اخلاق پزشکی
سال:1390 | دوره:5 | شماره:18 |تعداد مقالات:9

مطالعه و تامل در مقاله عالمانه جناب آقای دکتر محقق داماد که نظر فقیه و قانون گذار را بر مساله ای بنام خودکشی منعکس می نمود، انگیزه ای شد تا نگاه یک فیلسوف و یک عارف را هم به این مساله بشری مورد توجه قرار دهیم. برای این منظور از میان فیلسوفان، فلوطین (Plotin) و از میان عارفان، ابن عربی را برگزیدیم. البته در این مقال، مجالی برای یک مطالعه تطبیقی نداریم و فقط به اختصار به بیان نظر هر یک می پردازیم.

امروزه علی رغم پیشرفت های علمی ای که در زمینه مراقبت از نوزادان در دنیا رخ داده است هنوز بسیاری از نوزادان به علت مواجهه با موقعیت های بحرانی پزشکی از وضعیت بسیار نامساعدی جهت ادامه حیات رنج می برند. برخی از مراقبین بهداشتی و حتی والدین این نوزادان معتقدند که خاتمه دادن به رنج پایان ناپذیر آن ها بهترین کمک به آنان می باشد.مطابق مدارک معتبری که وجود دارند فی الحال پزشکانی برای انجام اتانازی فعال داوطلبانه، در کشورهایی مانند هلند، آمریکا، انگلیس و استرالیا تربیت می شوند و همچنین برخی از متخصصان نوزادان به راحتی پذیرفته اند که به منظور کمک به بشریت اقدام به اتانازی غیرداوطلبانه در نوزادان الزامی است.در عصر حاضر در حالی که کلیه ادیان الهی مخالفت خود را به وضوح با اتانازی بیان کرده اند، این سوال مطرح است که چگونه انسان های مدعی اخلاق و حقوق بشر از قانونی ساختن سقط جنین در چند دهه گذشته تا اتانازی نوزادان و کودکان معلول سقوط کرده اند و با تصویب پروتکل گرونینگن در دفاع از اتانازی نوزادان می کوشند. این مقاله مروری با تکیه بر کتب و مقالات معتبر دنیا به نقد و بررسی این پروتکل می پردازد.

این مقاله مروری به ختنه زنان و پیامدهای سلامت، ابعاد حقوقی و راهکارهای پایان بخشیدن به آن پرداخته است. ختنه زنان به معنای بریدن بخش هایی از دستگاه تناسلی خارجی زنان است که به سه دسته اصلی 1- کلیتوریدکتومی (برداشتن بخش یا تمامی کلیتوریس) 2- اکسیژن (بریدن کلیتوریس و لب های کوچک با یا بدون برداشتن لب های بزرگ) 3- اینفیبولیشن (محدودسازی مدخل واژن از طرق برش دادن و دوختن لب های کوچک و یا بزرگ) تقسیم می شود. بر اساس آمارهای جهانی حدود 135 میلیون زن و دختر در جهان ختنه شده اند. هر ساله 3 میلیون دختر آفریقایی ختنه می شوند. آمار دقیقی از میزان شیوع ختنه در بین زنان ایرانی وجود ندارد اما طبق تحقیقی در شهرستان میناب، این عمل از شیوع %70 برخوردار است. ختنه زنان به علل مختلف فرهنگی، اجتماعی و مذهبی انجام می شود. این کار ریشه در تبعیض های شدید جنسیتی علیه زنان دارد. ختنه به عنوان عاملی برای حفظ باکرگی، زیبایی و پاکیزگی زن در نظر گرفته می شود. ختنه زنان دارای عوارض فراوانی است. عوارض کوتاه مدت نظیر درد، عفونت، مشکلات ادراری، سپتی سمی و پیامدهای بلندمدت مانند درد مزمن، عفونت لگنی، دیس پارونی و افزایش شیوع ناباروری است. ختنه زنان در روند زایمان اختلال ایجاد می کند و میزان مرگ مادر و نوزاد را افزایش می دهد. ختنه زنان مصداق خشونت علیه زنان و کودکان و نقض حقوق بشر است. همانطور که ذکر شد زنان و دختران در برخی مناطق ایران ختنه می شوند. برای توقف ختنه زنان در کشورمان می توانیم از رسانه ها، مدارس و گروه های مذهبی جهت افزایش آگاهی مردم استفاده کنیم و قوانینی علیه این عمل وضع کنیم. باید در نظر داشته باشیم که راه درازی پیش روی کسانی است که سعی در پایان بخشیدن به این عمل دارند.

مقدمه و هدف: اولین قدم در رعایت حقوق بیمار، آگاه نمودن وی نسبت به تمام مواردیست که سبب می شود بیمار و خانواده وی با اطمینان و آرامش دوره مراقبت و درمان خود را در بیمارستان طی کنند. این مطالعه سعی نموده است با ارائه چارچوبی برای تهیه کتابچه راهنمای بیماران و خانواده آن ها در این جهت گام بردارد.روش کار: مطالعه حاضر از نوع کاربردی می باشد که به روش توصیفی، تحلیلی انجام پذیرفته است. این مطالعه با بررسی منابع موجود در زمینه عوامل موثر در رضایت بیماران و همچنین با بررسی 20 کتابچه راهنمای بیماران، الگوی مناسبی را بر اساس شاخص هایی مانند قابل فهم بودن، همسویی با فرهنگ اسلامی و ایرانی و قوانین موجود ارائه داده است.نتایج: بعد از بررسی 126 عنصر اطلاعاتی مختلف در کتابچه های راهنمای بیماران و بررسی این موارد با شاخص های مورد نظر و همچنین با توجه به فراوانی تکرار آن ها الگوی نهایی در 19 قسمت طراحی گردید. الگوی نهایی موارد مختلفی از قبیل معرفی بیمارستان، فرآیند پذیرش و ترخیص، موارد ایمنی و مذهبی را شامل می شود.نتیجه گیری: ارائه یک روش مناسب برای افزایش آگاهی گیرندگان خدمت در بیمارستان ها می تواند نقش مهمی در پیشبرد اهداف کیفی و حتی کمی خدمات بیمارستانی داشته باشد، که پیاده سازی الگوی معرفی شده در این مطالعه می تواند گامی موثر در این جهت باشد.

نوجوانان در معرض خطر ابتلا به بسیاری از مشکلات جدی سلامت همچون استفاده از مواد مخدر، الکل، افسردگی و بیماری های مقاربتی هستند. با این حال، تحقیقات در زمینه مسایل نوجوانان به چند دلیل با چالشهایی مواجه می باشند. اولا، در سنین زیر 18 سال، اجازه پدر و مادر به طور کلی ضروری است. با این حال، نوجوانان ممکن است مایل به شرکت در پژوهش در زمینه موضوعات حساس نباشند اگر پدر و مادرشان از شرکت آن ها در این تحقیقات اطلاع یابند. ثانیا، نوجوانان در بلوغ و توانایی تصمیم گیری آگاهانه متفاوت هستند. نهایتا، بسیاری از نوجوانان در معرض خطرات بهداشت عمومی قرار داشته و مورد سوء استفاده با اغراض سیاسی قرار می گیرند و پژوهش در این زمینه ها اغلب از نظر اجتماعی مورد بحث می باشند.با توجه به میانگین سنی جمعیت کشور ایران و تعداد روزافزون تحقیقاتی که به صورت مشاهده ای در جمعیت نوجوان ایرانی در حال انجام می باشد و عدم آشنایی کامل محققین کشور با 26 کد مربوط به حفاظت آزمودنی انسانی در پژوهش های علوم پزشکی ابلاغی وزارت بهداشت به دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور هدف اصلی این مطالعه به طور مختصر بیان آن دسته از مسایل و ملاحظات اخلاقی است که در مطالعات مشاهده ای بر روی نوجوانان می بایستی مدنظر قرار گرفته شوند.

مقدمه: احترام به حریم انسانی و شخصیت مستقل بیماران و رازداری و خودمختاری آنان یکی از اساسی ترین اصول اخلاق پزشکی است. مختار بودن بیمار در امر تصمیم گیری و احترام به این امر در حقیقت به معنی آزادی در عمل و رفتار است.روش: در این مطالعه توصیفی عملکرد 39 دانشجوی رشته های علوم پزشکی که به روش سرشماری انتخاب شدند در حیطه رعایت استقلال 200 مددجو که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند در بخش لیبر 5 بیمارستان منتخب شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت. ابزار مطالعه یک چک لیست مشاهده ای پژوهشگر و دو فرم اطلاعات دموگرافیک بود. آنالیز داده ها با آمار توصیفی و نرم افزار Spss نسخه 17 انجام گرفت.نتیجه گیری: نمره میانگین عملکرد دانشجویان در حیطه رعایت استقلال مددجو برابر با 12.23 می باشد که در این پژوهش عملکرد در سطح متوسط را بیان می کند.بحث: بر اساس اصل استقلال بیماران، قبل از هرگونه اقدامات مرتبط با تشخیص و درمان باید با بیماران صحبت شود و در جریان کلیه اقدامات قرار گیرند. آگاه شدن بیماران سبب کاهش نگرانی و اضطراب بیمار می شود و همکاری وی با کادر درمان و رضایت بیماران را به دنبال خواهد داشت.

شبیه سازی انسان، پدیده ای است نوظهور، که هنوز در آغاز راه شگرف و بی مانند خود است و از همین روست که دغدغه های متفکرین عالم، به ویژه عالمان دین و اخلاق را به خود مشغول کرده است. هرچند عده ای به دلیل هزینه بالای تکنولوژی شبیه سازی، شیوع آن و در نتیجه پرسش های اخلاقی پیرامون آن را اغراق آمیز می دانند؛ ولی پاسخ به این پرسش اساسی ضرورتی گریزناپذیر است: آیا شبیه سازی انسان از نظر اخلاقی مجاز است یا خیر؟پس از بررسی و آزمون فرضیات در این تحقیق، به عنوان نتیجه می توان گفت که، به نظر می رسد مفسده واقعی برای پدیده شبیه سازی متصور نباشد؛ به همین جهت شاید بتوان گفت اکنون که تحقیقات در زمینه شبیه سازی انسان آغاز شده، امکان به عقب برگرداندن، ممنوع کردن و یا نادیده گرفتن آن وجود ندارد و در عوض، باید تحقیقات در زمینه شبیه سازی را جهت دار نمود و قوانین حقوقی را در این ارتباط وضع کرد؛ همچنین ضروری است تا بایدها و نبایدهای اخلاقی در این ارتباط، بر مبنای موازین عرف و شرع، به دقت تبیین گردد.

در سال های اخیر هیچ عنوانی در آموزش پزشکی، به اندازه مساله «تعهد حرفه ای پزشکی» مورد توجه نبوده است. فقدان تعهد و اخلاق حرفه ای در پزشکی، دغدغه اصلی پزشکان، متخصصان آموزش پزشکی و متخصصان اخلاق و همچنین جامعه، می باشد. اگر چه الزامات و محظورات اخلاقی، اجتماعی، تاریخی، و قانونی در حرفه پزشکی مهم هستند، ولی اخلاق حرفه ای باتکیه بر آموزه های اخلاق فضیلت گرا،یک نیار اساسی است. جوامع حرفه ای و جامعه عمومی با مفهوم فضیلت های اخلاقی از دست رفته در پزشکی دست به گریبان هستند. آیا این فضایل قابل بازیابی و رشد هستند؟ و این امر چگونه امکان دارد؟تاکید اصلی این مقاله بر تئوری اخلاق فضیلت محور و بهره گیری از آن در شکل دهی به منش و رفتار پزشکان است. به علاوه، آموزش فضایل اخلاقی و حمایت از تعهد حرفه ای است. این مقاله تلاش می کند با مرور جنبه های مختلف اخلاق فضیلت محور در حرفه پزشکی، رویکردهای لازم در آموزش پزشکی برای شکل دادن به منش و رفتار حرفه ای و لزوم آموزش این ویژگی ها و رفتارهای فضیلت محور را یادآور شود.

در تغییرات سریع جو مراقبت های سلامتی، بسیاری از فاکتورها از جمله حقوق بیماران متاثر از چگونگی مراقبت سلامت هستند. فشار به منظور تدوین قوانینی است که از امتناع سازمان های حافظ سلامت برای ارائه خدمات در راستای حقوق بیماران جلوگیری می کند. بسیاری از مردم به دلیل عدم شفافیت، حقوق خاص خود را در هنگام دریافت مراقبت سلامت نمی شناسند. عدم اتفاق نظر برای تدوین شاخص های سلامتی وسیع و کاربردی، پایش ناکافی و عدم گزارش مناسب توسط دولت ها، کمبود و تناقض داده ها، منجر به ایجاد ایده های سلیقه ای در این زمینه شده است.پیاده سازی بسیاری از حقوق ذکر شده در منشور حقوق بیماران، بدون در نظرگرفتن اصول حاکمیت بالینی محقق نخواهد شد. حاکمیت بالینی یکی از ابزارهای اصلی و زیرساخت های مسلم برای احقاق حقوق بیماران است و از طریق 4 ستون اصلی (ارزش مصرف کننده، ممیزی بالینی، مدیریت ریسک، مدیریت و توسعه حرفه ای) در راستای پیمایش رضایت بیماران، مدیریت شکایت و کم کردن خطاهای بالینی حرکت می کند. در واقع حاکمیت بالینی با ایجاد بزرگترین تغییر بر روی رفتار، تفکر و چگونگی عملکرد افراد در سازمان، ارائه دهندگان مراقبت سلامت را به سازمان های یادگیرنده ای تبدیل خواهد کرد که با شناخت زیرساخت های ملی و بومی به عنوان نیروی محرکه ای برای توسعه خدمات سلامت با کیفیت و ایمن در راستای احقاق حقوق بیماران گام برمی دارد.