فیزیولوژی محیطی گیاهی
سال:1388 | دوره:4 | شماره:1 (پیاپی 13) |تعداد مقالات:8

ترکیب های فنلی در میوه زیتون از عوامل مهم ارزیابی کیفیت روغن زیتون تصفیه نشده است. اولئوروپین به عنوان یک ترکیب مهم دارویی گیاه زیتون دارای اثر آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی است. در این تحقیق به منظور بررسی میزان ترکیب اولئوروپین، برگ و میوه گیاه زیتون گونه (Olea europaea L.) از سه استان گیلان، تهران و فارس جمع آوری، نسبت به استخراج اولئوروپین با متانول و تعیین میزان آن توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) اقدام گردید. میزان ترکیب اولئوروپین در نمونه برگ سه استان گیلان، تهران و فارس به ترتیب با 39217، 33665 و ppm 31311 در برگ زیتون (بهمن ماه) و در نمونه های میوه به ترتیب 35328، 29740 و 21563  ppm(تیرماه) محاسبه گردید. این مقادیر نشان دهنده تغییر در میزان این ترکیب در نمونه ها می باشد که به ترتیب، نمونه گیلان از بیشترین میزان اولئوروپین سپس تهران و در نهایت فارس از کمترین میزان برخوردار است.

در این بررسی پاسخ های فیزیولوژیکی دو رقم RGS و Hayola 401 از گیاه کلزا (Brassica napus L.) به تنش شوری مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش ها بر روی گیاهان 20 روزه در محیط کشت هیدروپونیک (هوگلند) و با سه تکرار در شرایط یکسان آزمایشگاهی انجام گردید. در این بررسی میزان محتوای نسبی آب (RWC)، سرعت رشد نسبی(RGR) ، سرعت ماده سازی خالص (NAR) و نسبت سطح برگ (LAR) در گیاهان با افزایش شوری کاهش یافت. همچنین تنش شوری، میزان انباشتگی پرولین و سدیم را درون بخش های مختلف گیاه افزایش داد، در حالی که میزان پتاسیم آنها به شدت کاهش یافت. افزودن آسکوربات 0.2 میلی مولار به غلظت های مختلف نمک توانست اثرات مخرب شوری را تعدیل کند، به طوری که با افزایش میزان فاکتورهای رشد توانست از انباشتگی پرولین و سدیم درون گیاهان کاسته و میزان پتاسیم را افزایش دهد. در بررسی ها نشان داده شد که رقم Hayola 401 نسبت به رقم RGS، مقاومت بیشتری در برابر شوری دارد.

در استرس های مختلف از جمله استرس شوری، اکسیدان هایی نظیر انواع اکسیژن واکنشگر تولید می شود که به ساختار غشای در گیاه آسیب می رساند. در بین آنتی اکسیدان ها، آسکوربات دارای نقش حیاتی در سلول های زنده است و سبب از بین رفتن اکسیژن واکنشگر می شود. در بین هورمون ها نیز هورمون ژیبرلین دارای نقش های متعددی می باشد که بستگی به نوع ژیبرلین، غلظت و نوع گونه گیاهی دارد. در این تحقیق دانه جو (رقم 4222) با غلظت های مختلف نمک کلرید سدیم 350 mM) و 150)، آسکوربات 1mM و ژیبرلین 400 ppm) و 200) تیمار شدند و اثر آن بر روی درصد جوانه زنی، طول وزن تر، خشک، طول ریشه چه و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی نظیر کاتالاز، پلی فنل اکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز و میزان ترکیبات فنلی ارزیابی شد. نتایج حاصل نشان داد درصد جوانه زنی در حضور نمک کلرید سدیم، به خصوص در غلظت 350 mM کاهش یافت ولیکن در حضور آسکوربات، ژیبرلین و نمک، درصد جوانه زنی و طول ریشه چه افزایش معنی داری حاصل کرد. در فقدان آسکوربات، ژیبرلین و در حضور نمک کلرید سدیم، میزان فعالیت کاتالاز، پراکسیداز کاهش و پلی فنل اکسیداز و آسکوربات پراکسیداز افزایش یافت. همچنین نمک کلرید سدیم موجب کاهش ترکیبات فنلی در دانه رست جو شد، اما با افزایش آسکوربات و ژیبرلین میزان آنها افزایش یافت.

از اثر آنتاگونیسمی گیاهان، می توان جهت حذف میکروارگانیسم ها از محیط استفاده نمود. گیاه Echinochloa crus-galli در مزارع برنج شمال ایران به عنوان علف هرز سوروف به وفور یافت می شود. در این تحقیق به بررسی اثر عصاره های مختلف آبی، اتانولی و متانولی گیاه علیه باکتری های گرم مثبت و منفی با استفاده از روشهای دیسک، چاهک، پورپلیت، کمترین غلظت مهارکنندگی (MIC)، کمترین غلظت باکتری کشی (MBC) پرداختیم و مشخص گردید که عصاره های آبی، اتانولی و متانولی علیه باکتری های گرم مثبت Staphylococcus aureus و Bacillus cereus اثر مهار کنندگی شدید داشته، در صورتی که علیه باکتری های گرم منفی Escherichia coli و Pseudomonas aeroginosa اثر مهار کنندگی مشاهده نشد.

به منظور بررسی اثرات شوری خاک بر خصوصیات فیزیولوژیکی ژنوتیپ های پنبه، این آزمایش در سال 1386 به صورت گلدانی در شرایط فیتوترون، به شکل فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. ارقام شامل ساحل، سای اکرا و N200 و شوری به عنوان فاکتور دوم با چهار سطح شامل 6.0، 6.7، 2.15 و 9.29 دسی زیمنس بر متربوده است. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، اثر شوری بر آنتوسیانین، پرولین و گلیسین بتائین در سطح آماری یک درصد، معنی دار بود. در بین ارقام از نظر میزان پرولین و گلیسین بتائین اختلاف معنی داری درسطح پنج درصد وجود داشت و در عین حال اختلاف قابل ملاحظه ای ازنظر مقدار آنتوسیانین مشاهده نشد. مقایسه میانگین ها نشان داد که رقم N200 از نظر گلیسین بتائین بیشترین مقدار را داشت. مقایسه میانگین صفات در سطوح شوری نشان می دهد که با افزایش شوری، میزان آنتوسیانین، پرولین و گلیسین بتائین افزایش می یابد. بر اساس نتایج، مقایسه میانگین صفات مختلف پنبه در سطح شوری 9.29 دسی زیمنس بر متر، افزایش در مقدار آنتوسیانین، پرولین و گلیسین بتائین دیده شد.

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) یکی از گیاهانی است که سازگاری بالایی به خشکی دارد و برای کشت در مناطق خشک و نیمه خشک مناسب است. در این آزمایش تعداد 25 ژنوتیپ گلرنگ بهاره شامل ژنوتیپ های بومی ایرانی و ارقام خارجی در قالب یک طرح لاتیس ساده (5×5)، در سال زراعی 1384-1383 در منطقه کرج ارزیابی شدند. صفات مختلفی از جمله تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، درصد روغن، عملکرد دانه و روغن بررسی شد. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ همه صفات اختلاف معنی داری وجود دارد. بیشترین عملکرد دانه و روغن به I.L.111 و T.N.612-A تعلق داشت. عملکرد دانه با تعداد غوزه در بوته، تعداد شاخه های فرعی، روز تا گلدهی، بیوماس و عملکرد روغن همبستگی مثبت و معنی داری داشت. تجزیه کلاستر به روش وارد و فاصله اقلیدسی 25 ژنوتیپ را در سه کلاستر گروه بندی کرد.

اثرات عوامل فیزیکی بر ویژگی های دی الکتریک اندام های بیولوژیکی گندم مورد مطالعه بسیاری قرار دارد. به علت حساس بودن فیتوکروم ها به نور قرمز، با پرتودهی نور لیزر He-Ne به بذر گیاه در طول موج 623 nm، می توان فعالیت آنزیم های مرتبط و همچنین انرژی درونی و آنتروپی بذرها را، طی جوانه زنی افزایش داد. نور لیزر، تعادل انرژی جوانه زنی بذر را می شکند و در نتیجه تبادل انرژی بیشتری بین بذر و محیط اطراف صورت می گیرد. در این پژوهش ارقام گندم شیرودی، زاگرس، تجن و کوهدشت تحت نور لیزر He-Ne (در 623 nm و (0.1 mW/mm-2 و در مدت زمان های 10، 15، 20، 25 و 30 دقیقه قرار گرفته است. همچنین به منظور ارزیابی اثرات تابشی لیزر بر روی صفحات طول ریشه چه و ساقه چه، وزن تر ساقه چه، وزن تر ریشه چه، تعداد گیاه چه، وزن خشک ساقه چه، وزن خشک ریشه چه و سرعت جوانه زنی، چهار رقم گندم در 5 تکرار بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی (CRD) در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفتند، فاکتور اول آن ارقام مختلف گندم (4 رقم) و فاکتور دوم شش سطح تابش لیزر صفر، 10، 15، 20، 25 و30 دقیقه بوده است. نتایج نشان داد که از نظر سرعت جوانه زنی ارقام زاگرس با 0.942 (تعداد بر روز) و شیرودی با 0.910 (تعداد بر روز) بیشترین سرعت جوانه زنی را داشته اند. از نظر وزن خشک ریشه چه زاگرس با 0.006 گرم نیرو، بیشترین وزن را در بین ارقام داشته است. همچنین از نظر صفت وزن خشک ساقه چه، رقم زاگرس بیشترین رشد و وزن خشک ساقه چه را در بین تیمار ها دارا بوده است.

گونهL.  A. viridis، A. albus L.،L. A. hybridus  وL. A. retroflexus  از جمله علفهای هرز پهن برگی هستند که به طور وسیع در مزارع مختلف، به ویژه محصولات تابستانه مثل پنبه، سویا و ذرت و صیفی جاتی مانند خربزه، هندوانه و گوجه فرنگی و همچنین باغها، حاشیه حصارها و زمین های بایر رشد می کنند. این آزمایش با استفاده از بذرهای برداشت شده تابستان (مردادماه) و پاییز (آبان ماه) گونه های مذکور، در دمای 1±25 درجه سانتی گراد با 24 ساعت تاریکی تحت تیمار آب مقطر و جیبرلین 1000 ppm انجام گرفته است. کمترین جوانه زنی، در بذرهای تابستان گونه A. viridis با آب مقطر و بیشترین آن نیز در همین گونه، با تیمار جیبرلین صورت گرفته است. در بذرهای پاییز، کمترین جوانه زنی در بذر A. viridis و بیشترین آن، در بذر A. retroflexus با تیمار جیبرلین مشاهده شده است. بیشترین اثر تیمار بذر با جیبرلین1000 ppm ، در بذر تابستان گونه A. viridis با 7.46 درصد و بذر پاییز با 5.68 درصد افزایش مشاهده شده است. به طور کلی گونه A. viridis به تیمار جیبرلین و فاصله زمان برداشت بذر تا کاشت، بهترین پاسخ را داده است، این در حالی است که این تیمارها در گونه A. albus تقریبا هیچ اثر مثبتی در افزایش جوانه زنی، نداشته است.