محیط زیست طبیعی
سال:1396 | دوره:70 | شماره:3 |تعداد مقالات:23

کاهش پوشش جنگلی و گیاهی در اثر بهره برداری، عمدتاً باعث افزایش حجم رواناب سطحی می شود. یکی از روش های بهره برداری جنگل، در شمال ایران به شیوه ی گزینشی است. این تحقیق در بخش گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود، با هدف تعیین تأثیرات بهره برداری گزینشی بر حجم رواناب سطحی، ضریب رواناب و غلظت رسوب، انجام شده است. بر این اساس پلات های دو متر مربعی و در قالب چهار تکرار در دو منطقأ شاهد (بدون بهره برداری) و منطقه ی بهره برداری شده به روش تک گزینی در دو کلاسه شیب 0-20 % و 20-40 % ایجاد شد و بارندگی های طبیعی به وقوع پیوسته از آذر 1393 تا آذر 1394، برای تعیین میزان رواناب سطحی و میزان رسوب، اندازه گیری شدند. نتایج تحقیق بیان گر عدم تأثیر معنی دار (05/0Pvalue≥ )، تغییر پوشش تاجی و علفی در اثر بهره برداری و شیب، بر میزان رواناب سطحی و رسوب است. همچنین نتایج نشان داد تغییر فصل، تنها بر میزان رسوب معنی دار بوده است. میزان رواناب، ضریب رواناب و غلظت رسوب در منطقه ی بهره برداری شده به روش تک گزینی، به ترتیب 4/1، 3/2 و 16/1 برابر بیشتر از منطقه ی شاهد (بدون بهره برداری) بوده است. همچنین نتایج تجزیه ی واریانس رگرسیونی نشان داد که بین میزان بارندگی و میزان رواناب، ارتباط معناداری (05/0Pvalue≤ ) وجود دارد.

فرسایش خاک سبب تجمع فسفر در رسوبات رودخانه ای شده و در نتیجه احتمال آزاد شدن فسفر در محیط های آبی را افزایش می دهد. آزاد شدن فسفر در محیط های آبی به عنوان یکی از عوامل کلیدی تشدید پدیده ی غنی شدن در آب های شیرین است. از این رو آگاهی از غلظت و اجزاء مختلف فسفر در رسوبات رودخانه ای دارای اهمیت فراوانی است. هدف از این مطالعه ارزیابی و مقایسه ی توزیع شکل های مختلف فسفر در رسوبات معلق و بستر رودخانه ی روضه چای در استان آذربایجان غربی، شهرستان ارومیه بود. برای این منظور 19 نمونه رسوب بستر و 6 نمونه رسوب معلق از رودخانه ی روضه چای تهیه شده و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آن ها تعیین شد. شکل های مختلف فسفر شامل فسفر محلول و تبادلی (KCl-P)، فسفر متصل به اکسیدهای آهن و آلومینیوم (NaOH-P)، فسفر متصل به کلسیم (HCl-P) و فسفر باقیمانده (Res-P) با استفاده از روش عصاره گیری متوالی تعیین شد. نتایج نشان داد که رسوبات بستر در مقایسه با رسوبات معلق درصد شن بیشتری داشته ولی مقدار سیلت آن ها کمتر است. مقدار ماده ی آلی نیز در رسوبات بستر بیشتر از رسوبات معلق بود. ترتیب فروانی شکل های فسفر در نمونه های رسوب بستر به صورت KCl-P (0. 9%) < NaOH-P (3. 5%) < Res-P (40. 8%) < HCl-P (54. 8%) و در رسوبات معلق نیز به صورتKCl-P (0. 4%) < NaOH-P (2. 8%) < HCl-P (31. 9%) < Res-P (64. 9%) بود. تحلیل چند متغیره با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که که چهار مولفه ی اول قادر به تبیین 4/85 درصد از کل تغییرات ویژگی های نمونه ها بوده و ویژگی های نظیر مقدار سیلت و شن و ماده ی آلی نقش مهمی در تنظیم توزیع شکل های مختلف فسفر در نمونه های رسوب دارند.

بررسی سطوح آلودگی خاک به فلزات سنگین مانند میزان کادمیوم خاک برای سلامتی انسان و مدیریت محیط زیست انسان مهم و ضروری است. با توجه به این که اندازه گیری مستقیم کادمیوم خاک زمان بر و هزینه بر است، در این پژوهش، از دو روش هوشمند مصنوعی شامل مدل شبکه ی عصبی مصنوعی (ANN) و شبکه ی عصبی فازی تطبیقی (ANFIS) برای تخمین میزان کادمیوم خاک به عنوان یکی از خطرناک ترین فلزات سنگین استفاده شد. برای برآورد میزان غلظت کادمیوم خاک از عناصر زود یافت خاک مانند درصد سیلت، شن، کربن آلی، pH، EC، T. N و P به عنوان پارامترهای ورودی به مدل استفاده شد و از طریق دو مدل ANN و ANFIS ارتباط میان پارامترهای مذکور و میزان غلظت کادمیوم برقرار گردید. برای آموزش و صحت سنجی مدل های مذکور از 250 نمونه خاک که از خاک های استان گیلان گرفته شد، استفاده شد. ارزیابی مدل ها با استفاده از پارامترهای آماری مانند ضریب تبیین (R2)، میانگین خطای مطلق (MAE)، مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE) انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد مدل شبکه ی عصبی مصنوعی با ضریب تبیین (R2) 83/0 و همچنین مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE) 01/1 و میانگین خطای مطلق (MAE) برابر 54/0 روش مناسب تری نسبت به شبکه ی عصبی فازی تطبیقی است. همچنین نتایج آنالیز حساسیت پارامترهای ورودی به مدل ها نشان داد درصد کربن آلی و EC خاک به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیرگذاری را بر میزان کادمیوم دارند. مدل پیشنهادی می تواند برای برآورد میزان غلظت کادمیوم خاک در سایر نقاط در محدوده ی موردمطالعه که اندازه گیری غلظت کادمیوم خاک انجام نشده است و همچنین برای سایر مناطق با داشتن شرایط مشابه مورد استفاده قرار گیرد.

هدف از تحقیق حاضر، پیش بینی پراکنش مکانی گونه های Festuca Ovina و Bromus briziformis در مراتع سیاه بیشه با استفاده از روش شبکه یعصبی مصنوعی است. نمونه برداری از پوشش گیاهی به روش طبقه بندی تصادفی در 29 واحد-همگن انجام شد. 290 پلات 1 مترمربعی در منطقه مستقر و درصد پوشش تاجی گیاهان ثبت گردید. در هر واحد، 3 نمونه خاک از عمق 30-0 برداشت شد. در این مطالعه، داده های محیطی 20 عامل (شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، فاصله از جاده، فاصله از رودخانه، فاصله از دامداری، همباران، سنگ شناسی، سیلت، رس، شن، رطوبت، کربن، ماده یآلی، اسیدیته خاک، هدایت الکتریکی، آهک، ازت، فسفر و پتاسیم) به عنوان متغیر مستقل و داده های مربوط به حضور گونه های گیاهی Festuca Ovina و Bromus briziformis به عنوان متغیر وابسته استفاده گردید. لایه های اطلاعاتی هر کدام از این عوامل در نرم افزار Arc GIS تهیه و با استفاده از روش نسبت فراوانی هر کدام از این عوامل کلاسه بندی شدند. نتایج حاصله نشان داد که مهم ترین متغیرهای محیطی اثرگذار در پراکنش گونه های مطالعه شده، خصوصیات ارتفاع، بافت خاک و عناصر غذایی بودند. سپس به ترتیب 70 و 30 درصد داده ها جهت آموزش و آزمون شبکه استفاده شد. در این تحقیق ساختار شبکه یعصبی مصنوعی با ساختار 20 نرون در لایه ی ورودی و لایه ی پنهان و یک نرون در لایه ی خروجی، مقایر MSE برای فستوکا 75/0و بروموس 72/0 محاسبه شد. سپس نقشه های پهنه بندی گونه های گیاهی با 4 پهنه ی عدم حضور، حضورکم، متوسط و زیاد تهیه شد. نقشه ی پهنه بندی حاصل با منحنی ROC و ضریب کاپا ارزیابی شدند که صحت آن ها با روش منحنی ROC برابر 10/97، 10/84 درصد و با ضریب کاپا برابر 78/0 و 66/0 به ترتیب برای گونه ی Festuca ovina، و گونه ی Bromus briziformis بودند که نشان دهندة ارزیابی خوب مدل است.

امروزه رودخانه ها به عنوان منابع مهم آبی در معرض خطر آلودگی ناشی از فعالیت های انسانی از قبیل طرح های پرورش ماهی قرار دارند. در این پژوهش تأثیر فیلترهای طبیعی و مصنوعی بر کیفیت آب خروجی مزارع پرورش ماهی مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور از یک سری ستون هایی (لوله یپی وی سی) به ارتفاع 70 سانتیمتر برای بررسی تغییرات نیترات و فسفات استفاده شد. بدین صورت که در وسط هر لوله یک لایه ی ژئوتکستایل قرار گرفت. سپس تفاله یچغندر قند، سبوس گندم و ذرت علوفه ای به عنوان فیلترهای طبیعی به ارتفاع 10 سانتی متر درون لوله ها ریخته شد و آب به صورت مستمر و به مدت 4 ساعت از ستون ها عبور کرد. سپس از ورودی و خروجی ستون ها در زمان های مشخصی نمونه برداری به عمل آمد. نتایج نشان داد که درصد جذب نیترات در سبوس گندم و ذرت علوفه ای روندی افزایشی و سپس کاهشی به خود گرفته و در تفاله ی چغندر قند با گذشت زمان درصد جذب، به صورت کاهشی است. همچنین درصد جذب فسفات در چغندر قند به صورت افزایشی، ذرت علوفه ای روند افزایشی-کاهشی و در سبوس گندم روند افزایش– کاهشی را در مدت زمان 4 ساعت نشان می دهد. نهایتاً مشخص گردید که از میان سه ماده ی کشاورزی بیشترین جذب نیترات و فسفات مربوط به سبوس گندم می باشد و جذب نیترات نسبت به فسفات در هر سه ماده جاذب بیشتر می باشد. همچنین نتایج حاصله بیانگر وجود اختلاف معنی دار بین خروجی تیمارها از نظر میزان نیترات و فسفات در سطح احتمال یک درصد است. از سوی دیگر، با معنی دار شدن اثر متقابل خروجی تیمارها در مدت زمان های مختلف می توان چنین برداشت نمود که مواد گیاهی انتخاب شده به عنوان فیلتر قابلیت بالایی در جذب نیترات و فسفات دارند.

کروم (VI) یکی از فلزات سنگین است که وجود آن در آب و پساب مشکلات فراوانی برای محیط زیست، موجودات زنده و به-ویژه سلامتی انسان ایجاد می کند. در سال های اخیر استفاده از جاذب های معدنی به دلیل ارزان بودن، دسترسی و فراوانی آن ها مورد توجه قرار گرفته است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی حذف کروم(VI) از محیط آبی و پارامتر های مؤثر بر آن، با استفاده از برخی جاذب های معدنی با استفاده از روش طراحی آزمایشات تاگوچی است. روش طراحی آزمایش تاگوچی، درهزینه و زمان آزمایشات صرفه جویی می کند. در این تحقیق، حذف کروم(VI) از محلول های آبی به وسیله ی 4 جاذب معدنی پرلیت، پرلیت منبسط، زئولیت و زئولیت اصلاح شده با اسید بررسی شد. تاثیر عوامل دوز جاذب، غلظت کروم (VI)، زمان تماس، pH و نوع جاذب بر فرایند جذب، در سیستم ناپیوسته با استفاده از روش طراحی آزمایش تاگوچی مورد آزمایش قرار گرفت. جهت طراحی آزمایش از نرم افزارDesign Expert (v. 8) و جهت آنالیز داده ها از نرم افزار Excel استفاده شد. تجزیه تحلیل ها ی ایزوترم و سنتیک نیز انجام گرفت. نتایج نشان داد که بهترین جاذب کروم (VI)، پرلیت منبسط است و شرایط بهینه ی جذب، غلظت mg L-1 1کروم(VI)، دوز پرلیت منبسط g L-125 و 2 pH= و زمان تماسh 1، باکارایی % 100 است. ترتیب مشارکت پارامتر ها در فرایند حذف بدین صورت است: pH> غلظت > دوز جاذب > زمان > نوع جاذب. پرلیت منبسط توانایی حذف کروم (VI) را از محلول های آبی تحت شرایط تجربی طراحی شده به وسیله ی روش تاگوچی دارد.

مسائل زیست محیطی به یکی از مهم ترین دغدغه های ملی و بین المللی تبدیل شده است. به طوری که بهره برداری غیراصولی از منابع طبیعی و زمین در ایران، امنیت محیط زیست را به چالش کشیده و در حال حاضر بهبود وضعیت آن نیازمند یک رویکرد اساسی است. رویکرد مورد نظر در این مقاله یک رویکرد جامعه شناختی است؛ بدین معنا که برای به سازی وضعیت زیست محیطی باید به جایگاه محیط زیست و حفظ آن در زندگی مردم جامعه نگاه کرد و از طریق تغییر در نگرش و کنش های زیست محیطی مردم، به سمت پایداری زیست محیطی حرکت کرد. لذا این مقاله در صدد تبیین نگرش زیست-محیطی دانشجویان از طریق سوگیری های فرهنگی آنان بوده است. برای دستیابی به اهداف مذکور از استراتژی استقرایی و تکنیک پیمایش استفاده شده است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 400 نفر از دانشجویان به تفکیک سه متغیر جنسیت، دورهً تحصیلی و گروه تحصیلی به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد که نگرش زیست محیطی دانشجویان در حد مطلوب و رضایت بخشی است و دانشجویانی که گروه تحصیلی آن ها با موضوعات زیست محیطی بیشتر مرتبط بوده (علوم کشاورزی و علوم پایه) نگرش مناسب تری نسبت به محیط زیست داشته اند. همچنین افزایش سطح تحصیلات دانشجویان، نگرش زیست محیطی آنها را مطلوب تر می سازد. افزون بر آن، آزمون فرضیه ها تاًیید کننده ی تاثیر سوگیری های فرهنگی بر نگرش زیست محیطی بوده و مدل رگرسیونی نیز مشخص کرد که 28 درصد از تغییرات نگرش زیست محیطی بوسیله ی چهار سوگیری فرهنگی؛ تقدیرگرایی، فردگرایی، سلسله مراتبی و مساوات طلبی تبیین می شود و در این میان، بیشترین تأثیر را سوگیری مساوات طلبی داشته است.

رودخانه ها یکی از مهم ترین منابع تأمین آب شیرین به شمار می روند. محدودیت این منابع ضرورت حفظ کیفیت آن ها را نشان می دهد. به منظور پایش کیفی منابع آب معمولاً از شاخص های کیفیت آب استفاده می شود. هر کدام از این شاخص بر اساس پارامترهای کیفی مشخصی محاسبه می شوند که فرآیند نمونه برداری و تعیین مقدار این پارامترها زمان بر و پرهزینه است، لذا یافتن روشی دقیق که در آن با حداقل پارامترهای کیفی بتوان طبقه ی کیفیت آب را تعیین کرد بسیار مفید است. در مقاله ی حاضر از مزایای شبکه ی عصبی احتمالی (PNN) به عنوان یک طبقه بندی کننده برای تعیین کیفیت آب رودخانه ی کارون به-عنوان جایگزینی برای شاخص متداول و پرکاربرد NSFWQI استفاده شد. برای این منظور از آمار کیفی 172 نمونه استفاده شد به این صورت که پارامترهای کیفی و کلاس های کیفیت آب حاصل از شاخص NSFWQI به ترتیب به عنوان ورودی مدل و خروجی مدل در نظر گرفته شدند. جهت ارزیابی عملکرد مدل PNN، از معیارهای ارزیابی نرخ خطا، مقدار خطا، دقت و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان داد که PNN تنها با استفاده از سه پارامتر کیفی کدورت، کلیفرم مدفوعی و کل مواد جامد می تواند با دقت 37/94% و 78/90% به ترتیب در مرحله ی آموزش و آزمایش، طبقه کیفی آب را مشخص کند که بیانگر دقت بالای PNN در تعیین طبقه کیفی آب می باشد.

تحرک پذیری فلزات سنگین نقش مؤثری در آلودگی خاک و آب های زیرزمینی دارد. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر لئوناردیت (Leonardite) بر توزیع شکل هایی ژئوشیمیایی کادمیم (Cd) در خاک متراکم شده منطقه ی دفن زباله ی ارومیه بود. بدین منظور، نمونه ی خاک از محل دفن زباله ها برداشت شد و ویژگی های فیزیکی-شیمیایی و کانی شناسی رس تعیین شد. مقادیر 0، 5/2، 5، 5/7 و 10 درصد از لئوناردیت به خاک اضافه شد و سپس خاک های تیمار شده داخل ستون ها متراکم شدند. محلول کادمیم (100 میلی گرم در لیتر) به ستون ها اضافه گردید و نمونه برداری از خاک ستون ها بعد از گذشت 72 روز از سه عمق (سطحی، وسط و تحتانی) جهت تعیین شکل های شیمیایی کادمیم در خاک انجام شد. خاک مورد مطالعه با 9/43% رس و کانی های غالب ایلیت (49%)، اسمکتیت (21%) و کائولینیت (5/20%) کلریت (5/9%) بود. تراکم، نفوذ محلول و غلظت Cd در لایه های میانی و تحتانی را کاهش داد ولی لئوناردیت غلظت Cd محلول رویی را نسبت به شاهد 10 برابر افزایش داد. همچنین تیمار لئوناردیت شکل های ژئوشیمیایی Cd (اکسیدهای آهن-منگنز، تبادلی و کربناته) لایه ی سطحی را کاهش داد (P<0. 001) ولی باعث افزایش 54 درصدی کادمیم پیوند شده به کربن آلی شد. نتیجه می شود که کاربرد لئوناردیت در کنترل عناصر سنگین در خاک متراکم شده توصیه نمی شود.

هدف از مطالعه ی حاضر حذف As (V) از محلول های آبی با استفاده از ماده ی نانوحفره ی سیلیکاتی MCM-48 عامل دار شده با 3-آمینوپروپیل تری متوکسی سیلان در سیستم ناپیوسته است. ساختار جاذب MCM-48 تولید شده به روش سل-ژل با استفاده از آنالیزهای تفرق اشعه ی ایکس، جذب-واجذب گاز نیتروژن، آنالیز وزن سنجی حرارتی، میکروسکوپ الکترونی روبشی و طیف سنجی عبوری مادون قرمز فوریز مورد بررسی قرار گرفت. اثر متغیرهای وابسته شامل pH، غلظت اولیه ی یون آرسنیک، دوز جاذب، زمان تماس و دما مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که ذرات MCM-48 دارای اندازه ای در دامنه ی 400 تا nm 500 هستند و ساختار کروی داشته و با میانگین اندازه ی حفرات حدود nm 44/2، میزان سطح ویژه m2. g-1 1326 و حجم کل حفرات cm3. g-1 11/1 بوده است. نتایج جذب سطحی نشان داد که شرایط بهینه ی حذف As (V) توسط NH2-MCM-48 برای متغیرهای pH، غلظت اولیه ی آرسنیک و دوز جاذب به ترتیب 2، mg. L-1 50 و g. L-1 1 بوده است. به علاوه، مطالعات ترمودینامیک نشان دهنده ی طبیعت گرماگیر و خودبخودی بودن فرآیند جذب بود. مطالعات سینیتیک نشان داد که داده های تجربی برازش بهتری با مدل سینتیکی شبه مرتبه ی دوم دارند. از طرف دیگر، از دو مدل هم دمایی استفاده شده ی مدل لانگمایر برازش بهتری با داده های تجربی داشته است.

فعالیت های انسانی تجمع فلزات سنگین را در خاک افزایش خواهد داد. آلودگی خاک به طور قابل توجهی کیفیت محیط زیست را کاسته و بر سلامت انسان اثرگذار است. پژوهش حاضر با هدف تعیین غلظت برخی از فلزات سنگین (نیکل، سرب، آهن، روی، کروم، کادمیوم) و ارزیابی تأثیر فعالیت مجتمع فولاد کرمان بر غلظت فلزات سنگین خاک صورت گرفت. تعداد 60 نمونه ازخاک سطحی از عمق 15-0 سانتی متری، در فواصل متفاوتی از مجتمع فولاد کرمان جمع آوری و با دستگاه طیف سنج جذب اتمی (AAS) آنالیز شدند. برخی شاخص های آلودگی شامل فاکتور آلودگی (Contamination factor (Cf))، شاخص آلودگی (Pollution index (PI))، بار آلودگی (Pollution load index (PLI))، شدت آلودگی (Pollution Intensity index (Ipoll))، آلودگی بالقوه (Potential contamination index (Cp))، برای ارزیابی سطوح آلودگی خاک محاسبه شدند. همچنین از آزمون های آماری همبستگی پیرسون، تحلیل مولفه های اصلی (PCA) و خوشه بندی سلسله مراتبی (HCA) جهت تعیین منشأ آلاینده ها استفاده شد. نتایج، روند تغییرات غلظت فلزات سنگین در خاک محدوده ی مورد مطالعه را به ترتیب آهن>روی> سرب> نیکل> کروم> کادمیوم نشان داد. حداکثر میزان شاخص های مورد مطالعه مربوط به فلز سرب و پس از آن مربوط به روی بود. همبستگی پیرسون نشان داد که غلظت روی با کادمیوم و سرب با کروم رابطه ی مثبت معنی داری دارد. نتایج PCA شاخص Cf فلزات سنگین، فلزات سرب و کروم را در خوشه ی اول قرار داد و این نشانگر این است که این دو عنصر، بیشتر دارای منشأ انسانی هستند. پژوهش حاضر نشان داد که منطقه ی مورد مطالعه نیازی به اقدامات اصلاحی شدید ندارد، با این وجود پایش مداوم محیط ضروری است.

کادمیم یکی از مهم ترین عناصر سنگین در خاک است که به لحاظ زیست محیطی و سلامتی انسان حائز اهمیت است. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر کاربرد جلبک سبز اسپیرولینا و زمان خواباندن بر شکل های شیمیایی کادمیم در یک خاک آهکی بود. آزمایش به صورت فاکتوریل (2×3×3) و در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار انجام شد. تیمارهای مورد استفاده در این آزمایش شامل جلبک سبز اسپیرولینا در سه سطح (0، 500 و 1000 میلی گرم در کیلوگرم خاک)، کادمیم در سه سطح (5، 20 و 40 میلی گرم در کیلوگرم خاک از منبع سولفات کادمیم CaSO4. 6H2O) و زمان خواباندن (1 و 2 ماه) بود. نتایج نشان داد که در ماه اول، کاربرد جلبک به میزان 500 و 1000 میلی گرم در کیلوگرم خاک در تمامی سطوح کادمیم، شکل تبادلی کادمیم را کاهش و شکل های آلی، کربناتی و متصل به اکسید های آهن و منگنز را افزایش داد. با گذشت زمان در ماه دوم، به علت تجزیه ی جلبک، از شکل آلی کادمیم کاسته شد و شکل محلول کادمیم (تبادلی) روند افزایشی داشت. بنابراین می توان گفت هر چند کاربرد جلبک اسپیرولینا در ابتدا سبب کاهش زیست فراهمی و افزایش شکل های آلی و کم محلول تر فلزات می گردد اما با گذشت زمان، افزایش زیست فراهمی فلز و در نتیجه افزایش قابلیت استفاده به وسیله ی گیاهان را به دنبال خواهد داشت. لذا قبل از کاربرد جلبک به عنوان یک کود آلی، استفاده از آن در خاک-های آلوده با فلز کادمیم باید با احتیاط صورت گیرد. پیشنهاد می شود که در مورد اسپرولینا تحقیقات بیشتری بر روی خاک-های مختلف و در زمان های طولانی تر خوابانیدن صورت گیرد.

در این پژوهش پاسخ فیزیولوژیک دو گونه ی درختی لیلکی و اکالیپتوس تحت تأثیر نانوذرات سولفید کادمیم مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا نهال های یک ساله از دو گونه در شرایط یکسان تولید شد. طرحی در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا و نانوذرات سولفید کادمیم با دو غلظت 20 و 80 میلی گرم در کنار تیمار شاهد مورد استفاده قرار گرفت. پس از 30 روز نمونه های لازم از هردو گیاه برای انجام آزمایشات برداشت و به آزمایشگاه منتقل شد. در آزمایشگاه مقدار پرولین، قندهای محلول، کلروفیل و مالون دی-آلدهید و همچنین مقدار کادمیم جذب شده در ریشه و اندام هوایی برای تمام نهال ها مورد اندازه گیری قرار گرفت. برای بررسی اختلافات از آزمون تجزیه ی واریانس و برای مقایسه ی میانگین ها از آزمون دانکن استفاده شد. نتایج نشان داد که تجمع نانوذرات در ریشه ها به طور کلی بیشتر از اندام هوایی است. همچنین گونه ی اکالیپتوس مقادیر بیشتری از نانوذرات را جذب نمود. با افزایش مقدار نانوذرات سولفید کادمیم، در مقدار پرولین و قند هر دو گیاه تغییرات معنی داری دیده شد اما افزایش مقدار نانوذره اثر معنی داری در مقدار مالون دی آلدئید نداشت. مقدار کلروفیل با افزایش غلظت نانوذره در گونه ی لیلکی افزایش و در گونه ی اکالیپتوس کاهش نشان داد. به طور کلی نانوذره سولفید کادمیم در غلظت-های مورد مطالعه و تحت شرایط آزمایش حاضر، تأثیر منفی زیادی بر گیاه لیلکی نداشته و کاهش مقدار قند و پرولین نیز در این گونه، به احتمال زیاد به دلیل اثر نانوذره در ایجاد تنش خشکی بوده است. در واقع نانوذرات به طور غیرمستقیم باعث کاهش قند و پرولین گیاه شده اند. این درحالی است که در گیاه اکالیپتوس افزایش تولید قند و پرولین توسط گیاه به منظور تنظیم اسمزی بوده اگرچه ممکن است در حفاظت گیاه و میزان آنتی اکسیدان نیز نقش داشته باشد.

به منظور بررسی کیفیت آب رودخانه پیرغار استان چهارمحال و بختیاری که به عنوان یکی از منابع اصلی برای مصارف شهری، روستایی، کشاورزی و آبزی پروری نقش مهمی دارد، نمونه های آب جهت سنجش تعیین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی (pH، درجه ی حرارت، کدورت، اکسیژن خواهی بیوشیمیایی، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی، اکسیژن محلول، هدایت الکتریکی، نیترات و فسفات، مجموع مواد جامد معلق، کل مواد جامد) و پارامترهای میکروبی (کلیفرم کل، مدفوعی و باکتری های هتروتروفHPC ) از 5 ایستگاه در طول مسیر رودخانه در بهمن ماه سال 94 جمع آوری شد. روش های نمونه-برداری و انجام آزمایش ها مطابق کتاب استاندارد انجمن بهداشت عمومی آمریکا با عنوان روش های استاندارد برای آزمایش های آب و فاضلاب متد انجام شد. نتایج نشان داد که درجه ی آلودگی باکتریایی رودخانه طبق اولین استاندارد اروپایی سازمان بهداشت جهانی، با توجه به میزان کلیفرم کل در گروه سوم (یعنی آلودگی زیاد) و با توجه به میزان کلیفرم مدفوعی در گروه اول قرار دارد. همچنین سایر پارامترهای کیفی آب رودخانه طبق استانداردهای آبزیان، استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست ایران، سازمان بهداشت جهانی و مؤسسه استاندارد تحقیقات صنعتی ایران در وضعیتی بهینه قرار دارند و تنها میزانEC و کدورت بالاتر از استانداردهای موجود است.

آلکیل بنزن سولفونات های خطی به طور گسترده در ترکیب پاک کننده ها استفاده می شوند. سالانه مقادیر زیادی از این سورفکتانت ها از طریق آبیاری مزارع با پساب یا استفاده از لجن فاضلاب به عنوان کود آلی وارد اکوسیستم خاک می شود و در صورت استفاده مستمر ممکن است اثرات نامطلوبی بر سلامت و کیفیت خاک ایجاد کند. برای ارزیابی خطرات ناشی از آلودگی اکوسیستم خاک با این سورفکتانت ها می توان از آزمون تحمل القایی ناشی از آلودگی(PICT) استفاده کرد. در تحقیق حاضر تأثیر سطوح مختلف سورفکتانت لوریل بنزن سولفونات(LBS) بر فعالیت میکروبی در یک نمونه ی خاک لوم شنی از منطقه ی خلعت پوشان تبریز بررسی شد. برای این منظور سطوح مختلف LBS شامل 0، 025/0، 05/0، 1/0، 5/0و ا درصد وزنی به گلدان های حاوی 2 کیلوگرم خاک در 3 تکرار اعمال شد و به مدت 90 روز در رطوبت 65 تا 75 درصد ظرفیت مزرعه(معادل 10-کیلوپاسکال) و دمای 25 درجه سلسیوس انکوباسیون گردید. فعالیت آنزیم دهیدروژناز به عنوان معیاری از فعالیت میکروبی در زمان های 3، 7، 15، 30، 60 و 90 روز اندازه گیری شد. با گذشت زمان انکوباسیون، به تدریج تحمل القایی در جمعیت میکروبی خاک ایجاد شد، به گونه ای که تحمل در جمعیت میکروبی بعد از گذشت 60 روز شروع شد و تا 90 روز افزایش یافت. در این دوره ی زمانی، مقادیر PICT تا غلظت 05/0 درصد LBS افزایش ملایمی داشته و پس از آن، شیب افزایش تندتر شد. در واقع این غلظت می تواند به عنوان غلظت بحرانی LBS برای ایجاد تحمل القائی در جامعه ی میکروبی در شرایط آزمایش حاضر، در نظر گرفته شود.

فلزات سنگین به خصوص جیوه به علت سمیت، پایداری و اثرگذاری بر روی موجودات آبزی از نظر سلامت عمومی حائز توجه و اهمیت هستند. در این مطالعه به منظور بررسی غلظت جیوه در رسوبات بین جزر ومدی خوریات ماهشهر در استان خوزستان، 8 ایستگاه انتخاب و از هر ایستگاه سه نمونه رسوب برداشت شد. عملیات نمونه برداری در دی ماه 1394 انجام شد. پس از تجزیه و تحلیل های آزمایشگاهی، محتوای جیوه ی آنها با استفاده از دستگاه جذب اتمی و به کمک تکنیک بخار سرد سنجیده شد. میانگین غلظت جیوه در رسوبات ایستگاه های مورد بررسی در محدوده ی 490-90 نانوگرم بر گرم قرار داشت. مقادیر بالای جیوه در خور پتروشیمی یافت شد و با افزایش فاصله از این خور به تدریج از میزان آلودگی کاسته می-شد. به طور کلی محاسبه ی فاکتور آلودگی منطقه ای، آلودگی خیلی شدید را برای اکثر ایستگاه ها نشان داد، درحالی که بر طبق فاکتور آلودگی جهانی، میزان آلودگی در حد کم تا متوسط قرار داشت.

تحقیق حاضر به منظور بررسی تغییرات ماهانه و فصلی میزان تصاعد دی اکسید کربن از خاک در پنج کلاس فرسایشی در حوزه ی آبخیز قره آقاج شهرستان سمیرم در استان اصفهان انجام شد. مقادیر فرسایش آبی منطقه به روش E. P. M در واحدهای کاری به دست آمد، سپس در پنج کلاس فرسایش خیلی کم، کم، متوسط، شدید و خیلی شدید تصاعد کربن به روش تله قلیایی در اتاقک بسته ساکن به صورت ماهانه، به مدت یک سال اندازه گیری شد. داده های مربوط به مقادیر تصاعد و کلاس های فرسایشی، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بیشترین میزان تصاعد در اراضی با شدت فرسایش خیلی زیاد، در مرداد ماه (7/3 گرم کربن در متر مربع در روز) و کمترین آن در بهمن ماه (022/0 گرم بر متر مربع در روز)، در اراضی با شدت فرسایش خیلی کم اتفاق افتاده است. همچنین بیشترین میزان تصاعد کربن در فصل تابستان و کمترین آن در فصل زمستان بوده است. به طور کلی با افزایش شدت فرسایش میزان تصاعد دی اکسید کربن افزایش یافت و مقابله با فرسایش جهت کاهش هدر رفت کربن چه از جنبه ی شست و شو و چه تصاعد، پیشنهاد می شود.

مطالعه ی مقایسه ای تجمع فلزات سنگین (کادمیوم، سرب، مس و جیوه) در اندام های کبد، پوست و عضله و همچنین پروفایل اسیدهای چرب فیله ی تاسماهی ایرانی در سواحل جنوب شرقی و غربی دریای مازندران (استان های مازندران وگلستان) انجام شد. نتایج نشان داد که در عضله ی نمونه های هر دو ناحیه تمام این فلزات سنیگن در محدوده ی مجاز مصرف قرار دارند (P>0. 05)؛ لیکن غلظت عناصر در کبد بیشتر از پوست و عضله است (P<0. 05). در هردو ناحیه جنوب شرقی و غربی در کبد تاسماهی ایرانی مقادیر سرب (21/2 و 05/2 µ g/g) بالاتر از محدوده ی مجاز ارزیابی شدند. مقادیر جیوه در پوست و کبد (46/0 تا 47/0 µ g/g) نیز بالاتر از عضله بود. همچنین تجمع فلزات سنگین در نمونه های صیدشده از سواحل جنوب غربی (مازندران) بیشتر از سواحل جنوب شرقی (گلستان) بوده است. الگوی تجمع فلزات سنگین در عضله ی ماهی با اندام های کبد و پوست متفاوت بود. از سوی دیگر، مجموع اسیدهای چرب غیراشباع (UFA) در چربی بافت تاسماهی ایرانی نواحی جنوب غربی و شرقی به ترتیب 54/85 و 48/77 g/100g بود (P<0. 05). به علاوه مجموع اسیدهای چرب سری امگا-3 در چربی بافت تاسماهی ایرانی در سواحل مذکور به ترتیب 17/14 و 35/7 g/100g بود (P<0. 05). همچنین بین میزان عناصر سنگین در اندام های مختلف و میزان چربی همبستگی وجود داشت. این همبستگی در بافت های کبد، پوست و عضله رابطه ی مثبتی داشت؛ برعکس ارتباطی بین اسیدهای چرب امگا-3 فیله و تجمع فلزات سنگین در آن دیده نشد. در بین فلزات مورد بررسی مقدار سرب در بافت کبد تاسماهی ایرانی ناحیه جنوب شرقی از حد استاندارد تعیین شده بیشتر بوده است. مطابق نتایج بافت خوراکی عضله ی تاسماهی ایرانی در سواحل جنوبی دریای مازندران سالم است.