دانش کشاورزی و تولید پایدار
سال:1398 | دوره:29 | شماره:4 |تعداد مقالات:24

به منظور بررسی تأثیر کاربرد کود زیستی میکوریزا بر رشد و عملکرد کتان روغنی در کشت مخلوط با شنبلیله، آزمایشی در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال زراعی 1396 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 15 تیمار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل کاربرد کود زیستی در سه سطح عدم کاربرد کود زیستی، کاربرد قارچ میکوریزا گونهFunneliformis mosseae و کاربرد قارچ میکوریزا گونهRhizophagus irregularis و نسبت های کشت در 5 سطح کشت خالص کتان روغنی، کشت خالص شنبلیله و کشت مخلوط کتان روغنی و شنبلیله با نسبت های 1: 1، 1: 2 و 2: 1 بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه کتان روغنی و شنبلیله تحت تاثیر کود زیستی میکوریزا افزایش یافت. همچنین، در رابطه با اثر نسبت های کشت نیز بیشترین عملکرد دانه کتان روغنی (233 گرم بر متر مربع) و شنبلیله (6/221 گرم بر متر مربع) از کشت خالص حاصل شد. بیشترین درصد روغن کتان روغنی (27/41 درصد) در نسبت کشت یک ردیف شنبلیله + یک ردیف کتان روغنی (1: 1) همراه با کاربرد قارچ میکوریزا گونه رایزوفاگوس ایرگولاریس به دست آمد. نسبت برابری زمین (LER) در کلیه سیستم های مخلوط بالاتر از یک بود که نشان دهنده سودمندی کشت مخلوط کتان روغنی همراه با شنبلیله نسبت به تک کشتی هر کدام می باشد. در مجموع بر اساس نتایج حاصله می توان نسبت کشت یک ردیف شنبلیله+ یک ردیف کتان روغنی همراه با کاربرد قارچ میکوریزا گونه فونلیفورمیس موسی را برای تولید این دو محصول معرفی نمود.

از کشت مخلوط به عنوان ابزاری سودمند جهت ارتقاء بهره برداری از منابع زیست محیطی موجود، در مقایسه با بوم نظام های زراعی کشت خالص یاد شده است. ازاین رو، پژوهشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در سال زراعی 1394 اجرا شد. فاکتورها شامل الگوی کشت خالص کلزا و کشت مخلوط با نخود و چهار سطح نیتروژن شامل صفر، 40، 80 و 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بودند. نخود نیز در دو حالت عدم مصرف نیتروژن و با مصرف 40 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به صورت خالص کشت شد. نتایج نشان داد که اثر نیتروژن و الگوی کشت بر صفات کلزا معنی دار بود، ولی اثر متقابل آن ها معنی دار نبود. بیشترین مقادیر اجزای عملکرد، عملکرد بیولوژیک، شاخص کلروفیل، فتوسنتز، عملکرد دانه (304 گرم در مترمربع) و عملکرد روغن کلزا (129 گرم در مترمربع) با مصرف 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدون تفاوت معنی دار با سطح کودی 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. کشت خالص کلزا نیز از نظر تمامی صفات مورد بررسی به استثنای شاخص کلروفیل برگ در بالاترین سطح قرار گرفت. همچنین، کشت خالص نخود با دریافت 40 کیلوگرم نیتروژن بدون تفاوت معنی دار با عدم مصرف نیتروژن، بیشترین عملکرد دانه و پروتئین (به ترتیب 192 و 71 گرم در مترمربع) را داشت. کشت مخلوط عملکرد دانه کلزا و نخود را کاهش داد ولی شاخص های مختلف، سودمندی کشت مخلوط نسبت به خالص را تأیید کردند. در تمام کشت های مخلوط، نسبت برابری زمین بالاتر از یک بود. همچنین، عملکرد معادل کلزا در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود. کشت مخلوط کلزا-نخود با مصرف 120-80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، بیشترین کارایی استفاده از زمین و سودمندی را داشت.

به منظور بررسی تأثیر قارچ های (Pi) Piriformospora indica و (Th) Trichoderma harzianumبرصفات مورفولوژیک و عملکرد اسانس نعناع فلفلی در سطوح مختلف کود فسفر و آبیاری، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 97-1396 اجرا گردید. تیمارهای آبیاری 40 و 80 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر در کرت های اصلی و ترکیبات دو فاکتور کود شیمیایی فسفر (صفر، 50 و 100 درصد نیاز گیاه بر اساس آنالیز خاک) و کاربرد قارچ بصورت عدم کاربرد، کاربرد Pi، کاربرد قارچ Ti و کاربرد توأم دو قارچ در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که تمامی اثرات ساده فاکتورها بر صفات بررسی شده بجز آبیاری بر طول ریشه و کود فسفر و قارچ بر درصد اسانس معنی دار گردید. همچنین اثرات متقابل آبیاری و کود تنها بر طول ریشه و سایر اثرات متقابل تنها بر ارتفاع بوته معنی داری بودند. مقایسات میانگین نیز نشان داد که بیشترین میزان وزن خشک در سطوح آبیاری، کود فسفر و مصرف قارچ، بترتیب در تیمارهای آبیاری 40 میلیمتر تبخیر، مصرف 100 کیلوگرم در هکتار کود فسفر و مصرف توأم دو قارچ بترتیب 1867، 1980 و 1824 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. میزان درصد اسانس در آبیاری 80 میلیمتر تبخیر برابر 13/2% بود که 33% افزایش نسبت به تیمار 40 میلیمتر تبخیر نشان داد. همچنین بیشترین میزان عملکرد اسانس در تیمارهای آبیاری 80 میلیمتر تبخیر، مصرف 100 کیلوگرم در هکتار کود فسفر و مصرف توأم دو قارچ بترتیب 1/34، 1/37 و 2/34 گرم در متر مربع بدست آمد. میزان افزایش عملکرد اسانس در هر یک از سطوح اشاره شده نسبت به تیمار شاهد مربوطه، بترتیب برابر 14، 33 و 16% بود. کود فسفر و مصرف منفرد یا توأم قارچ باعث کاهش اثرات منفی تنش خشکی روی ارتفاع بوته نعناع فلفلی شد.

وضعیت تغذیه ای گیاهان دارویی به دلیل دخالت مستقیم آنها در رژیم غذایی انسان دارای اهمیت می باشد ازطرفی تنش کمبود آب ممکن است بر میزان جذب عناصر مغذی و تولید زیست توده در این گیاهان تاثیر منفی داشته باشد. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد قارچ اندوفیت Piriformospora indica تنش کمبود آب را در گیاهان کاهش و جذب مواد مغذی را بهبود می بخشد. در این پژوهش آزمایش گلدانی در قالب طرح کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل با دو فاکتور شامل دو سطح قارچ P. indica (تلقیح و عدم تلقیح) و سه سطح رطوبت خاک شامل تنش شدید %FC(W2) 40-50، تنش متوسط (W1)%FC 60-70 و بدون تنش (W0)%FC 80-90 در چهار تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که اثرمتقابل تنش کم آبی × قارچ بر روی همه خصوصیات مورفولوژیک به غیر از ارتفاع گیاه معنی دار بود (05/0 P<). در شرایط تنش کم آبی شدید (W2)، تلقیح قارچ باعث افزایش وزن خشک بخش هوایی (4/22%) و ریشه (4/8%)، شاخص کلروفیل (4/9%)، فلورسانس کلروفیل (5/5%)، غلظت فسفر بخش هوایی (3/61) و ریشه (6/65%)، غلظت پتاسیم هوایی (6/22%) و ریشه (6/24%)، درصد کلنیزاسیون ریشه (100%) و عملکرد بذر (1/47%) در مقایسه با گیاهان شاهد بدون تلقیح شد. همچنین بیشترین مقدار شاخص های فوق در سطح رطوبتی بدون تنش (W0) و حضور قارچ P. indica به دست آمد.

به منظور بررسی تأثیر کودهای زیستی مختلف بر خصوصیات زراعی و رنگدانه های فتوسنتزی کتان روغنی تحت شرایط قطع آبیاری، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه یاسوج در سال 1396 انجام شد. رژیم آبیاری در سه سطح آبیاری کامل، قطع آبیاری در شروع گلدهی تا شروع کپسول دهی و قطع آبیاری در شروع کپسول دهی تا پایان رسیدگی و کاربرد کود زیستی در چهار سطح قارچ میکوریزا آربوسکولار، فسفات بارور 2، قارچ میکوریزا آربوسکولار + فسفات بارور2 و عدم کاربرد کود زیستی به ترتیب به عنوان عامل اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند. کمترین عملکرد دانه و روغن (7/93 و 9/32 گرم در متر مربع) و کمترین تعداد کپسول در بوته, تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه و همچنین بیشترین درصد پروتئین دانه از تیمار قطع آبیاری در مرحله شروع کپسول دهی تا پایان رسیدگی حاصل شد. کاربرد قارچ میکوریزا آربوسکولار+ فسفات بارور2 نسبت به عدم کاربرد کود زیستی به ترتیب باعث افزایش 5/25، 5/26، 1/33 و 4/17 درصد در تعداد کپسول در بوته، عملکرد دانه، عملکرد روغن و درصد پروتئین دانه شد. استفاده از قارچ میکوریزا + فسفات بارور 2 در تیمارهای آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله شروع کپسول دهی تا پایان رسیدگی باعث افزایش معنی دار محتوای کارتنوئید برگ در نمونه برداری در مرحله پر شدن دانه گردید. همچنین در آبیاری کامل نیز کودهای زیستی قارچ میکوریزا و فسفات بارور 2 باعث افزایش معنی دار محتوای کلروفیل کلدر نمونه برداری در مرحله شروع کپسول دهی شد.

به منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای آلی، اسید آسکوربیک و اسید هیومیک بر عملکرد ماده خشک، عملکرد دانه و تولید اسانس بادرشبو، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1396 اجرا گردید. تیمار کودهای آلی شامل شاهد، کود دامی (30 تن در هکتار )، ورمی-کمپوست (15 تن در هکتار) و عامل دوم محلول پاشی اسیدآسکوربیک و اسید هیومیک شامل شاهد، اسید آسکوربیک، اسید هیومیک و اسید آسکوربیک + اسید هیومیک بودند. نتایج نشان داد که بیشترین مقادیر صفات مورفولوژیکی، وزن خشک تک بوته، عملکرد ماده خشک، عملکرد دانه و عملکرد اسانس در تیمارهای ورمی کمپوست و کاربرد ترکیبی اسید آسکوربیک + اسید هیومیک به دست آمد. بیشترین عملکرد ماده خشک (2271 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (9/645 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (3/12 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد ترکیبی از اسید آسکوربیک + اسید هیومیک به دست آمد که نسبت به شاهد به ترتیب افزایش های 5/36، 1/18 و 8/72 درصدی را نشان داد. بیشترین وزن هزاردانه با کاربرد اسید هیومیک و ورمی کمپوست (66/1 گرم)، کاربرد توأم اسید هیومیک + اسید آسکوربیک و ورمی کمپوست (59/1 گرم) و کاربرد توأم اسید هیومیک + اسید آسکوربیک و شاهد (54/1 گرم) به ترتیب با 2/30، 7/24 و 6/20 درصد افزایش نسبت به عدم کاربرد کود و بدون محلول پاشی به دست آمد. بیشترین درصد اسانس (61/0درصد) با محلول پاشی اسید هیومیک + اسید آسکوربیک و کاربرد ورمی کمپوست به دست آمد که نسبت به شاهد 2/45 درصد افزایش نشان داد. با توجه پاسخ مثبت عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی بادرشبو به کاربرد کودهای آلی، اسید هیومیک و اسید آسکوربیک، می توان انتظار داشت که در شرایط عدم مصرف کود شیمیایی، کاربرد کود دامی و ورمی کمپوست و اسیدهای هیومیک و آسکوربیک افزایش عملکرد و اسانس بادرشبو را در پی خواهند داشت.

به منظور مطالعه اثر کاربرد محلول پاشی بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس توده های رازیانه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 25 تیمار در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در دو سال متوالی 1394-1393 و 1395-1394 انجام شد. فاکتور اول شامل توده های رازیانه قاضی آنتپ ترکیه، همدان، ارومیه، یزد و شیراز و فاکتور دوم شامل محلول پاشی نانو نیتروژن، آب مغناطیسی، کود اوره، کود مرغی و تیمار شاهد بودند. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر و عملکرد اسانس به ترتیب در Y1A5B3 (سال اول+ توده شیراز+محلول اوره)، ) Y1A1B2سال اول+توده قاضی آنتپ+ تیمار آب مغناطیسی) Y2A4B2(سال دوم+توده یزد+ محلول آب مغناطیسی)، Y1A1B2 (سال اول+توده قاضی آنتپ+ تیمار آب مغناطیسی) مشاهده شد. همچنین بیشترین درصد اسانس، وزن هزاردانه و تعداد چترک در بوته به ترتیب در (توده ارومیه+ تیمار آب مغناطیسی، A1B2(توده قاضی آنتپ+ تیمار آب مغناطیسی وتوده ارومیه+ تیمار کود اوره مشاهده شد. بیشترین عملکرد (1144کیلوگرم در هکتار) در توده قاضی آنتپ مشاهده شد. نظر به مهم بودن میزان اسانس، می توان توده ارومیه را به همراه محلول پاشی آب مغناطیسی و نانونیتروژن برای آب و هوای منطقه ارومیه پیشنهادی کرد.

آزمایشی به منظور تعیین دوره بحرانی کنترل فلور طبیعی علف های هرز درزیره سبز در شرایط دیم در سال زراعی 94-1393در شهرستان سبزوار اجرا شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار صورت پذیرفت و تیمارهای آزمایش دوره های 15، 30، 45 و 60روز وجین بعد از سبز شدن در طول فصل رشد (عاری از علف هرز) و 15، 30، 45 و 60روزبدون وجین بعد از سبز شدن (تیمارهای تداخل) در فصل رشد به همراه تیمارهای شاهد عاری از علف هرز و تداخل آلوده به علف هرز در تمام فصل رشد بود. زمان شروع و پایان دوره بحرانی خسارت علف های هرز توسط توابع لجستیک و گامپرتز برآورد شد. نتایج نشان داد که وزن خشک علف های هرز با افزایش طول دوره آلودگی به علف های هرز و کاهش طول دوره عاری از علف های هرز به طور معنی داری افزایش یافت. تداخل تمام فصل در مقایسه با عدم تداخل علف های هرز به ترتیب سبب کاهش ارتفاع بوته (29/11%)، تعداد شاخه جانبی (14/39%)، تعداد چتر در بوته (87/46%)، تعداد دانه در چتر (12/43%)، عملکرد دانه (15/43%)، عملکرد بیولوژیکی (99/48%) و عملکرد اسانس (94/26%) شد. دوره بحرانی خسارت علف های هرززیره سبز در شرایط دیم با پذیرش تحمل 5 و 10 درصد افت عملکرد دانه، به ترتیب 76-9، 63-12 روز پس از سبز شدن تعیین شد.

آزمایش به منظور بررسی مدیریت تلفیقی علف های هرز بادرشبو در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال 1396 اجرا شد. در این مطالعه تیمار های آزمایش شامل مقادیر 100 درصد توصیه شده علف کش های تریفلورالین و پندیمتالین (به ترتیب 5/2 و 5/4 لیتر در هکتار) و50 درصد توصیه شده آنها به تنهایی و در تلفیق با مالچ کلش گندم (5 تن در هکتار) بود. کاربرد علفکش ها به همراه مالچ کلشی تاثیر بیشتری در کنترل علف های هرز مزرعه در مقایسه با کاربرد علفکش بدون مالچ داشت. اثر علفکش تریفلورالین در کاهش زیست توده علف های-هرز بیشتر از علفکش پندیمتالین بود. بیشترین کاهش زیست توده علف هرز (8/83 درصد) در تیمار 100 درصد تریفلورالین + مالچ مشاهده شد. بیشترین عملکرد سر شاخه گل دار بادرشبو (948 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کاربرد 100 درصد تریفلورالین + مالچ مشاهده شد. همچنین بیشترین عملکرد اسانس بادرشبو در تیمار 100 درصد تریفلورالین + مالچ (3/6 کیلوگرم در هکتار) و کمترین مقدار (06/2 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 100 درصد پندیمتالین حاصل گردید. به طور کلی استفاده از 100 درصد تریفلورالین + مالچ کلشی کنترل مطلوبی روی علف های هرز داشت و باعث افزایش صفات رشدی و عملکرد اسانس بادرشبو شد. تیمار مدیریتی 50 درصد تریفلورالین + مالچ کلش کارایی کنترل علف هرز و عملکرد اسانس مساوی با تیمار 100 درصد تریفلورالین داشت و می تواند جایگزین مناسبی برای این تیمار در راستای کاهش مصرف علفکش و مدیریت تلفیقی هلف های هرز بادرشبو باشد.

به منظور تاثیر مقادیر کود نیتروژن و سولفات روی بر عملکرد و اجزای عملکرد سورگوم علوفه ای (رقم پگاه)، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه جهاد کشاورزی شهرستان قصر شیرین استان کرمانشاه انجام شد. تیمارهای آزمایشی کود نیتروژن از منبع اوره در چهار سطح صفر، 125، 250و 375 کیلوگرم در هکتار و سه سطح کود سولفات روی (ZnSo4) شامل صفر، 40 و 80 کیلوگرم در هکتاربودند. نتایج نشان داد اثر کود نیتروژن و سولفات روی بر محتوای رنگیزه های فتوسنتزی، غلظت عنصر مس، ارتفاع بوته و عملکرد علوفه خشک معنی دار بود. کود نیتروژن بر غلظت عناصر آهن، منیزیم و نیتروژن گیاه، تعداد پنجه و عملکرد علوفه تر تاثیر معنی داری داشت. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، به منظور افزایش عملکرد علوفه سورگوم در شرایط اقلیمی منطقه مورد بررسی، پیشنهاد می شود کود نیتروژن و روی بترتیب به میزان 375 و 80 کیلوگرم در هکتار بکار گرفته شوند.

بالنگوی شهری گیاهی است با اصالت قدیمی و کاربردهای جدید و متنوع که می تواند درمناطق خشک بخصوص در تناوب محصولات دیم نقش مهمّی داشته باشد. در راستای نیل به این هدف و به منظور مطالعه برخی از ویژگیهای کیفی در49 اکوتیپ بالنگوی شهری، پژوهشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در طی دو سال 1395 و 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید، نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سال ها از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی دار وجود ندارد. بین اکوتیپ ها از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی دار مشاهده گردید که نشان دهنده تنوع بین اکوتیپ ها می باشد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به اکوتیپ شماره 37 (روستای الوار بستان آباد) بود. اکوتیپ شماره 8 (محلی شهرستان کلوانق 7) از نظر درصد روغن بیشترین میانگین را بخود اختصاص داد، در حالیکه اکوتیپ شماره 37 (روستای الوار بستان آباد) بالاترین میانگین را از نظر عملکرد روغن داشت. بیشترین درصد پروتئین در اکوتیپ شماره 46 (کردستان 2) وبیشترین عملکرد پروتئین در اکوتیپ شماره 48 (زنجان) مشاهده گردید. تجزیه خوشه ای بر اساس صفات مورد ارزیابی، 49 اکوتیپ بالنگوی شهری را در 5 خوشه قرار داد. اکوتیپ های 8، 37، 46 و 48 از میانگین صفات تولیدی بالاتری نسبت به 49 اکوتیپ مورد ارزیابی برخوردارند که با هدف تأمین روغن، کاربردهای دارویی و علوفه دامی می توانند در مناطق کم آب و دیم کشور مورد استفاده قرار گیرند.

در این تحقیق 22 لاین جهش یافته کلزا و والدین آنها به همراه سه رقم رایج در چهار منطقه کرج، مشهد، کرمانشاه و اصفهان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال زراعی 94-95 مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب بیانگر وجود تفاوت معنی دار ژنوتیپ ها از لحاظ صفات تعداد روز تا شروع و خاتمه گلدهی، طول دوره گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی و عملکرد روغن بود. همچنین صفات مورد بررسی تحت تأثیر معنی دار محیط قرار گرفتند. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها در مناطق کرج، مشهد، کرمانشاه و اصفهان به ترتیب 3025، 4096، 5111 و2906 کیلوگرم در هکتار تعیین گردید. ژنوتیپ های Z-800-3، Z-900-8 و T-900-5 به ترتیب با میانگین تعداد 245، 244، 245 روز تا رسیدگی در زمره ژنوتیپ های زودرس قرار داشتند. افزون بر این لاین Z-900-8با تولید 4342 کیلوگرم دانه در هکتار بیشترین میزان عملکرد دانه را در بین جهش یافته های رقم زرفام در چهار مکان به خود اختصاص داد. در بین جهش یافته های طلایه بیشترین عملکرد دانه درلاین های T-800-6 با عملکرد 4102 کیلوگرم دانه در هکتار مشاهده شد. در بین جهش یافته های رقم اکسپرس بیشترین عملکرد در لاین Exp-800-1 با تولید 4083 کیلوگرم نسبت به رقم مادری به دست آمد. نتایج تجزیه واریانس مرکب و رتبه بندی عملکرد دانه نشان داد که ژنوتیپ Z-900-8 با متوسط 4342 کیلوگرم دانه در هکتار و کمترین میانگین رتبه معادل 7/5 و واریانس رتبه 5/7 به عنوان رقم سازگار مناسب برای کشت در مناطق سرد می باشد.

پسته یکی از مهم ترین محصولات باغبانی است که نقش مهمی را در صادرات و درآمد ارزی کشور ایفا می کند. در سالیان اخیر وجود برخی مشکلات تغذیه ای و مدیریتی باعث کاهش عملکرد این محصول شده است. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی تأثیر محلول پاشی ترکیبات آمینواسیدی و عصاره جلبک دریایی بر عملکرد کمی و کیفی پسته انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل ترکیبات آمینواسیدی (آمینوسورن) و عصاره جلبک دریایی (آسکوفیلوم نودوسوم) در سه سطح صفر، 1 و 2 میلی گرم در لیتربود. نتایج نشان داد که تمامی صفات مورد بررسی بجز درصد خندانی و عرض خوشه تحت تأثیر تیمار آمینوسورن در سطح احتمال 1% معنی دار شد. اثر تیمار عصاره جلبک دریایی روی صفات وزن خوشه، تعداد پسته در خوشه، طول خوشه، میزان کلروفیل کل و کاروتنوئید در سطح احتمال 1% معنی دار بود. با توجه به اثر متقابل ترکیبات آمینواسیدی و عصاره جلبک دریایی، بیشترین وزن خوشه (33/68 گرم)، تعداد پسته در خوشه (33/28)، طول خوشه (8/22 سانتی متر)، میزان کلروفیل و کاروتنوئید (به ترتیب 95/3 و 759/0 میلی گرم بر کیلوگرم وزن تر برگ) در تیمار 2 میلی گرم در لیتر آمینوسورن+ 2 میلی گرم در لیتر عصاره جلبک دریایی به دست آمد. بر اساس نتایج این تحقیق ترکیب کودهای حاوی اسید آمینه و جلبک دریایی می تواند نقش بسزایی در بهبود صفات کمی و کیفی گیاه پسته ایفا کند.

طول شاخه گل دهنده در رزهای بریدنی بسیار مهم است. یکی از کاربردهای مهم تابع ریچاردز تخمین رفتار رشدی گیاهان است. چهار رقم رز در یک گلخانه تولیدی انتخاب و طول شاخه های آنها در مرحله رسیدن به هر گره اندازه گیری و ثبت گردید. داده های بدست آمده ابتدا به نزدیکترین شکل منحنی یعنی مدل درجه دوم برازش شدند. ضریب تبیین برای این مدل بین 95/0 تا 98/0 بدست آمد. در مرحله بعد تبدیل داده با تقسیم طول شاخه در هر گره به بزرگترین طول شاخه انجام گرفت و سپس مدل ریچاردز برازش شد. دراین حالت ضریب تبیین مدل برای بیشتر ارقام به بیش از 99/0 افزایش یافت. پارامترهای مدل به روش رگرسیون غیر خطی حداقل مربعات برای ارقام و فصول مختلف تخمین زده شد. بیشترین مقدار شیب منحنی در نقطه عطف برای رقم بلک مجیک در فصل بهار بدست آمد. متوسط شیب منحنی برای فصل بهار بیش از فصل تابستان بود. سرعت نسبی رشد شاخه ها با مشتق گیری از مدل ریچاردز محاسبه گردید. نتایج نشان داد متوسط سرعت رشد نسبی برای فصل بهار بیشتر از فصل تابستان بود، بطوریکه حداکثر سرعت نسبی رشد در فصل بهار در گره های هشتم و نهم اتفاق افتاد، در صورتیکه در فصل تابستان میزان حداکثر این متغییر در گره های پنجم و ششم مشاهده گردید. طول نهایی شاخه بعد از گره چهارم در اکثر ارقام با اختلاف کمتر از ده سانتی متر و بعد از گره هشتم با اختلاف کمتر از حدود 5 سانتی متر تخمین زده شد.

به منظور بررسی اثر رژیم های مختلف آبیاری در مرحله قبل از برداشت بر عملکرد و کیفیت میوه دو توده خربزه ایرانی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو توده خربزه خاتونی و ایوانکی و سه سطح آبیاری بصورت قطع آبیاری، 60 و 100 درصد نیاز آبی گیاه بود. تیمارهای آبیاری 15 روز قبل از برداشت میوه ها اعمال گردید. نتایج نشان داد که تیمار آبیاری بطور معنی داری عملکرد، کیفیت میوه و کارآیی مصرف آب را تحت تاثیر قرار داد. بیشترین عملکرد بوته (1/11 kg)، عملکرد بازار پسند بوته، درصد گوشت میوه (8/57) و ویتامین ث در تیمار 100 درصد نیاز آبی حاصل شد. بیشترین مواد جامد محلول میوه در توده ایوانکی تحت تیمار قطع آّبیاری از بخش مزوکارپ نزدیک به نوک میوه (49/11 %) و کمترین میزان آن در توده خاتونی در شرایط آبیاری 100 درصد از بخش مزوکارپ نزدیک دم میوه (17/8 %) به دست آمد. حداکثر کارآیی مصرف آب در توده ایوانکی (16/51 kg. m-3) در شرایط قطع آبیاری حاصل شد. میزان مواد جامد محلول از سمت نوک میوه به دم میوه کاهش یافت. از نظر صفات مورد مطالعه در بین توده خربزه تفاوت معنی داری وجود داشت و توده ایوانکی از عملکرد، کارآیی مصرف آب و مواد جامد محلول و کیفیت بیشتری برخوردار بود. با توجه به نتایج، تیمار قطع آّبیاری در مرحله قبل از برداشت با کاهش 95/2 درصد عملکرد، موجب بهبود مواد جامد محلول میوه و صرفه جویی در مصرف آب گردید.

بخش کشاورزی به جهت تامین امنیت غذایی از مهم ترین بخش های اقتصاد یک کشور محسوب می شود. منابع موجود در بخش کشاورزی محدود می باشند. لذا تاکید به استفاده کارا از این منابع می باشد. کشاورزی پایدار در جهت دستیابی به حداکثر کارایی فنی با توجه به کمبود منابع کشاورزی می باشد. در این مطالعه کارایی فنی تولید گندم در شهرستان ارومیه با استفاده از دو روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) و روش تابع مرزی تصادفی (SFA) برآورد گردید. داده ها و اطلاعات موردنیاز از طریق جمع آوری پرسش نامه از 105 نفر از گندمکاران در این شهرستان در سال زراعی 97-1396 بدست آمد. نتایج نشان می دهد که میانگین کارایی فنی با استفاده از روش های DEA و SFA به ترتیب 75 و 51 درصد بود. بنابراین بدون استفاده از نهاده های بیشتر و افزایش دادن هزینه ها می توان مقدار محصول تولیدی را با توجه به دو روش مذکور به ترتیب به اندازه 25 و 49 درصد افزایش داد. پس در راستای کشاورزی پایدار بهبود کارایی فنی تولیدکنندگان یکی از روش های کارآمد برای افزایش تولید خواهد بود.

هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی مدیریت پایدار آب کشاورزی با استفاده از مدل DPSIR است که با رویکرد آمیخته (کیفی-کمی) انجام شد. جامعه آماری این مطالعه را کارشناسان و متخصصان حوزه آب در سطح استان همدان به تعداد 130 نفر تشکیل می دادند که در مرحله کیفی تعداد 35 نمونه به شیوه هدفمند و در مرحله کمی تعداد 97 نفر با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به شیوه تصادفی انتخاب شدند. برای بررسی و تحلیل روابط بین متغیرهای پیش بین (محرک-فشار-وضعیت-اثر-پاسخ) و ملاک (مدیریت پایدار آب کشاورزی) از مدل یابی معادلات ساختاری بر اساس الگوریتم PLS بهره گرفته شد. بررسی سطح پایداری مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی استان همدان نشان داد که اکثریت پاسخگویان، مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی استان را ناپایدار توصیف کرده اند. نتایج نشان داد که 36 درصد از واریانس مدیریت پایدار آب کشاورزی توسط عوامل مورد بررسی (محرک-فشار-وضعیت-اثر-پاسخ) تبیین می شود که از بین این عوامل، مولفه ی «پاسخ» با ضریب تاثیر 299/0 بیشترین نقش و اهمیت را داشت. بنابراین، بکارگیری اقدامات و پاسخ های زیر جهت نیل به پایداری در مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی توصیه می شوند: اصلاح الگوی کشت، تعادل بخشی و احیای سفره های آب زیرزمینی، کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، کاهش دوره حضور گیاه در مزرعه، توسعه کشت های گلخانه ای، خاک ورزی حفاظتی، آموزش های کاربردی و مستمر.

در تولید تجاری ژربرا به طور متداول از بستر کشت کوکوپیت: پرلیت استفاده می گردد. با توجه به واردات بی رویه کوکوپیت از کشورهای جنوب شرق آسیا، جایگزینی این بستر کشت با بسترهای کشت تولید داخل، می تواند گامی موثر در جهت کاهش وابستگی به واردات نهاده های اولیه باشد. بدین منظور در پژوهش حاضر تاثیر انواع مختلف بستر کشت بر مراحل رشد رویشی و زایشی گیاه ژربرا در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 8 تیمار در 6 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت و پارامترهای رشدی از جمله تعداد برگ تولیدی، وزن تر و خشک اندام هوایی، میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، وزن تر و خشک ریشه، درصد کلروز برگی، درصد نکروز برگی، تعداد گل، قطر طبق گل، ارتفاع ساقه گل دهنده، تعداد روز تا آغاز گلدهی، قطر انتهای ساقه گل دهنده و قطر وسط ساقه گل دهنده و عمر گلجایی بررسی شد. نتایج نشان داد گیاهچه های پرورش یافته در بستر کشت کمپوست قارچ: پرلیت و پس از آن بستر کشت ماسه بیشترین میزان وزن خشک ریشه، اندام هوایی و تعداد برگ را به خود اختصاص دادند که این امر نشان دهنده پتانسیل بالا جهت ورود به فاز زایشی می باشد. کمترین تعداد روز تا گلدهی و بیشترین تعداد گل تولیدی نیز در این دو بستر کشت حاصل شد. گیاهان تحت تیمار خاک اره: پرلیت و پرلیت شکری رشد رویشی و زایشی مطلوبی را از خود نشان ندادند و در بستر کشت خاکبرگ: پرلیت نیز به دلیل بالا بودن EC بستر کشت، درصد کلروز و نکروز برگی بالایی در نمونه ها مشاهده شد.

کشاورزی پایدار سه هدف عمده سلامت زیست محیطی، سود دهی اقتصادی و برابری اجتماعی و اقتصادی را دنبال می کند و در دراز مدت کیفیت محیط و منابع طبیعی را ارتقا می دهد. برای اینکه کشاورزی در جهت توسعه پایدار سوق پیدا می کند، باید مفاهیم و جزئیات آن در بخش کشاورزی به طور عملی و واقعی معنا پیدا کند که این امر از طریق مطالعات مطلوب و شناخت پتانسیل ها و محدودیت ها در مناطق مختلف، قابل دستیابی است. شناسایی استراتژی ها در بخش کشاورزی جهت مقابله با تهدیدات و رفع نقاط ضعف و از طرفی تقویت سیستم و استفاده از فرصت ها ضروری است. در این مقاله هدف بر آن است تا توانمندی و تنگناهای بخش کشاورزی استان آذربایجان شرقی در راستای پایداری با استفاده از مدل SWOT مورد سنجش قرار گیرد. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بر مبنای ماهیت، از نوع تحقیقات توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را کارشناسان و متخصصان تشکیل می دهند که در زمینه های کشاورزی دارای دانش و تجربه کافی بودند. به منظور انتخاب نمونه آماری از روش نمونه گیری غیر احتمالی و هدفمند استفاده گردید. نتایج نشان داد که از بین نقاط قوت «وجود ظرفیت مناسب توسعه کشاورزی در استان در جهت پایداری» با وزنی برابر 95/3 و «وجود تنوع پوشش گیاهی در منطقه» با وزنی برابر با 67/3 مهم ترین نقاط قوت و از بین نقاط ضعف «عدم نظارت کافی بر تخصیص و بهره برداری بیش از حد از منابع آب» با وزنی برابر با 17/4 و «کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در منطقه» با وزنی برابر 07/4 مهم ترین نقاط ضعف جهت توسعه بخش کشاورزی استان آذربایجان شرقی شناخته شدند. همچنین از بین فرصت ها «اولویت کشاورزی از منظر امنیت غذایی در برنامه ملی» با وزنی برابر 4 و « امکان بهره گیری از کمک های فنی و مشاوره ای ملی و بین المللی» با وزنی برابر با 97/3 مهم ترین فرصت و از بین تهدیدها « افزایش احتمال وقوع خشکسالی» با وزنی برابر با 90/4 و « کاهش جمعیت فعال در بخش کشاورزی در مناطق روستایی» با وزنی برابر با 02/4 مهم ترین تهدیدها جهت توسعه بخش کشاورزی استان آذربایجان شرقی در راستای پایداری شناخته شدند. نتایج حاصل از ماتریس های ارزیابی عوامل داخلی و خارجی نشان داد که با توجه به امتیاز نهایی کلی بدست آمده برای عوامل داخلی و خارجی راهبردهای توسعه کشاورزی استان آذربایجان شرقی، راهبرد بازنگری می باشد.

با توجه به اهمیت امنیت غذایی برای جمعیت رو به رشد کشور و نیاز به پایداری اکوسیستم های زراعی، هدف از تحقیق اولویت بندی شاخص های اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی موثر در پایداری تولیدات زراعی می باشد. معیارهای اکولوژیکی با 6 زیرمعیار، اجتماعی با 7 زیرمعیار و اقتصادی با 5 زیرمعیار مورد بررسی قرار گرفتند. داده های مورد نیاز با بهره گیری از نظرات گروهی از اساتید، محققان و کارشناسان ارشد زراعت استان آذربایجان غربی و از طریق تکمیل پرسشنامه در سال 1397 جمع آوری شد. با استفاده از تکنیک دلفی فازی، ارزش وزنی معیارها و زیرمعیارها تعیین شد. نتایج حاکی از آن بود که زیرمعیار محدودیت منابع آبی با وزن نسبی 22/0 و زیرمعیار عدم استفاده از نتایج تحقیقات علمی محققان در بخش کشاورزی توسط کشاورزان با وزن نسبی 25/0 به ترتیب بیشترین اهمیت را در بین معیارهای اکولوژیکی و اجتماعی داشت. در بین معیارهای اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی، معیار اقتصادی دارای بیشترین تاثیر در کاهش پایداری تولیدات زراعی استان بود که در این بین زیرمعیار هزینه تولید بالا و درآمد پایین کشاورزان با وزن نسبی 27/0 بیشترین اهمیت را داشت. بنابراین مشکل تولید پایدار در این استان، کمبود آب آبیاری و به تبع آن درآمد پایین کشاورزان است و با توجه به اینکه دسترسی کشاورزان به منابع علمی و نتایج حاصل از تحقیقات محققان مشکل است، بنابراین به نظر می رسد ارائه الگوهای مناسب کشت و استفاده از سیستم های مدرن آبیاری، آیش گذاری زمین ها به منظور ذخیره آب، برگزاری کلاس های ترویجی و آموزشی جهت بهبود کیفیت در مراحل مختلف تولید، برداشت و فرآوری محصولات برای کشاورزان می تواند راه گشا باشد.