علوم رفتاری
سال:1388 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

انسانها در طول روز عمدتا دارای دو بخش اصلی ازفعالیتها هستند. فعالیتهای مربوط به شغل و اوقات فراغت. اوقات فراغت بخشی از ساعتها و یا لحظات است که در آن فرد بدون احساس اجبار بدور از فعالیتهای شغلی و نیازهای زیستی به فعالیتهایی نظیر بازی و تفریح دست می زند که باعث احساس رضایت وی می گردد. اوقات فراقت بخشی از زندگی است که می تواند باعث رشد و تکامل انسانها و یا باعث انحطاط و بزهکاری و نهایتا سقوط جامعه گردد .فعالیتهای جسمانی و ورزش باعث رشد انسان در ابعاد جسم و روح می گردد لذا توجه به این پدیده مورد توجه بسیاری از جوامع جهت استفاده در سطح کلان قرار گرفته است. جوانان هر کشوری آینده سازان آن کشور بشمار می روند. عادتها و نحوه گذران اوقات این قشر در حال حاضر زمینه ساز فعالیتهای آینده آنان در جامعه است. در این میان روش و طریقه زندگی دانشجویان به لحاظ تاثیر گذاری بیشتر در سرنوشت کشور بایستی مورد مطالعه قرار گیرد. این مطالعات به لحاظ تاثیرپذیری از شرایط زمانی و مکانی تکرارپذیر و یافته های آن مربوط به دوره ها خاص و نیز مکان جغرافیایی خاص است. توجه به فعالیتهای جسمانی و ورزش در دانشگاه بدلایل مختلف به عنوان یکی از روشهای موثر گذران اوقات فراغت است. در تحقیق حاضر نحوه گذران اوقات فراغت و جایگاه فعالیتهای جسمانی در اوقات فراغت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر مورد بررسی قرار گرفت. در پژوهش حاضر 385 دانشجو به عنوان نمونه آماری از طریق روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و پرسشنامه اوقات فراغت در بین آنها توزیع گردید. تجزیه و تحلیل آماری به کمک نرم افزارکامپیوتری از 375 پرسشنامه قابل استفاده نشان داد که 64 درصد دانشجویان اوقات فراغت خود را عصر و شب می گذرانند. تماشای تلویزیون برای دختران دانشجو و آزمودنیهای پسر گوش دادن به موسیقی را بیش از همه فعالیتها مورد نظر می دهند. ورزش در رتبه هشتم فعالیتهای فراغتی دانشجویان پسر و رتبه دهم دانشجویان دختر قرار دارد که فقط 44 درصد دانشجویان در هفته فعالیت جسمانی (بجز واحد تربیت بدنی 1 و 2) دارند. از بیست رشته ورزشی فعلی پیاده روی، نرمش و فوتبال سه رشته اول فعالیتهای جسمانی هستند. در رشته های مورد علاقه شنا، والیبال، پیاده روی و فوتبال قرار دارند. دانشجویان تنبلی و بی حوصلگی (13.2 درصد) را اصلی ترین عامل در دوری از ورزش توصیف کردند. انگیزه اصلی دانشجویان برای پرداختن به ورزش کسب نشاط و لذت 25.5) درصد) بوده است.

یکی از مشخصات بارز جوامع جهان سوم، جوانی جمعیت آن ها می باشد، یعنی جمعیتی که در گروه های سنی کمتر از 15ساله قرار دارد. جوانی جمعیت خود به عنوان یک پرسمان پیچیده اجتماعی در برابر جوامع جهان سوم قرار دارد. این پیچیدگی هم به طور عینی در حال حاضر در ابعاد مختلف نمود پیدا می کند و هم در دراز مدت و آینده بسیاری از برنامه ها را با ضعف یا شکست مواجه می نماید.ترکیب سنی جمعیت کشورها با درجه توسعه یافتگی آن ها در ارتباط است به این معنا که هر چه یک کشور توسعه یافته تر باشد از درصد جمعیت زیر 15 سال آن کاسته می شود و به جمعیت دو گروه دیگر افزوده می شود. پایه گذار این اندیشه ورتهایم جمعیت شناس و جامعه شناس هلندی است. به نظر وی حداقل 40 درصد جمعیت کشورهای توسعه نیافته در سنین کمتر از 15 سال قرار دارند و بدین سان آزمون 40 درصد یا آزمون ورتهایم به وجود آمد.برای تشخیص جوانی جمعیت ایران از دو شاخص ورتهایم و ورنه استفاده شده است . محاسبات بر اساس سرشماری های 85-1335  و آمارگیری جاری جمعیت سال 1370 بوده است.جمعیت ایران در دوره 45-1335 به طرف جوان شدن حرکت کرده است. شدت جوانی جمعیت در دور ه 65-1335 بیشتر شده است. و در دوره 55-1345 ساخت جوان معقولی به خود گرفته بود. سرانجام در دوره 75-1365 به تدریج از شدت جوانی جمعیت کاسته شده است و در دوره 85-1375 کاهش شدت جوانی جمعیت بیشتر شده است.اصولا جوانی یا سالخوردگی جمعیت پرسمان ها و مشکلات مختلفی را از نقطه نظر برنامه ریزی های اجتماعی و اقتصادی و بویژه سرمایه گذاری های مملکتی به وجود می آورد. حدود 50 درصد جمعیت جوان در یک کشور جهان سومی در تولید و افزایش آن نقشی ندارند و صرفا مصرف کننده هستند. در جمعیت های جوان مرگ و میر کودکان بسیار بالا و امید زندگی به شدت پایین است. ساخت سنی جوان سرمایه گذاری های عظیمی در جهت ارایه خدمات بهداشتی، آموزشی، رفاهی و مسکن برای جمعیت (14-0) ساله ها نیاز دارد.

سرمایه اجتماعی مفهومی کلان است که دربرگیرنده ابعادی مانند اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و هنجارها است. سرمایه اجتماعی از ویژگی خودزایی و خودمولدی برخوردار است، به این معنا که با استفاده مناسب از آن، زمینه برای تولید و تقویت آن فراهم می شود. بنابراین پرداختن به موضوع سرمایه اجتماعی، نیازمند پژوهشی دقیق و ژرف است. در این مقاله تحقیقات انجام شده داخلی و خارجی مطرح می شوند و سپس چارچوب نظری – با استفاده از نظریه نظریه پردازانی همچون جورج زیمل، هربرت بلومر، آنتونی گیدنز، پیر بوردیو، جیمز کلمن، فرانسیس فوکویاما و رابرت پاتنام – ارایه می شود و در آخر به نقد تحقیقات انجام شده (داخلی و خارجی) بر اساس چارچوب نظری پرداخته می شود. نتیجه ای که از این مطالعه به دست آمد بیانگر آن است که برای سنجش مفهوم سرمایه اجتماعی، مراجعه به مردم و کشف ابعاد آن از دیدگاه و نگرش مردم ضروری است.

هدف از این پژوهش تعیین اثربخشی مداخله شناختی- رفتاری در کاهش اضطراب امتحان دانشجویان بود. به همین منظور، از بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر و با روش خوشه ای 342 دانشجو انتخاب شدند و پرسشنامه اضطراب امتحان ساراسون بر روی آنها اجرا شد. سپس از بین دانشجویانی که نمره اضطراب آنها بالا بود 40 نفر به تصادف انتخاب شدند و نیمی از آنها به طور تصادفی در گروه آزمایش و نیم دیگر در گروه کنترل گمارده شدند. از هر دو گروه پیش آزمون گرفته شد و سپس آزمودنی های گروه آزمایش در معرض 10 جلسه مداخله شناختی- رفتاری قرار گرفتند. پس از پایان جلسات درمانی، از آزمودنی های هر دو گروه پس آزمون گرفته شد و داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون t تفاضل تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که 24 درصد از دانشجویان اضطراب امتحان داشتند و میانگین اضطراب امتحان در دختران بیش از پسران بود. مداخله شناختی -رفتاری در کاهش اضطراب امتحان دانشجویان موثر بود.

این مطالعه به بررسی رفتار مصرفی مناطق شهری استان زنجان با استفاده از تابع تقاضای تقریبا ایده آل پرداخته و مشاهده گردید که میزان مطلق کشش های خود قمیتی برای "خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات"، "پوشاک و کفش" و "سایر کالاها و خدمات" کمتر از واحد می باشد به عبارت دیگر این گروه از کالاها کالاهای کم کشش هستند، همچنین با توجه به این که کشش های قیمتی متقاطع غیر صفر می باشند، و در اغلب موارد میزان آنها از لحاظ قدر مطلق کوچکتر از یک می باشد. به عبارت دیگر مصرف کنندگان در بیشتر موارد با تغییر قیمت یک گروه تقاضای گروههای دیگر را تغییر آنچنانی نخواهند داد. همچنین نتایج نشان داد که علامت کشش درآمدی کلیه گروههای کالایی مثبت می باشد.

پژوهش حاضر به بررسی رابطه جهت گیری مذهبی (درونی - برونی) با شیوه های مقابله با استرس (مساله محور – هیجان محور) در دانشجویان دانشگاه ابهر می پردازد.مذهب با مبدا درونی، فراگیر و دارای اصول سازمان یافته و درونی شده است ولی مذهب با مبدا بیرونی، امری خارجی و ابزاری است که برای ارضا نیازهایی مانند آرامش، معاشرت، ایجاد امنیت و برای توجیه خود و حتی موقعیت بکار گرفته می شود.طرح پژوهشی علی - مقایسه ای است و حجم نمونه شامل تعداد 250 نفر از دانشجویان دوره های کارشناسی و کاردانی که به صورت تصادفی انتخاب شدند و در سال 1384 در رشته های مختلف در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر مشغول به تحصیل بوده اند، می باشند.ابزار پژوهش مقیاس جهت گیری مذهبی (درونی - برونی) آلپورت (Ros) و مقیاس شیوه های مقابله ای لازاروس فولکمن (Woc) را شامل می گردید.پس از اجرای آزمون تعداد 50 نفر که در آزمون جهت گیری مذهبی پایین ترین نمره را گرفته بودند به عنوان افراد دارای جهت گیری مذهبی درونی و تعداد 50 نفر را که بالاترین نمره را آورده بودند، به عنوان افراد دارای جهت گیری مذهبی برونی در نظر گرفته شدند. سپس شیوه های مقابله ای (مساله محور – هیجان محور) این دو گروه از دانشجویان تعیین گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آماری، تفاوت بین میانگین دو گروه مستقل (آزمون (t استفاده گردید. یافته به دست آمده در مجموع، فرضیه های اصلی این پژوهش را تاکید کردند و نتیجه گرفته شد که دانشجویان دارای جهت گیری مذهبی درونی بیش از دانشجویان دارای جهت گیری مذهبی برونی، از شیوه های مقابله ای مساله محور استفاده کرده اند همچنین دارای جهت گیری مذهبی برونی بیش از دانشجویان دارای جهت گیری مذهبی درونی از شیوه های مقابله ای هیجان محور استفاده کرده اند.در رابطه با فرضیه های فرعی چهارگانه ای که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته بودند و تفاوت معنی داری بین میانگین های دو گروه از دانشجویان دارای جهت گیری مذهبی درونی و برونی در هر یک از مقیاس های شیوه های مقابله ای هیجان محور (رویارویی، دوری گزینی، خویشتن داری و گریز – اجتناب) را جستجو می کرد.

در پژوهش حاضر برای مقایسه میزان رضامندی زناشویی و مولفه های آن بین زنان متاهل شاغل و خانه دار شهر قاین 60 نفر از زنان شاغل و 60 نفر از زنان خانه دار به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. داده ها پس از اجرای پرسشنامه رضایت از زندگی زناشویی انریچ جمع آوری شدند، سپس با استفاده از روشهای آماری توصیفی (میانگین رتبه ای-انحراف استاندارد-فراوانی) و شاخص استنباطی (ویل کاکسون) در سطح معنی داری P<0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها بر اساس آزمون ویل کاکسون برای مقایسه میانگین رتبه نمرات زیر مقیاس های رضامندی زناشویی دو گروه شاغل و خانه دار معنادار است، به طوری که رتبه میانگین نمرات آزمودنی های شاغل در زیر مقیاسهای تحریف آرمانی، رضایت زناشویی، ارتباط، مدیریت مالی، رابطه جنسی، فرزند پروری، خانواده و دوستان به طور معنادار بیشتر است اما زنان خانه دار در زیر مقیاس مسایل شخصیتی نمره بیشتر دارند.همچنین نتایج آزمون ویل کاکسون برای مقایسه میانگین رتبه نمرات زیر مقیاس های رضامندی زناشویی 4 گروه خدماتی، درمانی، آموزشی و خانه دار معنادار است، به طوری که رتبه میانگین نمرات آزمودنی های شاغل در بخش آموزشی در زیر مقیاسهای تحریف آرمانی، رضایت زناشویی، ارتباط، مدیریت مالی، رابطه جنسی، اوقات فراغت، فرزند پروری، خانواده و دوستان و جهت گیری مذهبی به طور معنادار بیشتر است اما زنان خانه دار در زیر مقیاس مسایل شخصیتی نمره بیشتری دارند.

خانواده ایرانی با چالش های بسیار روبروست. تغییر تنش و جایگاه زنان، افز ایش میزان طلاق، کاهش میزان ازدواج، تغییر نگاه به نقش همسر، مرکزیت تصمیم گیری خانواده در جامعه، و ... که به مجموعه ای از نقش های متعارض انجامیده است. وضعیت تعارضی حوزه مطالعات در ایران را به طرح فروپاشی خانواده، مضیقه ازدواج و طلاق کشانیده است. توجه به دوام یا فروپاشی خانواده به دلیل نفوذ مدرنیته در جامعه ایران، دل نگرانی هایی را برای کارشناسان در حو ضه خانواده در ایران بو جود آورده است و مهم تر ین دلیل این دل نگرانی، تحولات و دگرکونیهای فراوانی است که به مرور تقریبا در تمامی ابعاد و زوایای ساختی-کارکردی خانواده به و جود آمده است. در این مقاله که برگرفته از پایان نامه دکتری می باشد در حقیقت در پی دستیابی به این مساله می باشدکه آیا خانواده ایرانی در معرض فروپاشی است یا گذار؟ کدامیک در خانواده های ایرانی مصداق دارد؟ برای پاسخگویی به این سوال به روش فراتحلیل به بررسی این موضوع در تحقیقات و پژوهش های موجود پر داختیم. همچنین قابل ذکر است که فرض اصلی این پژوهش که به نظر می رسد خانواده های ایرانی در معرض فروپاشی می باشند، رد شد و نتایج مطالعات نشان داد که خانواده های ایرانی در معرض گذار می باشند و نه فروپاشی. چارچوب نظری پژو هش از رویکرد دیالکتیکی نظریه پردازان جامعه شناسی استفاده شد. همچنین قابل ذکر است که در پایان به ارایه راهکارها و راهبردهایی برای گذشت خانواده ایرانی از دوران گذار پرداختیم.