منابع طبیعی ایران
سال:1384 | دوره:58 | شماره:1 |تعداد مقالات:25

در این تحقیق با استفاده از منابع و تحقیقات مختلف ابتدا کلیه عوامل تاثیر گذار بر وقوع حرکت های توده ای استخراج و سپس با کنترل این عوامل در منطقه عوامل شش گانه سنگ شناسی، کاربری اراضی، شیب، جهت، بارش و ارتفاع به عنوان عوامل تاثیر گذار بر حرکت های توده ای در منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید. سپس با استفاده از عکس های هوایی، تصاویر ماهواره ای و مطالعات صحرایی، تغییرات کاربری اراضی و نواحی دارای حرکات توده ای به دست آمده و با عوامل دیگری نظیر شیب، جهت، ارتفاع، بارش و سنگ شناسی تلفیق گردید. در ادامه با توجه به کیفی بودن عوامل موجود از روش تحلیل سلسله مراتبی سیستم ها برای تعیین وزن عوامل مختلف استفاده گردید.نتایج مشخص گردید که وزن معیارهای شش گانه سنگ شناسی، کاربری اراضی، شیب، جهت، بارش و ارتفاع به ترتیب 0.4، 0.3، 0.1، 0.1، 0.06 و 0.04 است )اشل تعریف شده بین 0 تا 1 است(. بنابراین نتیجه گرفته می شود که اثر سنگ شناسی در منطقه از بقیه عوامل بیشتر بوده و بعد از آن به ترتیب کاربری اراضی، شیب، جهت، ارتفاع و بارش دارای بیشترین اثرات هستند. پس از تعیین وزن هر یک از معیارهای مربوط به شاخص های اندازه گیری شده معلوم گردید که سازند gy2 که دارای مارن های دوران سوم است بیشترین مقدار حرکت های توده ای، پس از آن مراتع با وضعیت ضعیف و متوسط، کلاس شیب 20 تا 40 درصد، دامنه های شمالی، بارندگی بین 550 تا 650 میلیمتر و ارتفاع 2000 تا 2200 متر شاخص هایی هستند که بیشترین خطر حرکت های توده ای را دارا هستند.در نهایت با ضرب وزن هر معیار در شاخص آن در هر نقطه و جمع این اعداد ضریبی به نام M تعریف گردید که نشانگر خطر منطقه مورد نظر نسب به حرکت های توده ای است. مقدار این ضریب بین صفر تا صد بوده که صفر نشان دهنده بی خطر بودن منطقه و 100 نشانگر حداکثر خطر است ولی برای پهنه بندی خطر حرکت های توده ای می توان حد فاصل بین 0 تا 100 را به چهار قسمت تقسیم کرده و به ترتیب به صورت نوارهای بی خطر، پرخطر و بسیار پرخطر طبقه بندی کرد.

انجام مطالعات خاکشناسی که زیربنای تمامی طرح های منابع طبیعی می باشد، مستلزم صرف هزینه زیادی است، که هزینه این مطالعات ناشی از هزینه های حفر پروفیل و هزینه هایی است که صرف تجزیه خاک می شود. به همین دلیل بهتر است روشی برای مطالعات خاکشناسی در منابع طبیعی انتخاب شود که با تعداد پروفیل های خاک کمتر بتواند با دقت قابل قبول ویژگی های خاک را پیش بینی نماید. به این منظور در زیر حوزه حسنجون از حوزه آبخیز طالقان که در محدوده 37' و °50 تا 50' و°50 طول شرقی و 7' و36°  تا '20 و 36° عرض شمالی واقع شده است و از نظر زمین شناسی و ژئومورفولوژی دارای تنوع زیادی بود، اقدام به مقایسه روش های زمین شناسی و ژئومورفولوژی که جزو متداول ترین روش ها در مطالعات منابع طبیعی می باشند، گردید. ابتدا نقشه واحدهای کاری هر کدام از روش های زمین شناسی و ژئومورفولوژی از طریق بررسی های فتوژئولوژی و بازدیدهای میدانی با استفاده از سامانه های اطلاعات جغرافیایی در مقیاس 1:20000 تهیه شد و سپس اقدام به حفر حدود 60 پروفیل در این واحدها گردید. پس از تشریح پروفیل، از هر افق خاک نمونه برداری انجام شد و در آزمایشگاه تحت آزمایش های شیمیایی و فیزیکی قرار گرفت تا مقدار pH، EC، درصد مواد آلی، درصد کربنات کلسیم، درصد سیلت، درصد شن و درصد رس تعیین گردد. سپس آزمون های آماری با استفاده از نرم افزارهای مناسب آماری و در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. نتایج آزمون های آماری نشان داد که واحدهای کاری زمین شناسی پلی گون های همگنی نیستند و پروفیل هایی که در خساره های مختلف یک جنس سنگ حفر گردید، اختلاف معنی داری وجود دارد )به غیر از (pH، به همین دلیل جدا نمودن رخساره ژئومورفولوژی در هر سنگ ضروری است. از طرفی پروفیل های موجود در شیب های مختلف یک رخساره با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشتند و به عبارت دیگر حفر پروفیل های بیشتر و صرف هزینه زیادتر دقت مطالعه را در حد قابل قبولی افزایش نمی دهد، بنابراین برای مطالعات خاکشناسی در منابع طبیعی و در شرایط اقلیمی مشابه منطقه مورد مطالعه روش ژئومورفولوژی بهتر از روش زمین شناسی است.

فرآیند حرکت آب در رودخانه با توجه به ویژگی های رودخانه از نظر نوع بستر، ضریب زبری، شیب طولی و همچنین شرایط حاکم بر حوزه آبخیز آن کاملا متغییر و پیچیده است. این تغییرات و پیچیدگی در قوس و یا میاندر رودخانه به حداکثر خود میرسد. مطالعه این فرآیند در طبیعت با توجه به وجود متغییرهای فراوان و شرایط غیر قابل کنترل امری بسیار دشوار است. لذا با در نظر گرفتن پارامترهای اصلی و قابل اندازه گیری یک مدل فیزیکی در آزمایشگاه طراحی و ساخته شد. این مدل عبارت است از یک فلوم با درجه انحنای °180 و جنس مواد کف و کناره ها از پلکسی گلاس با جریان یکنواخت معادل 50 لیتر بر ثانیه و عمق 20 و عرض 60 سانتیمتر. مولفه های سرعت آب در سه بعد x، y و z (w,v,u) در مقاطع مختلف با استفاده از دستگاه میکرومولینه اندازه گیری شده است.در مجموع 19 سطح مقطع عرضی با فواصل 10 درجه و در هر سطح مقطع عرضی در حداکثر 49 نقطه و در هر نقطه مولفه های سرعت در سه بعد اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که تغییرات عمقی سرعت طوری است که حداکثر شیب عرضی سطح آب در زاویه °180 درجه قوس و حداقل آن در زاویه 30 و 100 درجه قوس است بررسی پروفیل های عمقی سرعت در هر سه بعد نشان می دهد که حداکثر سرعت آب در عمق 7.7 سانتیمتری از کف و حداقل آن در عمق 5.7 سانتیمتری از سطح آب است.

روش توزیع تناوب سیل مشتق شده با استفاده از تئوری آبنمود واحد لحظه ای ژئومورفوکلیماتیک به عنوان مدل بارش - رواناب، توزیع توامان شدت و مدت بارش به همراه معادله نفوذ فیلیپ (برای محاسبه بارش مازاد) برای برآورد توزیع تناوب سیل در یکی از زیر حوزه های سد زاینده رود (مندرجان) به کار برده شد. این روش می تواند جایگزین مناسبی در حوزه های فاقد آمار باشد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد روش مذکور با استفاده از پارامترهای خاک در حالت عادی برآورد ضعیفی را از خود نشان می دهد، در حالی که با استفاده از پارامترهای خاک در حالت کلیماکس اقلیمی دقت خوبی را ارایه می کند. همچنین مشخص شد که برآورد سیل با این روش برای دوره بازگشت های بالا دقت مناسبی ندارد.

در طراحی و اجرای پروژه های آبی کوچک در کشور عمدتا به برآورد سیل توجه شده و به مساله خشکسالی در برنامه ریزی منابع آب کمتر اهمیت داده شده است. در این تحقیق برای برآورد جریان کم با تداوم 30 روزه در حوزه های آبخیز در استان تهران تعداد 12 ایستگاه هیدرومتری که دارای شرایط مناسب از نظر طول دوره آماری بودند، انتخاب شد. سپس آمار دبی حداقل 30 روزه ایستگاه های منتخب استخراج شد و مقادیر جریان کم در دوره بازگشت های مختلف تعیین گردید. به منظور تعیین حوزه های آبخیز همگن 19 پارامتر موثر در رژیم جریان کم مانند پارامترهای مورفومتری، اقلیمی و زمین شناسی به وسیله سیستم اطلاعات جغرافیایی برآورد گردید. با استفاده از روش آماری تجزیه و تحلیل عاملی از بین 19 پارامتر موثر در رژیم جریان کم که کمترین همبستگی را با هم نشان دادند، انتخاب شدند. این عوامل به ترتیب اهمیت شامل مساحت، بارش متوسط سالانه، متوسط وزنی نفوذ پذیری ناچیز و شیب متوسط حوزه بودند که 99.36 درصد از تغییرات در داده های اصلی را توضیح می دهند. سپس مناطق همگن هیدرولوژیک با استفاده از روش تجزیه و تحلیل خوشه ای مشخص گردید. در ادامه، تحلیل منطقه ای به روش های رگرسیون چندگانه و شاخص جریان کم برای مناطق همگن و کل منطقه صورت گرفت. در نهایت به منظور مقایسه و ارزیابی صحت و کارایی مدل های برآوردی اطلاعات چهار ایستگاه شاهد مورد استفاده قرار گرفت و مقادیر دبی با دوره بازگشت های مختلف بر اساس مدل های منطقه ای و با مقادیر متکی بر ایستگاه های شاهد مقایسه گردید. نتایج نشان می دهد که در منطقه مورد مطالعه، روش رگرسیون چند متغیره دقیقتر از روش شاخص جریان کم می باشد. این نتایج با نتایج عمده تحقیقات همخوانی دارد.

کشور ایران از جمله کشورهایی است که در کمربند بیابانی دنیا قرار گرفته است و این نکته باعث شده است تا در کنار مساله استعداد ذاتی ایران برای بیابانی شدن، برخورد نادرست انسان ها با منابع طبیعی این روند را تشدید کند. یکی از نکاتی که در اینجا باید به آن توجه شود مساله کشاورزی است که در کشور ما کمتر به آن اهمیت داده شده است. به همین منظور لازم است تا تحقیقاتی بر روی اراضی کشاورزی صورت گیرد تا برای هر منطقه مشخص گردد که آیا کشاورزی منجر به تخریب اراضی می شود یا خیر؟ برای دستیابی به این منظور منطقه ای در خدابنده در استان زنجان به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب و با توجه به مطالعات خاکشناسی انجام شده، بلوک هایی در آن متمایز گردید و سپس انواع کشاورزی را در این بلوک ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد مقایسه قرار دادیم نقشه های مختلف منطقه شامل شیب، جهت، طبقات ارتفاعی به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. در کنار آن عملکرد محصولات بررسی گردید. در هر قسمت از اراضی کشاورزی، نمونه برداری از خاک انجام شد و فاکتورهای خاک در عمق سطحی 0-30 سانتیمتری و در دو گروه اصلاح خاک شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم و ماده آلی و آهک و فاکتورهای تخریب خاک شامل شوری، اسیدیته و نسبت جذب سدیم اندازه گیری شدند. مطالعه فاکتورها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی نشان داد که بین تیمارها اختلاف معنی داری وجود دارد و مقایسه میانگین تیمارها، به روش مقایسه میانگین دانکن تیمارها، اراضی دیم پرشیب )بالاتر از 8 درصد( را در مجموع به عنوان نامناسب ترین تیمار با توجه به امتیاز دهی هر یک از فاکتورها و تیمار اراضی آبی چند کشتی را به عنوان بهترین تیمار معرفی کرد.

در بررسی نهال های افراپلت (Acer velutinum Boiss) در خزانه که علایم کم رشدی، زردی برگ ها و ضعف عمومی را نشان می دادند، قارچ های Fusarium oxysporum و F. solani از روی ریشه های آلوده جدا شد و بیماری زایی آنها مورد مطالعه قرار گرفت. شناسایی این گونه ها بر اساس ویژگی های کلنی آنها روی محیط کشت، شکل و اندازه ماکروکنیدی ها، میکروکنیدی ها، کلامیدوسپور و وجود یا عدم آنها میسر گردید. در تیمارهای مایه زنی شده این قارچ ها در طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار (گلدان) پس از چهار ماه میانگین ارتفاع نهال ها به ترتیب 28، 27 و در تیمار شاهد 28.5 سانتیمتر بود و بعد از 7 ماه به ترتیب به 30، 25.75 و 30.5 سانتیمتر رسید، نهال های بدون مرگ و میر کاملا شاداب بودند. در پایان فصل رشد نهال ها از گلدان خارج شده و مورد بررسی قرار گرفتند. در بررسی های انجام شده روی ریشه های آلوده، نماتود مولد زخم ریشه (Pratylenchus vulnus) به تعداد زیاد جدا و عامل پوسیدگی ریشه ها تشخیص داده شد و باعث خشک شدن 75 درصد نهال ها گردید. میانگین ارتفاع نهال ها پس از 7 ماه به ترتیب در تیمار نماتود با قارچ F.oxysporum 12.75 سانتیمتر، در تیمار با F.solani 5.5، در تیمار نماتود به تنهایی 2.25 و در تیمار شاهد 30.5 سانتیمتر بود که محاسبات آماری اختلاف معنی دار در سطح 1 درصد را نشان داد. بنابراین، نماتود به تنهایی بیشترین خسارت را به نهال های افرا ایجاد کرده، سپس تیمار نماتود همراه قارچ ها قرار گرفت. قارچ F.oxysporum زیان کمتری را نسبت به گونه دیگر باعث شد و نماتود را کاهش داد، هر چند بیماری زایی دو گونه قارچ روی نهال ها شدید نبود.

از آنجایی که جنگل های شمال ایران غالبا کوهستانی بوده و دارای تنوع گونه های چوبی بالایی نیز هستند، بررسی این موضوع که عامل مهم اکولوژیک ارتفاع از سطح دریا تا چه حدی در تنوع گونه ای و آمیختگی این جنگل ها موثر است از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. به این منظور در ارتفاعات مختلف جنگل های سیاهکل 18 قطعه نمونه نیم هکتاری به صورت تصادفی انتخاب و مساله تنوع گونه های چوبی در توده جنگلی و تجدید حیات طبیعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل این بررسی نشان می دهد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا از تعداد گونه ها (غنا) کاسته شده ولی فراوانی گونه ها (یکنواختی) افزایش می یابد. به طوری که بیشترین تنوع گونه ای در ارتفاع 100 تا 700 متر از سطح دریا و کمترین تنوع گونه ای از ارتفاع 700 متر به بالاتر دیده می شود. پراکنش درختان در طبقات قطری دارای یک توزیع نمایی بوده که از ویژگی های جنگل های بکر و طبیعی است. از نظر موقعیت اجتماعی درختان در توده های جنگلی مطالعه شده، درختان سرور حداقل و مغلوب حداکثر تعداد را نشان می دهند. از نظر سلامت در حدود 97 درصد از درختان مورد بررسی سالم بوده و 3 درصد آنان خشکیده و یا سر شکسته می باشند. از نظر انشعابات تاج، فرم تاج دو شاخه از همه کمتر و چند شاخه از همه بیشتر است. از نظر شاخه دوانی در 10 متر اول تنه، درختان بی شاخه حداقل و درختان پرشاخه حداکثر فراوانی را نشان می دهند. از نظر انحنا و شاقولی بودن تنه، 59 درصد درختان دارای حالت شاقولی، 34 درصد دارای حالت غیر شاقولی و انحنا بوده 23) درصد قوس دار و 11 درصد فاقد قوس( و 7 درصد هم دارای تمایل می باشند. بعضی از پارامترهای کمی نظیر قطر برابر سینه و تعداد درختان در واحد سطح با تغییر ارتفاع از سطح دریا به طور منظم تغییر نمی یابند و از نظر کمیت زادآوری (تجدید حیات) بهترین حالت را ارتفاعات میانی 1300-1600) متر( نشان می دهند و در ارتفاعات پایین تر از 1300 متر و بالاتر از 1600 متر تعداد تجدید حیات مطلوب نمی باشد.

پژوهش حاضر به بررسی موانع اقتصادی و اجتماعی در اجرای عملیات طرح جنگلداری منطقه کیاسر می پردازد. جامعه آماری شامل افراد ذکور 744 خانوار کیاسر 1770) نفر( بوده که با انتخاب 2.5 درصد از کل جامعه تحقیق و تکمیل پرسشنامه ها به صورت یکنواخت و تصادفی در سطح منطقه و از طریق مصاحبه شفاهی با افراد داوطلب انجام پذیرفت. اولین فرضیه تحقیق این بود که بیش از 50 درصد اهالی منطقه اطلاع کاملی از اجرای عملیات طرح جنگلداری ندارند. نتایج تکمیل پرسشنامه ها نشان داد که تنها 23 درصد از پاسخ دهندگان از مجموعه فعالیت های یک طرح جنگلداری آگاهی داشته و در نتیجه این فرض در سطح 99 درصد تایید گردید. در ارتباط با بررسی عوامل عدم رضایت مندی اهالی منطقه با اجرای طرح جنگداری، نتایج حاصل از تکمیل پرسشنامه ها نشان داد 100 درصد اهالی به دلیل احتمال افزایش خطر سیل گرفتگی در منطقه و بیش از نیمی از اهالی به دلیل احتمال تخریب محیط های تفریحی 76.67) درصد(، احتمال کاهش حفاظت از جنگل های طبیعی منطقه 73.33) درصد( و عدم احتمال افزایش سطح جنگلکاری ها 70) درصد( از اجرای عملیات طرح در منطقه استقبال نمی نمایند. فرض دیگر این بوده که پس از آگاه نمودن پاسخ دهندگان از نحوه فعالیت های انجام شده در یک طرح تحقیقاتی بیش از نیمی از افراد از اجرای طرح مذکور استقبال می نمایند. نتایج تکمیل پرسشنامه ها نشان داد که تنها 46.67 درصد پاسخ دهندگان از اجرای طرح استقبال نموده و در نتیجه این فرض تایید نگردید.

با انجام این آزمایش اثر غلظت آستاگزانتین موجود در جیره غذایی بر تجمع آن در تخمک و در نتیجه درصد لقاح آن مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار ماهیان مولد ماده قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) در قالب یک طرح کاملا تصادفی با سطوح مختلف غلظت رنگدانه کاروتنوییدی آستاگزانتین در جیره غذایی، شامل 0.07 (کنترل)، 12.46، 33.33، 65.1 و 92.91 میلیگرم آستاگزانتین بر کیلوگرم غذا تحت سیستم فتوپریود مصنوعی تا حصول رسیدگی جنسی نهایی مورد تغذیه قرار گرفتند. پس از گذشت شش ماه از شروع تغذیه، علایم رسیدگی جنسی در مولدین مشاهده شد و سپس برای تکثیر مصنوعی آماده گردیدند. به منظور فراهم نمودن اسپرم مورد نیاز برای لقاح دادن تخمک های کلیه تیمارهای آزمایشی، اسپرم همگن شده چهار عدد مولد نر قزل آلای رنگین کمان که به منظور جلوگیری از کیفیت ضعیف اسپرم توسط غذای حاوی 33.33 میلیگرم آستاگزانتین بر کیلوگرم غذا تغذیه شده بودند، مورد استفاده قرار گرفت.مولدین ماده تخم هایی با محتوای آستاگزانتینی 2.03-29.79 میلیگرم آستاگزانتین بر کیلوگرم تخمک تولید کردند که تفاوت معنی داری در خصوص محتوای آستاگزانتینی تخمک در بین تیمارها مشاهده گردید (p<0.05). اگر چه تفاوت معنی داری در خصوص قابلیت لقاحی تخمک (درصد لقاح) بین تیمارهای حاوی مقادیر آزمایشی آستاگزانتین مشاهده نگردید (P>0.05) ولی در مقایسه با تیمار کنترل این اختلاف معنی دار بود (p<0.05) و علاوه بر آن رابطه رگرسیونی معنی داری نیز بین مقدار آستاگزانتین موجود در تخم هر یک از تیمارهای آزمایشی با قابلیت لقاحی تخمک (درصد لقاح) مشاهده گردید (p<0.05) که بیانگر اثر مثبت آستاگزانتین موجود در تخم بر قابلیت لقاحی تخمک و همچنین تایید کننده نقش شبیه هورمون باروری برای رنگدانه آستاگزانتین بودند.

یکی از بخش های اساسی در آبزی پروری، تامین غذای مناسب است که معمولا تا 50 درصد هزینه های صرف شده را به خود اختصاص می دهد. مقدار اسیدهای چرب فوق غیر اشباع (HUFA) از شاخص های اصلی برای تعیین ارزش غذایی مواد مورد استفاده در تغذیه لارو آبزیان به شمار می رود. اسیدهای چرب مذکور نقش بسیار مهمی در حفظ سلامتی، رشد و بقای لارو آبزیان دارند. به این لحاظ روش های غنی سازی به منظور افزایش HUFA در ناپلیوس آرتمیا ابداع و توسعه یافته است.در ترکیب آرتمیای ارومیه ایکوزاپنتانوییک اسید (EPA) ωЗ بسیار کم و داکوزاهگزانوییک اسید (DHA) ωЗ  در حد صفر است. لذا غنی سازی آن قبل از آنکه به مصرف لارو آبزیان برسد ضروری است. در این تحقیق غنی سازی ناپلیوس آرتمیای ارومیه به روش استاندارد انجام شده، سپس مدت مناسب برای نگهداری لاروهای غنی سازی شده در دمای پایین با کمترین مقدار افت ارزش غذایی بررسی گردید. سنجش اسیدهای چرب با استفاده از کروماتوگرافی گازی انجام شد. نتایج غنی سازی با امولسیون اسیدهای چرب 30.4 ICES حاکی از آن است که مقدار EPA حدودا 14 میلیگرم در گرم وزن خشک و اسید چرب DHA به مقدار 17.5 میلیگرم در گرم وزن خشک در نمونه غنی سازی شده با امولسیون نسبت به نمونه شاهد افزایش یافته است. طی دوره گرسنگی در دماهای پایین اسید چرب EPA در 24 ساعت کاهش یافته و سپس این اسید چرب رو به افزایش نهاد. ولی اسید چرب DHA طی دوره گرسنگی به شدت کاهش یافت. با توجه به کاهش اسیدهای چرب طی دوره گرسنگی توصیه می شود لاروهای غنی سازی شده بیش از 24 ساعت نگهداری نشده، سریعا به مصرف تغذیه آبزیان برسد.

پارک ملی گلستان یکی از قدیمی ترین مناطق حفاظت شده ایران و جهان به شمار می رود. این پارک به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی از تنوع اقلیمی، توپوگرافی و شکل زمین، زیستگاهی و رویشگاهی زیادی برخوردار است. تنوع زیستی به همراه سیمای ویژه طبیعی داخل پارک و واقع شدن آن در مسیر شاهراه آسیایی باعث شده تا از استفاده کننده زیادی برخوردار باشد. در این پژوهش با ساماندهی و طراحی تفرجگاه گلشن که بر اسلاس طرح جامع پاکداری پارک ملی گلستان (1378) توان زیست محیطی این توسعه را دارد با هدف حفاظت - تفرج و آموزش در محدوده قوانین و مقررات حاکم بر پارک های ملی با بهره گیری از چگونگی توسعه در مناطق همتراز و با در نظر گرفتن استانداردهای طراحی مناطق تفرجگاهی در ایران و جهان بر پایه دیدگاه های بوم شناسی سیمای سرزمین شکل گرفته است.در این پژوهش براساس مطالعات گسترده در زمینه قوانین و مقررات، استانداردها، تجارب، پارک های ملی در ایران و سایر کشورها و طرح های فرادست پارک ملی گلستان، معیارهای کمی و کیفی طراحی به منظور حفاظت از یکسو و توسعه فعالیت های پژوهشی، آموزشی و تفرجی تدوین گردیده است. در نتیجه طراحی با توجه به این معیارها و بر اساس ویژگی های طبیعی فیزیکی در تفرجگاه، با رعایت کمترین دستبرد در شرایط طبیعی انجام گرفته است.

خاک اره به عنوان یک ماده زاید جامد آلی توانایی بالایی در جذب یون های فلزات سنگین از پساب ها را دارد و می تواند در تصفیه پساب های صنعتی که از مهم ترین منابع آلاینده آب و خاک به فلزات سنگین هستند، بسیار مفید و کارآمد باشد. در این مطالعه به بررسی جذب یون های فلزات سنگین کروم سه ظرفیتی (Cr(III))، نیکل دو ظرفیتی (Ni(II)) و مس دو ظرفیتی (Cu(II)) از پساب ساختگی توسط خاک اره خام پرداخته شد. به این منظور ابتدا در شرایط آزمایشگاهی پساب های حاوی فلزات سنگین مورد مطالعه تهیه و سپس با اضافه نمودن خاک اره به محیط واکنش مقدار جذب یون های فلزی توسط ذرات خاک اره در اسیدیته ها، زمان های تماس و غلظت های اولیه مختلف یون ها در پساب، مورد آزمایش قرار گرفت.طبق نتایج با افزایش pH پساب ساختگی، درصد جذب یون ها توسط ذرات خاک اره افزایش یافت و در pH=5 به ماکزیمم مقدار خود رسید. همچنین درصد جذب به نوع فلز بستگی داشت؛ به طوری که درصد جذب یون های مس، نیکل و کروم از پساب های ساختگی آنها در pH=5 به ترتیب معادل 65، 56 و 50 درصد بود.با افزایش غلظت اولیه پساب ابتدا درصد افزایش و سپس به دلیل اشباع شدن ذرات خاک اره درصد جذب کاهش یافت. طبق نتایج به دست آمده، ظرفیت اشباع هر گرم خاک اره خام برای یون های مس، نیکل و کروم به ترتیب 28.2، 11.8 و 23.2 میلیگرم بر گرم محاسبه شد. همچنین با افزایش زمان تماس، درصد جذب یون ها افزایش یافت. البته سرعت واکنش سریع بود به طوری که پس از گذشت 10 دقیقه از شروع واکنش بین 45 تا 60 درصد از یون های فلزی جذب شدند در این مطالعه زمان تماس 60 دقیقه به عنوان زمان تماس مطلوب پیشنهاد گردید.

با توجه به اهمیت خلیج فارس در بهره برداری و انتقال سوخت های فسیلی و همچنین حوادث سیاسی منطقه ای همواره مقادیر زیادی از آلاینده ها به این اکوسیستم آبی و آبزیان وارد می گردد. وانادیوم و نیکل به عنوان دو شاخص مهم آلودگی نفتی هستند که قرار گرفتن طولانی در معرض آن ها سبب تاثیرات مضری بر سلامتی انسان از جمله حساسیت شدید می شود، در این پژوهش به بررسی نسبت این عناصر و مقدار آن ها با نمونه برداری از صدف های خوراکی از 4 ایستگاه در سواحل استان هرمزگان و جزیره هرمز و همچنین نمونه برداری از صدف های مروارید ساز از 4 ایستگاه در جزیره هندرابی در پاییز و زمستان سال 1381 صورت پذیرفت، که پس از زیست سنجی و توزین صدف ها، هضم شیمیایی نمونه ها طبق روش استاندارد بین المللی (Berman 1995, Methood 7000) صورت گرفت و مقدار عنصر نیکل توسط دستگاه جذب اتمی فیلپس مدل pu 9400 و نیز مقدار عنصر وانادیوم توسط دستگاه جذب اتمی شیمادزو مدل 670-G در پوسته و عضله صدف ها اندازه گیری گردید. نتایج حاصله بیانگر آن است:- میانگین عنصر نیکل و وانادیوم در صدف خوراکی Saccosterea cucullata به ترتیب 6.32 و 0.77 و در صدف مروارید ساز Pinctada radiata به ترتیب 3.44 و 0.76 میلیگرم بر کیلوگرم است که در عضله و پوسته در مقایسه با حدود استاندارد بیشتر از آن می باشند و در هر دو مورد میانگین این عناصر در پوسته بیشتر از عضله می باشد.- نسبت های حاصله از وانادیوم به نیکل در مقایسه با همین نسبت در پایه های نفتی مختلف منشا مشخصی را تعیین نمی نماید در حالی که تن ها منشا وانادیوم را آلاینده های نفتی و منشا نیکل را علاوه بر منابع نفتی موارد دیگری تشکیل می دهد.- بین مقدار تجمع نیکل و وانادیوم در پوسته و عضله صدف (خوراکی و مرواریدساز) هیچگونه همبستگی با داده های بیومتری (اندازه و وزن) صدف وجود ندارد در حالی که بین مقادیر وانادیوم در پوسته و عضله همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد، بین مقدار نیکل و وانادیوم در عضله همبستگی معنی دار و منفی وجود دارد. تنها بین وانادیوم پوسته و طول صدف مرواریدساز همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد و نیز بین مقدار نیکل در عضله و طول پاشنه همبستگی معنی دار و منفی وجود دارد.

خمیر کاغذ سودای باگاس با هیپوکلریت سدیم و هیدروسولفیت سدیم براساس توالی های اکسایشی (هیپوکلریت سدیم) - کاهشی (هیدروسولفیت سدیم) و به طور معکوس رنگبری شد. ویژگی های نوری خمیر تهیه شده پس از رنگبری تعیین گردید. به این منظور تیمارهای کهنه سازی نوری و حرارتی تسریع شده انجام شد و ویژگی هایی همچون روشنی (R)، سفیدی (L)، فاکتور زردی (b)، فاکتور سبزی (a) و مقدار جذب (k) و پخش نور (s)، در مراحل قبل و بعد از تیمار اندازه گیری شدند.همچنین، در این بررسی اثر درصد خشکی خمیر کاغذ و یون فلزی Fe2+ و عوامل کی لیت ساز (EDTA) بر رنگین شدن کاغذ مطالعه شد. نتایج نشان دادند که استفاده از یک مرحله رنگبری کاهشی پس از رنگبری با هیپوکلریت سدیم در مقایسه با رنگبری کاهشی - اکسایشی، ویژگی های نوری بهتری به کاغذ می بخشد.

از روش بیوپالپینگ با استفاده از پیش تیمار قارچی برای تولید خمیر کاغذ از باگاس نیشکر استفاده گردید. به این ترتیب که خرده های باگاس نیشکر خوزستان به مدت دو هفته در دمای 27°C و رطوبت نسبی 85-90 درصد و در شرایط غیراستریل تحت تیمار قارچ گزینش شده مولد پوسیدگی سفید "سریپوریوپسیس سابورمیسبورا L-14807" قرار گرفتند. آنگاه از خرده های باگاس تیمار شده و نمونه های شاهد با به کارگیری سه مقدار مختلف قلیا 14)، 16 و 18 درصد( و دو سطح زمان پخت 15) و 20 دقیقه( در درجه حرارت 170°C خمیر کاغذ بروش سودا تهیه شد.نتایج به دست آمده نشان داد که در اثر پیش تیمار قارچی عدد کاپای خمیر کاغذ به مقدار 20.9 و بازده آن 58.7 درصد به 55.9 درصد کاهش یافته است.نتایج حاصل از اندازه گیری ویژگی های مقاومتی کاغذهای دست ساز نشان داد که پیش تیمار قارچی مقاومت به ترکیدن و مقاومت به کشش را بهبود می بخشد اما از دوام کاغذ در برابر تا شدن می کاهد.بهترین مقاومت به ترکیدن و مقاومت به کشش کاغذ دست ساز مربوط به کاغذهای ساخته شده از خمیرهای حاصل از نمونه های باگاس تیمار شده با قارچ، زمان پخت 15 دقیقه، قلیاییت 16 درصد و بهترین کاغذها از نقطه نظر دوام به تاشدن مربوط به خمیرهایی بودند که از نمونه باگاس تیمار شده، زمان پخت 15 دقیقه و قلیاییت 18 درصد تهیه گردیدند.

فزایندگی مصرف چوب که با فزونی و کثرت جمعیت پدیدار گشته است توجه به کشت درختان سریع الرشد همچون صنوبر را حایز اهمیت نموده است که در طی دهه های اخیر تعدادی از گونه و کلن های اصلاح شده خارجی وارد ایران و در ایستگاه تحقیقات صنوبر صفرابسته آستانه اشرفیه واقع در کیلومتر 5 جاده کیاشهر استان گیلان کشت گردیده اند. از بین آنها بعضی همانند کلن P.d. 77.51 با توجه به سازگاری و توان چوبدهی بالا مورد استقبال عمومی کشاورزان و صنوبر کاران قرار گرفته است.بهینه سازی مصرف چوب ارتباط تنگاتنگی با شناخت ویژگی آناتومی (تشریحی)، بیومتری الیاف و ویژگی های فیزیکی آن پیدا می کند. این کلن با وزن مخصوص نرمال (0.388 g/cm3)، طول و قطر الیاف به ترتیب 947 و 25.4 میکرون در ردیف چوب های سبک و نیمه بخش روزن های تعریف می شوند. حفرات آوندی آن منفرد و یا بهم چسبیده بوده که به صورت گروهی قرار دارند.دوایر سالیانه مشخص و دریچه منفرد در انتهای آوند دارد.

تحقیق حاضر به منظور بررسی مقدار جوانه زنی در گونه درمنه کوهی (Artemisia aucheri) انجام گرفت. به این منظور بذور مورد نظر از منطقه وردآورد کرج در اواخر آبان 1381 جمع آوری گردید. آزمایشات در قالب طرح کاملا تصادفی در آزمایشگاه بذر دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران انجام شد. در این بررسی درصد جوانه زنی بذور گردآوری شده از سه ارتفاع مختلف، در شرایط روشنایی و تاریکی و همچنین در دو زمان متفاوت با هم مقایسه شدند که نتایج زیر به دست آمد. درصدهای جوانه زنی اندازه گیری شده در دو زمان (اواسط آذر و اواخر اردیبهشت سال بعد)، نشان داد که بذرهای گردآوری شده از ارتفاع 2200 متر از مقدار بیشتری در مقایسه با دو ارتفاع 1800 و 2400 متری برخوردار هستند. همچنین درصد جوانه زنی در شرایط روشنایی بیشتر از درصد جوانه زنی در شرایط تاریکی بوده اما سرعت جوانه زنی در شرایط تاریکی بیشتر بوده است. در مقایسه درصد جوانه زنی در دو زمان مختلف مشاهده شد که با گذشت شش ماه از جمع آوری بذر و نگهداری آن در شرایط دمایی یخچال 4-5) درجه سانتیگراد( 10 الی 17 درصد به قوه نامیه بذور اضافه خواهد شد.

شناخت تحمل به تنش خشکی در سال اول در گونه های مختلف گراس ها جهت استفاده از آنها در احیا مراتع امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مراحل اولیه رویشی گراس ها آزمایشی در گلخانه انجام شد. در این آزمایش، از گلدان هایی با بافت خاک لومی شنی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار استفاده شد. عوامل مورد مطالعه شامل 36 توده گراس دایمی شامل 15 گونه از هفت سرده گراس Elymus، Agropyron، Secale، Bromus، Festuca، Hordeum و Dactylis که از مناطق مختلف کشور جمع آوری شده بودند و سطوح آبیاری شامل، آبیاری کامل (ظرفیت زراعی) و قطع آبیاری تا مرحله پژمردگی 15)- بار( بود. صفات مورد مطالعه بررسی محتوای نسبی آب برگ (RWC) در چهار زمان (شروع تنش، ظهور اولین علایم، نقطه پژمردگی و پس از رشد مجدد)، عملکرد ماده خشک ریشه و ساقه، طول ریشه و توانایی رشد پس از یک دوره خشکی و آبیاری مجدد بود. نتایج نشان داد اثر تنش خشکی به طور متوسط در تمامی گونه های مورد مطالعه تاثیر معنی داری بر طول و وزن خشک ریشه در پایان آزمایش نداشت. ولی عملکرد ماده خشک قسمت هوایی 50 درصد کاهش یافته و نسبت وزن خشک ریشه به ساقه تحت تنش خشکی 22 درصد افزایش می یابد 5>P) درصد(. در برخی از گونه های محتوای آب برگ تحت تنش شدید خشکی به کمترین مقدار تا مرز 30 درصد کاهش یافت. به طور متوسط عملکرد ماده خشک حاصل از رشد مجدد پس از آبیاری در گونه های تحت تنش 43 درصد بیشتر از شاهد بود. متوسط شاخص رشد مجدد در گونه های تحت تنش خشکی 74.17 درصد و در شرایط آبیاری مطلوب 6.97 درصد بود. بیشترین ماده خشک تولیدی پس از آبیاری مجدد در گونه های رونده مشاهده شد. سیستم ریشه و گسترش آن در مراحل اولیه رشد در جهت مقابله با خشکی و استفاده مجدد از آب از اهمیت زیادی برخوردار است. گونه Elymus elongatum از پتانسیل تولید بالایی در هر دو محیط تنش و شاهد برخوردار بود. سرده Agropyron spp از تحمل خوبی برخوردار بود. و ضعیف ترین گونه ها، Bromus tomentellus، Festuca ovina و Dactylis glomerata بودند.

نظر به اهمیتی که مراتع کشور برای تامین غذای دام و نگهداری خاک دارد، لازم است راه حل های اصولی و مبتنی بر یافته های علمی و تجربه های عملی پیش روی بخش های اجرایی و بهره برداران این منابع قرار داده شود. کاربرد ماشین های مناسب برای مکانیزه کردن چراگاه های تخریب شده به دلیل افزایش سرعت کار، دقت و بازده و همچنین کاهش زمان و هزینه صرف شده ضرورت دارد. در این راستا انتخاب نوع ادوات بسیار مهم است. از جمله ماشین هایی که برای احیای مراتع به کار می روند بذر کارها هستند که کاربرد صحیح آنها به ویژه استفاده صحیح از چرخ فشار مناسب با توجه به آثار مهمی که فشردگی خاک اطراف بذر بر جوانه زنی و سبز شدن بذر و نیز حفظ رطوبت موجود در خاک دارد حایز اهمیت است. در این تحقیق از طرح کرت های خرد شده بر اساس طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار استفاده شد و اثر پنج نوع چرخ فشار و یک تیمار بدون چرخ فشار در دو سطح رطوبت اولیه 9-10) و 19-20 درصد( بر پارامترهای خاک و گیاه مطالعه گردید. نوع خاک منطقه رسی - لومی سنگین بوده و مقداری آهک نیز در بافت آن مشاهده گردید. پارامترهای اندازه گیری شده خاک عبارتند از رطوبت و وزن مخصوص ظاهری خاک در دو نوبت: هفته اول پس از کاشت و دو ماه پس از کاشت در دو عمق 0-15 و 15-30 سانتیمتر پارامترهای مربوط به گیاه شامل درصد جوانه زنی، درصد سبز شدن و عملکرد (وزن ماده خشک) گیاه اسپرس (Onobrychis Sativa) می باشند. به کمک تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها مشخص شد که در هر دو سطح رطوبت، استفاده از چرخ فشار به عنوان یکی از ملزومات دستگاه ضروری است. همچنین چرخ های لاستیکی دارای برتری محسوسی نسبت به انواع فلزی می باشند. چرخ فشار نوع p3 (لاستیکی وسط برآمده) نسبت به بقیه برتر بوده و پس از آن چرخ نوع p4 (لاستیکی معمولی) در درجه دوم اهمیت قرار می گیرد. در کرت های مرطوب، چرخ نوع p4 تفاوت معنی داری با p3 داشته ولی در کرت های خشک در اکثر موارد تفاوت معنی داری نسبت به آن (P3) نشان نمی دهد. از این رو در شرایط خشک، چرخ فشار لاستیکی معمولی به علت هزینه کمتر ساخت و تولید پیشنهاد می گردد. با توجه به پارامترهای اندازه گیری شده، چرخ های p1) قایقی(، p2) فلزی وسط شیاردار(، p5) فلزی بدون شیار( نتایج مناسبی در بر نداشتند.