافته ها نشان داد که در کل آنومی فرهنگی برگرایش افراد به اعتیاد تاثیر دارد، همچنین بدبینی افراد نسبت به خود و اطرافیان در گرایش به اعتیاد، بی اعتمادی افراد نسبت به همه چیز در اعتیادشان به مواد مخدر، سردرگمی فرد و اغتشاش موجود بین هنجارهایش در اعتیاد به مواد و بی محتوایی زندگی و شخصیت فرد در اعتیادش تاثیر دارند .

یکی از عوامل مهم در رشد و توسعه جامعه، عامل کار و نیروی انسانی است، توجه به این منبع مهم، سازمان و جامعه را به اهداف خود نزدیک تر می سازد. بنابراین یکی از وظایف مدیران، مسوولان و متخصصان این است که عوامل تاثیرگذار بر کیفیت نیروی انسانی را دریابند و در حفظ و رشد آن تلاش نموده و کارکنان را به سازمان متعهد نمایند. این مقاله تحقیقی در پی بررسی عوامل موثر بر میزان تعهد کار کارکنان است. مدل در نظر گرفته شده در این پژوهش شامل متغیرهای هویت کار، رضایت کار، عدالت کار و متغیرهای زمینه ای است که به عنوان متغیرهای تاثیرگذار بر تعهدکار کارکنان دخالت داده شده اند. 296نفر از کارکنان استانداری تهران و فرمانداری های تابعه که با نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شده اند، جمعیت نمونه این مطالعه را تشکیل می دهند. نتایج نشان می دهد که مهمترین متغیر در بین متغیرهای در نظر گرفته شده در رابطه با میزان تعهدکار کارکنان، رضایت کار است، متغیرهای هویت کار و عدالت کار و دو متغیر زمینه ای «جنسیت و مدرک تحصیلی» به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم از طریق رضایت کار، بر تعهد کار تاثیر معنادار دارند. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان می دهد که رضایت کار با ضریب استاندارد 0.46 بیشترین تاثیر را بر تعهد کار دارد و پس از آن هویت کار با ضریب 0.33 قرار دارد. R2 برابر با 0.45 نیز بیان می کند که متغیرهای در نظر گرفته شده در این پژوهش، در کل قادر به تبیین 45 درصد از تغییرات متغیر وابسته (تعهد کار) می باشند.

ارمنه ایران یک گروه قومی مذهبی ایرانی هستند که در طول تاریخ چند هزار ساله خود در همزیستی با ایرانیان قرار داشته و از حدود 350 سال پیش به دنبال یک کوچ دسته جمعی، تبدیل به جزیی از ملت ایران شده اند. چگونگی حفظ و تداوم مرزهای دینی و فرهنگی این مردم در طول تارخ حیات آنها و در جامعه ایرانی هدف این مقاله می باشد و بر اساس یافته های حاصل از این مطالعه به رشته تحریر در آمده است. در این مقاله به شناخت عناصر هویتی ارامنه پرداخته و سعی می شود با بهره گیری از نظریه های هویت اجتماعی جنکینز و نماد پردازی قومی آنتونی اسمیت به تبیین جامعه شناختی عوامل موثر بر بازتولید و حفظ و انتقال عناصر هویتی ارمنی به نسلهای بعدی و در نتیجه مکانیسم های استمرار قومی ارامنه ایران (تهران) در طول زمان دست یابیم. برای حصول این منظور، علاوه بر مطالعات نظری و تاریخی، به کمک روشهای مصاحبه و پیماش دست به گردآوری داده ها در راستای آزمون فرضیه های مورد نظر (بر گرفته از مبانی نظری) زده و با مطالعه میدانی در صدد اثبات نظریه استمرار قومی اسمیت در مورد ارامنه ایران بر آمدیم. نتایج این مطالعه بیانگر پیوند عمیق گروه مورد مطالعه با عناصر ذهنی و عینی هویت ارمنی و تاکید بر انتقال آنها به نسلهای بعدی بود.

هدف از مقاله حاضر بررسی تلاش دانشمندان علوم اجتماعی در تحلیل جایگاه تاریخ به منظور رشد و توسعه علم و تامین اعتبار علوم اجتماعی از نظر تاریخی است. برای دست یابی به این هدف ابتدا با ارزیابی شباهت ها و تفاوتهای علوم اجتماعی با علوم طبیعی، ضرورت پرداختن به روشهای سنتی - تاریخی مطرح گردید. در درون این رویکرد، وسوسه وضوح، ثبات و نظم مورد تدقیق قرار گرفته و روشن گردید که روش سنتی – تاریخی قادر به کشف روابط بین ماده و ذات پدیده نیست. از سوی دیگر دیرینه شناسی دانش و تبار شناسی به عنوان یک روش تحلیلی که بر گسست، عدم تداوم و فقدان وحدت تاکید دارد ازدیدگاه فوکو بررسی گردید. برای دست یابی به این اهداف در تحقیق حاضر از منابع موجود به روش کتابخانه ای و با تکنیک فیش برداری اطلاعات لازم گردآوری و آنگاه مورد تحلیل قرار گرفته و یافته های حاصل از تحقیق حاضر نشان می دهد که با توجه به پیچیدگی های تاریخ، روشهای تاریخی موجود قادر به درک ماهیت پدیده ها نخواهد بود. از همین رو استفاده از روش دیرینه شناسی و تبار شناسی می تواند علی رغم محدودیت های بسیاری که دارد، زمینه رشد و ترقی «روش» مناسب را فراهم آورد. نتیجه حاصل از تحقیق حاضر نشان می دهد در عین حال دیرینه شناسی و تبارشناسی به دلیل پیچیدگی و ابهامات زیادی که دارد می بایست مورد تجدید نظر و ارزیابی مجدد قرار بگیرند، لازم است که محققین برای بهره گیری از نکات مثبت آن دست به اقدامات مناسب بزنند و شیوه های ترکیبی مناسبتری را اتخاذ نمایند.

پژوهش حاضر با هدف شناخت میزان تاثیر عقاید قالبی برنابرابری جنسیتی درخانواده، در بین زنان شاغل درآموزش وپرورش شهرهمدان انجام گرفته است. جهت تبیین تاثیر عقاید قالبی برنابرابری جنسیتی از بنیان های نظری: نظریه یمنابع، نظریه یادگیری اجتماعی، نظریه برچسب زنی، نظریه طرح واره جنسیتی، نظریه های فمینیستی استفاده شده است. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و تکنیک پرسشنامه ای و مصاحبه به عنوان تکنیکی کمکی بر روی 344 نفر از زنان انجام گرفته است. دراین تحقیق از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها در سطح آمار توصیفی در قالب جداول توزیع فراوانی و در سطح آمار استنباطی با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t، رگرسیون چندمتغیره، تحلیل عاملی و تحلیل مسیر انجام گرفته است. در این پژوهش، بر اساس معادله رگرسیون %61 از واریانس نابرابری جنسیتی، تبیین یا پیش بینی شده است. نتایج حاصله نشان داد که متغیر های مستقل، میزان تحصیلات و درآمد، دارای رابطه معکوس و معنی داری با متغیر وابسته نابرابری جنسیتی است. متغیرهای جامعه پذیری جنسیتی، ایدئولوژی جنسیتی، هنجارجنسیتی، ایفای نقش، کلیشه های جنسیتی دارای رابطه مثبت و معنی داری با نابرابری جنسیتی در خانواده است. تنها بین متغیر سن و یکی از شاخص های آن (سیاست های جنسیتی) با نابرابری جنسیتی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد، اما میان متغیرهای رده شغلی و دیگر شاخص های سن، رابطه معنی داری مشاهده نشد .

ورزش به عنوان یک پدیده اجتماعی و فرهنگی است که افراد را در یک شبکه اجتماعی که دارای روابط اجتماعی پیچیده است به تعامل و کنش متقابل واداشته است و عرصه ظهور رفتارها، نگرش ها، ارزش ها و بازنمایی هایی معنادار قرن حاضر شده است. این پدیده چند بعدی، آن چنان در متن جهان زندگی انسانها رسوخ و نفوذ نموده که امروزه می توان با توجه به نگرش و فعالیتهای ورزشی افراد، طرز تفکر، سبک زندگی و میزان سرمایه اجتماعی افراد را بازشناسی کرد. هدف از تحقیق حاضر بررس عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت ورزشی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در شهر تهران می باشد داده های نظری و آماری این تحقیق با روش پیمایشی از واحد های دانشگاه آزاد اسلامی شهرتهران و با بهره گیری از پرسشنامه کتبی و با روش نمونه گیری سیستماتیک جمع آوری گردیده و نمونه مورد مطالعه تعداد 310 نفر با فرمول کوکران انتخاب شدند.نتایج حاصل از یافته های این تحقیق نشان داد: بین مقطع تحصیلی و مشارکت ورزشی رابطه وجود ندارد ولی بین تاهل، جنسیت، پایگاه اقتصادی - اجتماعی، وضعیت اشتغال، احساس سودمندی ورزشی، دسترسی آسان به امکانات ورزشی، حمایت اجتماعی، حضور ورزشکارقهرمان در خانواده و علاقه به رشته خاص ورزشی با مشارکت ورزشی دانشجویان رابطه معنی دار وجود دارد.نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره به روش مرحله به مرحله را برای متغیر وابسته مسارکت ورزشی نشان می دهد. در مجموع 6 متغیربه ترتیب بیشترین تاثیر را بر مشارکت ورزشی دارند وضعیت تاهل جنسیت،احساس سودمندی، دسترسی به امکانات ورزشی، حمایت اجتماعی، علاقه به ورزش. به طور کلی متغیرهای وارد شده توانستند 0.24 از متغیر وابسته را تبیین کنند. مقدارR  نیز 0.47 می باشد.

دغدغه اصلی این مقاله سنجش میزان هویت دانشگاهی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی و کاوش در خصوص عوامل اجتماعی موثر بر آن می باشد. اساس نظری سنجش هویت دانشگاهی دانشجویان، مبتنی بر نظریه دیالکتیک درونی - برونی شناسایی ریچارد جنکینز که تلفیقی از اندیشه های کولی، مید، گافمن، مارکس و بوردیو است، می باشد. با تکیه بر چهارچوب نظری مذکور متغیرهایی نظیر فرهنگ دانشگاهی (شامل فرهنگ آموزش، فرهنگ یادگیری، فرهنگ سازمانی و مدیریت، و خرده فرهنگ های دانشجویی)، سرمایه فرهنگی (شامل سرمایه فرهنگی تجسم یافته، عینی شده، نهادینه) و انگیزه های تحصیلی به عنوان عوامل موثر بر هویت دانشگاهی تشخیص داده شدند. طرح پژوهش «غیرآزمایشی از نوع پیمایش» بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی در چهار واحد رودهن، شهریار - شهرقدس، کرج و ورامین - پیشوا بود. با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران و با در نظرگرفتن پارامترهای دخیل در محاسبه آن، تعداد نمونه در حدود 380 نفر تعیین شد که در تحقیقات اصلی 351 نفر از آنان در پژوهش مشارکت کردند. روش نمونه گیری «طبقه ای نامتناسب با حجم» بود. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود که برای سنجش چهار متغیر اصلی طراحی شد. اعتبار پرسشنامه از طریق روش «اعتبار محتوایی» محرز گردید. پایایی پرسشنامه ها از طریق روش «پایایی همسانی درونی» بدست آمد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از برنامه های رایانه ای SPSS 12 و LISREL 8.5 از طریق فنون جدول سازی، نموداربندی، و محاسبه شاخصهای آماری (پارامتری یا ناپارمتری) انجام شد. طبق نتایج سه متغیر سرمایه فرهنگی، فرهنگ دانشگاهی و انگیزه های تحصیلی، با همدیگر، به طور معنی داری تغییرات در هویت دانشگاهی را تبیین می کنند. در این بین، ابتدا فرهنگ دانشگاهی و بعد سرمایه فرهنگی اهمیت بیشتری در تبیین هویت دانشگاهی داشته و انگیزه های تحصیلی دانشجویان تاثیر قابل تعمیمی بر هویت دانشگاهی ندارد.