فیزیولوژی محیطی گیاهی
سال:1388 | دوره:4 | شماره:3 (پیاپی 15) |تعداد مقالات:8

در این تحقیق اثرات سالیسیلیک اسید (SA) بر رشد ریشه چه، ساقه چه گیاه گندم (Triticum aestivum L.)، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز (CAT) و گایاکول پراکسیداز (POD) ساقه چه در تنش نیکل بررسی شد. تیمار دانه ها با 800 میکرومولار نیکل به طور معنی داری رشد ریشه چه و ساقه چه و نیز فعالیت آنزیم های CAT و POD را در ساقه چه کاهش داد، اما باعث افزایش میزان مالون دی آلدیید (MDA) در این اندام شد. تیمار دانه ها با 100 میکرومولار SA باعث افزایش معنی دار رشد ریشه چه، ساقه چه، فعالیت آنزیم های CAT و POD در ساقه چه گیاهان تحت تنش نیکل گردید در حالیکه غلظت MDA را در این بافت ها در مقایسه با گیاهانی که تنها تحت تنش نیکل بودند، کاهش داد. نتایج نشان داد که SA با افزایش فعالیت سیستم آنتی اکسیدانی در گیاهان گندم تحت تنش نیکل، باعث کاهش آسیب های اکسیداتیو ناشی از این تنش شده و مقاومت گیاه به Ni را افزایش می دهد.

جلبک کلروفیت Scenedesmus در بحث بیوتکنولوژی غذایی و کشاورزی نمونه ای ارزشمند به نظر می رسد. تاکنون در ایران پژوهش خاصی جهت نشان ویژه سازی اکوفیزیولوژیک این ریزجلبک انجام نشده است. در این تحقیق قابلیت بقا، رشد و وضعیت رنگیزه ای یکی از گونه های این جنس که از شالیزارهای استان گلستان جمع آوری گردیده، تحت تاثیر نور مداوم و تناوب های نوری زیر دو ساعت مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه برداری از خاک های استان گلستان (گرگان) درطی یک دوره یک ساله انجام گرفت. پس از تخلیص، نمونه برگزیده شده، در شرایط نوری 2 میکرومول کوانتا بر متر مربع در ثانیه به صورت مستمر و سپس در دوره های تاریکی (30، 60 و 90 دقیقه) قرار داده شد. در هر مورد رشد و بقا، و وضعیت رنگیزه ای نمونه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که نمونه در شرایط نوری مستمر و غیرمستمر بقای خود را حفظ می کند .ثابت ویژه رشد در تناوب های نوری یک ساعت تاریکی به بالاترین حد خود می رسد. فتوپریودهای با 30 دقیقه تاریکی و نور مستمر شرایط نسبتا مشابهی را پدید آورده و به طور محسوس رشد نمونه را کاهش می دهد. چرخه تولید مثلی در30 دقیقه تاریکی و نور مستمر به طور محسوس سرعت می گیرد. تولید کلروفیل a در دوره تاریکی 30 دقیقه، کاهش بیشتری نسبت به تناوب های بالاتر نوری دارد. میزان کلروفیل  aدر نور مستمر و 60 دقیقه از بقیه تیمارها بیشتر بود.

در این مقاله تاثیر تنش کلریدسدیم بر فعالیت پرکسیدازهای محلول (SPO) و متصل به دیواره (IPO, CPO) و همچنین پراکسیداسیون لیپیدهای غشا در تیمار 300mM کلرید سدیم در ریشه دو رقم حساس (الموت) و متحمل (ماهوتی) گندم پس از 24، 48 و 96 ساعت مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین درصد لیگنین دیواره و مقدار وزن خشک دیواره پس از 96 ساعت مورد بررسی قرار گرفت. سمیت کلرید سدیم سبب افزایش پراکسیداسیون لیپیدهای غشا در زمان های مورد نظر در نمونه های تیمار شده نسبت به شاهد گردید. افزایش در پراکسیدازهای متصل به دیواره به ویژه در رقم ماهوتی همراه با افزایش درصد لیگنین دیواره نشان دهنده نقش این پراکسیدازها در لیگنینی کردن دیواره می باشد. پراکسیدازهای محلول نیز در هر دو رقم افزایش یافت. این پراکسیدازها در جاروب کردن رادیکال های آزاد ناشی از سمیت کلریدسدیم نقش دارند. نتایج نشان می دهد که تنش کلرید سدیم فعالیت آنزیم های پراکسیداز را به ویژه در رقم ماهوتی افزایش می دهد و پراکسیدازهای متصل به دیواره در افزایش درصد لیگنینی شدن دیواره و تسریع فرایند پیری نقش دارند.

گیاه دارویی اسفند Peganum harmala L. متعلق به تیره Zigophyllaceae از گونه های ارزشمند دارویی رویشگاه های متفاوت استان گلستان است. این مطالعه به منظور اتنوفارماکولوژی و مقایسه اثر ضدباکتریال عصاره های اندام های مختلف گیاه دارویی اسفند در شمال شرق استان گلستان انجام گرفت. در این تحقیق ضمن بررسی فنولوژیکی، اطلاعات اتنوفارماکولوژی در مورد گیاه از مردم بومی و ترکمن منطقه بدست آمد. ریشه، ساقه، برگ، گل و دانه های گیاه در فاصله ماه های اردیبهشت تا مهر ماه 1387 جمع آوری و ضمن تهیه عصاره های آبی و جوشانده، عصاره اتانولی به روش پرکولاسیون تهیه گردید. به منظور بررسی و مقایسه اثر ضد باکتریال عصاره ها از دو روش دیسک دیفیوژن و چاهک استفاده شد و قطر هاله های عدم رشد بعد از 24 ساعت گرمخانه گذاری، اندازه گیری و مقایسه کارایی ضد میکروبی با آزمون Pearson chi square انجام و P<0.05 معنی دار ارزیابی گردید. نتایج نشان داد بیشترین اثر ضد باکتریال مربوط به عصاره اتانولی اندام ها بود ( 78.8درصد و .(P<0.001 اثربخشی عصاره اتانلی دانه (47.4 درصد) و ریشه (25.7 درصد)، مخصوصا در روش چاهک بیشتر از سایر اندام های گیاه بود و تفاوت اثر مهاری عصاره دانه به نسبت سایر گروه ها معنی دار بود .(P=0.01) نتایج حاکی از آن است که باکتری Bacillus licheniformis ( 58.4درصد) از بالاترین میزان حساسیت و باکتری های Staphylococcus aureus، Staphylococcus epidermisis، Micrococcus loteus،Salmonella typhi morium  و Shigella dysentria هر یک با 50 درصد حساسیت یا حساسیت نسبی، از حساس ترین باکتری های مورد مطالعه و همچنین باکتری های Pseudomonas aeroginosa وProteus mirabilis  هر یک با 91.7 درصد مقاومت، از مقاوم ترین باکتری های مورد مطالعه بودند. با وجود بالاتر بودن حساسیت باکتری های گرم مثبت از انواع گرم منفی، تفاوت از نظر آماری معنی دار نمی باشد .(P>0.05) نتایج تحقیق، احتمالا بیانگر رغبت بیشتر مردم بومی استان، به مصرف دانه های گیاه به عنوان یک ضدعفونی کننده قوی می باشد، لذا می تواند به عنوان یک سرنخ یا کاندید مناسب برای ادامه تحقیقات در زمینه تعیین کمیت و کیفیت مواد موثره ثانوی اندام های موثر و بررسی اثر ضدباکتریال آنها در مدل های حیوانی و بالینی، با هدف استخراج، فرمولاسیون و تولید داروی گیاهی با اثر ضد عفونی کنندگی قوی باشد.

گیاه Salvia multicaulis Vahl از گونه های مهم دارویی است که خواص درمانی آن از گذشته مورد توجه مردم جنوب شرق آسیا و منطقه مدیترانه بوده، به همین خاطر اثر ضد باکتریایی اسانس و عصاره الکلی برگ گیاه بر رشد باکتری Xanthomonas translucens pv. Cerealis. با استفاده از روش های دیسک دیفیوژن، چاهک و تعیین MIC مورد مطالعه قرار گرفت. گونه مورد مطالعه در اواخر خرداد ماه از کوه های اطراف اراک در مرحله گلدهی جمع آوری و اسانس گیری به روش تقطیر با بخار آب (طرح کلونجر) انجام شد. عصاره اتانلی گیاه توسط سوکسله و ترکیب های موجود در اسانس با استفاده از دستگاه های GC و GC-MS شناسایی شدند. 23 ترکیب از مجموع 98.23 درصد وزنی اسانس استخراج شده قابل شناسایی بود.  1و 8- سینئول با 24.78 درصد و کامفور با 17.95 درصد بیشترین ترکیبات اسانس بودند. در این بررسی محلول های مادر استاندارد به ترتیب از حل کردن 0.5 میلی لیتر و0.5  گرم اسانس و عصاره برگ گیاه سالویا مولتی کولیس هرکدام در 25 میلی لیتر آب تهیه شد. با توجه به رقتهای مختلف استفاده شده در آزمایش مقادیر حداقل غلظت مهار کنندگی (MIC) و حداقل غلظت کشند (MBC) تعیین گردید. تاثیر عصاره گیاه گیاه علیه باکتری Xanthomonas translucens pv. Cerealis در غلظت های بکار رفته منجر به ایجاد هاله های عدم رشد با قطر میانگین 12.5 میلی متر در روش های دیسک و چاهک مشاهده گردید رقت های 20 و 60 درصد تهیه شده از اسانس و رقت های 20 و 80 درصدی از عصاره گیاه علیه باکتری مورد مطالعه به ترتیب غلظت هایی بودند که باعث MIC و MBC شدند. قطر هاله های عدم رشد با افزایش غلظت محلول های تهیه شده از عصاره و اسانس گونه بررسی شده کاهش معنی داری نشان می دادند.

لاله کوهی یا Glaucium Mill. متعلق به تیره Papaveraceae است. تا کنون 25 گونه از این جنس در دنیا گزارش شده است. کشور ایران با داشتن حدود 19 آرایه یکی از مناطق مهم پراکنش این گیاهان محسوب می شود. در فلورا ایرانیکا به 11 گونه از این جنس اشاره شده و گونه G. oxylobum را مترادف با G. vitellinum در نظر گرفته است در حالی که در سایر فلورها و منابع معتبر مانند فلور شرق، فلور ایران و کتاب انگلر برای هر یک از دو گونه شرحی جداگانه وجود دارد. تحقیق اخیر به بررسی و تفاوت های میکرو مورفولوژی دانه های گرده و دانه ها، ماکرومورفولوژی و همچنین تشریح مقایسه ای اندام های رویشی و زایشی دو گونه G. oxylobum و G. vitellinum می پردازد. نتایج حاصل از مطالعات ریخت شناسی تفاوت های اساسی را در این دو گونه نشان می دهد. مطالعات تشریحی نیز اختلاف ها یی در اندام های کلاله، تخمدان، دمگل، ساقه و برگ در دو گونه را نشان می دهد. همچنین در مطالعات مربوط به دانه های گرده و دانه ها تفاوت هایی در صفات کیفی و کمی مشاهده شده است. با توجه به نتایج حاصل، جدایی دو گونه فوق پیشنهاد می گردد.

اسطوخودوس گیاهی زینتی و دارویی است. یکی از روش های کارامد در ریز ازدیادی آن اندام زایی از کالوس می باشد. در این پژوهش تاثیر سیتوکینین های مختلف بر کالوس زایی و اندامزایی گیاه اسطوخودوس مطالعه شد. جداکشت های گره، در محیط کشت MS دارای غلظتهای مختلف هورمونهای BAP (بنزیل آمینو پورین)،Kin  (کینتین) و  -2) 2iPیزوپنتیل آدنین) با غلظت های 1 تا 2 میلی گرم بر لیتر، به تنهایی و یا در ترکیب با یکدیگر کشت شدند. نتایج نشان داد ده روز پس از کشت نمونه ها، کالوس زایی آغاز می شود. در هفته سوم روی برخی از کالوس های سبز رنگ گرانول هایی ایجاد شده که با گذشت زمان به جوانه و برگ یا ریشه تبدیل شدند. جوانه زنی از کالوس ها در محیط های کشت دارای BAP یا 2ip مشاهده شد. بیشترین جوانه زنی در محیط دارای BAP (2 میلی گرم بر لیتر) به دست آمد. در تیمارهای BAP (1 تا 2 میلی گرم بر لیتر) و 2ip (1 میلی گرم بر لیتر) همزمان با جوانه زنی، ریشه زایی نیز صورت پذیرفت، به طوریکه حداکثر تعداد ریشه در محیط کشت دارای BAP (1 میلی گرم بر لیتر) مشاهده شد. در مرحله بعد، کالوس های 45 روزه در همان محیط کشت اولیه واکشت شدند. نتایج این مرحله نشان داد نمونه ها علاوه بر محیط های واکشت دارای BAP یا 2iP، در محیط کشت دارای دو هورمون Kin و BAP (1 میلی گرم بر لیتر) نیز ساقه و برگ تولید می نمایند. اما در هیچکدام از محیط های واکشت ریشه زایی دیده نشد.

گیاه مامیران با نام علمی Chelidonium majus L. متعلق به تیره Papaveraceae، منبعی سرشار از مواد متنوعی است که اختصاصات ضد میکروبی، ضد توموری و ضد التهابی دارد. از آنجایی که بیشتر خواص دارویی این گیاه مربوط به ترکیبات فنلی و آلکالوئیدی می باشد، در این پژوهش تغییرات میزان آلکالوئید، فنل و فلاونوئید گیاه مامیران در دو منطقه گرگان و زیارت و در فصول پاییز، زمستان و بهار مورد تحقیق قرار گرفت. برای این منظور گونه موردنظر از دو منطقه زیارت و گرگان در فصول مختلف برداشت شده، میزان ترکیبات مذکور با روش اسپکتروفتومتری تعیین و مقایسه شد. نتایج بررسی در دو منطقه نشان داد که اختلاف معنی داری از نظر ترکیبات فنلی، آلکالوئید و فلاونوئید در هر سه فصل وجود دارد. حداکثر میزان آلکالوئید در ریشه گیاه مامیران واقع در زیارت (فصل بهار) و بیشترین مقدار ترکیبات فنلی در ریشه گیاه مامیران منطقه گرگان (فصل زمستان)، وجود دارد.