دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات)
سال:1390 | دوره:4 | شماره:14 |تعداد مقالات:8

هدف: پژوهش حاضر بررسی زیرساخت های اطلاعاتی موجود در کتابخانه های مدارس دولتی و غیرانتفاعی دوره متوسطه و پیش دانشگاهی شهر همدان می باشد.روش شناسی: روش این پژوهش پیمایشی توصیفی است شیوع و ابزار در نظر گرفته شده برای جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه است. جامعه آماری مورد مطالعه را 63 کتابخانه آموزشگاهی تشکیل میدهد که حجم نمونه برابر با حجم جامعه در نظر گرفته شده است.یافته های پژوهش: حاکی از آن است که 80 درصد از مدارس مورد مطالعه دارای کتابخانه مستقل هستند و 18 درصد نیز فاقد کتابخانه مستقل میباشند. مدارسی که فاقد فضای مستقلی برای کتابخانه میباشند عمدتا از اتاق پرورشی و نمازخانه مدارس (6.5 درصد) استفاده مینمایند. بیش از70 درصد مدارس از نظر تجهیزات در سطح پایینی قرار دارند. حدود 55 درصد مدارس کتابدار مستقل ندارند و خدمات کتابخانه توسط معاون (مربی) پرورشی انجام می شود. در کلیه مدارس مورد مطالعه، کتابخانه ها بودجه تعریف شده سالانه ندارند و نحوه تامین بودجه کتابخانه ها از طریق سرانه مدارس، و اهدا و زمان تخصیص بودجه به صورت مقطعی و بر اساس نیاز صورت میگیرد. گروه تعیین انتخاب مجموعه کتابخانه از دانش آموزان و آموزگاران نیز نظرسنجی می کنند. از لحاظ پوشش موضوعی بیشترین درصد کتابها به دین و مذهب (87 درصد) و کمترین درصد رایانه (4 درصد) میباشد. در 63 درصد مدارس شیوه دسترسی به منابع از طریق قفسه باز انجام میگیرد.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده بیانگر ان است که زیرساخت های خدمات اطلاعاتی در کتابخانه های آموزشگاهی از نظر فضا، بودجه، تجهیزات، نیروی انسانی، مجموعه سازی، ارائه خدمات و خط مشی مطلوب نمی باشد.

هدف: جهان امروز با سرعت به سوی مجازی شدن در حال حرکت است و علوم مختلف را تحت تاثیر خود قرار داده است. علم کتابداری و اطلاع رسانی نیز از این قاعده مستثنی نبوده، و خدمات مورد انتظار از کتابخانه ها و همچنین خدماتی که اغلب کتابخانه ها ارائه می دهند؛ متحول شده است و کتابخانه های دیجیتالی به سرعت در حال پیشرفت هستند. حتی در کتابخانه های سنتی نیز نیاز به خدمات مرجع مجازی و خدمات اطلاع رسانی نوین به شدت احساس می شود. این مقاله به کیفیت و نحوه آموزش کتابداری درایران با تکیه بر خدمات مرجع پرداخته است.روش شناسی: در دانشگاههای ایران با روش تحلیل محتوای متون آموزشی و تطبیق برنامه های آموزشی گروههای کتابداری پرداخته است، و سپس با روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه میزان مهارت های خدمات مرجع و اطلاع رسانی کتابداران کتابخانه های مختلف را مورد بررسی قرار داده است.نتیجه گیری: با توجه به تحلیل متون آموزشی و بررسی سرفصلهای درسی گروههای کتابداری و مقایسه نتایج آن با نتایج حاصل از پیمایش مهارت های مرجع کتابداران این نتیجه حاصل شد که: متون آموزشی که در دانشگاههای ایران برای آموزش خدمات مرجع و اطلاع رسانی مورد استفاده قرار می گیرند بسیار قدیمی بوده و به همین جهت از کارایی و روزآمدی خوبی برخوردار نیستند این مهم با بررسی مهارتهای خدمات مرجع که در چهار محور آشنایی با اصول خدمات مرجع 50% کتابداران، مهارت های اطلاع یابی 40%، آشنایی با فن آوری های فعالیت های کتابداری 20%، و آشنایی با مبانی اطلاع رسانی 50%، مورد تاکید قرار گرفت.

هدف: پژوهش حاضر به ارزیابی وضعیت کتابخانه های صنعت نفت استان تهران در مقایسه با استانداردهای کتابخانه های تخصصی ایران می پردازد.روش شناسی: روش تحقیق پیمایشی و از نوع ارزیابی تطبیقی است. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه و برای تعیین شاخص ها و تحلیل آماری آنها از استانداردهای کتابخانه های تخصصی ایران استفاده شده است. بدین منظور وضعیت این کتابخانه ها از لحاظ 8 مولفه اصلی استاندارد با استانداردهای کتابخانه های تخصصی ایران مقایسه شده است.جامعه پژوهش: جامعه این پژوهش، کتابخانه های صنعت نفت استان تهران است که شامل 24 کتابخانه تخصصی می شود ولی با توجه به اینکه یک کتابخانه به علت نقل و انتقال، فضای فیزیکی و شرایط ارائه خدمات ندارد و 2 کتابخانه بنا به دلایلی حاضر به همکاری نشده اند؛ لذا جامعه مورد مطالعه در این پژوهش را 21 کتابخانه باقیمانده تشکیل می دهد.یافته های پژوهش: در این پژوهش مجموعا 113 شاخص برای استانداردها در نظر گرفته شده است. ابتدا مولفه های استانداردهای اهداف و وظایف، سازمان و مدیریت، نیروی انسانی، مجموعه، سازماندهی منابع، خدمات، ساختمان و تجهیزات و بودجه، تهیه و تنظیم و با استانداردها مقایسه شد و این نتایج بدست آمد: استانداردهای مذکور به ترتیب 8 مورد فوق در 95، 62، 81، 100، 76، 67، 57 و 52 درصد از کتابخانه های مورد مطالعه رعایت شده است.نتیجه گیری: با توجه به نتایج نهایی بررسی وضعیت استانداردهای 8 گانه کتابخانه های تخصصی ایران در کتابخانه های صنعت نفت استان تهران، مشاهده شد که 7 استاندارد اول یعنی استانداردهای اهداف و وظایف، سازمان و مدیریت، نیروی انسانی، مجموعه، سازماندهی، خدمات و ساختمان و تجهیزات در کتابخانه های مورد مطالعه مراعات می شوند و تنها در مورد استاندارد بودجه نمی توان اظهارنظر قطعی کرد. بنابراین می توان گفت استانداردهای کتابخانه های تخصصی ایران در کتابخانه های صنعت نفت استان تهران مراعات می شود، گرچه میزان رعایت شاخص ها متفاوت است.

هدف: فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی، افق هایی نوین به سوی رفع محدودیت های سیستم های تعاملی سنتی ایجاد کرده است. ارائه خدمات عمومی کتابخانه ها (مرجع، اطلاع رسانی و امانت) با استفاده از تسهیلات الکترونیکی از کاربردهای بهینه این فناوری ها محسوب می شود.روش شناسی: پژوهش کاربردی حاضر به روش تحلیلی توصیفی با هدف بررسی دیدگاه کاربران کتابخانه های دانشگاهی در زمینه ارائه این نوع خدمات در کتابخانه ها، انجام گرفت.نتیجه گیری: جامعه پژوهشی با نمونه گیری تصادفی از دانشجویان دانشگاههای مختلف شهر تهران انتخاب شد و پرسشنامه محقق ساخته مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که میزان شناخت دانشجویان از انواع خدمات عمومی الکترونیکی زیر متوسط و نگرش کلی دانشجویان مختلف تهران برای ارائه چنین خدماتی مثبت و سطح تحصیلی در نوع نگرش آنها بی تاثیر بود. روابط مثبت معناداری بین این نگرش دانشجویان و میزان شناخت و میزان استفاده آنها از خدمات مزبور وجود دارد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی استان مازندران نسبت به موانع ساختاری و رفتاری مدیریت مشارکتی در کتابخانه های عمومی استان انجام شده است.روش شناسی: در این پژوهش برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری تمامی کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان مازندران می باشند. از آزمون u من ویتنی و کروسکال والیس برای تایید یا رد فرضیات و از آزمون فریدمن برای پاسخگویی به سوال پژوهش استفاده شد.یافته ها: یافته ها این تحلیل نشان می دهد بین دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی استان مازندران نسبت به موانع مدیریت مشارکتی در کتابخانه های عمومی این استان، با توجه به جنسیت، تجربه کاری، سمت سازمانی، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی تفاوت معنی داری وجود ندارد. همچنین نتایج آزمون فریدمن نشان داد نبود سلسله مراتب اداری مناسب با میانگین رتبه 4.92 در اولویت اول و به عنوان یکی از مهمترین موانع ساختاری در اجرای مدیریت مشارکتی در کتابخانه های عمومی استان می باشد و استفاده از رویه ها، روشها، و دستورالعمل های نادرست شخصی با میانگین رتبه 4.82 در اولویت اول و به عنوان یکی از مهمترین موانع رفتاری در اجرای مدیریت مشارکتی می باشد.نتیجه گیری: پژوهش حاضر می تواند به عنوان یک جنبه پژوهشی نوین تلقی شود، که بصورت مشخص کتابداران کتابخانه عمومی را مورد توجه قرار داده است و نتایج حاصل از نظرسنجی می تواند مدیران و کتابداران را در اجرای موفقیت آمیز مدیریت مشارکتی و رهایی از موانع یاری رساند.

هدف: مطالعه موثر را باید یکی از عوامل و ابزارهای توسعه علمی کشور به شمار آورد. و در این بین، نقش دانشجویان در پیشرفت و توسعه کشور نقشی بی بدیل تلقی تواند شد. در پژوهش حاضر میزان آگاهی دانشجویان رشته معماری از شیوه های گوناگون مطالعه (شامل خواندن اجمالی، تندخوانی، عبارت خوانی، دقیق خواندن، خواندن تجسسی، و خواندن انتقادی) مورد بررسی قرار گرفته و بر حسب جنسیت و مقطع تحصیلی ایشان ارزیابی شده است.روش پژوهش: شیوه پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی، و جامعه آماری آن شامل تمامی 1657 نفر دانشجوی رشته معماری دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد می باشد که در نیمسال اول سال تحصیلی 90 89 در چهار مقطع کارشناسی ارشد، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ناپیوسته، و کاردانی مشغول تحصیل هستند.یافته های پژوهش: یافته های تحقیق نشان می دهد که دانشجویان تحصیلات تکمیلی بیش از سایر دانشجویان از شیوه های مطالعه آگاهی دارند و شیوه های جدید را به کار می گیرند. همچنین در اغلب شیوه های مطالعه میان میزان آگاهی دانشجویان بر حسب جنسیت تفاوت معناداری وجود ندارد.نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که متاسفانه میزان آگاهی دانشجویان از شیوه های مطالعه بسیار ناچیز است و این قلت آگاهی می تواند یکی از عوامل موثر در افت کیفی یادگیری ایشان به شمار آید. لذا توجه به آموزش راهبردهای مطالعه موثر در برنامه های درسی دانشجویان می تواند کمک موثری به بهبود شرایط موجود نماید.

هدف: هدف از این پژوهش، شناسایی استراتژی و مهارتهای جستجو اطلاعات دانشجویان کارشناسی دانشگاه پیام نور استان قم می باشد.روش شناسی: روش تحقیق در این پژوهش پیمایشی توصیفی است و گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه صورت گرفته است. از کل جامعه آماری 200 نفر بصورت تصادفی خوشه ای انتخاب شده اند.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که مهم ترین اهداف دانشجویان دانشگاه پیام نور استان قم از جستجوی اطلاعات تهیه گزارش های کلاسی (29 درصد) ، دسترسی به اطلاعات روزآمد (23 درصد) و انجام تحقیقات علمی (26 درصد) می باشد. کتابهای درسی (38 درصد) و نشریات ادواری (19 درصد) به ترتیب بیشترین منابع اطلاعاتی چاپی مورد استفاده دانشجویان است. از امکانات مورد استفاده از اینترنت وب با (42 درصد) ، پست الکترونیکی با (21 درصد)، و اتاق های گفتگو با (18 درصد) بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند. ابزارهای مورد استفاده از اینترنت توسط دانشجویان، موتورهای جستجو (26 درصد)، ابرموتورهای جستجو و دروازه های های اطلاعاتی هر کدام با (17 درصد)، نشانی منابع اطلاعاتی اینترنتی (12) (URL درصد)، معرفی سایت ها در مجلات و خبرنامه ها (11 درصد) در مرتبه های بعد قرار دارند. دستیابی به اطلاعات چاپی از نظر دانشجویان، با (20 درصد) فراوانی نسبت به عدم آشنایی با نحوه استفاده از فهرست کتابخانه بیشترین عامل را به خود اختصاص داده است.نتیجه گیری: 94 درصد دانشجویان دختر و 89 درصد دانشجویان پسر در استفاده از منابع اطلاعاتی چاپی و اینترنتی با مشکل روبرو هستند. میزان استفاده دانشجویان از اینترنت متوسط و با (33 درصد) فراوانی می باشد. مهمترین مشکل در دستیابی به اطلاعات از اینترنت، ترافیک شبکه و پایین بودن سرعت اینترنت و نیاز به آموزش بیشتر در استفاده از اینترنت می باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تحلیل پیوندهای وب سایت های مراکز علوم اسلامی مستقر در شهر قم با استفاده از شیوه وب سنجی است.روش پژوهش: روش پژوهش تحلیل پیوندهاست که یکی از روش های وب سنجی است. در این روش با استفاده از سایت اکسپلورر یاهو، پیوندهای دریافتی، کل پیوندها، تعداد صفحه های وب نمایه شده، عامل تاثیر خالص و کلی، محاسبه و تحلیل شد. جامعه پژوهش 79 وب سایت از وب سایت های مراکز پژوهشی علوم اسلامی شهر قم است.یافته پژوهش: نتایج پژوهش نشان داد وب سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی دارای بالاترین و موسسه پیام امام هادی دارای پایین ترین میزان رویت بودند. وب سایت شبکه رافد للتنمیه الثقافیه دارای بالاترین و وب سایت انجمن مدیریت اسلامی پایین ترین رتبه را در مجموع پیوندها دارند. وب سایت مرکز تخصصی امامت و مهدویت دارای بالاترین عامل تاثیرگذار کلی و خالص، و وب سایت های دفتر مطالعات و تحقیقات زنان و مرکز حقایق اسلامی به ترتیب دارای پایین ترین عامل تاثیرگذار کلی و خالص هستند. در این بررسی 20 وب سایت به عنوان وب سایت هسته انتخاب شدند.نتیجه گیری: سه وب سایت دارای بالاترین میزان رویت 32.17% از پیوندها را تشکیل می دهند. علت این امر چندزبانه بودن، دسترسی آسان، امکانات جستجو، داشتن منابع تمام متن و اطلاع رسانی مناسب است. 70.8% از وب سایت ها دارای حجم صفحاتی کمتر از 1% هستند. 1.2% از وب سایت ها دارای عامل تاثیرگذار خالص و کلی بیشتر از 1000 و 98.7% دارای عامل تاثیرگذار خالص و کلی کمتر از 1000 هستند. دلیل آن نیز تاثیر کم 99 درصد از وب سایت های مورد بررسی در محیط وب است.